Avendaño: Thesaurus Indicus

167

*ID quidem ita fieri videmus: vnde & non

Imprudens emptorum emptio.

est audacter improbandum, licet querelæ graues emptorum imprudentium audiantur; Imprudentium quidem: quia euentum talem quando ad emptionem prosilierunt, verosimiliter futurum minimè præcauerunt. Et modò quidem

Export TEI

Duo genera vendibilium officiorum, & in quo distractui non sit locus.

de officiis non ago vendi solitis: in illis enim nullus esse distractus solet; venduntur enim iuxta dispositionem legitimam à Regio Indiarum Consilio transmissam, à Gubernatoribus, attentis omnibus circumstantiis, vnde vix locus esse pœnitentiępœnitentiae potest ex parte vẽdentisvendentis: sed de Officiis aliis, quæ vendi non erat in vsu, aut nouiter introductis, cum salariis pinguibus. Eo enim ipso quòd salaria adeò pinguia sint, & quod pro officiis datur, illis improportionatum, potuerunt ementes pœnitentiam vendentis ob læsionem enormem, aut saltem magnam, coniectare. Quando

Export TEI

Rex ob læsionem magnam rescindere contractum potest.

enim enormis est, quia citra dimidium iusti pretij, eodem Rex vti iure, quo alij, potest. Si verò aliàs, potest similiter priuilegio frui, quo & multi alij, scilicet restitutionis in integrum: hanc enim Principi competere non recognoscenti superiorem circa bona Coronæ, & quæ Reipublicæ sunt, testatissima est Scriptorum doctrina, vt videri potest apud P. Molinam Disput. 574. §. Respublica, Bonacina Disput. 3. de Contractibus Quæst. 1. Puncto vlt. num. 25. qui plures citat P. Oñate Tomo 1. Disput. 22. num. 60.

Export TEI

168

*Atque ex hoc proposita difficultas

Export TEI

Resolutio affirmatiua.

videtur expedita: potest enim Rex suo iure vti, & ita restitutionem ipse exequi, cùm Superiorem non habeat, à quo eam possit postulare. Videtur tamen instari posse ex doctrinâ communi circa restitutionem. Non enim ob læsionem quamlibet peti illa potest, sed quando contractus inconsultè, temerè, ac imprudenter est factus. Si enim quis sciens & prudens in eo processerit, non videtur locum habere. Neque enim captus, circumuentus, aut facilitate operans dici potest, quod Iura ad restitutionem requirunt, vt videri potest apud P. Oñate suprà Sect. 2. vbi plures Textus & Auctores adducit. Fiunt autem huiusmodi venditiones post attentam discussionem in Regio Indiarum Consilio, vbi viri attenti, maturi, & sapientes assistunt. Sed hæc non obstant:

Export TEI

Fit satis instantiæ ex sciente & prudente venditore.

quomodocumque enim læsio accidat, restitutionis remedium suffragatur: Textus enim adducti ab Auctore citato de Minoribus procedunt, in quibus captio, circumuentio & facilitas solet accidere, propter quæ illis remedio restitutionis ex legum beneficio succurritur. Quo non obstante etiam illo potiuntur, quando non ipsi, sed parentes, aut tutores, vel alij administrationem bonorum habentes, aliquid per contractum, vel quasi contractum egerint, ex quo illis læsio notabilis oriatur L. Tutor vergentibus D. de Minoribus. Et Cap. Constitutus, de in integrum restitutione. Pro quo videri potest P. Molina Disput. 573. §. etiam si tutor. Ex quo soluendum id, de quo statim.

Export TEI

169

*QVando scilicet plus petitur pro Officio

Export TEI

Non esse locum cōpensationiscompensationis absolutè loquendo.

ab eo, qui emerat; velsi dare renuat, alteri plus offerenti tradatur. Plus ergo det qui iam in possessione erat; ratione huius compensatione vti poterit? Si V.Verbi g.gratia, per plures dies à Tribunali abfuit, cùm esset Rationalis maior, aut Regius officialis, ratione cuius absentiæ ad restitutionem tenetur. Dicendum enim est absolutè loquendo non esse locum compensationi, quia fiscus iure suo vtitur, & qui emit, nihil supra iustum pretium tribuit, quandoquidem alij sunt supra id, quod ille dederat, offerentes. Si autem aliunde incommodum aliquod patiatur pretio

Export TEI

Limitationes quædam.

