Avendaño: Thesaurus Indicus

QVæ ad hoc verbum spectant,

Num. 1.

sicut ad plura ex sequentibus, sunt sanè quamplura, & quia

Dicendorum ratio.

generalia, à Nobis omittenda, quibus incumbit solùm peculiares difficultates circa res Indicas enodare, quod cùm per principia debeat præstari Theologica, in eo etiam communi est vtilitati, Deo auspice, seruiendum. Et quidem nonnullæ ex ipsis à doctis sunt præcedentis sæculi discussæ Magistris, & post vulgatum Thesaurum, & duos Auctarij Tomos prælo transmissos inuentæ; & inuentæ profectò publica luce dignissimæ, neque nostrum circa illas desiderandum iudicium, vbi aut necessitas, aut vtilitas postularint. Sit ergo Prima

Export TEI

2

*PRo Chilensibus sic est consultus P. Ste

Export TEI

P. Stephani de Auila. commendatio.

phanus de Auila, cuius laus est in præclara de Censuris lucubratione, vt de magnis non dicamus pauca virtutibus, de quibus P. Ioannes Nadasi in Anno dierum memorabilium seu illustrium, vt ipse etiam vocat, Societatis IESV, die 14. Aprilis. Vbi & de testimonijs à cælo præstitis post mortem religiosissimæ probitatis, quæ cauet ille, sicut & in alijs, vocare miracula, temperamento laudabili. Ad interrogationem ergo respondens.

Export TEI

3

*In primis ait duplicem sensum habere posse

Export TEI

Prior quæstionis sensus, in quo est certa negatiua resolutio.

quæstionem. Prior est de eo, qui solùm agnoscit Deum vt finem naturalem, neque tamen Confessarium tollere peccata cognoscit. Et circa hunc tamquàm certum statuit, etiamsi confiteatur peccata, inualidam esse absolutionem, quia confessio tunc vim habet solius simplicis narrationis, cùm se vt reum non statuat coràm illo, nec curet absolui. Pro quo D. Thomas in Additionibus ad 3. p. q. 9. arti. 1. ita scribit: Confeßio secundùm quod est pars Sacramenti, ordinat confitentem ad Sacerdotem, qui habet Claues Ecclesiæ, qui per confeßionem pœnitentis conscientiam cognoscit; & secundùm hoc Confeßio potest esse etiam in eo, qui non est contritus, quia potest peccata sua confiteri Sacerdoti, & clauibus Ecclesiæ se subijcere. Hæc ille, quæ in substantia refert Sotus in 4.

Export TEI

Alter, de quo est quæstio.

dist. 18. q. 3. arti. 2. Alter sensus, in quo est difficultas, expressam Dei cognitionem supernaturalem in pœnitente remouet, qui tamen Deum Confessarij ipsius cognoscit actu supernaturali ex parte principij, & eius virtute peccata remittere, quæ ipse cum dolore, & emendationis pro

Export TEI

In quo affirmat citatus Pater.

posito confitetur. Et eiusmodi confessionem validam esse affirmat, & probat, quia respectu illius concurrunt omnia, quæ sunt de substantia Sacramenti, licet sit illud informe. Contra quod sibi obijcit.

Export TEI

4

*Primò, Quia pœnitens solùm agnoscit

Export TEI

Quinque sibi obiectiones opponit.

Deum vt finem naturalem. Secundò non agnoscere gratiam, neque gloriam. Tertiò de peccato non dolere eo quòd sit Dei offensa. Quartò non intendere reconciliationem cum Deo, quod est in Pœnitentiæ Sacramento necessarium, vt docet D. Thomas 3. p. q. 90. arti. 2. Quintò, Quia non cognoscere expressè Deum vt finem supernaturalem, est ignorantia culpabilis. Quibus respondet.

Export TEI

Ad Primum, quòd licet non cognoscat Deum

Export TEI

Prioris solutione ex cognitione supernaturali implicita in effectu remissionis peccati.

expressè in seipso vt finem supernaturalem, cognoscit tamen eum implicitè & virtualiter in effectu & medio supernaturali, remissione inquam peccatorum expressè cognita. Ad eum modum, quo timens pœnam naturalem, cognoscit Deum vt auctorem naturalem: & infernum, quæ pœna supernaturalis est, Deum timet vt auctorem supernaturalem. Et Idololatra, cùm eleemosynam erogat ex motiuo naturalis pietatis, dicitur propter Deum operari, iuxta communem Theo

Export TEI

Probatio multiplex.

logorum sensum, tamquam propter finem natu|

p. 108

ralem, virtute huiusmodi actus ex se ad eum vti auctorem naturalem tendentis. Qui ergo fide supernaturali cognoscit Confessarium posse peccata remittere, quia id supra hominis est potestatem, Deum implicitè vt finem supernaturalem cognoscit. Quod etiam ex scientia Christi infusa probat, qua ille in effectibus supernaturalibus diuinam essentiam expressè cognoscit, non quoad quid est, sed quoad an est. Et confirmat ex eo quòd Deus vt finis supernaturalis cognoscitur eodem lumine, quo cognoscitur obiectum hoc, scilicet Confessarium peccata remittere. Immò addit cognitionem istam posse dici expressam Dei cognitionem: licet enim eum vt vnum & Trinum non cognoscat: cognoscit vt tribuentem Confessario remittendi peccata potestatem, qui est effectus supernaturalis.

Export TEI

5

*Ad Secundum, Transeat, inquit antecedens,

Export TEI

2. ex implicita cognitione gratiæ & gloriæ, aliàs non necessaria, ob rationem præmij.

de cognitione gratiæ & gloriæ, negata consequentia: quia vt pœnitentis actus sint iudiciales, non est necessarium quòd præmium & pœna cognoscantur à iudice referenda: sed sufficit; quòd eum agnoscat vt iudicem, qui possit ab instantia absoluere, aut condemnare, circa quod se illi submittit. Deinde respondet quòd licet expressè non cognoscat gratiam & gloriam, benè tamen vt effectum in caussa: absolutio enim est caussa immediata gratiæ, & mediata gloriæ. Et qui vult vt sibi remittantur peccata, implicitè vult gratiam & gloriam. Cùm aliàs scire debeat Christianos media Confessione sperare præmium in hac vita, & in futura.

Export TEI

6

*Ad Tertium, exhibet P. Henriquez doctri

Export TEI

3. ex sufficiẽtisufficienti dolore ex motiuo naturali, & etiam supernaturali.

nam lib. 1. de Pœnitentia cap. 26. n. 1. iuncto. n. 2. in principio, vbi ait quòd dolor de offensa Dei in ratione inferiori propter caussas temporales, & naturale motiuum, vt quia Deus punit temporali pœna infamiæ, sufficit ad substantiam Sacra

Export TEI

in 4. dist. 17. q. 2. ar. 5.

menti Pœnitentiæ. Et Sotus affirmat attritionem talem sufficere pro Sacramento Baptismi. Deinde asserit virtualiter de peccato dolere vt est offensa Dei auctoris supernaturalis.

Export TEI

Ad Quartum, eo ipso quòd pœnitens velit à

Export TEI

4. velle reconciliationem.

Confessario sibi remitti peccata, velle etiam cum Deo reconciliationem virtualiter, quandoquidem medium applicat, quod Deus ad reconciliationem instituit.

Export TEI

7

*Ad Quintum, stare posse vt ignorantia pœ

Export TEI

5. cum speciali doctrina circa ignorantiam Dei.

nitentis sit culpabilis, & quòd in ipso actu Confessionis graue admisceatur peccatum, ac nihilominùs validum sit Sacramentum, vt tenet Sotus in 4. dist. 18. arti. 3. Canus Relectione de Pœnitentia. fol. 116. & 118. P. Henriquez Lib. 2. de Pœnit. Cap. 11. n. 1. dummodo ignorantia non sit ita crassa, vt æquiualeat affectatæ, vt ait ipse Pater Henriquez n. 2. in fine: quæ quidem in educatis inter Hispanos non reperietur; benè tamen apud rudes & barbaros, parumque in rebus fidei instructos: id quod in Chilensibus præsertim occurret, tum ob eorum barbariem, Deum enim penitus ignorabant; tum ob Catechistarum incuriam, aut ipsorum linguæ imperitiam. Sic ad argumenta

Export TEI

8

*Asserit prætereà, quòd si pœnitens agnos

Export TEI

Assertio citati Auctoris 3 circa validam absolutionem.

cat Confessarium habere potestatem à Deo ad remittenda peccata, & vt tali confiteatur, licet hoc supernaturali actu non agnoscat fidei ex parte principij, cùm habitum non habeat fidei supernaturalem, probabilius se putare futuram validam absolutionem, & consequenter Confessionem, accedente dolore de peccatis, & emendationis proposito. Probat quia hîc concurrunt omnes actus ad substantiam Sacramenti necessarij, neque opus est vt attritio à principio supernaturali procedat, cùm naturale sufficiat: ergo neque cognitio supernaturalis necessaria est; quia actus voluntatis partes essentiales Sacramenti sunt, & magis immediatè concurrunt, quàm actus intellectus, qui solùm ad actus voluntatis supponuntur. Item in Baptismo vt validus sit non requiritur fides in recipiente, vt docet S. Thomas 3. p. q. 68. arti. 8. & Sacerdos, qui solùm humana fide crederet per absolutionem remitti peccata, validè absolueret: Ergo neque ex parte pœnitentis necessaria erit fides supernaturalis, quæ vt principium concurrat ad actus Sacramenti. Et Concilia, quæ statuunt necessariam esse, de necessitate loquuntur in ordine ad iustificationem, ne initium iustificationis sit ex nobis, cùm hîc solùm de validitate Sacramenti loquamur. Hæc dictus Magister.

Export TEI

9

*Circa quæ in primis non videtur cur Con

Export TEI

Quid videatur minùs consequenter negatum ab illo.

fessio, quæ valida adstruitur iuxta cognitionem illam supernaturalem, & proportionalem dolorem, ac emendationis propositum, formata etiam esse non possit. Id enim quod de peccato ignorantiæ dicitur, & ad Deum vt Trinum videtur referendum, obstare nequit, quia ignorantia talis potest esse inculpabilis, ob barbariem, & alia, de quibus. n. 7. ex eodem Auctore. Licet autem supponatur Baptismus, qui cum expressa est Trinitatis notitia conferendus, in eo, qui de Confessione agit, id à docto Patre non videtur attendi, nec immeritò, quia in talibus solet lux illa exigua tanti mysterij facilè abscondi. Et quamuis ante Confessionem debeat ipsis suprema hæc veritas inculcari, & respondebunt ipsi psittachorum more, vix vllum formare poterunt de tanti mysterij sublimitate conceptum; neque expedit eos multoties sine absolutione dimitti, stante doctrina præfata de validitate Sacramenti cum supernaturalitate dispositionum.

Export TEI

10

*Deinde discrimen illud de necessarijs ad

Export TEI

In Sacramento informi etiam supernaturalis dolor necessarius.

valorem Sacramenti, & ad iustificationem per ipsum, vt pro illo naturalis ordinis actus sufficiant, secus pro alio, grauissimis Doctoribus displicet, etiamsi Sacramentum informe esse posse fateantur. Sic enim P. Suarez Tomo 4. in 3. p. Disput. 20. Sect. 5. num. 6. vbi se refert ad ea, quæ à se dicta probante dolorem, qui est pars Sacramenti, debere esse veram & supernaturalem attritionem, scilicet Sect. 4. num. 6. & ex Concilio Tridentino id ostendente, generaliter locuto; pro quo & eadem est ratio ex veritate formæ desumpta, cui debet materia eius veritati accommodata respondere. Quomodo enim Sacerdos potest verè dicere se absoluere, vbi materia quantùm est ex se prorsus inepta est ad finem, pro quo est à Christo institutum, qui ex accidenti aliquo possit impediri. Sic in Baptismo, qui esse informis potest, nequit tamen materiæ diuersitas admitti, sicut in Sacramentis alijs, quæ iuxta probabilem sententiam esse informia possunt, eorum validitate constante. P. Suarium sequitur Cardi|

p. 109

nalis Lugo Disput. 14. de Pœnitentia Sect. 6. qui nu. 100. eiusdem Disputationis cum communi sententia admittentium Sacramentum informe concludit remoto obice effectum iustificationis habere: ex quo argui validissimè potest: Nam iustificatio talis fit virtute Sacramenti: igitur habuit illud materiam ad iustificationem secundùm se sufficientem. Quæ est euidens consequentia. Omitto plures alios similiter sentientes.

