Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT XI.

CAPVT XI.

An Rex Catholicus sine lethalis culpæ reatu Indos possit, aut eorum aliquos, in totalem redigere seruitutem.

§. I.

§. I.

De generali seruitute Resolutio negatiua.

VT fieri id possit, videtur apertè fauere

Bulla Callisti 3. & Nicolaij 5. circa Indorum seruitutẽseruitutem.

Bulla Callisti Tertij, quæ incipit, Dudum, & Nicolai Quinti aliam insertam habet, in quâ sic loquitur: Nos prædicta & singula debitâ meditatione pensantes, quòd cùm olim præfato Alsonso Regi quoscumque Christi inimicos vbicumque constitutos, ac Regna, Ducatus, Principatus, dominia, possessiones, & mobilia bona quæcumque per eos detenta ac possessa inuadendi, conquirendi, expugnandi, debellandi, & subiugandi, illorumq́ue personas in perpetuam seruitutem redigendi &c. aliis nostris Litteris plenam & liberam inter cetera commiserimus facultatem. Et inferiùs. Litteras facultatis præfatas, quarum tenores ad verbum præsentibus Litteris volumus pro insertis &c. quæcumque etiam alia ante data dictarum facultatum acquisita, & ad ea, quæ in posterum nomine dictorum Alfonsi Regis, suorumque successorum, & Infantis, in ipsis, ac circumuicinis, & vlterioribus partibus, de infidelium ac paganorum manibus acquiri poterunt, prouincias, insulas, portus, & maria quæcumque extendi, & illa sub eisdem facultatis Litteris comprehendi &c. Iuxta quæ videtur Pontifex Portugalliæ Regibus, & consequenter Regibus Catholicis eorumque legitimis successoribus, redigendi in seruitutẽseruitutem Indos facultatem præbuisse. Et licet in priori clausulâ de iis tantùm videatur loqui, qui inimici Christi sunt, quales dici Indi non possunt, quibus de Christo nihil vnquam fuerat annuntiatũannuntiatum: posterior autem de illis absque vllâ dubitatione procedit, cùm de acquirendis ex paganorum ac infidelium terris statuat, etiam in vlterioribus ac remotioribus partibus in quibus id omne vult locum habere, quod de aliis fuerat præmissum: & erat eorum vnum facultas redigendi in perpetuam seruitutem.

99

*Dico primò, Indi generaliter non po

Assertio 1. Indos non posse generaliter in seruitutem redigi.

tuerunt, nec possunt in perpetuam seruitutem redigi. Constat ex Pauli Tertij iteratâ declaratione: in Bullâ enim, quæ incipit, Dilecte fili noster, sub datâ Anni 1537. die 23. Maij, ad Cardinalem Taueram pro executione directâ, sic ait: Nos igitur attendentes Indos ipsos, licet extra gremium

Bulla Pauli 3.

Ecclesiæ existant, non tamen suâ libertate, aut rerum suarum dominio priuatos vel priuandos esse, & cùm homines, ideóque fidei & salutis capaces sint, non seruitute delendos, sed prædicationibus & exemplis ad vitam inuitandos fore &c. Et in aliâ sub Datâ ejusdem mensis & anni, die autem 28. ita loqui|

tur: Ac volentes super his congruis remediis prouide

Alia eiusdem.

re prædictos Indos, & omnes alias gentes ad notitiam Christianorum in posterùm deuenturas, licèt extra fidem Christianam existant, suâ libertate, ac rerum suarum dominio huiusmodi vti & potiri & gaudere liberè & licitè posse, nec in seruitutem redigi debere; ac quidquid secus fieri contigerit, irritum: ipsosque Indos, & alias gentes, verbi Dei prædicatione & exemplo bonæ vitæ, ad dictam fidem Christi inuitandos fore, anctoritateauctoritate Apostolicâ per præsentes Litteras decernimus & declaramus. Sic Pontifex omnem circa hoc dubitationem excludens, adiiciens insuper pœnas grauissimas, excommunicationis scilicet latæ

Regum edicta pro eodem.

sententiæ sibi reseruatæ, & Romano Pontifici pro tempore existenti. Testatur autem ibidem à Carolo Quinto Imperatore & Rege nostro idem publico edicto prohibitum: pro quo & extant prohibitiones alięaliæ Catholicorum Regum, de quibus Dom. Solorzanus Tomo 1. Lib. 2. Cap. 9. num. 75. & Lib. 3. Cap. 6. à num. 28. & Cap. 7. num. 56. & in Politica Lib. 2. Cap. 1.

