*
EDita illa
die 17.
Iunij 1669. & registrata in Regio Indiarum Consilio,
estque tenoris sequentis:
Sollicitudo Pastoralis Officij, quo Ecclesiæ Catholicæ per vniuersum Orbem diffusæ regimini per
ineffabilem diuinæ sapientiæ atque Clementiæ abundantiam præsidemus, Nos stimulat, vt ea, quæ Christianæ Religionis, Catholicæque fidei propagationi
remoram vel impedimentum inijcere, atque in Virorum in sortem Domini vocatorum, & præsertim Religiosorum, qui semetipsos abnegarunt, & mundana
omnia contempserunt, vt Christum lucrifacerent, eiusque obsequijs mundo corde, & mente tranquilla vnicè
intenderent, honestatis gloria maculam ponere possent,
salubri sanctione èex medio tollere, atque radicitus euellere studeamus. Dudum siquidem fel. recor. Vrbanus
VIII. Prædecessor noster considerans per Sacros Canones, Conciliorum decreta, & Constitutiones & Apostolicas omnibus Religiosis, ac etiam alijs Ecclesiasticis, præsertim in Sacris Ordinibus constitutis, mercaturam & negotiationes sæculares districtè prohiberi, ac valde damnosum, indecorum & indecens existere huiusmodi personas diuino cultui mancipatas; ac
præcipuè illas, quæ ad prædicandum Sacrosanctum
Christi Domini Euangelium destinatæ sunt, mercaturæ, & negotiationibus huiusmodi se immiscere,
aut operam dare, per quamdam suam in simili forma
Breuis die 22. Februarij 1633. emanatam Constitutionem, inter alia Religiosis omnibus cuiuscumque
Ordinis & Instituti, tam non Mendicantium, quàm
Mendicantium, etiam Societatis IESV, eorumque
singulis, tam tunc in Insulis, Prouincijs, Regionibus,
& Regnis Indiæ Orientalis, ac Chinæ & Iaponum
existentibus, quàm in futurum ad illa mittendis, omnem & quamcumque mercaturam, seu negotiationem, quocumque modo ab eis fieri contingeret, siue
per se, siue per alios, siue proprio, siue Communitatis nomine directè, siue indirectè, aut quouis alio
prætextu, caussa, vel colore, interdixit & prohibuit sub excommunicationis latæ sententiæ pœna
ipso facto incurrenda, ac priuationis vocis actiuæ & paßiuæ, officiorum, & dignitatum quarumcumque, & inhabilitatis ad ea, ac insuper amißionis
mercium & lucrorum ex eis factorum, quæ omnia
à Superioribus Religionum, ex quibus delinquentes existerent, reseruanda essent ad vsum Mißionum,
quas eædem Religiones habebant, & in futurum habituræ erant in Indijs prædictis, & non in alios vsus;
Ac eisdem Superioribus districtè præcepit sub eisdem
pœnis vt in hoc inuigilarent, & contra delinquentes
ad prædictas pœnas procederent, sublata eisdem facultate huiusmodi delinquentibus aliquid ex dictis
mercibus, & lucris quantumuis minimum, remittendi aut condonandi: & aliàs prout in dicta Vrbani
Prædecessoris Constitutione, cuius tenorem præsentibus pro plenè & sufficienter expresso, ac de verbo
ad verbum inserto haberi volumus, vberius continetur.
*
Decernentes easdem præsentes litteras, &
in eis contenta quæcumque, etiam ex eo quod in
præmißis interesse habentes, seu habere quomodolibet prætendentes, & alij quilibet cuiuscumque status, gradus, ordinis, præeminentiæ, & dignitatis,
seu alias specifica & indiuidua mentione digni, illis
non consenserint, nec ad ea vocati, citati, & auditi,
neque caussæ, propter quas ipsæ præsentes emanarint, sufficienter adductæ, verificatæ, & iustificatæ
fuerint, aut alia quacumque quantumuis iusta, pia,
& priuilegiata caussa, colore, prætextu, & capite,
etiam in Corpore iuris clauso, etiam enormis, enormißimæ, & totalis læsionis, nullo vnquàm tempore
de subreptionis, vel obreptionis, aut nullitatis vitio, seu intentionis nostræ, aut interesse habentium
consensus, aliove quolibet etiam quantumuis magno, & substantiali, ac incogitato, & inexcogitabili defectu, notari, impugnari, infringi, retractari, in controuersiam vocari, aut ad terminos Iuris reduci, seu aduersus illas aperitionis oris, restitutionis in integrum, aliudve quodcumque Iuris, facti,
vel gratiæ remedium intentari, vel impetrari, seu
impetrato, aut etiam motu, scientia, & potestatis
plenitudine paribus concesso, vel emanato, quempiam
in Iudicio, vel extra illud vas, seu se iuuare vllo modo posse;
sed ipsas præsentes litteras semper firmas,
validas, & efficaces existere, & fore, suosque plenarios & integros effectus sortiri, & obtinere, ac
ab omnibus & singulis, ad quos spectat, & pro tempore quandocumque spectabit, in omnibus, & per
omnia inuiolabiliter & inconcussè obseruari: sicque & non aliter in præmissis
per quoscumque Iudices Ordinarios, & Delegatos &c. Non obstantibus &c. Sequuntur vrgentissimæ derogatoriarum derogatoriæ, & non obstantiæ validissimæ, vt nihil neque vrgentius neque validius
cogitari posse videatur, sic zelum suum magno illo expromente Pontifice. Quibus præmissis.