Export TEI

11

*Iam quod ad praxim attinet, existima

Export TEI

Quid momenti in præfatis sententiis.

re quis non immeritò potest, sententias præfatas non multùm habere momenti, licet aliquam habeant probabilitatem: de actibus enim illis supernaturalibus, qui in præcedentibus Confessionibus esse potuerunt, ij, de quibus loquimur, non poterunt reddere rationem; immò neque de naturalibus; pro quibus videtur probabilitas inquiri, vt non cogantur CōfessionesConfessiones iterare. Ad hoc autẽautem sufficiet interrogare eos an bona fide confessi fuerint faciendo quod Pater dixerit. Si enim annuant, id erit satis, licet reuera fuerint in validæ Confessiones, si modò validè confiteantur, absolutione indirecta illorum peccatorum, quæ in Confessionibus inualidis declararunt. Et quidem attenta multorum rudi barbarie, aut barbara ruditate, quicumque Dei respectus potest supernaturalis censeri, quia supra naturam sic affectam. Et quia de Chilensibus agimus, ante dies aliquot à quodam, qui apud illos fuerat, audiui narrante, cùm de Baptismo ageretur, ex illis quemdam ad Patres attulisse canem, & eos rogasse vt ipsum baptizarent. Ad eò dignam de Baptismo combiberant opinionem. Neq;Neque de eorum tamen desperatur salute, si ad Christiana castra depositis armis accedant. Sed quando hæc erunt.

Export TEI

12

*DE hoc dictum n. 8. sed explicatione in

Export TEI

Congrua explicatio assertionis.

diget, quod ita est absolute prolatum. Nam Sacerdos ita credens videtur proculdubio hæreticus, dum non credit fide diuina talem articulum; humana enim errori obnoxia est, & ita non remouet penitus dubitationem; dubius autem circa fidem hæreticus est, vt habetur in cap. 1 de hæreticis. Et talis quidem solum in casu extremæ necessitatis potest absoluere moriturum, iuxta ea, quæ Doctores disputant de Sacramento Pœnitentiæ, & de Censuris agentes. Vnde non

Export TEI

Et illam instituto minime deseruire.

videtur doctrina illa præsenti instituto accommodata, cum de singulari casu necessitate vrgente procedat, in quo iurisdictio potest ab Ecclesia concedi, vt benè explicat P. Suarez suprà Disput. 27. Sect. 4. Cùm tamen in negotio præsenti de materia Sacramenti agatur, circa quam nihil potest Ecclesiæ auctoritas immutare. Nisi dicatur

Export TEI

De hæretico mentali notanda.

hæreticum talem purè esse mentalem, & iurisdictione aliàs præditum, siue ordinaria, siue delegata. Et neque hoc modo similitudo congruit, ob eamdem rationẽrationem, quia de iurisdictione ab Ecclesia accepta agitur, quæ, dum non se prodit hæresis, perseuerat. Quamuis dubium videatur esse posse an mentalis hæreticus iurisdictionem reuera accipiat; quia non videtur esse iuxta intentionem Ecclesiæ eam tali subiecto conferre coràm Deo ab ipsa præciso. Sic in Cap. Commissa §. Ceterum de elect. in 6. recipiens Parochialem Ecclesiam non intendens intra annum promoueri, ius ad fructus non recipit, nisi mutet voluntatem. Sic disponente Bonificio VIII. Circa quod P. Suarez Lib. 4. de legibus cap. 13. nu. 28. ait non esse in illo actus interni punitionem, dùm de occultis Ecclesia non iudicet, sed conditionalem dispositionem nolentis dare ius ad fructus, nisi sub eo onere volitæ promotionis, de quo alibi à Nobis dictum. Sic ergo etiam dici potest nolle iurisdictionem conferre, nisi sub conditione Catholici sensus erga res fidei, neque oppositum videri credibile.

Export TEI

13

*Sed obstare videtur satis probabilis & re

Export TEI

Doctrina de errore communi quomodo non obstet.

cepta sententia de communi errore, quo præualente valida sunt acta iudicis, iuxta l. Barbarius Philippus de offic. Prætor. quod in foro etiam Ecclesiæ procedit, vt dictum aliàs non semel. Cùm ergo circa mentalem hæreticum error sit communis futurus, valide aget, & ita iurisdictionem habiturum fatendum est, cùm sine illa nullum sit quidquid attentauerit futurum. Sed præterquàm quòd doctrina ista iuxta multos solùm habeat locum in habente officium publicum, vt in Parocho, & non in delegato Confessario, qui non

Export TEI

P. Suarez Tomo 5. in 3. p. Disp. 11. Sect. 2, n. 14.

est eius Vicarius; eo tamen admisso, stare superior positio potest, & dici mentalem hæreticum non recipere iurisdictionem, sed occasionibus occurrentibus Ecclesiam supplere quod deficit, ne grauia inconuenientia sequantur. Sicut de dono Prophetiæ Doctores tradunt, non esse scilicet aliquid per modum habitus, sed Deum quando vult, & vti vult, mentem hominis illustrare. Neque argui prætereà potest ex hæreti

Export TEI

Sicut neque receptio Sacri Ordinis.

co mentali sacros Ordines recipiente cum vera illos recipiendi voluntate; recipit siquidem, quia voluntas in conferente supponitur, qui si aliter procederet, imprudenter ageret, quandoquidem iste sic recipiens potest resipiscere, & ita Ordinibus vti; esset namque grauissimum inconueniens, si ordinandus vlteriùs esset; aut pro ordinato habitus non posset in acceptis publicè Ordinibus ministrare.

Export TEI

14

*Et idem videtur dicendum de hæretico

Export TEI

Quid de hæretico externo, sed occulto.

plusquàm mentali, occulto tamen, si erga ordinandos habeat Episcopus generalem intentionem, & ille cum alijs requisitis accedat; vel si solus ordinari petat, & nihil speciale in Episcopi intentione adsit, erga illum, sicut circa alios procedentis. Secus esset si in Ordinatione multorum

Export TEI

De protestatione ab Episcopis præmitti solita.

protestaretur se nolle ordinare quemquam Ecclesiastico impedimento ligatum, inter quæ hæresis videtur eminere. Circa quod satis est prudens P. Francisci de Lugo Resolutio Disp. 8. de Sacram. Sect. 7. n. 119. quidquid dicat P. Præpositus in 3. p. q. vnica de Sacramento Ordinis n. 171. scilicet intelligendam protestationem, si Episcopus aliquem talem esse cognoscat: vnde nullus se non ordinatum existimare debet, si fortè erat excommunicatus &c. ignotus tamen vel occultus, quia Episcopus non obstante protestatione verè intendit Ordines conferre examinatis, admissis, nominatis, de quorũquorum defectu nullam habet notitiam. Cui resolutioni ait Diana se libẽterlibenter adhærere Par. 5. Tra. 13. Reso. 66. Quis enim nōnon videat protestationem |

p. 110

sic intellectam esse friuolam? Si enim agnoscat Episcopus aliquem taliter impeditum, manifestum est illum ad Ordines neutiquàm admissurum. Vt quid ergo protestatio? Deinde cùm ad Ordinationis actum soli examinati, admissi, & nominati, de quorum defectu nulla habetur notitiâ, concurrant: si aliqua postmodùm habenda sit, illa certè post susceptos Ordines superueniet, vnde pro conferendis inutilis. Et hæc ex occasione sit satis protulisse.

Export TEI

15

*ANno 1585. in hac Limana Regum ciui

Export TEI

Casus proponitur.

tate Religiosi quidam duo mancipia Æthiopica, quæ ad capitale supplicium ducebantur, èex manibus ministrorum nimis violenter extraxerunt, & ita posuere in tuto, vt minimè comparerent. Cumque à Togatis iudicibus de extrahendis illis èex Conuentu ageretur, illis est violenta resistentia ingressus impeditus. Et ea ipsi bellum facinus ratione tuebantur, quia rei èex Conuentu extracti, Ecclesiæ immunitate violata. Et erat tunc apud Audientiam regiam Peruuij gubernatio, mortuo ante biennium Prorege, Excellentissimo Dom. D. Martino Henriquez, dum in eadem Ciuitate Prouinciale Concilium haberetur, & iussit Prouincialem, & Prælatum Conuentus cum alijs ex præcipuis tumultus damnabilis promotoribus in Callaensem portum duas distantem leucas duci, & nauigio transcriptos in Hispaniam transmeare. Quod & ita factum post factam informationem, Lanceariorum ad id custodia deputata.

Export TEI

16

*Et circa dispositionem prædictam diuersa

Export TEI

Religiosorum extra regnum expulsio vt esse licita potuerit.

fuere iudicia, an scilicet Regij ministri in Censuras contra violatores Ecclesiasticæ immunitatis latas incurrissent, & grandi perpenso præiudicio, quod iustitiæ impendebat, & periculum remotis his in regionibus, in quibus maiori cum libertate viuitur, si huiusmodi publici insultus sine satisfactione, & correptione debita relinquantur, & quòd Prouincialis in illis non habeat Superiorem: visum est Societatis Iesv Patribus prædictos ministros non fuisse Censurarum incursione grauatos in eo quod actum pro conseruanda pace, & debito iustitiæ respectu contuendo; quia sine peccato id stare potuit, sine quo Censuris locus non est. Immò conuenientissimum apparuit tali vti medio, quod est obligationi conforme, quam habent Principes; cùm aliàs informatio non fuerit directè contra Religiosos facta, vt ipsi, qui eam fecere, testati.

Export TEI

16

*Cum ergo hæc ita se habuerint, Doctor Arteaga, ex Regijs Senatoribus vnus, ad Religiosum vt ei de more confiteretur accedens, ab illo noluit audiri, vnde dictos Patres Collegij D. Pauli consuluit, longa informatione transmissa, ingenuè nihilominùs rogans an deberet se excommunicatum iudicare. Cui & est scripto tenoris sequentis vulgari sermone responsum.

Export TEI

Relatione supposita, quæ Nobis est à V. M.