100

*Quid ergo? Constitutiones Apostoli

Bullæ PōtificumPontificum circa illud conciliantur.

cæ sibi esse contrariæ possunt, & aliud Nicolaus & Callistus, aliud Paulus circa rem adeò grauem arbitrantur? Nullo modo. Debellationem quidem & seruitutem concedunt priores, sed iuxta Iuris formam rationabiliter temperandam; Iuris inquam naturalis, & gentium, & Christianâ consuetudine regulatam. Si ita resistant, vt priuari vitâ possint, meritò & serui possunt fieri; seruitus enim pro seruatâ vitâ succedit. Quando autem resistentia in Indis talis sit,

Quando seruitus liceat.

attentâ debet & Christianis pectoribus dignâ consideratione pensari, neque enim quæuis sufficit. Quid enim, si resistant Indi naturâ pauidi vt plurimùm in aduenis incognitis, suo capiti consulentes? Quid si etiam animosiores ad spectaculum sibi formidandum, quando scilicet Hispanos milites conspexerunt? Quâ consideratione cautum Regiis schedulis vt Indi in seruitutem redacti, quia post datam Regi obedientiam rebellarunt, in suam vindicentur libertatem. Por

Non inferenda semper rebellantibus.

que estos no se pudieron hacer esclauos, aunque fuesofuese por ocasion de rebelion. Tomo 4. pag. 370. & seqq. Si ergo nec rebellantes redigi in seruitutem possunt, quantò potiùs ad horrendum illis aduentum resistentes? Victoria, & Sotus, quos addu

Tituli ampliùs explicantur.

cit & sequitur Salon. 2. 2. Tomo 1. Col. 351. & seqq. affirmant Indos non aliter seruos fieri posse, quàm si volentibus Euangelium in iis regionibus prædicare, ipsi resistant, & vti resistentibus prædicationi Euangelij bellum inferatur. Sed Bañez 2. 2. q. 10. artic. 10. vers. Ex his sequitur,

Bañez.

id non admittit, si posteà barbari resipiscant; quia tale bellum cederet in scandalum Euangelij. Ferdinandus Zurita in Enchiridio Quæstionum Indicarum, Quæst 23. Proposit. 2. vt verosimile

Ferdinandus Zurita.

proponit Indos, qui legatos sine saluo conductu venientes occidunt, iniustitiam non committere, si gentis sibi aduersæ sint, à quâ meritò timere possint. Ecce quantâ cum circumspectione hoc est in negotio procedendum, vt deueniatur ad casum, in quo seruitus licita esse queat. Sed quia aliqua esse potest, si videlicet ita resistentes non resipiscant, id concedit Pontifex, omnem in eo euentu scrupulum eximens, iam enim illi manifesti hostes Christi comprobantur, & cum Mauris & Turcis numerandi.

101

*Ratio autem pro Assertione ex con

Ratio Assertionis ex forma Apostolicæ donationis.

cessione amplissimâ ab Apostolicâ Sede Regibus Catholicis factâ euidenter deducitur. Nam illa est in ordine ad conuersionem Indorum, vt ex dictis Cap. 1. & seqq. constat. Atqui ad huiusmodi finem non confert, sed obest nimium iugum seruitutis durissimum: ergo non est generaliter vt licita admittenda. Maior constat, & Minor est certa, indicaturq́ue à Paulo Tertio, dum ait Indos non seruitute delendos, sed prædicationibus & exemplis ad vitam inuitandos: redderetur enim nimis odiosa religio, quæ non nisi malo omnium maximo, morte exceptâ, proueniret.