æstimabile, cuius non accipiat satisfactionem, vti poterit compensatione modo dicto, aut alio. E.Exempli g.gratia, Si ipse officium in Hispaniâ emit ibi dato pretio, pro quo transuehendo magnas fecit expensas, vnde plus æstimatur pecunia in Hispaniâ, quàm in Indiis. Vel si in Indiis soluit, sed suo periculo conducendam & expensis. Id quod videtur manifestum: nam restitutio talis fit restituto pretio ab emptore dato secundùm illius æstimationem: cùm ergo ita non fiat in casu, de quo loquimur, non est exacta solutio, ac proptereà damnum poterit compensatione sarciri. Neque enim minor est ratio in Rege cum priuatis contrahente, quàm inter priuatos ipsos. Pecuniam autem plus in vno loco, quàm in alio æstimari, citra dubitationem est: quod & in Iure habetur expressum L. 2. §. finali D. de eo quod certo loco. Ex quo P. Lessius Lib. 2. Cap. 23. n. 36.

Export TEI

Pecuniam plus in vno loco, quam in alio æstimari.

id infert, quod communiter alij recipiunt, eum qui dat centum aureos Antuerpiæ, vt recipiat Hispali, debere Hispali plusquàm centum accipere, quia Antuerpiæ habent maiorem æstimationem legalem: plus enim est Antuerpiæ habere centum aureos, quàm Hispali: vnde vt fiat æqualitas, debet Hispali plus recipere quàm centum. Quòd si det Hispali vt recipiat Antuerpiæ, non poterit Antuerpiæ accipere tantùmdem pecuniæ, sed minùs, seposito pretio traiectionis, & carentiæ suæ pecuniæ: quia alioquin non esset dati & accepti æqualitas in æstimatione, quęquæ in omni contractu est seruanda. Pro quo & videri potest P. Oñate suprà Disput. 17. num. 19. & potest casui nostro pariformiter adaptari.

Export TEI

170

*DEcreti prædicti meminit D. Escalona

Export TEI

Decretum de prælatione benemeritorum ex iustitia obligare.

§. 2. num. 7. de Senatoribus vrbicis specialiter argentis: pro quo & videndus Dom. |

p. 201

Solorzanus in PolitinâPoliticâ Pag. 1001. Col. 1. Ad quod videtur dicendum obligationem quidem iustitiæ esse. Inprimis distributiuæ, iuxta quam bona Reipublicæ sunt aptioribus conferenda. Deinde commutatiuæ: quia ratione officij, pro quo gubernator stipendium accipit, tenetur dispositioni legum stare; in iis præsertim, quæ ius tertij concernunt; vnde ad restitutionem salarij tenetur, iuxta quod omissioni functionis istius potest respondere: quæ licet exiguum spatium temporis contingat exigere, rem tamen non exigui momenti contingit. Cui resolutioni non obstat

Export TEI

Id videtur negare P. Sancius.

quod tradit P. Thomas Sancius Lib. 2. Consiliorum, Cap. 1. Dub. 45. num. 10. vbi ait conferentem officium digno, omisso digniore, non peccare contra officium, & sic ad restitutionem non teneri: quia propriè ex officio tantùm obligatur prouidere bono publico, præficiendo ei ministros dignos, sed tantùm peccare contra fidelitatem officij. Non inquam obstat, quia loquitur attentâ

Export TEI

Sed non loqui in casu nostro mōstraturmonstratur.

tantùm ratione officij, & non secundùm specialem obligationem, quam contrahit, dum salarium accipit pro illius rectâ administratione. Item, in eo casu talis doctrina procedit, in quo non sit speciale decretum circa personas aliquas, sed generalis illa obligatio præferendi meliores, quam officium secum affert. Quando autem speciale decretum extat, alia est ratio: vt si decretum sit conferendi officia nobilibus, indigenis, &c. & ita accidit in casu nostro.

Export TEI

171

*De restitutione autem respectu eius,

Export TEI

Onus restitutionis probabiliter negatur.

qui est defraudatus officio, maior est difficultas. Et quòd obligatio talis non sit, quæ onus restitutionis inducat, est satis probabile ex doctrinâ multorum, quos adducit & sequitur P. Sancius suprà, num. 15. dicentium ex omissione dignioris ad officia publica, præferendo dignum, non oriri obligationem restitutionis. Vbi quæstio videtur esse de nomine, an peccatum sit contra distributiuam justitiam, vel commutatiuam. Distributiua enim communiter dicitur, cùm dici etiam commutatiua possit, quæ ius alterius respicit ex pacto cum Republicâ aut Gubernatore illius nomine. Sed quia ius illius non est in re, neque ad rem, ita vt iuri in re æquiualeat, sed imperfectum; ideò non oriri obligationem restitutionis. Quidquid autem de hoc sit, in casu nostro ratio est eadem, quia in eo de prælatione dignioris agitur: idoneus enim non ita accipiendus est, vt incapaci penitus opponatur, sed minùs capaci: de indignis