Export TEI

Luculentum pro eo responsum Doctorum Patrum.

exhibita, Regiam scilicet Audientiam adnauigatione admodùm R. R. Patrum Prouincialis &c. nihil prætendisse aliud, quàm vt Regiæ Maiestati se sisterent, sui facti rationem reddituri, illatæ inquam pro auferendis reis ministris Regijs violentiæ, armis, vulneribusque: & informationem non esse contra Religiosos factam, sed pro exoneratione ministrorum, cum alijs, quæ V. M. refert & allegat, videtur Nobis V. M. non teneri se excommunicatum reputare. Licet enim verum sit vnam ex Bulla Cœnæ clausulam contra iudices laicos excommunicationem continere, qui se in caussis criminalibus contra personas Ecclesiasticas interponunt, apprehendendo, processando, aut sententias proferendo contra illos, & eas executioni mandando: sitque certum Bullam prædictam in conscientia obligare in vniuersa Catholica Ecclesia, ita vt alia non sit opus publicatione præter eam, quæ Romæ fit, vt expressè declarat Pontifex: sitque de fide iuxta sacrum Concilium Tridentinum seßione 14. Cap. 7. & Can. 11. reseruationem casuum & Censurarum Pontificiarum in conscientiæ foro obligare, ita vt absolutio contra eam exhibita sit nulla: Dicta tamen clausula videtur intelligenda quando iudices laici procedunt ad cognitionem caussarum criminalium Ecclesiasticorum in ordine ad punitionem ipsorum. Cùm autem pax publica & iustitia perturbatur, licitum est & conueniens media opportuna adhibere ad illius conseruationem: & ideò potestatem habent, immò & obligationem ex vi iuris naturalis Principes supra qualescumque personas, quæ illam perturbant. Cap. Regum 23. q. 5. Vnde col

Export TEI

Cap. Regum 23. q. 5.

ligunt Sotus Libro de tegendo secreto me 2. q. 5. Couarrubias Practicar. respons. Cap. 35. nu. 3. & Nauarrus in Relect. in Cap. Cùm contingat, de Rescriptis, ius esse naturale, quod habet Rex ad depellendas sibi subditorum iniurias. Et multò potiori ratione tale erit ad illas remouendas respectu ministrorum iustitiæ, ac consequenter iustitiæ ipsius, & ita ait idem Couarrubias suprà Cap. 33. nu. vlt. posse iudicem laicum, etiam vi illata Clericum armis prohibitis spoliare, sine metu aliquo excommunicationis, & Cap. Perpendi

Export TEI

Cap. Perpendimus, de sent. exconexcom.

mus de sent. excom. ob eumdem finem conseruandæ pacis determinat non incurrisse excommunicationem eos, qui Sacerdotem occiderunt, armata manu Rempublicam perturbantem, vt ibi Abbas, & Glossa declarant. Et Panormitanus Cap. Cùm non ab homine. Et Cap. Nouit. de iudicijs, plures apponit casus, in quibus propter eamdem rationem pacis & boni publici possunt iudices laici apprehendere Ecclesiasticos sine incursione Censuræ. Et Nauarrus in Summa Latinæ cap. 27. nu. 7. non videtur, etiam post dictam clausulam Bullæ Cœnæ condemnare eos, qui in Gallia veterem obseruant consuetudinem, iuxta quam iudices laici de Ecclesiasticis arma gestantibus cognoscunt. Hoc cum ijs, quæ V. M. adeò doctè insinuat, videtur satisfacere, vt per Censuram dictam non videatur iudicibus laicis ablatum naturale ius, quod habent Principes ad Reipublicæ pacem & iustitiam conseruandam, contra qualescumque personas illam perturbantes. Debent tamen valde esse circumspecti ne in medijs necessarijs excessus committatur, & quando delinquens Ecclesiasticus superiorem habet, qui |

p. 111

corrigere possit & punire, non est illius vsurpanda iurisdictio, sed illius interuentu bono Reipublicæ prouidere. Quando autem Superiorem non habet, & ex impunitate post iustitiæ perturbationem, porest damnum & præiudicium notabile timeri, ipsa naturalis lex facultatem præstat, vt exilij, & nauigationis adhibeatur medium, pro scandalizantibus Rempublicam, & eam perturbantibus.

Export TEI

Sed quia in eo quòd dicti PP. Prouincialis &c.

Export TEI

Prudens conclusio.

sint notoriè dicto in excessu culpabiles, & in medio executæ circa illos detentionis, & naualis reclusionis, atque etiam in depositionibus testium contra ipsos in processu informatiuo excipiendis, aliquod subest dubium an omnino legitimè actum sit; & in materia excommunicationis, earum præsertim quæ sunt contra violantes Ecclesiasticam libertatem & immunitatem, sanius est consilium magis tutum sectari, se Ministro Ecclesiæ submittendo, qui potestatem habuerit absoluendi à casibus. Videtur conueniens vt V. M. non omittat se de hoc casu in Confessione accusare, absolutione petita, & pœnitentiam implens, quam Confessarius designarit: vt monere videtur Pontifex in citato Cap. Perpendimus. Quamuis Nobis non videatur necessarium aliquam in publico diligentiam adhibere, neque cautionem iuratoriam præstare: quandoquidem V. M. iuxta relationem suam bona cum fide processit, zelo iustitiæ, & id adimplendo quod à sua est Maiestate ordinatum, nemini incuriam importauit. Sic Patres, ex quibus duo tantùm, præcipui inquam, & singularia Peruuij lumina, se subscripserunt.

Export TEI

P. Iosephus de Acosta.

Export TEI

P. Stephanus de Auila.

Export TEI

17

*Qui proculdubio potuerunt pro millibus

Export TEI

Et ratio vrgens ex Regiis Ordinationibus.

computari. Et in eorum extremis verbis ratio pro iustificatione iudicum reddita, quæ quoties occurrerit, omnem potest scrupulum in rebus huiusmodi submouere: actum scilicet iuxta Regias Ordinationes, quæ licet non exprimantur, sunt sanè plures, illis etiam transmissæ temporibus, quæ videri possunt apud. Dom. Solorzanum Tomo 2. de Iure Indiarum Lib. 3. Cap. 27. nu. 53. vbi, & aliæ recentiores inuenientur, circa quas dictum à Nobis in Thesauro Tit. 2. nu. 118. & videnda quæ cap. 11. & 12. sunt non leuiter comprobata.

Export TEI

18

*Quem autem dispositio præfata regiorum

Export TEI

Quanta adhibenda prudentia in adhibendo nauigationis remedio, cùm non soleat executioni mandari.

iudicum habuerit exitum assequi non potui; cùm sciam huiusmodi aliquas non fuisse penitus executioni mandatas, neque in Hispaniam turbulentos huiuscemodi nauigasse. In quo quidem gubernantium prudentia desiderari potest. Si enim turbulentum facimus tale non est vt transmigrationem dictam mereatur, quæ & tandem vrgenda non est, vt quid illa penitus imperatur? De remedio quidem adhibendo agitur, & illud præsentissimum occurrit, quod in longinquo consistit exilio, iuxta solam apparentiam. Cùm enim reuera non sit vrgendum; indicio est non obscuro turbulentiæ dictæ alio potuisse remedio prouideri: non ergo prius illud ritè & prudenter adhibitum. Prætereà dispositiones istæ virtute naturalis defensionis, & Regiarum Ordinationum, iuxta dicta procedunt, cùm Ordinationes ad ius etiam naturalis defensionis reducantur. Ordinationes autem in ijs tantummodò procedunt casibus, in quibus competens aliud nequit adhiberi remedium, vt videri potest in rescripto, de quo Dom. Solorzanus suprà tenoris sequentis: Que quando los Religiosos graues andan par

Export TEI

Prouida circa id Regum Catholicorum dispositio.

ciales y inquietos en materia de elecsioneselecciones, y no se halla otro remedio de componerlos y quietarlos, el mas eficaz es sacarlos de sus Prouincias, ô embarcarlos para España: pero que en esto ha de proceder con gran consejo, prudencia, y consideracion. Sic S. M. Philippus Tertius Principi Squillacensi Proregi Peruuiano die 17. Martij 1619. Cùm ergo remedium possit apponi, iuxta dicta, extremum illud penitus omittendum, neque secundùm vulgarem apparentiam attentandum; sic enim ijs, ad quos dirigitur, infertur iniuria, dum eo pronuntiantur digni: & minacia ista præludia in contemptum veniunt, dum non creduntur considerabilem molestiam illatura. Si ergo expedit post maturum consilium, prudentiam, & considerationem, iuxta Regiam cautionem, vrgeatur executio; sin minùs ad alia commodiora subsidia veniatur.

Export TEI

19

*ANte annos aliquot Prouincialis etiam

Export TEI

Scriptum pro casu vulgatum.

& Prioris Religiosæ & illustris profectò familiæ accidit relegatio, in ipso Officiorum exitu, cum Dom. Prorex ob turbamenta, quæ timebantur, interfuisset Capitulo; tribus cum Auditoribus & Fiscali, vt esset præstò Regium Tribunal, ad quod possent Religiosi per viam violentiæ opportunos habere recursus. Pro quo apologeticum est vulgatum scriptum à docto ex eadem Religione Magistro, iam vita functo, & exitu, vt arbitror, sat felici quia, vt scriptura loquitur, non est stimulatus in tristitia delicti, ob

Export TEI

Eccli. 14. v. 1.

quidquam minùs verè aut legaliter dictum, quod præfatum scriptum contineret, sicut is, qui apud ipsum, & mihi probè notus, morti proximus veniam à duobus suffragio eius in Diffinitorio violenter excusso grauiter læsis postulauit: eò enim vsque durauit timor, quando iam timendum nihil, nisi ab eo, qui potest animam & corpus

Export TEI

Matth. 10. v. 28.

perdere in gehennam. Quamuis valdè videatur difficile, vt qui ex humano timore suffragium non potuit iniustum ferre, ex eodem possit iniuriam illatam continuare. Diffinitores siquidem omni

Export TEI

Diffinitoris palinodia in morte. Vbi de illorum obligatione.

humano respectu seposito, etiam contra maiorum Prælatorum cognitam voluntatem tenentur id, quod conscientia dictat, sub reatu lethalis culpæ, quando materia est grauis, pronuntiare. Pro quo Fr. Ludouicus de Miranda in Directorio Prælatorum Tomo 2. Quæst. 17. Arti. 4. egregiè proloquitur; sicut & alij, qui de eisdem agunt, in quibus Fr. Emmanuel Rodericus Tomo 2. qq. regular. q. 46. arti. 6. & 7. ob eruditionem & solidam doctrinæ supellectilem meritò consulendus. Quæ quidem ex occasione sit satis delibasse. Iam ad alia pro instituto.

Export TEI

20

*Vbi quidem quod ad electi dignitatem

Export TEI

Electio legitima cum electi laude.

spectat, extra quæstionem est: talis enim ille, vt si quæ minùs probanda in electione interuenerint, illud vnum egregium caput ea videatur complanare. Confirmatum est Capitulum à |

p. 112

Rmo. Generali, & vt dicitur, actæ etiam gratiæ Proregi, vt non liceat illegitimum quidquam in electionis processu percensere. Mihi præsertim, cui meritò dici possit. Quis te constituit iudicem

Export TEI

LncæLucæ 12. v. 14.

super nos? De illis ergo, quæ ad electionem spectant, nihil dicam, licet in scripto præfato multa sint, quæ publicæ censuræ exposita, suas possent sine culpabili immissione falcis in alienam messem, habere quæstiones. Vnum solummodò illud, quod ad immunitatem spectat, & scitu est dignum, pro futurorum temporum instructione, & bono Religiosorum, attingam.