102

*Prætereà, Reges Catholici Indias pos

Et quia in illa personale dominium reseruatũreservatum.

sident Pontificiâ concessione: Atqui Pontifex in concessione dicta personale Indorum dominium non concessit; ergo nequit illud nisi per summam iniuriam vsurpari. De Maiori constat, & Minor est manifesta ex Bullis concessionis Alexandri Sexti: in priori enim tantùm terræ repertæ & reperiendæ cum illarum dominiis, ciuitatibus, castris, locis, villis &c. conceduntur. Vbi & supponitur nullum esse titulum ad inferendam seruitutem; sic enim dicitur: In quibus quampluri

Bulla Alexandri.

mæ gentes pacificè viuentes, &, vt asseritur, nudi incedentes, nec carnibus vescentes, inhabitant; &, vt præfatij nuntij vestri possunt opinari, gentes ipsæ in insulis & terris prædictis habitantes, credunt vnum Deum Creatorem in cælis esse, ac ad fidem Catholicam amplexandum satis apti videntur, spesque habetur quòd, si erudirentur, nomen Saluatoris Domini nostri Iesv Christi in terris & insulis prædictis faterentur. Hæc Pontifex; iuxta quæ planum est illum ad inducendam seruitutem contra naturæ iura facultatem minimè concedere voluisse, nec tale ipsi venisse in mentem: Pacificè enim viuentes, & ad Christi fidem suscipiendam satis apti, quo poterant iure in seruitutem redigi, quæ, vt diximus, necis loco substituitur iusto bello inferibilis, estq́ue post illam malorum extremum, sicut & eorum formidabile compendium. Pro quo neruosè militat Fr. Ioannes de Silua in Animaduersionibus citatis fol. 16. cuius illa, inter alia verba: Ni el Papa Alexandro quando hizo à los Reyes de Ca

Fr. Ioan. de Sylua.

stilla supremos y soberanos MonachasMonarchas de las Indias, les concedio cosa alguna en persuicieperjuicio de este derecho natural, y de las Gentes. Sic ille, probans eodem loco non esse in terris huiusmodi potestatem.

§. II.

§. II.

Quomodo aliquando licita Indorum seruitus.

103

*DIco secundò. Aliquando Indi redigi

Assertio 2. licere aliquando Indorum seruitutem.

in perpetuam seruitutem tutâ conscientiâ possunt. Sic citati. num. 100. & probatur: Quia Indis potest iustum bellum inferri, & ita etiam possunt occidi, si id ratio iustæ defensionis admittat: ergo & serui fieri, seruitute cum morte commutatâ, quæ est communi consensu probata doctrina. Tale autem bellum & esse potest, & iam multis retro annis experimur

In Chilensibus iustificata.

in regno Chilensi, vbi durum satis à stirpe genus, infidum, refractarium, quod neque huma|

na neque diuina fides in rationabili contineat officio; id quod nunc maximè, generali rebellione, non sine ingenti concussione animi comprobatum. His post expectatam diu reductionem, & oblata pacis fœdera, nec quidquam eorum obtentum, indicta est seruitus Regiâ sanctione, de quâ Dom. Solorzanus Lib. 3. citato. Cap. 8. num. 8. & seqq. & in Politicâ pag. 70. & licèt nonnullis neque conueniens, neque iusta visa fuerit: post rebellionem tamen dictam audiui eos aliter sentientes. Pro iustitiâ autem, pręterpræter communem rationem, & Doctorum auctoritatem, sic generaliter decernentium, irrefragabile suppetit argumentum, ex eo desumptum, quod omnes, si non speculatiuè, practicè tamen

Ex Æthiopicis mancipiis roboratur.

amplectimur, dum mancipia Æthiopica & emimus & vendimus, hæc absque vllo conscientiæ remorsu seruorum iure tractamus: Atqui in illis minor seruitutis apparet titulus, vt videri potest apud P. Molinam Disput. 34. & seqq. & P. Thomam Sancium Tomo 1 Consiliorum Lib. 1. Cap. 1. Dub. 4. Dom. Solorzanum Tomo 1. Lib. 3. Cap. 8. num. 108. & seqq. & in Politica pag. 69. §. Porque. & alios, de quo & nos Titulo 9. à num. 180. calamo fusiori. Ergo circa Clientes non est in quo hærere debeamus, cùm belli titulus manifestus sit, & ab omnibus admissus, vt benè ostendit P. Sancius suprà num. 1. & Dub. 3. num. 5. Pro quo & Cardinalis Lugo Tomo 1. de Iustitia. Disput. 6. num. 11.

104

*Dici potest à Regibus Catholicis hoc iudicatum illicitum, vt vidimus num. 100. verbis illis: Porque estos no se pudieron hacer esclauos,

Ex Regia schedula responsio in qua & rebellantes eximuntur, cui fit satis.

aunque fuese por ocasion de rebelion. Sed id non obstat; concedimus enim non bellum quodlibet, aut rebellionem quamcumque, ad seruitutem sufficere, sicut Superiùs explicatum; iteratam tamen, neque cum securitate Nostrorum, & eorum, qui Christianam sunt religionem amplexi, aut emendationis spe, titulum esse sufficientem affirmamus.