Export TEI

Circa idoneitatem notanda doctrina.

enim ob incapacitatem ex se constabat admittendos non esse, & ita non erat opus id cauere: cùm aliàs idonei & capaces in fundamentali Regiâ Schedulâ requirantur, de quâ Dom. Solorzanus in Politicâ Pag. 996. Pro quo & est alia, de quâ num. sequenti. Benemeriti etiam qualitas ad maiorem spectat dignitatem: qui enim benemeriti sunt, iunctâ idoneitate, clarum est pro officio esse aptiores, quia magis circa Rempublicam affecti, & ita maius ex ipsis illius commodum sperari potest, juxta dicta Titulo 1. num. 63. Nec

Export TEI

Non obstare à Rege ipso non fieri venditionem.

obstat prælationem minùs digni non fieri à Rege ipso, sed ab inferiori Magistratu, cui à Rege oppositum imperatur. Nam id quidem arguit sic facientem grauiter peccare, non autem ad restitutionem teneri: quia ex eo præcisè quòd contra legem faciat is, qui publica bona distribuit, quæ non sunt primariò in ciuium vtilitatem instituta, non magis peccat contra justitiam, quàm si lex talis non esset; quia lex nouam obligationem non imponit, sed naturalem declarat, vt dictum Titulo 1. num. 71. cum bonis Auctoribus: & ita non aliter quàm Princeps, qui suas circa hoc vices commisit, & stipendium quidem vterque accipit, vnde ex ea parte obligatio est eadem. Accedit, contra legem facientem in casu nostro, ad summum obligari in defectum præcipui debitoris, Regis inquam, qui maius commodum venditionis accepit: ad eum ergo, qui est prætermissus, recurrat: talis enim recursus admittendus, iuxta ea quæ adducit Dom. Solorzanus Pag. 1001. §. Y esto es. Quòd si repulsam patiatur, indicium erit probatæ venditionis ab ipso, & ita cessabit in inferiore Magistratu restitutionis obligatio.

Export TEI

172

*Nihilominùs oppositum solidis valde

Export TEI

Obligationem restitutionis extare certũcertum magis.

fundamentis nititur, & defenditur à multis & probatissimis Scriptoribus, vt videri potest apud P. Sancium suprà, num. 12. & in casu nostro est id quod adduximus, num. 70. de officiis, pro quibus sunt peculiaria personarum genera designata, vt nobiles, indigenæ, determinatæ familiæ, &c. tunc enim transgressio onus restitutionis inducit. Cùm ergo in officiorum, de quibus loquimur, distributione idonei, & benemeriti præferendi designentur, consimilis esse obligatio videtur. Pro quo & facit Schedula Ann. 1607. in quâ Rex noster Philippus Tertius profitetur se in horum officiorum venditione bonum Reipublicæ idoneitate præficiendorum plus quàm proprium interesse desiderare: vt videri potest apud Dom. Solorzanum suprà, pag. 1001. col. 1. vbi & alia in casu speciali. Quia verò vix erit qui de restitutione cogitet, probabilitate oppositæ opinionis extante; ideò illam conati sumus explicatione adhibitâ communire, vt minùs sit, circa quod conscientiæ possint Gubernatorum impingere. Qui in eâ quidem grauiter peccabunt, in quo eis nihil indulgere volumus: sed restitutionis grauamem molestissimum & periculosissimum remouemus.

Export TEI

173

*VIdetur sanè in illis difficile quòd si

Export TEI

Difficultas circa dies 20. post renuntiationem.

renuntians non superuiuat dies viginti post renuntiationem, officium amittat: cùm possit contingere vt post emptionẽemptionem tali renuntiationi locus non fuerit, superueniente morte. Item, quia cùm talis dispositio ob vitandas fraudes sit, quæ solent sub mortem in renuntiationibus talibus accidere, vt omnes agnoscunt, & constat ex Schedulâ Ann. 1622. apud Dom. Solorzanum suprà, Pag. 1005. §. Y porque: multoties illæ non sunt, quod constare facilè potest ex loco, tempore, aliisque circumstantiis: vel quia renuntiatio facta est in personâ filij, aut vnici aut maioris. Quibus euentibus inhumanum apparet officium

Export TEI

Obligare legem in illo.