Export TEI

21

*Erectum est in loco Sacro laicale tribu

Export TEI

In Conuentu non potuisse erigi laicale tribunal.

nal, vt dixi, pro opportunitate recursus: quod quidem à Regio est Indiarum Consilio penitus improbatum, & meritò: id namque est â Concilio Lugdunensi prohibitum, & habetur in Cap. Decet de immunit. Eccles. in 6. vbi sic Grego

Export TEI

Cap. Decet de immunit. in 6.

rius X. Cessent in Ecclesijs, earumque Cœmeterijs negotiationes, & præcipuè nundinarum, ac fori cuiusque tumultus: omnis in eis sæcularium iudiciorum strepitus conquiescat: nulla inibi caussa per Laicos, criminalis maximè, agitetur, sint loca eadem à Laicorum cognitionibus aliena. Sic ibi Pontifex. Vbi Glossa sic ait: Nota quod iudex sæcularis non potest sedere pro tribunali in Ecclesia: & si faciat actum iudicialem, non valet &c. Pro quo & Baldus. Cons. 281. vers. Deinde vltra procedo. Lib. 2. & Federicus de Senis Cons. 29. vers. Præterea iudex, & alij. Nec dici potest in Decretali prædicta sermonem esse de Ecclesia; locum autem Capitularem Ecclesiam non esse. Nam reuera talis locus Ecclesia est interior, in qua Missæ celebrantur; & gaudet Ecclesiastica immunitate, ex quo & fit Ecclesiam posse vocari; præsertim cùm de fauore immunitatis agitur, & religionis peragitur caussa, pro qua certissimum est summam esse caussam, quæ videatur militare. Hinc est vt Monasterium nomine Ecclesiæ veniat. Cap. Cùm dilectus, de Consuetudine, ibi: Andrenensis

Export TEI

Cap. Cum dilectus de consuetud.

Ecclesiæ Monachus. Et inferiùs, vel de gremio Ecclesiæ suæ. Pro quo Cardinalis Tuschus Tom. 3. Lit. E. Conclus. 10. & 20. adducens citatum Federicum Consil. 201. Estque apud alios obuium.

Export TEI

22

*Licet autem non desint, qui existiment

Export TEI

Non obstare quorumdam circa id contrarium sensum.

in prædicta Decretali Gregorij prohiberi quidem laicalia iudicia, sed sententias non annullari; immò nec prohiberi, sed tantùm non decere decerni, sic enim tenet Paulus de Castro Consil. 66. vers. Ad Quartum Lib. 1. quod Cardinalis citatus videtur amplecti suprà Conclus. 5. dum ait; Vide omnino Castr. Nihilominùs ex eo nequit negotium istud exitum felicem habiturum sperari, quod tamen à magnis illis viris debuit intendi: siquidem sententia Glossæ est receptissima, & iuxta eam potest electio, de qua agitur, nulla censeri, & ita electus pro non Prælato in foro conscientiæ haberi; immò & in externo id etiam prætendi: quandoquidem ex vi recursuum multi à suffragando repelli possunt, & alij admitti, quorum & repulsa & admissio multùm potest ad electionis substantiam conferre. Hinc est vt Rmus. Generalis possit Capitulum tale illegitimum reputare, & ita à confirmatione ipsius abstinere, legens apud P. Suarez Tomo 1. de Religione Tract. 2. Lib. 3. Cap. 5. n. 13. actus prædictos non solùm prohiberi, sed etiam annullari in Ecclesia. Licet addat bene aduertere Panormitanum in Cap. 1. de immunit. Ecclesiæ, irritationem non extendi ad placita, quæ in domibus Ecclesiæ extra Ecclesiam fiunt, cùm irritatio sit odiosa. Quod sequitur Siluester Verb. Immunitas 1. Quæst. 1. Intelligendi enim sunt de domibus Ecclesiæ, quæ non constituunt Monasterium, Conuentum, aut Collegium, iuxta ea, quæ habet idem Pater. n. 7. & 8.

Export TEI

23

*Neque etiam dici potest prohibitionem

Export TEI

Neque aliunde petitas responsiones.

intelligendam de iudicio instituto contra voluntatem Prælatorum, secus si ipsi annuant, iuxta ea, quæcitatus Pater habet. num. illo. 7. cum Abbate. Id enim præsenti casui adaptari nequit: non enim gratis concessum à Prælatis, quibus id fuit prorsus ingratum, quod & antecedentes coniecturæ, & fatalis exitus experientia abundè comprobarunt, de quo statim. Vbi quod dici potest de caussa pietatis & religionis fauore, est prorsus in eptum, cùm recursus ad laica tribunalia non eo respectu sustineantur, & defendantur à Principibus, sed generali quadam ratione defendendi iniuriam patientes, quicumque illi sint: vnde est communis & laicis & Ecclesiasticis. Quod verò Regij Magistratus Capitulis Religiosorum assistant, magis de illo videtur habere Religionis respectu: sed id sine erectione tribunalis stare potest, ex quo fortè maius Religioni præiudicium emerget; recursus enim facilitate multa fient, quæ meliùs haberentur infecta, neque exactè cognosci à iudicibus possunt in ea tumultuaria confusione, & cùm iam nox humida

Export TEI

Matth. 25.

cælo Præcipitat, suadentque cadentia sidera somnum. Sitque non leuis occasio dicendi: Dormitauerunt omnes & dormierunt.

Export TEI

24

*Illud etiam à Regio Consilio absurdum

Export TEI

A Regio Consilio improbata reclusio.

& incompetens iudicatum, quod & est sanè valde singulare, Prouincialem siquidem in ipso Capituli progressu in Callaiportum deportari iussum cum militari custodia, & in Conuentu suæ Religionis recludi, ob iteratam resistentiam in cogendo priuato Capitulo pro caussis occurrentibus, non obstante Tribunalis dicti Decreto post recursum ab ijs, qui illud vti omninò necessarium postulabant, cùm & apertè dixisset se nolle, in quo ipsi Diffinitorum vnus adhæsit, cùm eo pariter deportatus. Et in Conuentu dicto per aliquot degit annos cautè à militibus custoditus, qui & ipsi in Ecclesia, cùm Missam celebraret, assistebant. Quod enim erga alios fieri Regia rescripta iubent, vt in Hispaniam transmittantur: tunc è contrario peractum, minimè iudicantibus expediens ijs, quorum isthæc prouidentia currebant, vt in Hispaniam se conferret, impediturus Capituli confirmationem, pro cuius legitimo processu ea sunt ad Reuerendiss. P. Generalem præmissa, quæ, vt vidimus, Confirmationem impetrarunt. Quæ quidem sine præuio facta exemplo, licet bona, vt par est credere, fide, sed præsumpta potiùs, quàm legitima potestate. Videantur dicta. n. 19. & ea, quæ à Rege nostro suo in rescripto dicuntur, perpendantur; quamuis neque perpensione opus, cùm adeò sit eius perspecta mens. Pro quo & est aliud Marchioni de Guadalzar transmissum, cuius tenor Apologetico illo in scripto habetur, scilicet

p. 113

Que quando los Religiosos comenzaren à relajar se,

Export TEI

Regiis contraria rescriptis.

ô vbiere sospechas de monipodios, ô conciertos, que hicieren vnos con otros, quæ todos ellos no carecen de especie de Simonia, siendo remedio eficaz sacarlos de sus Prouincias y embarcarlos à España, se execute con prudencia &c. Et vbi hîc aut alibi carceris mentio? Custodia enim debita carceralis fuit, sicut illa D. Pauli Romæ, de qua Act. 28. v. 16. Permissum est Paulo manere sibimet cum custodiente

Export TEI

Censenda carceratio.

se milite. Vbi P. Gaspar Sancius, Data est, inquit, Paulo pro carcere priuata domus. Quod & apud

Export TEI

Act. 28. v. 16. P. Gaspar Sancius.

nos vulgo dicitur, la casa por carcel, id est, non publicus & communis vinctorum, sed priuatus. Iuxta quod locutus Decius Consil. 100. vers. septimò opponitur dicens illum exercere carcerem priuatum, qui aliquem liberum detinet quoquomodo, ne possit abire, vnde & capientem hominem in itinere dici priuatum carcerem exercere.

Export TEI

25

*Et quidem rescripta Regia tunc statuunt

Export TEI

Minimè opportunum remedium.

ad extrema illa, de quibus in illis, remedia veniendum, cùm alia non profutura censentur, vt damna illa, quæ in electionibus timeri possunt, caueantur. Atqui in casu nostro, vt pacificè electio procederet longa illa carceratione opus non fuit; amoto enim Prouinciali cum Diffinitore illo, qui paci videbantur obsistere, & ob irreuerentiam sunt amotione eiusmodi digni iudicati, nihil ampliùs erat, quod ab eisdem timeretur, finito statim electionis actu. Quòd si profectio in Hispaniam minimè conueniens videbatur, potuit electo Prouinciali iniungi, vt cum sibi iam sudito id efficaci, & Religioni congrua insinuatione disponeret. Si etiam irreuerentia dicta maiorem censeretur mereri censuram, id etiam potuit electo Prouinciali committi, sicut videtur cum Priore actum in remotiora Prouinciæ ob irreuerentiam, quæ & nomine temeritatis præfato declaratur in scripto, protinus relegato: & verò si talis est indolis iudicatus Prouincialis, vt timeri fuga inconsulta posset, & ideò prædicta est accelerata custodia: nimis profectò prouidentia huiusmodi claudicauit: homini enim sic affecto minimè fuisset fuga difficilis, vt experientia compertum habetur. Ibi ergo trepidauerunt, vbi non erat timor, Religioso viro temperantiùs, modestiùs, & tranquilliùs cogitante.

Export TEI

26

*Est autem circa præfata rescripta obser

Export TEI

In Hispaniam transmissio remedium mutationibus aliis præferendum, iuxta Regia rescripta.

uatione dignum; in vno quidem, de quo nu. 18. sic haberi: El mas eficaz (remedio) es sacarlos de sus Prouincias, ô embarcarlos para España. In alio autem, de quo nu. præced. ita: Siendo remedio eficaz sacarlos de sus Prouincias, y embarcarlos à España. In priori ergo optio datur, relegandi tales in alias Prouincias, Indicas scilicet, aut nauigationem in Hispaniam vsque ad effectum intimare. In altero autem optio nulla, sed solum remedium efficax nauigationis in Hispaniam prouidetur. Et hoc quidem recentius, vtpotè ad successorem Squillacensis Principis directum. Videtur ergo vnicum illud remedium nauigationis Hispanicæ vti efficax approbari, nec sine magna profectò ratione: quandoquidem multo conuenientius est vt tales in Hispaniam pergant, in qua turbulenti spiritus poterunt coerceri, quàm vt in alias Prouincias transmittantur, turbaturi ipsas, & liberiùs acturi, immò & Prouinciam propriam per litteras ad amicos caussam eorum acturos, spe reuersionis, qua ipsorum sit fortuna felicior, semper inquietos. Pergent ergo in destinatum sibi exilij locum, pergant: non enim in Chersonesum, aut Sporades insulas venient, sed in Hispaniam, in Hispaniam inquam, pro qua qui sunt in Indijs frequenti desiderij stimulatione suspirant, totius orbis placidissimam & fortunatissimam regionem. Qui viderunt, sciunt; qui non viderunt, vt sciant, & ortum felicem suis parentibus gratulentur.

Export TEI

27

*Solent autem Proreges transmissiones

Export TEI

Cur Gubernatores transmissionem turbulentorum in Hispaniam refugiant.

istas habere suspectas, quia sic transmissi Curiam ingressi, vt caussam suam non ita odiosam, sicut refertur ostendant, querelis pro illato immerentibus grauamine ea frequenter admiscent, quibus bona gubernantium opinio solet non parùm denigrari. Nec difficile est ipsis commendatitias litteras hinc inde colligere, cùm semper Gubernatores aliquos sibi habeant infensos, quos malè contentos appellat vulgus, veris nonnullis multa assuere falsa minimè subuerentes. Quæ quidem non solùm popularibus offusa auribus, sed quandoque etiam regiorum Consiliarorum, immò & ipsorum Regum, eos, si non ad plenam præbendam fidem inducant, faciunt sæpiùs titubare. Cui damno dum curatur occurri, in aliud quod iam vidimus, magis exitiale & periculosum impingitur, si ad insueta, & sacris Canonibus, nec non Regijs etiam rescriptis aduersa veniatur. Quid ergo in hoc conflictu faciendum? Respon

Export TEI

Modus legitimè procedendi.

sio est obuia. Publicum bonum priuato est gubernantium præferendum, & fidendum Deo, qui inter obloquentium nimbos faciet splendescere veritatem. Credet Consilium, credet & Rex legalibus testimonijs, & tenebuntur credere: legalibus siquidem instrumentis ea debetur reuerentia, quidquid extra iudicialis maledicentia oppositum proclamarit. Hinc est prudentissima illa Ordinatio inuicti Caroli Regis nostri inter alias, quæ incipit, Muchas veces, vt nulli in Indijs de

Export TEI

Caroli Quinti rescriptum.

genti, & aliquid in Curia per litteras petenti, & merita proponenti quomodocumque ad effectum obtinendi credatur, nisi Audientiæ accedat auctoritas, à qua informatio mittenda clausa, & sigillo munita, iudicio circa omnia in ea sedentium pariter subiuncto. Y enuie la tal informacion cerrada y sellada con su parecer al nuestro Consejo de las Indias, para que con esto se tenga mas luz de lo que conuiene à nuestro seruicio que se prouea. Sic ibi.