*Dico Primò. Constitutio Vrbani VIII.
quæ est 128. apud Cherubinum §. 8. cùm solis loquitur Religiosis. Constat ex illius tenore, ibi:
Tenore præsentium Religiosis omnibus
&c. Neque in decursu de alijs mentio vlla, vbi
& inducuntur eorum Superiores pœnarum inflictioni curam adhibituri peruigilem, cùm de
aliorum Superioribus verbum nullum. Neque
obstare possunt verba illa: Ac etiam alijs Ecclesiasticis: Nam licet reuerà ita sit, vt Ecclesiasticos omnes negotiatio & mercatura dedeceat, non in omnes, sed in eos Pontificia districtio dirigitur, in quibus præcipuè indecentia prædicta damnabilis ampliùs apparet:
ac præcipuè illas (personas)
quæ ad prædicandum Sacrosanctum Christi Euangelium destinatæ sunt: quæ
sunt verba Pontificis: Religiosas inquam, de
quibus præmiserat
: Religiosis omnibus. Quando autem sic decisio procedit, vt speciales personas determinet, ad alias, de quibus facta mentio, nequit extendi. Estque illud iuxta recep
tissimam Iurisperitorum doctrinam dicentium
clausulam in narratiuis non attendi, sed in dispositis, vt cum Rebuffo tradit Dom. Barbosa in
Tractatu de Clausulis §. 1.
num. 9. Neque quando est diuersa ratio, & adest dictio illam significans, vt
Insuper. Cardinalis Tuschus ex Geminiano
Consilio 44. quia scilicet separata sunt,
vt in casu nostro, in quo est Dictio
Præcipuè. Pro
eodem Alexander
Lib. 3.
Consilio 42.
& Lib. 6.
Cons. 158. ex quo idem Cardinalis
Tomo 1.
lit. C.
Conclus. 289. & proculdubio textibus opus non
est, vbi adeò est perspicua Pontificia dispositio,
de qua &
nu. seq.
*Dico Secundò. Constitutio Clementis
ad Religiosos dirigitur, & ad alios, si qui fortè
sint Missionibus deputati. Constat manifestissimis
argumentis.
Primò, Quia Pontifex in exordio Constitutionis mentione inducta Constitutionis Vrbani
testatur illam pro Religiosis tantùm expeditam, ibi
: Inter alia Religiosis omnibus &c. Deinde grauissimum cordis sui dolorem expromit
ex notitia inobseruantiæ præfatæ Constitutionis, ad remedium pergens, quod sua Constitutione futurum efficax arbitratur. Illius ergo intentio in id sanè collimat, vt præfatæ Vrbani
|
Constitutioni plus roboris cumuletur. Et quidem
vbi ad dispositionem tendit, non solùm Religiosorum, sed aliorum etiam meminit, ibi
Multi ex
ijsdem RoligiosisReligiosis, & personis Ecclesiasticis: de quibus cùm & statim statuat, pariter indicat de ijs
se loqui, quibus infidelium est commissa conuersio, Missionibus pro eadem institutis, vt ibidem
expressum. Neque verba illa,
Aut in illis partibus
quomodolibet morabuntur, negotium facessere
possunt, quia consonant immediatis: nam & qui
ex Europa missi non sunt, sed in Indijs resident,
ministerium possunt obire prædictum, & ad Missiones à suis Superioribus destinari, easque aut ex
obedientia, aut ex deuotione peragere, vt in nonnullis Sacerdotibus vidimus Missionarios Societatis comitatis: in alijs siquidem non militat ratio à Pontifice adducta, dum ait:
Personis cælesti
militiæ adscriptis, præsertim ad Infidelium conuersionem &c. Pro quo & est doctrina
num. præced.
adducta de clausula referenda ad præcedentia in
dispositiuis.
