Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

Export TEI

CAPVT I.

Export TEI

Qualiter Proreges Indici ad exemplum vitæ teneantur.

Export TEI

*QVæ circa Gubernatores

Export TEI

Proregum integritas vel solâ Regia electione probatur.

Indiarum à Rege destinandos dicta à nobis Titulo 1. Cap. 9. ad Proreges maximè constat pertinere; quibus suppositis præsens quęstioquæstio parùm erit necessaria: cùm enim viri probitatis eximiæ sint ad munus tantum deligendi, quid opus est circa vitæ exemplum inquirere vbi illud non potest in sic delectis defecisse. Iudicij nostri culmen excelsum est, cùm qui à nobis prouehitur, præcipuus, & plenus meritis æstimatur. Nam si æquabilis credẽduscredendus

Export TEI

Cassiodorus.

est, quem iustus elegerit, si temperantiâ præditus, quem moderatus asciuit: omnium profectò capax potest esse meritorum, qui iudicem cunctarum meruit habere virtutum. Sic Theodoricus apud Cassiodorum Lib. 1. 3. vbi de supremæ elatione dignitatis agebatur. Licèt autem parùm necessaria videri possit, ea suppositione firmata, vtilis tamen non potest non haberi: & nos non solùm necessaria, sed etiam vtilia consectamur.

Export TEI

*Oportet equidem Proregem Indicum vi

Export TEI

Quæ in Indico specialis obligatio ob conuersionem, de qua agitur.

tæ exemplo prælucere: Moribus enim debet esse conspicuus, qui datur imitandus. Idem qui suprà apud eumdem Lib. 4. 3. De conuersione Indorum agitur, & promotione fidei, ac de primitiuâ quadam Ecclesiâ prioris imitatione fundanda. Quo in negotio Prorex præcipuus est motor, & promotor vnde omni debet florere virtute, vt ex eo fonte in alios Christianæ professionis dignissimæ deriuẽturderiuentur. Ioseph in Ægypto Prorex constitutus à Pharaone, omniũomnium se virtutum exemplar exhibuit veri Dei inter Ægyptios Religionem, quam profitebatur ipse, promoturus. Et Iosephum eumdem esse, qui Osiris, pro Deo Ægyptiis habitus, censent multi. Quod nomen exponens

Export TEI

Ioseph idem quod Osiris Ægyptiis, multi oculus.

Plutarchus Lib. 1. de Iside, & Osiri ait idem esse ac Multi-oculus. Quod P. Cornelius in Genesis Cap. 41. circa finem ita adaptat An non multi-oculus, id est, multiscius Ioseph per sapientiam sibi cœli

Export TEI

P. Cornel.

tus inditam, quâ Ægyptios prudentißimè gubernauit. eosque docuit non tantùm Astrologiam, sed & fidem ac Dei cultum, iuxta illud Psal. 104. v. 19. & 20. Constituit eum dominum domûs suæ, & principem

Export TEI

Psal. 104. v. 19. & 20.

omnis posseßionis suæ. Vt erudiret principes eius sicut semetipsum, & senes eius prudentiam doceret? Sic ille. Verba autem illa, Sicut semetipsum, aliter iuxta Hebræam originem nonnullis sonant sic legentibus, Secundùm animam suam. Quod Car

Export TEI

Card. Bellarminus.

dinalis Bellarminus ita exponit: Id est, ad similitudinem sapientiæ, quæ erat in animâ suâ. Docuit ergo eos verum Dei numen, & quibus deberet moribus honorari. Ideò & se perfectum eorum præbuit exemplar: multis-oculus sanè; vt circumspectione attentâ se gereret, ne quid in se, quod aliorum posset offendere oculos, resideret. Et tales oportet sint Proreges.