deperdi, & hæredes nullum posse ex eo emolumentum reportare. Sed hæc non obstant, quò |

p. 202

minùs leges renuntiationis justæ debeant judicari. Contractus enim ex conuentione legem accipere dignoscuntur, vt est ex Iuris attestatione certissimum. Quando ergo Rex & emens ita contrahunt, vt lege statutum est, videat qui emit quid sibi expediat, non enim ad contrahendum adigitur: & quandoquidem sub illis conditionibus sibi expedire reputat emptionem, non est cur debeat in contractu aut ipse aut alius iniustitiam reclamare. Quamuis ergo fraudes desint, ius ad officium amittitur respectu renuntiatarij, ac

Export TEI

Oppositum non improbabile.

hæredum, quia sic conuentum est, licèt fraudibus eo pacto sit intentum obuiari, quæ meliùs tali modo dispositionis vitantur, si videlicet prædicto modo feratur; quæ dicitur præsumptio iuris & de iure, iuxta satis vulgarem doctrinam: quamuis oppositum non videatur improbabile. Vnde si quis falso instrumento renuntiationem in suâ personâ factam probaret tempore requisito per legem; licèt grauiter in eo peccaret, in confectione scilicet instrumenti & illius vsu; officio tamen obtento, posset illud in conscientiâ retinere, ob communem sententiam de legibus in præsumptione fundatis.

Export TEI

174

*In casu autem priore, quando videlicet

Export TEI

Casus excipitur, vitæ breuioris post emptionem.

quis non superuiuit viginti dies, non videtur locus esse dispositioni legis, & ita immeritò hæredes emolumentis officij priuarentur. Quando enim adimpletio conditionis stare nequit, non nocet ei, per quem non stat defectus implementi. Imputari non debet ei, per quam non stat, si non fecerat, quod per eum fuerat faciendum. Regula 41. Iuris in 6. vbi casus plures apponit Glossa. Potest autem in euentu dicto contingere, vt quis renuntiauerit: & tunc quæstio oritur an valitura renuntiatio respectu illius, vel officium sit hæredum cum obligatione medietatis pretij persoluendæ. Ad quod dicendum videtur non esse obligationem standi renuntiationi, nisi renuntiatarius sit etiam hæres: quia non est vnde obligatio oriri possit. Licèt ex eo quòd non fuerit locus dispositioni legis, id beneficij habeatur, vt non debeat officium amitti: ex eo tamen quòd non stante spatio ad renuntiationem statuto, illa valida futura sit, tale quid non sequitur: deficiunt enim quæ pro valore renuntiationis, vt illius forma, statuta sunt. Sed certè

Export TEI

Quid pro praxi.

casus est dubius, & ad forum iudiciale deducendus, ac pro renuntiatario sua etiam sunt fundamenta: vnde iudices poterunt quod sibi verosimilius videbitur, iudicare. Et ita circa hoc, grauamen conscientiæ nullum, pro quo inuestigando nos præsertim laboramus.

Export TEI

175

*ALiqui negatiuè respondent, & iuxta

Export TEI

Circa renuntiationem in filijs seruire impotentibus, qui validāvalidam negant.

hunc sentiendi modum latam sæpiùs in Limano Prætorio sententiam affirmat Dom. Solorzanus suprà, pag. 1002. §. Pero sin embargo. Et hoc quidem ante huius caussæ decisionem, quæ iam extat quoad omnes, siue filios siue consanguineos, aut extraneos; vt videri apud eumdem potest Pag. 1003. in fine. & Tomo 2. Lib. 5. num. 112. Dom. Escalonam §. 1. num. 9. & Antonium de Leon. Tractatu de Confirmationibus Regijs, Parte 2. cap. 22. num. 22. Videtur autem

Export TEI

SchedulāSchedulam circa hoc non justificatam videri.

decisio talis non penitus iustificata; quia leges Regni quoad Hispaniam contrarium statuunt, vt videri potest L. 41. & 42. Titul. 20. Lib. 2. & in Pragmaticâ, Ann. 1590. die 13. Iunij. Non patitur autem æquitas vt pro Indiis secùs statuatur, cùm non appareat ratio, quæ pro eo videatur vrgere: cùm præsertim in venditione officiorum profiteatur Rex velle se publico bono consulere, nec proprium interesse circa illam ampliare, sed arctare potiùs: vnde prohibet quædam erga eamdem fieri, quæ in Hispaniâ sunt vsu recepta, & ad maius interesse patrimonij Regij conducunt: vt videri potest apud D. Solorzanum Pag. 1001. Col. 1. & D. Escalonam §. 2. num. 5.