Export TEI

28

*Circa grauem Magistrum ex præclara quadam Religiosa familia, qui primarijs in illa fuerat functus officijs, id à regia est Audientia præstitum, apud quam Regni, ob Proregis mortem, gubernatio versabatur, quod titulus manifestat. Et res quidem ante Pro regis mortem suum habuit exordium; siquidem Rmi. P. Generalis litteras Patentes accepit, quibus Visitator Prouinciæ & eius generalis Vicarius creabatur; quibus nihil videbatur deesse, quo minùs suum haberent statim effectum, quia & in regio Indiarum registratæ Consilio, & pro eisdem Regia epistola ad Proregem mittebatur. Cui tamen cùm officiosi obsequij grati aà præfato fuissent ostensæ Magistro, vbi primùm ab eo acceptæ, |

p. 114

retentæ ab ipso sunt, nec permissum, vt earum virtute quidquam noui apud Religiosos attentaret. Pro quo & Fiscalis requisitum officium, &

Export TEI

Quali consilio.

Auditorum suffragia postulata, quibus non obstantibus, res vti ad gubernationem pertinens per acta est, vnde & Auditorum suffragia consultiua tantùm reputata, sic volente Principe vnius aut alterius grato sibi consilio, eò quòd Regia epistola circa prouidentiam negotio in isto adhibendam fuerat ad ipsum, vt dictum nuper, directa, cùm aliàs quæ ad materiam istam spectant, regiorum sint Auditorum consessui vti iustitiæ propria, reseruata.

Export TEI

29

*Ipsius autem epistolæ tenor, accedente

Export TEI

Fundamentum ex tenore Regiæ epistolæ.

Principis beneuolentia erga Prouincialem, quam equidem saluis iustitiæ respectibus, quos neque ille violandos voluisset, paratus obsequi (sicut & reuera fuisset obsecutus, si ambages defuissent) proculdubio merebatur, impediendarum Patentium præbuit fundamentum. Cùm enim in illa Rmi. Generalis fuisset præmissa designatio, sic subdebatur: Y quanto quiera que se le ha dado el passo para su execucion, toda via respeto de que en el dicho Consejo se tiene noticia de la poca conformidad que ha auido en los Capitulos, que se han celebrado por estos Religiosos para la eleccion de Prouinciales de la dicha Prouincia, y sorpor el dicho Maestro (N) de los hijos de ella, y que por esta razon puede tener alguna dependencia con las porciali dadesparcialidades, que ha auido entre ellos; ha parecido encargaros esteis muy à la mira de sus procedimientos, cuydando de ellos, y de preuenir en quanto os tocare, y fuere de vuestra quenta, que aya toda paz y quietud en esta Religion, por lo que esto conduseconduce al mejor gobierno de esas Prouincias; y de lo que resultare me dareis auiso que asi es mi voluntad. Madrid 21. de Enero de 1672. La Reyna.

Export TEI

30

*Sed fundamentum sanè solidum non ap

Export TEI

Sed leue illud ostenditur. I. Ex præuisa in Consilio caussa, quæ obtenditur.

paret, vnde & ita communiter docti, & à priuatis affectibus liberi iudicarunt.

Export TEI

Primò. Quia id dicto Magistro suit oppositum, quod obstare non potuit, cùm de illo notitia sufficiens regio in Consilio Indiarum haberetur. In illo enim conformitatis defectu, qui notatur, primas ille partes habuit, à Prouincialatu deiectus, & coactus Romam petere, vnde contra illum fulgura posteà cum admiratione omnium in pluuiam facta, iuxta Dauidicum illud: Fulgura in pluuiam fecit. Psal. 134. v. 7. ad moralem sensum deriuatum. Fuit & in regia Cu

Export TEI

Psal. 134. v. 7.

ria, notus Indiarum Consiliarijs, quibuscum id actum, & à quibus obtentum, quod magno suæ Prouinciæ fuisset & decori & commodo. propria hæc si dona fuissent, id est diuturna. Sed Deo ali

Export TEI

Virg. 6. Æneid.

ter visum, cuius prouidentiæ sunt nobis abstrusa consilia. Potest quidem Regiorum rescriptorum, immò & Pontificiorum executio suspendi, quando aliquid occurrit, quod rescribentium notitia non est assecuta; quæ si staret, disposituros aliter minimè dubitatur. Ast cùm supra notitiam, cui nihil nouum accedit, eorum dispositio procedit, non est fidelis subditi imperata suspendere, quia neque est illa vti noxia & improuida condemnare. Debet quidem non adhibitæ executionis rationem reddere. Quis autem non videat ineptam prorsus futuram, quam rescribens præuidit, & ea non obstante, quod sibi est benè visum imperauit: Aut mandatum nostrum reuerenter

Export TEI

Cap. Siquando de rescriptis.

adimpleas, aut per litteras tuas, quare adimplere non poßis, rationabilem caussam prætendas. Ait Alexander Tertius in Cap. Si quando 5. de rescriptis. Pro quo & Textus & Doctores congerit Barbosa in Collectaneis ad illum locum nu. 2.

Export TEI

Barbosa.

ex quibus statuit rationabilem rationem futuram, si in executione sit iniustitia, immineat scandalum, aut malum contra bonum publicum. Quorum nihil in casu nostro allegari potuit, quandoquidem communis eorum, ad quos caussa spectabat, sensus, nihil tale subesse iudicauit; sicut neque regium Consilium circa personam, vt diximus, sibi notam disponendo, addita Regia cautione, de qua iam.

Export TEI

31

*Secundò, Quia id, quod de turbatione

Export TEI

2. Ex præuisa à Regina.

pacis futura timeri poterat, & pro impedimento executionis assumitur, in ipsa est Regia contentum epistola, dum dicitur. Y que por esta razon puede tener alguna dependencia con las parcialidades. Et tamen hoc non debere obstare executioni compertissimum est: aliàs dispositio esset prorsus illusoria, in qua caussam non exequendi apponit Regina, cuius aliàs executionem iniungit.

Export TEI

32

*Tertiò, Ex eo quod subditur: apertè con

Export TEI

3. Ex solicitudine iniuncta Proregi.

uincitur, quidquid ad Proregis prouidentiam spectat, seriò & grauiter intimatam, ingressum in Officij possessionem supponere, & nihil in ordine ad impeditionem executionis vel leuiter indicari: Ha parecido encargaros esteis muy à la mira de sus procedimientos. Quomodo scilicet in Officij administratione se gereret; neque enim de eius procedendi modo deinceps futuro ab administratione alieni ea verba intelligi valent, quandoquidem pro certo habebatur statim ab acceptis Patentibus administrationem initurum. Quod & sequentia confirmant: Cuidando de ellos, y de preuenir en quanto os tocare, y fuere de vuestra quenta, que aya toda paz &c. Vt scilicet ex eius in Officio agendi modo minimè pax religiosa turbetur, ob dependentiam scilicet illam cum partialitatibus, de qua ibidem. En quanto os tocare &c. Quid autem hoc sit, ex eius instructionibus habetur, cum ijs, quæ generalia Proregio muneri sunt, in quibus quòd possint Religiosorum Patentes supprimere in Consilio præsentatas, & Regijs munitas litteris, neutiquàm inuenietur.

Export TEI

33

*Quartò, Magister dictus in proximo Ca

Export TEI

4. Ex electione in Prouincialem.

pitulo potuit eligi Prouincialis, multos enim habebat ex Magistris, atque alijs in ordine ad hoc turmatim obnoxios. Certè vt id non re ipsa eueniret; potuit tamen, neque contra electionem talem Gubernantium solicitudo, damna præcauens, quidquam moliretur. Quo euentu quidquid ex Visitatore & Vicario timeri potuit, ex Prouinciali potuit pariter eorum zelus suspicari: cùm sit illius in Prouinciam suprema potestas non recognoscens superiorem. Sicut ergo tunc Proregis cura potuisset gubernationis in commodis obuiare, ita & extraordinario illo inmunere, iuxta id, quod ipsi est Regia in epistola commendatum. Ex quo & argui potest

Export TEI

p. 115

Export TEI

34

*Quintò, Nam præfatus Magister studio

Export TEI

5. Ex facili inconuenientium precautione.

peculiari iam ante curauerat prædicti Principis beneuolentiam, sicut & nobilissimæ ac pijssimæ consortis promereri. Et nihil non erat eius suasu, hortamentis, & sola beneplaciti insinuatione facturus. Inde ergo cessare suspicio poterat asperioris erga Prouincialem agendi modi, qui præcipuè timebatur. Item facere eum poterat minimè in gubernatione præcipitem dictæ epistolæ insinuata notitia, & si in ea quidquam deprehensum fuisset exorbitans, accelerata correctio; cum ea tamen vtili persuasione, quæ apud Gubernatores laicos debet esse perpetua, quatenus sibi persuadere debent in Religiosis subditis erga Prælatos, qualescumque illi fuerint, non defuturas esse querelas, neque ad eos spectare quidquid erratum fuerit emendare. Sicut neque spectat laicarum etiam familiarum œconomiæ assistere, vt nihil inter viros & vxores, parentes & filios, seruos ac dominos inordinatum reperiatur.

Export TEI

35

*Et hæc quidem in consideratione esse

Export TEI

Quid Prorege mortuo.

potuerunt, vt Patentibus liber cursus redderetur; qui tamen negatus viuente eo, cui dici potuit cum Regio vate: Ego dixi: Dij estis, dum Dei instar, de quo dictum: Omnia quæcumque

Export TEI

Psal. 81. v. 6 & 7.

voluit, fecit, & ipsi facere, constituti supra hominum capita, pariter connituntur: sicut & id quod sequitur: Vos autem sicut homines moriemi

Export TEI

Psal. 134. v. 6.

ni, & sicut vnus de principibus cadetis. Psal. 81. v. 6. & 7. Mortuus est siquidem non multò post, qui vtinam æuo fuisset potitus longiore: sed Deo placuit pietatis eius insignia decora munerari. Et mortuo quidem instaurata prætensio, Patentiumque executio postulata. Negata tamen ab ijs ipsis, qui concedendam priùs fuerant arbitrati; nec sine prudenti & iuridica ratione. Cùm enim caussa talis ad regium fuisset remissa Consilium, & super hoc iudiciale per viam gubernationis imperium pronuntiatum indictumque silentium, non videbatur prudentiæ, æquitati, atque vrbanitati conforme, de illius mutatione tractare. Vnde nulla est admissa discussio, sed locus petitioni negatus, iussumque cum pœnali interminatione stare decretis, & regij Consilij opportunum responsum expectare.