Export TEI

*Et verò ad circumspiciendos Proregis

Export TEI

Multi oculos esse oportet Indicos Proreges, quia & multi oculi, qui eos obseruant. Cassiodorus.

mores, omnes sunt multi-oculi, vt ipsi benè opus sit multi-oculum se præbere, Argum quemdam centenis luminibus intuentem. Non patitur claritas illa committere, quod poßit mobilis turba nescire. Locatus in medium, cunctorum ad se trahit aspectum: & totius vitæ iudicium promulgat fama populorum. Sic Theodoricus apud Cassiodorum Lib. 3. 11. Vnde illud apud eumdem: Quidquid feceris, nos videmus Lib. 7. 18. Sciat Prorex Indicus & turbæ posse congruere quidquid ille egerit peruidenti. Et ita ille, qui sic est visurus alios, vt quidquid egerint videat, se ipsum circumspiciat priùs, & ea, quæ est acturus: ne quidquam, quod carpere possit, turbæ oculus deprehendat. Et Indicorum populorum oculi magis sunt aliis curiosi, vt maiorem proptereà debeant curam circumspiciendi se ipsos in supremis gubernatoribus prouocare: præpostera Dei imitatione, qui vocat ea, quæ non sunt, tamquàm ea, quæ sunt. Rom. 4. v. 17. quæ neque in mentem venêre Proregum, neque etiam somniarunt, tamquàm si essent, vocant, & censuris adiectis reprehendunt. Sint ergo & illi multi-oculi, sic enim oculos oculum feliciter superabit.

Export TEI

*Pœnitentiæ, & Eucharistiæ Sacramenta

Export TEI

Sacramentorum vsu præluceātpræluceant neque annuo satisfacere, ob scandalum.

sint illis frequentia. Eorum vsus semel in anno fideles vrget sub lethalis culpæ reatu. Si tamen Prorex eâ esset raritate contentus, & hoc esset aliis notum, graue in eo videtur scandalum, vnde ratione illius etiam grauis culpa & quidem semel tantùm in anno Sacramentis præfatis vti, iuxta communem existimationem eorum est, qui salutis animæ curam habent exiguam, & conscientiam grauibus oneribus prægrauatam, quod experientiæ magisterio persuasum. Hoc autem de Prorege sentiri, quis non videat ad non leue scā| p. 68dalumscandalum permouere? P. Suarez Tomo 4. in 3. p. Disputat. 35. Sect. 3. num. 11. sic ait: Vix vllus est,

Export TEI

P. Suarez Non sufficit illi moraliter ad vitanda mortalia.

qui moraliter poßit vitare per totum annum omnia peccata mortalia, omittendo hoc Sacramentum. Sic ille de Sacramento Confessionis. Ergo qui non vsum cognouerit, sic iudicare poterit, aut saltem magno cum fundamento suspicari. Posse autem aliquem per accidens obligari ad frequentiorem Confessionem multi Scriptores tradunt, ex

Export TEI

Per accidens potest esse obligatio plusquam annuæ Confessionis.

quibus videri possunt P. Suarez suprà num. 10. & Disput. 15. num. 5. & seqq. P. Palaus Tomo 4. Tract. 23. Disputat. Vnicâ Puncto 3. num. 5. apud quem P. Coninck, P. Laymam, & Bonacina. Et licèt de pœnitentiæ virtute loquantur, eadem est in Sacramentali ratio; quia is, qui iudicat se nōnon posse facilè contritionem habere, benè tamen attritionem, vti Sacramento debet ad effectus illos, quos citati Scriptores, & alij ab eisdem adducti commemorant. Magis in speciali loquitur P. Bauny Tomo 1. Tract. 4. Quæst. 4. Assert. 3. P. Sà V. Confeßio num. 5. alios suppressis nominibus allegans. Ioannes de Medina Codice de Confeßione Quæst. 14. §. 2. Ergo similiter ratione scandali, quæ est obligatio per accidens, poterit Prorex ad Confessionem obligari. Et eadem ratio est de Communione, quæ numquàm differri solet, nisi ob horrorem Confessionis.

Export TEI

Confessarius idoneus deligendus: & qualis ille.