*Secundò ex Clausula illa
& quia in præ
2. Ex Clausula manifesta.
missis, & circa ea delinquentes, vt plurimùm, prætextu necessitatis pro eorum Missionibus &c. Vbi
apertissimè ostenditur non alios, nisi Missionarios, contra Constitutionem agere: si enim alij,
ita quidem dici debuisset:
& quia aliqui in præmissis delinquentes; cùm tamen non ita dicatur,
sed, vt vidimus,
Circa ea delinquentes. De Superioribus autem nondum fuerat locutus Pontifex, de quibus immediatus dispositionis sermo;
vnde ex eo argui nequit, cùm id constet, quod
intendimus, scilicet præter Superiores solos esse
Missionarios, qui in Constitutionem possint delinquere, vtpotè in ea tantùm comprehensi.
Tertiò, si ad Ecclesiasticos omnes Constitu
tio pertineret, illius publicatio & intimatio
Episcopis, & eorum Vicarijs committi debuisset,
sicut Superioribus Religionum imperatur: Atqui non ita accidit, sed tantùm illis ampla & libera facultas ad prædicta conceditur, ibi:
Quibuslibet locorum Ordinarijs &c. amplam & liberam concedimus & impertimur facultatem præsentes litteras
in locis eorum cuiuslibet respectiuè iurisdictionis publicandi &c. Vnde illi ad notificationem & intimationem ex vi Constitutionis eiusdem non
tenentur, vnde & à nonnullis ita factum aliorum properantiam demiratis.
Et earum exempla
transmittant ad illos cum arctissimis præceptis &c.
Sic pro Religiosis; & pro sæcularibus nihil tale pariter obligatis
? Nihil profectò, quia licet
vnus aut alter esse possit Apostolici spiritus &
zeli, pro eo quidem peculiaris non erat dispositio necessaria, ex Religiosorum comitatu sufficienter imbuendis.
*Dico Tertiò. Cùm ab vtroque Pon
tifice suis Constitutionibus ea sit negotiatio prohibita, quæ sacris est contraria Sanctionibus,
quidquid ab eisdem non inuenitur prohibitum,
& sine scandalo stare poterit, licebit præfatis,
vnde & per alios id erit licitum, quod iuxta
probabiles opiniones communiter tale censetur. Neque hi sunt prætextus, colores, tituli
&c. de quibus Constitutio. Cùm ergo negotiatio per alios prohibetur, illa intelligenda
est, quæ perinde se habet, ac si per se eam sacri homines exercerent: vnde & à Doctoribus communiter reprobatur; non sic alia;
de qua dictum
suprà Parte 7.
Sect. 20.
& in
Thesauro, Tom. 1.
Tit. 9.
Cap. 12. §. 3.
& seqq.
pro quo & videri potest Dom. Barbosa
Lib. 1.
de Iure Ecclesiast. Cap. 39. §. 5.
num. 67.
& 68.
vbi moderationem in eo seruandam statuit, de
qua & Nos
citatis locis. Quia verò quando aliquid tale in Religiosis contingit, semper respectus aliquis necessitatis interuenit, per illum, quod aliàs non apparebat licitum, tale
redditur, & sine veniali potest exerceri peccato, pro quo P. Bordonus
Tomo 3.
Resolut. 53.
nu. 99.
*Circa pœnas in vtraque Constitutione
appositas multa dici possent, quæ tamen communia sunt, vt in simili dictum
Tomo 2.
Thesauri Tit. 12.
Cap. 4.
in Digressione §. 9. Illud
videtur specialem habere difficultatem, quòd
merces & lucra vt vidimus applicantur à Clemente, non ita ab Vrbano solùm præcipiente
vt ea Missionibus pro earum sumptibus à Superioribus seruentur. Et quidem si ita applicata
sunt, vt dominium apud eum, apud quem de
iure competit, non remaneat, & ita qui deliquit ex iustitia ad consignationem teneatur, id
profectò Pontifex de absoluta valet facere potestate: an autem sic modò res habeat, non
est vnde affirmare vt certum debeamus: nam
iuxta satis probabilem grauium Scriptorum sententiam, ad pœnarum huiusmodi incursionem
sententia iudicis saltim declaratoria delicti requiritur, nec tenetur quis illarum esse ante huiusmodi sententiam executor, quod esset sanè
durissimum, iuxta dicta
Tomo 1.