Export TEI

176

*Deinde, hoc quod Schedula recentior

Export TEI

Ex aliorũaliorum sententia, alia pro eodem extante Schedulâ, robur adaitum, rationibus́rationibusque alijs.

statuit, iam erat per aliam statutum An. 1581. de quâ Dom. Solorzanus Pap. 996. in principio. Et tamen, eo non obstante, plures aliter censuerunt, ob grauia fundamenta, quæ idem adducit Pag. 1002. §. En quanto, & seqq. Et tenuit expressè doctus & eruditus Antonius de Leon suprà, cap. 8. Non videtur autem plus vrgere nouior decisio. Prætereà, inconuenientia omnia, quæ ex renuntiatione tali timeri poterant, in venditione officiorum deuorantur: vendi enim possunt Minoribus, qui per substitutos seruiant, etiam in Indiis; cùm enim casus exceptus non inueniatur, Iuri communi statur, per leges paullò superiùs citatas. Ex quo videtur fieri non esse illas magni momenti: si enim talia essent, non apparet credibile à Regiis Consiliariis permittenda. Vbi ergo est eadem ratio, eadem debet esse Iuris dispositio. Tandem, decisio præfata in Indiis ægrè recepta est, & pro eâ instanter supplicatum, vt testatur Dom. Solorzanus Pap. 1004. §. De la qual. Quando autem leges tales sunt, non

Export TEI

Leges vt reluctantibus imponi nequeātnequeant.

videntur secundùm omnem rigorem obligare, quia inuitis imponuntur: cùm tamen in omni lege publicâ populi consensus requiratur: non enim inuiti possunt opprimi homines liberi & ingenui, qui occidi non possunt, vt loquitur Caramuel in Theologia morali, numer. 185. quod & tenent plures Doctores apud Dianam Parte 1. Tractat. 10. Resolut. 1. & 2. quos & ille sequitur, vt videri potest Resolut. 2. §. Sed quidquid.

Export TEI

177

*Propter hæc videri alicui posset sententiam

Export TEI

Sententiam fauorabilẽfauorabilem pro praxi nihil iuuare.

istam posse verosimiliter defensari. Sed certè, licèt verosimilis sit, in praxi nulli esse adminiculo potest. Cùm enim res ista ad forum exterius spectet, & à Regiis sit iudicibus agitanda: illi proculdubio in fauorem Fisci iudicabunt. Quid ergo Minori renuntiatario verosimile illud poterit suffragari? Item, cùm lex hæc neminem grauet, nisi volentem grauamen tale spontaneè subire, dum contrahit non debet amarè conqueri, & se iniustè grauatum proclamare. Vt num. 173. dicebamus. Et per hoc soluitur quidquid

Export TEI

Contrariæ fundamenta disiecta.

pro aduersâ sententiâ est adductum, & adduci potest. In Hispaniâ quidem contractum vult Rex currere aliter quàm in Indiis; suo iure vtitur, vt priuatus posset, si vtrobique contractum |

p. 203

celebraret; cùm aliàs pro discrimine prudentes possint occurrere rationes. Quòd si æquitas vniformitatem suadet, id est vbi de contractibus agitur, contrarias pro diuersitate locorum non habentibus qualitates; cùm aliunde sint illi voluntarij, & neminem nisi volentem, & in re quidem maximè spontaneâ, grauent. Sicut autem contra æquitatem non censetur, quòd priuilegia aliqua emptoribus Indicis concedantur, quæ tamen in Hispaniâ non admittuntur, quia in vnaquaque terrâ suus vsus, vt notissimo prouerbio circumfertur: ita similiter in casu, de quo loquimur, æstimandum.

Export TEI

178

*Inconuenientia autem, quæ similia in

Export TEI

Non esse idẽidem inconueniẽsinconueniens in renuntiatione, ac in venditione.

venditione & renuntiatione videntur, admitti quidem possunt: sed vt non deuorentur in renuntiatione, & in venditione admittantur, ea esse ratio potest: quia si qua illa sunt, patrimonij Regij incrementis compensantur; quod inuenitur in venditione, & non in renuntiatione: in hac enim nihil plus Rex habet, quàm si in beneficium cuiuslibet alterius fuisset renuntiatum: cùm tamen in illâ, ex eo quòd fiat in fauorem Minoris, plus debeat accipere, quàm si in personam capacem fieret. Et vt demus nullum maius interesse fore; non vult Rex multiplicari inconuenientia, quæ in vno permitti ratio non incongrua compellit. Et hæc insuper lex inuitis non ponitur, vt ex dictis constat; cùm nullus ad contrahendum nisi valdè spontaneus accedat. Vt taceam

Export TEI

Inuitis posse leges imponi.