105

*Id tamen circa præfatam legem serui

Occasio auaritiæ inde sumtasumpta, rebellionem excitauit.

tutis addiderim, eam ruinæ illius regni occasionem infandam præbuisse; dum enim prædæ huic quæstuosæ immoderatiùs ab exercitûs nostri Præfectis incumbitur, non iam Dei, & publicæ caussæ res acta, & ita nec iustitiæ obseruati limites, vnde omnia in peius ruere, & retro sublapsa referri conspicimus. Non placuit aliquibus pax, in quâ prædæ parùm; & ita facile fuit belli vix extinctum incendium suscitari. Videant ergo Reges nostri quod iam admonui Cap. 9. & Gubernatores prouinciis talibus selectissimos as

Ad Reges nostros admonitio.

signent, ni velint id, quod multis est & quæstuosissimis laboribus partum, vnius diei spatio deperditum complorari.

106

*Dico tertiò. In hac seruitutis lege non

Assertio 3. pueros reseruandos.

videtur rationi ac pietati consonum vt pueri aut puellæ, etiam rationis compotes, comprehendantur. Probatur

Primò à simili: Nam Philippus Secundus Rex noster non permisit Maurorum filios in rebel

1. Maurorum Granatensium exemplo.

lione Granatensi seruos fieri, vt testatur Cardinalis Lugo suprà num. 13. & ante illum P. Molina Disput. 33. vbi disputat an contrarium licitè fieri potuerit: & licet affirmatiuam sententiam amplectatur; oppositæ tamen non leuia fundamenta proponit, quibus conatur satisfacere; non tamen ita apertè, vt fundamenta prædicta suo robore videantur penitus destituta. Quod ergo cum Mauris factum, Hispaniæ infestissimis hostibus; cur non etiam cum Indis fiat, de quibus inter Hispanos educatis & separatis à parentibus, id sperare possumus, quod in plurimis eorum etiam seruis deprehendimus, Christianos scilicet mores, & æternæ salutis pignora non leuia, de quo possum propriæ experientiæ suffragio iudicare.

107

*Secundò, quia etiam post iteratam re

2. Ex rebellionis excusationibus.

bellionem sunt qui censeant, sic rebellantes non posse fieri seruos, quia rebellionis non leues excusationes inueniunt, quandoquidem non leuiter sunt ad excutiendum sociale iugum prouocati; ergo seruitutem ad impubes extendi, neque rationi neque pietati consonum apparet.

Tertiò, quia in omnibus bellis, quæ in par

3. Ex fine conuersionis in donatione Indiarum.

tibus Indiarum contra indigenas geruntur, negotium fidei principaliter debet attendi, cùm à Sede Apostolicâ eo sint respectu Catholicis Regibus attributæ; atqui libertate eorum, de quibus agimus, negotium fidei promouetur; ergo debet illa in ipsis sartatecta seruari. Major est certa ob rationem positam, & Minor clara; nam seruitus fructuosæ fidei obest susceptioni, ad quam libertas confert, vt iam vidimus §. præcedenti ex mente Pontificum, & ratione.

108

*Dices ex hoc sequi etiam adultos non debere seruitute mulctari, quia sic ad fidem ap

In adultis aliam esse rationẽrationem.

tiores inueniuntur. Sed hoc non satisfacit; quia adultos supponimus esse Christiani nominis inimicos, neque de illis quidquam posse eo in genere firmum expectari: At de filiis aliter sentiendum ob dicta num. 106. Quòd si speraretur adultos libertatis conseruatione ad fidei susceptionem meliùs disponendos, idem profectò dicendum. Et hac de caussa Reges nostri tantopere fuerunt de Indorum libertate soliciti, vt neque belli jus, neque rebellionem illi obstare censuerint; quia scilicet negotium fidei Christianissimo calore tractabant, quod arbitrabantur hoc pacto meliùs processurum. Faciant ergo tantis digni parentibus filij, quòd de eorum zelo ac pietate non est cur minùs sperare, eorum plenè conscij, debeamus.

Loading...

back | | continue