Export TEI

36

*Et cessatum quidem à lite præfatæ sen

Export TEI

Inconsulta turbatio exilio mulctata, in quo & mors.

tentiæ vi, & quietè actum per dies aliquot; cùm insperatò est oborta turbatio; quorumdam enim Religiosorum impulsu in maiori Conuentu dictus Pater se Visitatorem & Vicarium proclamauit, Patentibus intimatis, & vti talis à nonnullis admissus, quæ possessio ipsi sufficiens videretur. Sed accurrentibus alijs ad Regium implorandum auxilium, & cum ijs etiam qui nouitate huiusmodi turbas excitarant, nihil se fecisse momenti alicuius deprehenderunt, sed caussam suam deteriorem multò quàm fuerat anteà, reddidisse. Et re in consultationem adducta, visum profectò est præceps adeò molimen eam meruisse pœnam, quæ in Regijs rescriptis continetur, de quibus. n. 18. 24. & 26. vt scilicet in Hispaniam nauigaret. Sed benigniùs actum, atque ætati consultum, sicque iussus in Conuentum Guanucense aliquantulùm à communi consortio dissitum, se conferre, vbi post menses aliquot mortuus, non intemperie cœli, quod placidissimum est, & amænissimum solum, ac vitæ protrahendæ percommodum; sed accidenti nescio quo, post habitam de S. Virgine Rosa concionem, suo semper iudicio is, quem Patentes litteræ præferebant.

Export TEI

37

*In quo quidem quod ad executionem

Export TEI

Excommunicatio in Bulla Cœnæ vt possit casui præsenti applicari.

Patentium attinet secundùm se spectatam nihil est, quod ad Bullam Cœnæ videatur pertinere, in qua de huiusmodi nihil continetur; nisi fortè ad iustificandam illam iudicialis formetur processus; secus si extraiudicialis tantùm instruatur informatio ad reddendam de impedimento tali superiori, ad quem hoc attinet, rationem. Quòd verò lædi Ecclesiastica libertas possit, dubitari nequit, immò & in excommunicationem incurri, pro quo est Canon 16. Bullæ sic se habens: Nec non qui Archiepiscopos, Episcopos, aliosque su

Export TEI

Canonis 16. tenor.

periores & inferiores Prælatos, & omnes alios quoscumque iudices Ecclesiasticos Ordinarios quomodolibet hac de caussa directè vel indirectè, carcerando vel molestando eorum agentes, procuratores, familiares, nec non consanguineos & affines impediunt, quo minùs sua iurisdictione Ecclesiastica contra quoscumque vtantur. Vbi Ordinariorum nomine Generales & Prouinciales contineri obseruat Bonacina Tomo 3. Disput. 1. Quæst. 17. n. 11. Quod est certissimum quando fit publica auctoritate; circa priuatam enim diuersitas sententiarum est, de quibus idem. n. 7. probabile censens de publica tantùm Canonem Bullæ procedere.

Export TEI

38

*Potest tamen in casu nostro ex eo elidi

Export TEI

Quæ possunt obijci confutantur cum doctrina vtili.

resolutio dicta quod citatus scriptor cum alijs tradit. n. 13. scilicet non incurrere excommunicationem istam impedientem Episcopum electum & confirmatum ne sua iurisdictione vtatur ante adeptam possessionem. Sic enim videtur in casu, de quo agimus, accidisse, siquidem præfatus Magister non fuerat Officij sui adeptus possessionem. Sed verò euasio ista est prorsus absurda. Siquidem Episcopus non adepta possessione impeditus nullum ius habet ad exercitium suæ iurisdictionis, benè tamen ne impediatur à possessione, qua adepta illam possit exercere: vnde sic impediens eo fine, excommunicationem incurreret, quia iudex Ordinarius est, & solùm conditio desideratur adeptæ possessionis, cùm sit verè Episcopus, vel si non talis, iudex tamen Ordinarius iuxta eumdem suprà vers. 1. Sicut iudex excommunicatus, si ab obtinenda absolutione impediretur, ne iurisdictionem exerceret; reuera enim impeditur iurisdictio. Id quod in casu præsenti videre est. Præterquam quòd in illo impeditur Generalis iurisdictio, sicut & Prouincialis impediretur, si id exequi impediretur eius subditus, quod ipsi fuisset cum officio, aut speciali aliqua ratione commissum, etiam non admissa sententia Vgolini in Bullam Cœnæ circa prædictum Canonem §. 2. num. 10. asserentis valde probabiliter non excommunicari impedientem iudices delegatos. Et hæc quidem iuxta termi

Export TEI

Sine affectibus debent prædicta disponi.

nos Pontificiæ dispositionis dicta censeantur, nihil enim de ijs, quæ in casus contingentia possunt occurrere dici generaliter potest, nisi vt quisque suæ conscientiæ consulat, semotis priuatis affectibus, quod Regum nostrorum Catholica verè pietas valde commendatum voluit, dum magnum, id est, maturum consilium, prudentiam |

p. 116

& considerationem ad huiusmodi irregularia experimenta requirunt: hæc enim locum non habent, quando affectibus agitur, tunc enim consilium magnum seu maturum, non quæritur, sed vitatur: neque prudentiæ recta dictamina recipiuntur, neque considerationis rationabilis Officium admittitur, quia affectus imperio iam sine assessorum internorum consultatione, quid sit faciendum iudicatum est.

Export TEI

39

*Et erunt etiam consiliarij affectibus Prin

Export TEI

Sine graui peccato stare nequit Auditorum suffragia reddere consultiua in materia iustitiæ spectante ad ipsos.

cipum indulgentes, sed magno suo periculo. Et quidem circa casum dictum, dubium non leue succurrit, an scilicet regiorum Auditorum suffragia, quæ decisiua in hac materia sunt, quia ad iustitiam spectant, & de iure electi ad Officium adeò excellens agitur, reddi possint consultiua, ad casum gubernationis reuocata. Et videtur sanè certissimum id fieri nullo modo posse, quia est vsurpatio iurisdictionis in re graui, in qua mortiferum committi peccatum communis sensus Doctorum est, pro quo videri potest P. Lessius Lib. 2. de Iust. & Iure. Cap. 29. nu. 51. & seqq. Cui contradicit nemo, & doctus Eligius Bassæus verb. Iudex. n. 3. vbi in margine adducit P. Azorium citatum à se Parte 3. Lib. 3. Cap. 13. cùm non sit. 3. Sed. 13. In Capite autem 15. eatenus citari potuit, quatenus in eo recenset capita, vnde quis iudex competens esse possit. Et in casu nostro non solùm vsurpatio iurisdictionis est, dum ea, quæ non competebat, assumitur; sed illius ablatio, dum ij, qui verè sunt iudices, fiunt tantummodò consultores; ex quo & præiudicium aliud sequitur respectu eius, erga quem talis qualis exercetur, dum negatur ipsi, quod erat iuris attentis respectibus concedendum.

Export TEI

40

*Et quidem quando ita agitur, suspicio

Export TEI

Suspicio in eo violandæ iustitiæ.

violandæ iustitiæ statim oboritur, & magno quidem cum fundamento. Si enim erga illius obseruantiam versatur attentio, cur dicendi iuris constitutæ regulæ, & tribunalis supremi leges à Principibus æqui bonique sua in Republica tuendi studiosissimis relinquuntur? Cur eius tribunalis sententia cauetur, in quo iudices censeri debent penitus incorrupti, cùm eos Rex ad id muneris elegerit, & ita ad ipsos caussæ omnes, etiam grauissimæ, terminandæ deferantur? Satis ergo se prodit ita præposterè agendi motiuum,

Export TEI

Leue pro vsurpatione motiuum.

quod in casu nostro sufficienter etiam indicare potuit leuitas fundamenti, verba inquam illa Regiæ epistolæ iam expensa, quibus caussa ista ad gubernationem videbatur reducere, quæ propria Audientiæ est, litterarum inquam Patentium præsentatio. Cur tantùm Proregi iniungitur circa Religiosi dicti sua in gubernatione processum. An proptereà id, quod est Audientiæ, ipsi detractum asseramus? leuissima sanè coniectura, vt certo & indubitato iuri præiudicet, quod dubijs nequit, etiam momenti alicuius ma

Export TEI

Certa non possunt ab incertis elidi.

ioris, abrogari, cùm sit Axioma iuridicum quòd certa pro incertis dimittenda non sunt. l. Cum Titio ff. ad l. Falcidiam. l. Non quemadmodùm ff. de Iudic. Stephanus Gratianus Discept. forensium. Tom. 5. Cap. 884. n. 28. & quòd iuri communi in dubio non dicitur derogatum. l. 2. c. de noxali action. Cap. Cum dilectus de consuetud. Surdus Decis. 39. n. 11. Marius Antoninus Lib. 1. Resolut. 15. n. 2. pro quo & Index verb. Ius. Quod & manifestè conuincitur ex eo quòd in Proregum Instructionibus, quas vidi, Serenissimæ nostræ Reginæ, & sunt ferè communes, eadem cura circa Religiosos iniungitur, nec proptereà in cuiusquam mentem venit posse illos erga Patentes Litteras quidquam iudicialiter attentare. Sicut ergo generalis prouidentia erga Religiosam gubernationem stare sine iure ad Patentes potest, ita & peculiaris. Id quod etiam ex Episcopis ostendi potest, erga quorum agendi modum prouidentia Proregis exigitur, quorum tamen Executoriales litteras solius est regiæ Audientiæ fidem explorare.

Export TEI

41

*Iam quod ad exilium spectat, sine gra

Export TEI

Præceptum iudicum laicorum an interueniat, quando interuentu Prælati executio disponitur, virtute exhortatorij.

uamine potuit conscientiæ disponi interuentu Prouincialis. Id enim cùm fieri potest, minimè omittendum, iuxta dicta à Nobis in Thesauro Tit. 2. Cap. 11. Quia verò censeri à Iudicibus potuit non pariturum Prouinciali, quem sibi superiorem non agnoscebat, ipsi potuit, pro vitandis etiam nouis turbis, profectio dicta eorum nomine intimari. Et verò cùm Prouinciali Regiorum iudicum decretum per modum, vt dicitur, hortamenti, proponitur, videri alicui non immeritò potest hortamentum huiusmodi vim habere præcepti: Prouincialis siquidem nequit non exequi quod titulo hortamenti præscribitur, vnde si facere omittat, in eum iudicialis seueritas distringetur. Ad quod quidem dici in primis potest, tale virtuale admitti posse præceptum: nihilominùs laicos Magistratus eo medio vti debere, quia ita minùs Ecclesiastica videtur libertas violari, cui & eo agendi modo reuerentia competens exhibetur. Deinde negari præceptum potest, quia Iudices tantùm intendunt Prælato ostendere conuenientiam remotionis talis subditi, de eorum confisi prudentia iuxta ipsorum acturos esse iudicium: quod si non egerint, iam libera ipsis executio relinquitur, ac si talis non habeat superiorem. Quocumque autem modo, & qualicumque verborum forma fuerit talis dispositio proposita, ad hunc est sensum trahenda, vtpotè à Christianis & probitate eximijs orta iudicibus, vt esse solent Prætorialibus tribunalibus à Catholicis Regibus deputati. Sic sanctum In

Export TEI

Exemplum à relaxatis Curiæ.

quisitionis Tribunal hæreticos Curiæ laicali relaxat conflagrationis supplicio puniendos; pro quo tamen supplicio non interponit mandatum. Cùm tamen si iudex laicus illud non infligat, contra illum, vti de hæresi suspectum sit processurum, quia leges non obseruat, quæ sunt contra hæreticos latæ à Principibus, à suis competentibus iudicibus condemnatos. Stat ergo aliquid certè faciendum, sic vrgente iudice, interuentu alterius, sine mandato tamen, sed proportionata rei, de qua agitur, mediorum applicatione.