Caramuelis doctrinam ab aliis improbari: inuitis enim leges imponi possunt, quando ad id justæ caussæ concurrunt, vt constat in omnibus legibus, quæ de gabellis, ac nonnullis aliis populo iniucundis, feruntur. Pro quo videri potest Diana Parte 9. Tractat. 5. Resolut. 18. vbi cum multis affirmat posse leges inuitis imponi. Quod & quamplures ac grauissimi scriptores tenent apud eumdem Resol. 1. citatâ. Quibus adde P. Palaum Tomo 1. Tractat. 3. Disput. 1. Puncto 13. Non est ergo cur debeat lex prædicta vt iniusta condemnari.

Export TEI

179

*ALiquando illam contingere dubitari

Export TEI

Læsionem quamlibet non posse ab emente allegari, quæ probent.

nequit; non quidem dolo vendentium, sed ignorantiâ facti, in officiis præsertim nouis, vt in officio Cancellarij Limanæ Audientiæ compertum: quod magno emptum pretio, exiguum emptori emolumentum præstitit. Circa quod negatiuè resoluit D. Escalona §. 2. num. 8. cum aliis, quos citat in margine. Lit. L. & est quidem ita decretum per Schedulam Ann. 1609. & aliam 1617. apud eumdem. Quod justificari ex eo potest, nānam respectu Regis idem statuitur, & ita allegare nequit quantumuis enormem læsionem. Quod quidem intelligendum est de officiis vendi solitis, de quibus leges loquuntur, non de aliis, de quibus num. 167. ne leges praxi contrariæ videantur. Nihilominùs Dom. Solorzanus

Export TEI

ContrariũContrarium praxi & ratione fũdatumfundatum.

Pag. 1006. §. Pero sin embergoembargo, affirmat in Limanâ Audientiâ huiusmodi expostulationes admissas, & in fauorem expostulantium judicatum, nihil contrarium Regio Consilio respondente: juxta doctrinam grauium scriptorum asserentium, propter dolum, qui in huiusmodi contractibus præsumitur, non posse allegationem læsionis dictæ, etiam per Principis rescriptum excludi. Sed certè, cùm non semper dolus sit, vt vidimus, ad aliud est solidius fundamentum recurrendum, quod ex ipsâ læsione desumitur adeò exorbitante: non enim justitiæ conforme, vt ea non reparetur à Principe, in quo supremum emicat exemplar æquitatis. Nec videtur ex eo

Export TEI

Par conditio ex parte Regis ad justificandum contractum nōnon sufficit.

justificari, quòd Rex parem conditionem subeat, & se ad non opponendam læsionem adstringat: nam quid tandem sit ille facturus ignoramus: & prætereà conditio non est æqualis. Nam licèt patiatur ille læsionem, ius tamen ipsi ad recuperationem officij restat, quod per varios casus potest ad ipsum redire: quod secùs accidit in emptore. Item, Regi reparatio læsionis in vno vel altero exigui momenti est, adeò amplum patrimonium possidenti: priuato autem magni est profectò momenti, qui in emptionem officij totam solet substantiam impendere, aut eximiam certè portionem. Notasse autem iuuat in prædicto Audientiæ judicio non attentam Regij Concilij decisionem, vbi & ratio & commune ius contrarium videntur persuadere: vt hinc ad alia argumentum fieri queat, in quibus tamen hærere iudices solent, mulctam, aut increpationem eiusdem Consilij formidantes.

Export TEI

180

*CIrca hoc Dom. Solorzanus Pag. 1004.

Export TEI

Non posse officium in Ecclesiam aut Religionem renuntiari, qui, & quæ probent.

§. Y de lo que, & Tomo 2. lib. 5. num. 114. affirmat resolutionem iuxta dicta de Minoribus conformandam, propter rationem non solùm similem, sed vrgentiorem. Excluduntur enim qui seruire per se non possunt de præsenti; cùm tamen processu temporis apti esse possint: quod tamen in Ecclesiâ, & Religione locum habere non potest. Præterquàm quòd ius ad officia manet in fisco radicatum, vt si vacauerint, ad ipsum regrediantur: quod tamen stare nequit, si in eos, qui mori nequeunt, renuntientur. Præter repugnantiam, quæ inter officium tale, & statum sacrum apparet, ac diuersitatem fori, quæ non potest non Regiis esse judicibus permolesta, quia litibus obnoxia: vnde non videtur credibile renuntiationem talem iuxta Regis esse voluntatem.