Thesauri Tit. 4.
nu. 75. 137.
& 138.
& Tomo 2.
Tit. 12.
nu. 97.
Vnde dum contrarium ex Oraculo alio Pontificio non constat, iuxta communes est regulas
procedendum vt
citato §. 9.
digressionis dictum.
*Sed cum absolutio excommunicatio
nis Pontifici reseruetur, dum lucrorum restitutio non fit.
Nisi lucris huiusmodi priùs restitutis,
videtur præcedens doctrina locum non habere,
quia restitutionis obligatio suis proprijs terminis
declarata, ad propriam iustitiam spectat. Et cùm
absolutio nisi ea posita nequeat impendi, iudicis
pro eo nequit expectari sententia, numquàm
fortè futura, quia nec delictum ad eius notitiam
peruenturum. Sic ante iudicis sententiam tenetur
Beneficiatus non recitans ad restitutionem, cuius
opposita assertio ab Alexandro VII. est proscripta, & est decima in ordine
tenoris sequentis:
Restitutio à Pio V. imposita Beneficiatis non recitantibus, non debetur in conscientia ante sententiam declaratoriam iudicis, eò quòd sit pœna.
*Sed quid si iam lucra non extent, quia
consumpta, aut furto ablata, vel à Superioribus vsurpata, poteritne is, de quo agimus, absolui
? Poterit quidem, si dolus abfuit, quia Pontifex ad sola extantia lucra videtur obligare,
iuxta tenorem Constitutionis. Extare autem censentur, si quis ratione illorum factus sir locupletior, iuxta quam regulam etiam bonæ fidei consumptorem obligari ad restitutionem, receptissa
Doctorum sententia procedit & firmat. Dixi
|
Si dolus abfuit, quia si quis scienter consumpsit,
ne laboris sui fructus ad alios designatos à Pontifice deueniret, huic sua non debet prodesse malitia, cùm dupliciter culpabilis inueniatur, sicut
ille, qui cùm apud se lucrum habeat, restitutionem detrectat, minùs fortè damnabilis, cùm id
in odium Pontificij mandati non facere videatur.
Si quid autem mercium sine lucro extet, non
videtur restituendum, quia licet in Constitutione
merces & lucra ponantur,
Merces & lucra quæcumque, etiam lucra sine mercibus. vt
nu. præced.
vidimus
: Nisi lucris huiusmodi restitutis, idque
post data nuper verba, vt intelligamus de lucris
tantùm agi; & de mercibus, quatenus & ipsæ
lucri aliquid continent, quo si careant, non sunt
obnoxiæ huiusmodi obligationi.
*Quia vero Superioribus id non præstan
tibus, quod in Constitutione præcipitur, pœna
excommunicationis imponitur cum eôdem rigore, quo negotiantibus, in ordine ad absolutionem
videntur esse peioris conditionis, siquidem isti si
restituant, absolui possunt, de illis tamen nihil
dicitur quod præstare possint, vt queant absolui,
sed verò non est credendum talem fuisse Pontificis voluntatem, & ita cum proportione sentiendum ad aliorum absolutionem. Itaque excommunicatus Superior, si aduigilet, & pœnam infligat, absolui poterit. Quòd si subditus aliò se
contulit, aut propter vrgentes caussas amoueri à
loco nequeat, idem dicendum, quia iam per eum
non stat Pontificiæ defectus iussionis: & quemadmodum qui deliquit, si restituat, potest absolui, quia quod potest præstat, & si nequeat integrè, saltim iuxta vires, ita de Superiore affirmandum est, qui quod potest efficit, dum de violato
dolet Pontificis præcepto. Neque enim compellendus est vt restituat, cum id nisi ex bonis Conuentus facere nequeat, qui tamen grauari nequit,
cùm sit penitus inculpatus, iuxta receptissimam
doctrinam, de qua
Parte 1.
nu. 294.
& seqq. de
obligato Conuentu ob delictum Superioris, aut
excessum, circa quem non præstitit assensum.
Cap. Quod quibusdam de fideiussor.
*In prædicta autem Pontificis dispositione aliquid occurrit, quo videatur communis doctrina, de qua dictum aliàs, infirmari, scilicet in
Indijs posse eos absolui, qui in peccata prolapsi
sunt Sedi Apostolicæ reseruata, ob difficilem recursum, ratione cuius id etiam in alijs Doctores
affirmant. Pontifex enim Sedi Apostolicæ absolutionem, vt vidimus, peccantium in Indijs reseruat, concessa solùm pro mortis articulo facultate.