Export TEI

*Multum autem ad dignam in omnibus existimationem suo de Principe concipiendam, Confessarij delectio conferet; valdè enim conscientiæ suæ videtur consulere, qui moderatorem illi adhibet probitatis & sapientiæ dotibus commendatum: inde præsertim, quòd nec sibi nec suis, temporalialia sit commoda quæsiturus. Pessimum veri affectus venenum, sua cuique vtilitas. Sic Tacitus Lib. 1. Annal. Vbi benè additum à Lip

Export TEI

Tacitus.

sio, & iudicij. Iudicium enim vtilitatis pessimo veneno in proprium & alienum exitium deprauatur. Id autem non erit difficile attento Principi comperisse. Quo euentu, cùm animæ negotium agatur, omnibus est humanis affectibus præferendum. Pulchra illa est Diui Valeriani sententia homiliâ 20. Periculosè illis conscientiæ fides

Export TEI

D. Valerianus.

creditur, quibus cupiditas dominatur. Sic ille. Amoueatur, honoris habitâ ratione, & quæratur idoneus: isque talis existimetur, quem fama pronuntiat. Singuli namq́ue decipere, & decipi pos

Export TEI

Plinius.

sunt: nemo omnes, neminem omnes fefellerunt, vt Traiano dictum à Plinio in eius Panegyrico.

Export TEI

Videri potest Dom. Reyna. Tomo 2. de perfecto prælato Lib. 1. Tract. 2. Cap. 14. vbi de Proregum qualitatibus.

Quòd si falli contingat, alius itidem conquirendus: sic enim & cum medicis agitur pro salute corporis; cùm sit animæ salus incomparabiliùs æstimanda: sic cum omnibus aliis, quorum nobis est industria necessaria: vt si minùs habentes deprehensi fuerint, alii satisfacturi & officio suo & voto nostro conquirantur. Excellentissimus Comes de Fuentes Mediolani delectus Gubernator P. Claudium Aquauiuam Societatis nostræ Generalem, in memoriâ Dei & hominum æternâ futurum, rogauit enixè vt sibi

Export TEI

Excellentissimi Comitis de Fuentes præclarum exemplum, in Confessario deligendo.

Confessarium designaret, quem ad id muneris idoneum se meliùs poterat agnouisse. Quod cùm ex eius ore P. Didacus de Torres, qui ex Prouinciâ Peruuiana Romam ibat Procurator, quem & Heros ille, sui sæculi gloria, ad hoc sibi operam præstare, Romam postquàm appulsum, postulauit: assurgens, assidebat enim ad lectuli caput, Permittat, dixit, ExcellẽtiaExcellentia vestra, vt eius peculiari & affectu & reuerentiâ manus exosculer. Si enim omnes Principes in deligẽdisdeligendis Confessariis ita se gererent; res animarum, & consequenter boni publici meliùs agerentur. Ad quæ ille: Ecquid hic magni? An ego, nisi stultè, ex ignotis eligam ad rem tantam, quando is, qui probè suos nouit, potest à me facilè erroris periculum amouere? Sic ex magni illius viri narratione

Export TEI

P. Didaci de Torres cum laude commemoratio.

hausi, in magno semper pretio apud viros principes habiti ob zelum eximium, magnanimum pectus, & odorem agri pleni exploratissimæ fructibus probitatis.

Export TEI

*Ad opinionis etiam stabilimentum sciant

Export TEI

Religionis studium in Proregibus eximium ad opinionem conciliandam.

Proreges Indici Religionis studium magnoperè profuturum: si videlicet eos videant in templis assiduos, & quæ diuina sunt peculiari quadam affectione versare: Deo proximi per affectum & cultum quodammodo efficiuntur diuini: quâ prærogatiuâ maior nulla: sicut neque existimatio propter illam in hominum cordibus excitata, Religio munda & immaculata apud Deum, &

Export TEI

Iacobi 1. v. 27.

Patrem hæc est; visitare pupillos & viduas in tribulatione eorum, & immaculatum se custodire ab hoc sæculo. Sic Iacobi 1. v. 27. Vbi mirum est quomodo Diuus Iacobus visitationem pupillorum, & viduarum Religioni tribuat, cùm actus isti non

Export TEI

Actus illius quinam.

versentur circa Dei cultum, quod est genuinum Religioni. Sed Diuus Thomas 2. 2. quæst. 81. artic. 1. ad 1. id facilè exponit, dicens, actiones

Export TEI

D. Thomas.

illas ad Religionem spectare, quia ab eâdem imperantur, ordinante eas ad diuinam reuerentiam. Quo pacto id stat, quod Diuus Augustinus admonet Libro de vera Religione circa finem,

Export TEI

D. Augustinus.

dum ait: Religet nos Religio vni Omnipotenti Deo. Sed quid iam erit immaculatum se custodire ab hoc speculo? Id equidem, non solùm vitæ gau

Export TEI

Aquo & immaculatum in hoc sæculo haberi, Deo honori talium consulente

dere munditiâ, sed eam ab aliis habere commendationem, vt non sit, qui audeat vitam maculare sic religiosè agentis: vel si audeat, ad Dei spectet curam eum mendacem demonstrare. Pro quo est expositio P. Cornelij in eum locum sic dicentis: Tertio, quia Religio Christiana, ac consequenter Deus, quem illa profitetur & colit, primo illo

Export TEI

P. Cornelius.

Ecclesiæ æuo valdè honorabatur & celebrabatur apud Gentiles, & Iudæos toto orbe. Dicebant enim: quàm Sanctus est Deus, qui tam piè & sanctè à Christianis colitur: immò qui eos facit tam puros & sanctos! Id etiamnum sit. Sic ille. Iuuat autem indicatus locus ex Sap. 10. v. 14. & mendaces ostendit, qui ma

Export TEI

Sap. 10. v. 14.

culauerunt illum. Vbi de Iosepho est sermo Proregum speculo præclarissimo, vt religiosè illi eiusdem imitatione formati, indubij sperent Deum eos, qui maculare ipsos attentauerint,

Export TEI

ExperimẽtoExperimento firmatum.

mendacissimos ostensurum. Vidimus religiosos Principes malignitate quorumdam turbulentorũturbulentorum hominum apud Regium Consilium, Regemque ipsum maculatos; sed Deum etiam mendaces ostendisse illos, qui maculauerunt ipsos; & adeò mendaces, vt non solùm dedecoris nihil adhæserit, sed præmiis sint cumulatissimis munerati.

Export TEI

*Ostendit autem præfata Diui Iacobi

Export TEI

In sacris Proreges cum omni circumspectione versentur.

sententia id, quod est hac in parte nimis quantùm Proregibus accurandum, vt scilicet procedentes ad sacra, & populum suâ lætificantes præsentiâ, omnem præseferant puritatem. Et immaculatum se custodire ab hoc sæculo. Hæc enim præcautio conuenienter adiecta, vt obseruat citatus |

p. 69

Interpres ita dicens: Quin & visitando pupillos & viduas, periculum esse à vanitate, auaritiâ, luxuriâ.

Export TEI

P. Cornelius.

Ergo sapienter monet, vt inter eos, ceterosque omnes, ita versentur, vt immaculatos se seruent. Hæc ille. Sint ergo in Ecclesiis, & Supplicationibus publicis, ad omnem modestiam compositi, vt nihil non mundum in illis adspectantium possint oculi suspicari: hoc certè Religio, quæ illos Deo religat, & diuinos proptereà reddit, suo iure exigit, & ita vt mundi sint eorum oculi, diuinorum ad instar, de quibus Habacuc: Mundi sunt oculi tui,

Export TEI

Habacuc. 1. v. 13.

ne videant malum Cap. 1. v. 13. Ne si secus accidat, oculi ne peccent lubrici, vt in hymno habetur sacro, omnis participatio diuina dispereat. Pepigi fœdus cum oculis meis, vt ne cogitarem quidem de virgine. Sic Iob. 31. vers. 1. mundissimos siqui

Export TEI

Iob. 31. v. 1.

dem curabat oculos, vt esse etiam possent mundissimæ cogitationes. Et addit statim: Quam enim partem haberet in me Deus desuper & hereditatem Omnipotens de excelsis? Q.Quod d.dicitur, Nihil in me diuinum iam esse possit, nec ritè potero de participatione Diuinitatis aliquâ gloriari. Religionis abscessit decor & decus: cùm iam me immaculatum ab hoc sæculo custodisse, sordidatis nequeam oculis profiteri. Hæc ergo obligatio Proreges debet præstare sollicitos, est enim grauissima, de quâ debent Confessarij ipsos seriò & cōstanterconstanter admonere. Quòd si ipsi suo muneri aduigilent, quidquid in hoc admonitionum fasciculo desiderari potest, suo studio supplendum reseruamus. Pro quo & legendus P. Lessius in Resolutionibus posthumis verb. Missa, Casu 1. vbi piè & eruditè ostendit quantâ cum decentiâ debeant Principes sacris adesse.

back | | continue