Export TEI

181

*Nihilominùs sunt qui contrarium

Export TEI

ContrariũContrarium placere alijs, & quæ eorũeorum fundamenta.

censeant, quia casus iste non inuenitur exceptus, neque à simili argui potest in hoc genere, sicut non arguitur ex venditione ad renuntiationem in fauorem Minoris. Intercedit etiam hic Religionis fauor, propter quam solent etiam quæ stricti iuris sunt, vt priuilegia, de personâ ad personam extendi; quia summa est ratio, quæ pro Religione militat. L. Sunt personæ. D. de Religio. & sumpti. funer. Videatur P. Sancius Lib. 8. de Matrimonio, Disput. 1. num. 13. vt euidentius sit odia non am|

p. 204

plianda circa illam, iuxta notissimam Iuris regulam, quòd odia restringi, fauores conuenit ampliari. Et quod alter non debet alterius odio prægrauari 15. & 22. in 6. Pro quo ipse Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 1. Cap. 14. num. 70.

Export TEI

Resoluitur cum Rege circa hoc non contensiosècontentiose agendum.

Ceterùm hæc omnia parùm proderunt, quandoquidem res ista ad tribunalia est Regia deducenda, in quibus contra Ecclesias, & Religiosos sententia proferenda. Vnde expediet non armis iustitiæ certare, sed benignitatem Regiam implorare. Neque enim insolitum est officia talia Religiosæ alicui familiæ concedi, per substitutos administranda. Adducta autem in contrarium non

Export TEI

Pro negatiua adductis respondetur.

vrgent: similitudo namque rationis in venditione deficit, vt vidimus. Quòd non moriatur possessor, fauore Religionis potest admitti: cùm possit etiam accidere, vt officium alicui venditum numquàm sit ad Regium patrimonium reuersurum. Cùm etiam per substitutum administrandum sit, nihil sequitur Religiosæ quieti, aut Ecclesiæ statui disconueniens. Quod autem ad diuersitatem fori attinet, minimi est impedimenti, siquidem cum substituto agendum, qui ad laicum forum penitus pertinebit. Faciat ergo Rex vt libuerit: cùm enim liberè vendat, emptorem poterit, quem maluerit, admittere, & non sibi

Export TEI

Conditionem non transferendi in Ecclesiam vt queat Rex apponere.

benè visum reprobare; conditionesque apponere congruentes, etiam Ecclesiasticis exclusis, vt in legibus, quæ de fideiussoribus agunt, & Ecclesiasticos non esse admittendos edicunt, sed laicos, quos vulgò dicimus Abonados, id est, bonis præditos. Similiter etiam Rex Mineras auri & argenti Ecclesiasticis vendere prohibet: & iis, quibus tradit, sub eâ conditione concedit, vt ad eos non perueniant, & sic alia, quæ in odium Ecclesiasticorum non fiunt, sed securitati propriæ consulendo. Vt si quis nolit Clerico domum locare, eò quòd ipsos difficiles in soluendo sit expertus. Videatur P. Sancius Lib. 2. Consiliorum Cap. 4. Dub. 57. num. 7. 8. & 9.

Export TEI

182

*E.ExempliG.gratia, Volebat renuntiatarius valere

Export TEI

Casus apposiciappositi decisio iuxta Regium rescriptum statuenda.

duodecim mille, vnde ipsi danda sex, si primus sit, aut octo, si secundus. Venditum est autem officium viginti quatuor, an danda duodecim, aut sexdecim? Et in fauorem renuntiatarij iudicatum in Quitensi Prætorio, affirmat Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 5. n. 118. & in Politicâ pag. 1006. in principio. Contrarium tamen pro lege statutum in Regio Consilio testatur ibidem. Quod & tenet D. Escalona §. 5. num. 4, & iure quidem optimo, tum ex iis, quæ prior ex citatis adducit: quia scilicet nulla renuntiatario infertur iniuria, si eidem detur, quod ipse fisco dandum contendebat. Licet ad hoc responderi possit, illum quidem ita contendisse, sed cùm ipsi fuerit frustratum intentum, standum vero officij pretio, quia ob prætensionem suam officium valorem proprium non amisit. Ideò euidenti aliâ agendum ratione, ex eo scilicet quòd per retractum fiscus dominium acquirit

Export TEI

Illius fundamenta.

officij, & ita vendit vt potest, nec tenetur ex suo dare alteri, qui ius nullum erga officium habet: dominij enim translatione ius omne amisit, sicut amitteret, si priuatus quiuis illud pretio obtinuisset. Iuuat Cap. Ex eo, de regulis iuris in 6. vbi sic dicitur: Ex eo non debet quis fructum consequi, quod nisus est impugnare. Et in pœnam quidem delicti priuari penitus omni emolumento potuit, vt non sit mirum si cum eo ita agatur, vt aliquid de pretio recipiat, in cuius potestate quantum esset illud valiturum officium ignoratur.