Export TEI

42

*Circa quod quidem oportet ita esse Iudices Audientiarum attentos, & pro dispositionibus huiusmodi sic esse interiùs anticipata consideratione dispositos: quemadmodùm circa

Export TEI

Et à mentalibus restrictionibus.

mentales restrictiones diximus aliàs, vt scilicet quis voluntatem habeat minimè mentiendi; sed quia occurrere occasiones possunt, in quibus non

Export TEI

Tomo 1. Thesauri in Additionibus. n. 95. & 96.

expediat veritatem penitus aperire, habitualem expedit habere intentionem ad mentales restrictiones, quæcumque illæ esse possint, confu|

p. 117

giendi, licet hîc & nunc commodæ non occurrant. Scio quid dicant Theologi de habituali intentione, qua non solent esse contenti, cùm saltem virtualem requirant multi in Sacramentorum administratione: quod tamen non est præsenti doctrinæ contrarium, vbi actuale requirimus propositum, quo quis statuat in omnibus occasionibus se ita gesturum, vt propter vitandum mendacium restrictionem mentalem sit semper quæsiturus, qui actus, dum non retractatur, aliqualem habet influxum, & ita dicitur non merè habitualiter, sed virtualiter etiam, qui ita statuit, esse dispositus. Ita & qui circa Eucharistiæ consecrationem apud se statuit, qua vti intentione debeat, in multis, quæ circa illam possunt concurrere, absque expressa repetitione id peragit, quod intendit. Pro quo & alia possent exempla glomerari, iuxta probatissimam Theologiam, pro qua videri potest Cardinalis Lugo de Sacramentis Disput. 8. n. 93. & ij, quos ibidem adducit, circa applicationem habitualem sacrificij Missæ. Quæ in gratiam Christianorum iudicum, nec suæ salutis immemorum, vt fas est credere, sit satis attigisse. Post hæc scripta audio suspensionem Patentium Rmo. placuisse. Quod si ita sit, nihil dictis incommodat; multa enim placent, quorum displicet modus, ob inconuenientia vitata, dissimulari solitus, & ne se ipsum suspensi decreti auctor videatur condemnare. Religiosissimus ille: sed qui legitimè acta nec velit, nec possit infirmare, vbi de alio est quæstio Tribunali.

Export TEI

43

*PRoponit illum P. Stephanus de Auila in hunc modum: Petrus Religiosus Sacer

Export TEI

Casus propositio Religiosi habitum occultantis &c.

dos in excommunicationem maiorem incurrit propter habitus occultationem, à qua excommunicatione absolutus ab alio Sacerdote extra Sacramentalem Confessionem, qui eius non erat Prælatus. Et cùm sæpiùs in eamdem excommunicationem incurrisset, sicque sepiùs etiam celebrasset; factus est irregularis, & nihilominùs approbatus ad Confessiones audiendas, pro eo est publicè expositus. Quæ omnia ita secretò peracta sunt, vt præter ipsum & Confessarium, nullus alius quidquam sciat, nec via vlla est vt possit vnquam in publicam notitiam deuenire. Et resolutio citati Patris sic procedit.

Export TEI

44

*Primò supponendo quid necessarium sit vt quis apostata censeri possit, contra quem in Iure non est excommunicatio constituta, bene tamen contra temerè habitum dimittentem.

Export TEI

Secundò potuisse ab illa absolui virtute Bullæ, quia non est in Iure reseruata, etsi in eius reli

Export TEI

Vt potuerit per Bullam absolui.

gione reserua sit, etiam potuisse, vt ait P. Henriquez Lib. 6. de Pœnitentia Cap. 6. §. 9. & Lib. 2. de Indulgentijs Cap. 28. §. 4. nisi in illa sit limitatio aliqua per consuetudinem recepta, qualis in Societate nostra reperitur. Quòd si Religiosus dictus fuit apostata, & aliam excommunionem incurrit sua in Religione latam, etiam poterit virtute Bullæ absolui, iuxta dicta.

Export TEI

45

*Secundò, vnica absolutione ab excommu

Export TEI

Circa Confessionem & vnica absolutione.

nicationibus cunctis absolui posse si omnes Confessori aperuit, idque etiam extra Confessionem Sacramentalem; vt tenet P. Henriquez Lib. 7. de Indulgentijs cap. 3. nu. 2. vbi & ait ita consultum Commissarium respondisse, & plures Magistros Salmanticenses amplecti. Licet autem non declarauerit quoties excommunionem incurrerit, si tamen absolutionem petijt ob temerariam habitus dimissionem, vnica absolutione ab omnibus absolutum remansisse: quia aut multæ non fuerunt, vel si metaphysicè multæ, moraliter tamen vna computantur, vt tradit idem P. Henriquez Lib. 13. de excommunicat. cap. 3. num. 2. qui in Glossa L. M. citat Nauarrum in Summa Hispana cap. 27. nu. 32. vbi ait eum, qui cum eâdem excommunicatione pluries celebrauit, sufficere vt dispensationem ab irregularitate petat ob celebrationem cum excommunicatione. Si autem in

Export TEI

Notanda limitatio.

excommunicationem specialem suæ Religionis ob apostasiam incurrit, & eam non aperuit, sed solam habitus dimissionem, ab ista quidem, non à priori, absolutum mansisse, iuxta Syluestri doctrinam verb. Absolutio 3. §. 8. nu. 12. & Couarrubiæ in Cap. Alma mater §. 11. nu. 13. Conclus. 2. Parte 1.

Export TEI

Tertiò, Si Religiosus sit ex Mendicantibus,

Export TEI

A quo Prælato, aut Delegato.

posse à suo absolui Prouinciali; si non sit, à Commissario Cruciatæ: cùm enim sit Pontificis Delegatus, eius facultas ad exemptos extenditur ab Ordinario.

Export TEI

46

*Quartò, Non posse ad audiendas Confes

Export TEI

De nullitate expositionis ad audiendas Confessiones.

siones exponi, & si exponatur, futuram nullam expositionem. Excommunicatus siquidem maiori excommunicatione si ad Beneficium eligatur, electio est nulla, sicut & collatio, vt ait Nauarrus cap. 22. num. 21. & Couarrubias §. 7. num. 1. suprà & habetur in Cap. Postulasti de Clerico excommun. ministr. & reddunt Doctores rationem ex eo quòd Beneficium datur propter officium, & excommunicatus est ab officio suspensus Cap. Pastoralis §. Verum de appellat. & per consequens eligi nequit ad exercendam Ecclesiasticam iurisdictionem in foro exteriori aut interiori. Quod verum est etiamsi ex

Export TEI

Etiam si non denuntiatus. Et quid de ignorantibus.

communicatus sit toleratus, vt affirmat Couarrubias, quia Concilium Constantiense in nullo fauere excommunicatis intendit. Et locum habet etiamsi talis Religiosus expositus, & Prælatus exponens excommunicationem ignorauerint, vt ait Couarrubias, & Nauarrus cap. 27. nu. 271. Dicto 8. qui communem esse opinionem asserit. Quia licet ignorantia inuincibilis excuset à culpa, non tamen reddit actum validum ab Ecclesia annullatum: neque capacem & habilem eum, qui iudicio Ecclesiæ est incapax & inhabilis. Item, quia electio ad officium sæculare habens annexum iurisdictionem est nulla. Cap. Venerabilem de elect. Vbi & aduertendum expositionem

Export TEI

Notanda doctrina.

dictam non reddi validam ex eo quòd excommunicatus ab soluatur, sed necessarium vt de nouo fiat, vt ait Nauarrus citato cap. 27. nu. 21. ea reddita ratione, quia quod ab initio fuit nullum, tractu temporis non conualescit. Et est intelligendum quando Prælatus Religioso exposito contulit iurisdictionem, quam Prælatum, & non Ordinarium conferre probabilius citatus Pater |

p. 118

existimat. Quòd si Ordinarius nihil aliud faciat quàm per approbationem ad excipiendas Confessiones, nulla impartita iurisdictione, idoneum declarare, erit valida approbatio, & ita post absolutionem ea vti poterit, & ita si ab habente Bullam eligatur, poterit eum absoluere.

Export TEI

47

*Circa licentiam ad prædicandum sic ait:

Export TEI

De licentia ad prædicandum.

Quod attinet ad licentiam ad prædicandum, quamuis alicui prima facie videri posset facilis resolutio, sed mihi magnam intulit difficultatem, quia video à graui & difficili quæstione pendere, scilicet, an Cap. 1. de rescriptis in 6. quod rescriptum quodlibet & gratiam excommunicato factam annullat, præterquàm in ordine ad articulum absolutionis, solùm habeat locum in rescriptis & gratijs Pontificijs, an etiam in illis, quæ ab Ordinarijs obtinentur. Quæ sanè quæstio satis difficilis Nauarro visa est Lib. 5. Consiliorum. Tit. de sent. excommun. Consil. 18. Vbi multis pro vtraque parte adductis, tandem concludit excommunicationem non annullare rescripta & gratias, quæ ab Ordinario comparentur, saltem quando est occulta excommunicatio. Iuxta quæ assero

Export TEI

Quale in prædicatione.

licentiam ad prædicandum fuisse validam, & ita licitè vti posse illa post absolutionem ab excommunicatione. Bene verum est, prædicare in statu excommunicationis, cessante scandalo, plusquàm veniale non esse peccatum, quia prædicare non computatur inter officia diuina, vt ait Caietanus Tit. Excommunicatio sine §. Illicita autem. & Palacius Dist. 18. Disput. 9. Sic ille, qui in fine ait in Iure non haberi latam excommunicationem contra eos, qui annis singulis non confitentur. sed comminatoriam in Cap. Omnis vtriusque sexus de pœnit. & remiss.

Export TEI

48

*POtuisse Religiosum dictum virtute Bul

Export TEI

Bullam Cruciatam Religiosis pro eligendo Confessario posse suffragari.

læ ab excommunicationibus tantoperè multiplicatis absolui dictum à præfato Patre iuxta P. Henriquez, qui tamen vt vidimus in Thesauro Tomo 1. Tit. 5. nu. 327. eam licentiam generaliter non admittit, & dubitari potuit an in illius, de quo erat sermo, Religione, ea esset limitatio, quam ipse in Societate recognouit. Pro qua etiam non desunt qui conentur vsum esse probabilem admittendum. Negauit illum doctissimus Pater, illisque temporibus, in quibus Bullæ Pontificum id prohibentes non fuerant publicatæ. Quid postmodum in luce manifestissima veritatis? & erit fortè qui nimis delicatam istam reputet cautionem, immò & rideat; Sed numquid ille ridebit in die nouißimo? Valde id vereor:

Export TEI

Prouerb. 31. v. 25.

nam de illis ibi sermo, quibus littera Hebræi Alphabethi versui illi respondens, potest applicari, est siquidem Ain, quæ iuxta Arboreum in eum

Export TEI

Pro vitando vsu adhortatis.

locum idem est ac Fons vel oculus, Vt sit sensus illum ridere in nouissimo, qui oculum intendit in fontem. Sacramentum enim Pœnitentiæ fons est, de quo Zachariæ 13. v. 1. In die illa erit fons

Export TEI

Zachariæ 13. v. 1.

patens domui Dauid, & habitantibus Ierusalem, in ablutionem peccatoris & menstruatæ. Circa hunc ergo fontem oculus est animæ solerter intendendus, vt videat quis quanta possit cum securitate ad illum abluendus accedere, sic enim erit & in nouissimo die securus, & ridere poterit, risus enim, vt ait Baynus apud P. Cornelium est gau

Export TEI

Baynus.

dium conscientiæ securæ. Huc deueneram, interruptione secuta, ad domesticas obseruantias auocatus, in quarum vna, lectione inquam spiritua

Export TEI

R. P. Francisci Piccolominei illustre exemplum.

li, id inueni, quo nihil poterāpoteram opportunius exoptare. P. Ioannis Nadasi Annum dierum illustrium nostręnostræ Societatis lego noctibus singulis, quæ illis respondent diebus, quarum sunt præambulæ, repetito cursu delibans. Et ecce in ista 16. Iunij, pro 17. sequenti die R. P. Francisci Picolominei felix occurrit interitus, cum eximiarum virtutum epilogo, & vita sine mortalis noxæ deturpatione peracta. Quid hic pro institutò præsenti? Scriptor elegantissimus audiatur. Inter dolo

Export TEI

P. Ioannes Nadasi.

res (inquit) qui tota illi viscera exurebant, dicebat lætus cuidam Patri. Morimur & ridemus. Sic ille ridebat in die nouissimo, qui in Pœnitentiæ Sacramentalis fontem oculos habuit mira attentione defixos, vt illam securissima frequentia pertractaret. Det veniam lector, vt vbi de rebus moralibus agimus, etiam pro moribus religiosè formandis aliquid interdum inseramus.