Sed quidem vtrumque potest legitima declaratione componi
: nam & stare reseruatio potest,
sicut stat in peccatis alijs ratione censuræ: est tamen per accidens quòd ratione difficultatis possit
absolutio conferri; quod cùm accidit, semper
manet obligatio se sistendi Apostolicæ Sedi, iuxta
Cap.
Eos, qui, de sent. excom. in 6. quidquid de
de priuilegijs sit, de quo dictum
Tomo 2.
Thesauri
Tit. 12.
nu. 328. & iuxta citatum Caput satis est
Pontifici perspectum præter articulum mortis
alia posse legitima impedimenta occurrere, de
quibus ibi
: & tamen in reseruationibus solus est
solitus articulus mortis apponi: non ergo illud
obstat reseruationi, neque etiam absolutioni: nec ex eo quòd à Pontifice taceatur quidquam sequitur rectæ dispositioni contrarium. Solus autem
articulus mortis exprimitur, quia ille communis
est omnibus, & circa quem nequit suboriri dubitatio an legitimum sit.
*Tandem, vt id, quod est Assert, 2. stabi
litum ampliùs roboretur, obseruandum est abusus omnes, qui ab Ecclesiasticis contractibus negotiosis in partibus Indiarum committuntur,
fuisse Paulo V. zeli magni Pontifici à testibus
omni exceptione maioribus enarratos cum postulatione remedij: quod & cum animi sui molestia
ab ipso exceptum, vt testatur in Bulla, quæ incipit:
Cum sicut accepimus die 7. Maij. 1607. in
qua grauissima peccata eo in genere perpetrata
Commemorat, & ad remedium adhibendum pergens, hanc subdidit, pœnas alias designans, exceptionem
: Excommunicationis tamen contra Sacerdotes earumdem partium, per quascumque Prouinciales aut Synodales Constitutiones, præsertim in
Synodo Limensi editas, pœnam quomodolibet impositam & inflictam ex nunc auctoritate Apostolica tenore præsentium perpetuò abrogantes, tollentes, &
annullantes. Sic ille. Ad grauia ergo peccata tollenda, de quibus luculenta narratio, minè remedium excommunicationis opportunum iudicauit, quod experientia teste in graue detrimentum
conuersum fuisse constabat.
Indeque peccata peccatis accumulent, scelera sceleribus addant, grauioribusque in dies Censuris sese implicent, Irregularitatisque notam contraxerint, & contrahant. Verba
illius sunt. Cùm ergo sic tantus Pontifex fuerit
arbitratus, irrefragabili ductus fundamento, experientia inquam
: quî stare possit vt verosimiliter credi valeat Clementem successorem
oppositũoppositum censuisse, & lamentabili illi peccatorum catalogo certam occasionem Constitutionis suæ rigoribus, à zelo licet sancto venientibus, ministrasse
?
Hac obiectione, quam disputandi gratia solum
attexit Auctor non contendit negare à Clemente
Nono impositam excommunicationem; mentem
enim suam in fine aperit, vt legenti patebit.
*Pro quo & facit Constitutionis Pauli,
quæ latêre non poterat, nullam ab eo factam
mentionem; cum tamen Constitutionis Vrbani
meminerit, vtpotè quæ ipsius instituto, non ita
alia, congruebat. Integrum præfatæ Pauli Constitutionis tenorem exhibet P. Quintanad.
Tomo 2
Tract. 6.
Singulari 5.
nu. 2. de quo & Nos
Tomo 1.
Thesauri Tit. 9.
n. 157. Video Clementem omnem
contrariam suæ dispositionem abrogasse, & ita
ego ingenua subiectione profiteor contra apertam eius intentionem, vbi de ea constat, nihil
posse prudenter opponi, atque adeò Missionarios
Constitutione dicta penitus obligari. Id autem
non tollit quin circa aliquid, quod non inuenitur
expressum verosimiles locum habere possint
cōiecturæconiecturæ, vt aliàs accidit, cùm de sacris Canonibus
Conciliorum decretis, Pontificijs Oraculis, immò
& Scriptura ipsa sacra, apud Interpretes agitur,
vnde nec credendum prudentissimum Clementem plus sibi tribuendum voluisse. Sint tamen à
nobis dicta eius, qui circa hæc iudicare potest,
censoriæ insinuationi submissa.