Export TEI

183

*DEbet qui emit confirmationem à Rege

Export TEI

Pro confirmatione habendâ quid iuxta leges faciendum.

intra quadriennium petere, licet pro aliquibus remotissimis Prouinciis quinquẽniumquinquennium, aut sexennium jndultum inueniatur. Intra septuaginta autem dies (aliàs sexaginta, vt apud Dom. Solorzanum citato Lib. 5. num. 105.) se debet renuntiatarius Proregi præsentare aut Gubernatori, secundùm quod in Regia schedula iam citatâ contentum. Id si non fecerit, officium amittet, & de illo Regis nomine disponetur, duabus tertiis partibus eidem datis, & alia Regio fisco adiudicata. Vbi quidem renuntiatario onus tantùm præsentationis intra dictum terminum constituitur, non verò primo possessori. Cuius ratio esse potest: nam in renuntiatione

Export TEI

Primi possessoris, & aliorum discrimen.

fraus aliqua præsumi potest ob dilationem, non verò in primo possessore, qui officium est auctoritate Regiâ consecutus.

Export TEI

184

*Vterque autem confirmationem

Export TEI

In amissione officij cuius temporis habenda ratio in ordine ad pretium.

Regiam debet postulare. Circa quod dubitari potest, an si officium propter moram imputabilem amittatur, & sic Regio vendatur nomine, plurisque quàm emptum sit, habenda sit ratio valoris præsentis ad reddendas partes dictas, an eius, in quo est prior emptio celebrata, aut renuntiatio facta. Et videtur vti certum asserendum habendam præsentis temporis rationem: quia aut officium est sub dominio eius, qui amittit, & sic pretium ad eum spectat, vti rei propriæ, pœnâ conuentionali deductâ. Aut dominium translatum est in fiscum; & ita etiam eum suo valore transit, neque est cur debeat prior possessor eo defraudari. Si enim pœnam meretur, iam eam soluit tertiæ partis, & officij etiam amissione. Quòd si mora imputabilis non fuerit, quia scilicet submersa nauis, in quâ Acta ferebantur, aut aliud impedimentum minimè voluntarium superuenit: manifestum est amissionis pœnam

Export TEI

Cap. Non est.

nōnon incurri; mora enim non nocet impeditis, quibus nec tempus currit. Sic in Cap. Non est, de regulis

Export TEI

Cap. Imputari.

juris in 6. vbi sic dicitur: Non est in mora, |

p. 205

qui potest exceptione legitimâ se tueri. Et Cap. Imputari, ibidem. Et Cap. Cùm non stat. &

Export TEI

Regiorum OfficialiũOfficialium circa prædita obligationes.

Export TEI

185

*Et quia de Regiis Officialibus titulus iste procedit, adnotare oportet illos grauiter peccare, si quadriennio exacto ad confirmationem impetrandam, & præsentandam concesso, illam non exigant, quia illâ deficiente, officium amittitur. Vnde & ad restitutionem tenentur damni inde Regio Fisco superuenientis, juxta sæpiùs dicta. Si tamen post quadriennium Confirmatio præsentata fuerit, non est admittenda: sed neque officium vendendum: quia Regium

Export TEI

Notandum pro venditione deficiente confirmationem.

Consilium solet circa hoc benignè se gerere, & indultum impartiri. Sic enim accipiendum quod dicitur in schedulâ Ann. 1627. non debere admitti, nisi priùs Regium Indiarum Consilium de re totâ certioretur. Non ergo vendi officia debent: alioqui inutilis esset certioratio. De quibus hæc satis.

CAPVT XXII.

p. 200
§. I.

§. II.

§. III.

§. IV.

§. V.

§. VI.

§. VII.

§. VIII.

§. IX.

Avendaño: Thesaurus Indicus

CAPVT XXII.

p. 200 §. I.

§. II.

§. III.

§. IV.

§. V.

§. VI.

§. VII.

§. VIII.

§. IX.

p. 200
§. I.