Export TEI

49

*Et circa id, quod dictum de Religioso

Export TEI

Quid circa Religiosos cautum Pontificiis concessionibus. Vide P. Herincx Minoritam Tomo 4. Disp. 5. nu. 40. & P. Bonæ Spei Carmelit. Tom. 6. Tract 5. Disput. 9. nu. 47.

rum consuetudine, vt non ita generalis sit, qualis à præfato Scriptore asseritur, plures declarant Pontificum Bullæ, de quibus Cardinalis Lugo in Adnotationibus circa viuęviuæ vocis Oracula verb. Absolutio. circa §. 11. Compendij Societatis. Pro quo & est excommunicatio Leonis X. aduersus Fratres, Moniales S. Claræ eo quòd Bulla Cruciatæ alijsque Confessionalibus vtantur sine licentia suorum Superiorum, quæ refertur à Viualda in Excommunicationibus non reseruatis n. 42. & à P. Filliucio Tract. 14. Cap. 8. Quæs. 11. Circa quam P. Palaus Parte 6. Tract. 29. Disput. 3. Puncto 37. nu. 3. ita scribit: Sed cum non contineatur in Bullario, neque communiter ab alijs Doctoribus referatur, indicium est eius cessasse obligationem. Sic ille. Sed certè in Compendio dictorum Patrum à Fratre Alfonso de Casarrubios concinnato vti authentica proponitur ex Bulla dicti Pontificis verb. Absolutio ordinaria quo ad Fratres nu. 18. id enim significat littera B. vt ex Prologo constat. Et ita præfati Scriptores meritò potuerunt eam inter alias numerare. Ostendit autem prohibitio talis sub adeò graui latæ sententiæ pœna, quanti sit res ista censenda momenti, vt meritò debeant Religiones circa illam præiudiciales non admittere laxitates.

Export TEI

50

*Non esse excommunicationem in Iure

Export TEI

Excommunicatio lata sententiæ contra Apostatas an detur, & quid specialiter pro Societate.

contra Apostatas à Religione communis sensus Doctorum est: esse autem illam in multis Religionibus manifestum habetur ex Compendio Priuilegiorum Societatis verb. Apostata & pro illa est specialiter §. 1. in quo excommunicatio Pontifici reseruatur, vel Superiori Societatis. §. autem 11. vbi de transitu in Carthusiam, Gregorij XIII. Constitutio habetur, pro qua sic: Ac

Export TEI

Greg. 13.

eos, qui secus fecerint, in excommunicationis, & alias apostatarum censuras & pœnas eo ipso incurrere, à quibus non nisi à Romano Pontifice, vel à Generali Societatis Præposito absolui posse decreuit. Hæc ibi. Iuxta quæ videtur contra Apostatas latam esse excommunicationem, cùm ita Pontificis verba supponant. Sed stat nihilominùs quod dixi de communiori circa hoc Doctorum sensu, vt videri potest apud P. Thomam Sancium Lib. 6. |

p. 119

Operis moralis cap. 8. nu. 19. Nihilominus opposita sententia est apud antiquiores Canonum Sacrorum Professores, & Summistas communis, quam & tenent PP. Henriquez & Azor, quos citatus Pater adducit, quibuscum & forsitan Gregorius sensit, doctissimus & ipse Canonista, & ita iuxta eam locutus, licet alterius noluerit probabilitatem abrogare. Vbi & dici potest conditionaliter locutus de excommunicatione, si verè talis est, iuxta Doctorum sententias.

Export TEI

51

*Et cùm certissimum sit Apostatas in So

Export TEI

Difficultas circa facultatem Superiorum Societatis excommunicandi apostatas expedita.

cietate dictam excommunionem incurrere, dubitari potest quid concessiones illæ operari possint, de quibus in Compendio, vt scilicet Superiores possint tales ad reuersionem compellere. Sic §. 3. 7. & 8. & in hoc vltimo sic habetur: Potest Præpositus Generalis per communicationem priuilegij conceßi Ministris & Custodibus Minorum, Professos à Societate discedentes excommunicare: eosque

Export TEI

Priuilegium PP. Minorum.

sic excommunicatione notatos tenentur Prælati ab eodem requisiti pro excommunicatis publicè denuntiari curare, &c. Quomodò autem sit alijs concessio ista à Generali commissa declaratur in Adnotat. §. 5. Videtur autem in illa supponi eum, in quem excommunicatio dirigitur, excommunicatum aliàs non esse; si enim esset, admonere Prælatos dictos sufficeret, eum esse à Pontifice excommunicationis sententia perculsum, quod multo esse efficacius posset, vt & illi curarent ipsum publicè denuntiari. Neque dici potest eos, qui ad aliam Religionem transeunt, non videri apostatas, cùm ad sæculum non redeant. Id enim nullius momenti est, nam etiam sic discedentes Pontificia excommunicatio comprehendit, vt constat ex §. 9. & ex adductis verbis Gregorij XIII. Videtur ergo dicendum, virtute Pontificiarum concessionum posse Societatis Superiores apostatas incursos in excommunicationem rereseruatam Pontifici, citatione præmissa, vt est iure dispositum, declarare. Quòd si contumacia

Export TEI

Ob eamdem caussam posse aliquem pluries excommunicari.

perseueret, & videatur profuturum, censuras aggrauare. Sic enim in hac materia procedi posse grauium Doctorum sententia est, & valde Iuri conformis, scilicet pluribus excōmunicationibusexcommunicationibus posse aliquem feriri, non solùm propter diuersas caussas, sed propter eamdem à diuersis iudicibus, si respectu illorum specialis contumacia & inobedientia inueniatur. Pro quo varij proferuntur Canonici textus, plures tamen eorum non eam vim habent, vt ex illis possit positio ista firmari. Vrgentior est in Cap. Ita quorumdam de Iudæis, in quo sic Alexander Tertius: Tales igi

Export TEI

Cap. Ita quorumdam de Iudæis.

tur (deferentes arma ad Saracenos, & cum eis piraterium exercentes) ab Ecclesiastica communione præcisos, & excommunicationi subiectos &c. Præcipimus etiam, vt per Ecclesias maritimarum vrbium crebra & solemnis in eos excommunicatio proferatur. Sic ibi, pro quo videri potest P. Suarez de Censuris Disput. 5. Sect. 4. nu. 13. P. Palaus Parte 6. Tract. 29. Disput. 1. Punct. 6. n. 6. P. Gaspar Hurtadus Tractatu de Censuris Disput. 12. de excommunicatione. Difficult. 2. n. 8. qui tamen citatæ Decretalis non meminerunt.

Export TEI

52

*Iam quod de vnica absolutione diceba

Export TEI

Vnica absolutio vt sufficiens, etiam extra Confessionem.

tur ita intelligendum est, vt vna excommunicatione exposita, aliæ dolosè non reticeantur, vt Doctores tradunt, quos adducit P. Palaus dudum citatus. Puncto 11. §. 3. n. 2. Vbi stante probabili sententia de absolutione extra Sacramentalem Confessionem, quam vt probabiliorem etiam cum multis, quos citat, tenet Diana Parte 1. Tract. 1. Resolut. 25. non est necessarium vt excommunicationes omnes eiusdem rationis aperiantur, sed sufficiet dicere pluries eam incurrisse. Si autem intra Confessionem, omnes saltem in obliquo, aut indirectè aperiendæ sunt; cùm enim sint aperienda peccata, propter quæ incursio in illam accidit, consequenter & illæ aperiuntur. Quamquàm ita etiam possit in Confessione procedi, vt in illius principio ab excommunicationibus dicto modo expressis absoluatur, quarum numerus posteà, non ex necessitate circa illas, sed circa peccata aperienda cognoscetur. Et iuxta dicta accipiendum est, quod à P. Auila est traditum de absolutione ob temerariam habitus dimissionem, quando scilicet ex modo dicendi intelligitur, non semel, sed sæpiùs illam accidisse. Aliàs posset absolui, etiamsi vnicam tantùm habitus dimissionem aperiret; vbi non dolus existimandus est, sed vsus iuris, quia vnicam aperire sufficit, vt absolutio ab omnibus obtineatur. Quod autem ex Nauarro de irregula

Export TEI

Quid de irregularitate ex multiplicata celebratione.

ritate dicebatur, parui momenti est, quia postquàm quis ob celebrationem cum excommunicatione irregularitatem contraxit, iterùm celebrans eam non contrahit, quia expressa in iure non est, vt affirmat P. Suarez suprà Disputat. 40. Sect. 4. n. 16. pro quo & Sect. 2. num. 7. licet non videatur loqui de celebrante cum excommunicatione; cùm tamen ratio posteriori loco adducta id prorsus ostendat. Id tamen tenent Zerola, & Nicolaus Garcia, quos adducit & sequitur Diana Parte 4. Tract. 2. Resolut. 86. immò & Nauarrus ipse Consilio. 3. de Raptoribus n. 6. Pro quo & videri potest P. Palaus, qui Parte 1. Tract. 3. Disput. 6. Puncto 16. §. 4. num. 16. ait probabilitate non carere, & ita probat vt prorsus videatur amplecti. Ex eo autem quòd verosimiliter vna tantùm irregularitas sit, oritur, vt licet reuera sint plures, vna moraliter in ordine ad dispensationem censeantur, & ita non esse necessarium vt pro dispensatione obtinenda penitus exprimantur.

Export TEI

53

*Quod attinet ad absolutionem à Com

Export TEI

Circa absolutionem à Commissario.

missario Cruciatæ, quæ potest ad exemptos extendi, cùm sit Pontificij Delegati, ex eo titulo videtur etiam ad Mendicantes extendi posse, cùm sint exempti; quod tamen dictus Pater non videtur admittere, quandoquidem inter eos & alios discrimen videatur stabilire: licet aliàs mens eius esse possit, Mendicantes quidem posse à Prouincialibus, non ita alios, communicationem priuilegiorum cum ipsis non habentes, qui rari iam sunt, licet aliàs possint etiam à Commissario absolui propter amplitudinem concessionis. Vbi supponitur casus dictos non esse in Religione reseruatos, si enim reseruati sint, iuxta ea, quæ ab eodem Patre sunt dicta, vt vidimus, respondendum fuit, de Mendicantibus loquendo & alijs similem habentibus facultatem; non ita de non habentibus, in quibus talium reseruatio esse non potuit, cùm Prælati ad absoluendum tales facultate careant, & ita illa ad eos spectat, quibus de iure aut priuilegio competit. