Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

SECTIO XLIII.

SECTIO XLIII.

Circa Priorem & Consules Peruuiani Mercatorum Consulatus, vt sit illis munerum acceptio pœnæ adiectione prohibita. Vbi & de iudice appellationis.

513

*ORdinatio pro illis 8. Sic habet: Y por

Ordinationis tenor circa iudices Consulatus.

quanto los Oficios de Prior y Consules son de mucho trabajo y ocupacion, y las personas que los exercieren forzosamente han de faltar à sus propios negocios, y se les recrecemrecrecen mayores gastos, que los ordinarios; y asi mismo el juez de apellaciones, se ha de ocupar y trabajar en el dicho su Oficio; Ordeno y mando que à los dichos Prior, Consules, y juez de apellaciones, se les dé de salario por cada año, que exercieren los dichos Oficios, quinientos pesos de à ocho reales à cada vno de ellos, y que no puedan llebar, ni lleben derechos algunos à las partes, que ante ellos litigasen, ni en otra manera, so pena de voluerlo con el quatro tanto, para que à la parte se le restituya lo que se le vbiere llebado, y lo demas quede aplicado para la Camara de su Magestad, y gastos del Consulado. Sic Ordinatio, circa quam dubitari potest.

514

*Primò cùm prohibeantur stipendij titulo

Dubium 2.1, circa munerum qualitatem.

quidquam reportare, quid sibi velit illud, Ni en otra manera. Ad quod facilè respondetur, à litigantibus nihil accipere posse, quandoquidem iudices sunt, quibus præter salarium nihil à litigantibus licet accipere. Assignantur autem illis quingenti octoregales, qui vel stipendij rationem habent, vel si non habeant, nihil eo titulo permittuntur accipere, quia sine illo seruire communi vtilitati volunt, ex quo & ipsi peculiarem referunt, vtpotè Vniuersitatis talis membra. Quæ ratio non videtur in appellationis iudice militare, cui pro labore suo verè dici potest stipendium assignari, sicut assignatur iudici mediæ Annatæ, & est eiusdem ferè quantitatis.

515

*Secundò an in acceptione sit mortale

2. grauitatẽgrauitatem peccati.

peccatum? Respondetur affirmatiuè, si munera non sint exigui valoris, nec interueniant tituli, quibus datio & acceptio possunt honestari, de quibus communiter Doctores, & Nos in Thesauro, & priori Auctarij Tomo, in locis, quæ dabunt Indices, & suprà num. 334. & seqq. Nec obstat legem esse pœnalem, quia & pœnalis lex est, quæ contra fures, adulteros, homicidas, & sic alios fertur, & nihilominùs supra grauia crimina cadunt, qualia & hîc esse possunt, aut venditione iustitiæ, aut illius violatione.

516

*Tertiò, vtrùm sit in conscientia obliga

3. de obligatione restitutionis.

tio restitutionis. Respondetur iuxta distinctionem in Ordinatione ipsa assignatam, de parte reddenda ei, qui dedit, & tribus alijs. Vbi cùm restituenda dicatur, non videtur posse de obligatione

Vide Tomo 1. Thesauri Tit. 3. n. 28.

dubitari. Neque in eo vis facienda quòd dicatur, Y que no puedan llebar: nam verbum Non poßint, non semper impedit dominij translationem, vt ostendi Tomo 1. Thesauri. Tit. 3. num. 24. sed ex manifesta legis intentione; cùm enim restitutionem sub expressis terminis imperet, supponit translatum non esse dominium, nisi fortè pecuniarum mixtio fuerit, quod est per accidens, & in ordine ad obligationem restitutionis, nullius momenti. Et in hoc lex non est pœnalis, quia sicut restitutio pœna non est, ita neque declaratio talis obligationis à superiori potestate.

517

*Circa tres autem partes alias Ordinatio merè pœnalis est, & in conscientia ante sententiam non obligat, iuxta receptissimam Theologorum ac Iurisperitorum doctrinam, de qua dictum Tomo 1. Thesauri. Tit. 4. n. 75. & 137. ac 138. Immò etiamsi sententia sequatur, dummodò non fiat executio, obligatio conscientiæ non subest, quia nullus tenetur suæ esse pœnæ executor: quod esset valde durum, & ita à benignis legislatorum mentibus alienum. Et mirum sanè est grauem adeò pœnam in hac parte delinquentibus, fulminari; cùm vix simile quidquam aliàs reperiamus. Sed est illa iudicibus imposita accipientibus aliquid ratione Officij. l. Sancimus. C. ad l. Iuliam repetund. Vide etiam Tit. 4. citato num. 75. Videtur autem ita dispositum ex eo quòd iudices isti, cùm litterati non sint, nec rigorem legum circa hoc statuentium perspectum habeant, vereri potest parùm circa talia scrupulosos futuros, dandis & recipiendis per mercimonium assuetos: vnde oportuit extraordinaria pœna proposita reddi cautiores.

318

*Quartò circa illud, A las partes que ante

4. circa quos litigantes versetur prohibitio.

ellos litigasen, an scilicet de actu litigantibus accipiendum, an etiam de ijs, qui verosimiliter possunt litigare non post multum tempus, & videtur standum tenori verborum, quia quando legislator alios præter litigantes intendit comprehendere, id expressè indicat, vt videri potest apud P. Thomam Sancium Tomo 1. Consiliorum moralium Lib. 3. Dubio 1. vbi varias leges adducit. Sed ratio è contrà vrget, quia idem instat periculum peruersionis iustitiæ, vt videtur manifestum. Et quidem iudices isti communi iure cènsentur, vnde in acceptione munerum quadrupli; vt vidimus, pœna mulctantur: ex quo videtur non obscurè inferri ad eos etiam, qui litigaturi verosimiliter creduntur, extendi debere, quia leges generaliter ita disponunt. Et intelligendæ profectò iuxta benignum sensum, quem præsefert. l. 56. tit. 5. lib. 1. nouæ recopilat. ibi: De los que se espera, que

l. nouæ recopilat.

en breue traeran pleyto ante ellos. In iudicibus autem Consulatus, cùm iurisdictio Consulis annalis sit, & Priorum biennalis, qui intra annum litiga|

turus speratur, breui quidem id facturus creditur, quia anni spatium breue tempus reputatur, vt videri potest apud Cardinalem Tuschum Tomo 8. Lit. T. Conclus. 37. & licet non ita certum de biennio sit, nihilominùs apud eumdem sic habetur, vt alijs præfati Tribunalis iudicibus idem debeat adaptari. Litigaturus quidem quispiam creditur;

Regula obseruatione digna.

ergo iam ille de lite cogitat, & ita verosimiliter credi potest munera anticipatione studiosa conferre. Si autem de lite non cogitans tribuat, quod ex circumstantijs potest deprehendi, titulus alius amicabilis, & ita minimè damnabilis, nec graue onus secum portans, intercedit. Quæ regula debet diligenter obseruari, potestque iudicibus alijs deseruire, quibus cum limitatione aliqua munerum acceptio prohibetur. Sunt enim quibus penitus prohibitio imminet, de quibus Tomo 1. Thesauri. Tit. 3. num. 24. & seqq. Quamquàm & circa hos suæ non desint fauorabiles opiniones. Ex illis autem est iudex appellationum eiusdem

De pœna iudicis appellationum.

Tribunalis, qui Regius Senator cùm sit, eo non obligationibus constringitur, de quibus nuper citato loco. quadrupli etiam pœna mulctandus, si deliquisse contingat, & delictum fuerit sufficienter comprobatum.

519

*Et quidem si à litigante aut breui li

Alia pro eodem.

tigaturo quidquam accipiatur, pro eo quadrupli est pœna manifesta; Si autem à non litigante, nec breui litigaturo, iam Regius Senator non vt appellationum iudex, sed vt Regius spectatur Auditor, & ita quod in eo intercedere potest delictum, ac si iudex appellationum non esset, venit puniendum iuxta Ordinationem, quæ habetur Cap. 29. inter eas, quæ pro Audientijs in partibus Indiarum prodierunt anno 1563. tenoris sequentis: Ni puedan rece

Ordinatio Regia.

bir cosa alguna, aunque sea de comer, de Vniuersidad, ni de particular alguno, ni de otra persona, que aya tenido pleyto el año antes, ô lo espere traer, y lo mismo sus mugeres è hijos, so pena de perjuros, y de perdimiento de su Oficio, y quedar inhabil para tener otro, y voluer lo que asi lleuare con el doblodoble. Sic ibi. Non ergo quadru

Notatu digna circa illam.

pli, sed dupli pœna imponitur: neque id mirum, cùm maius aliquid pœnale incumbat, priuatio inquam Officij, quæ tamen non est disposita pro iudicibus Consulatus: vnde neque pro Auditore appellationum iudice, si vt talis delinquat, quia non delinquit vt Auditor, sed vti peculiaris iudex, qualis erat futurus Regius Quæstor iuxta priores Ordinationes, cuius loco Regius est designatus Auditor, quia ita est expedientius iudicatum, vt constat ex Ordinationum §. 49. & idem dicendum quando Auditor Prætoris aut Gubernatoris munus exercet, vti Potosij & Huancavelicæ solet accidere, vnde finitis Officijs more aliorum, à quibus obiri solent, subeunt syndicatum; cùm tamen vt Auditores Visitatoribus Regijs suæ administrationis soleant reddere rationem.

Loading...

back | | continue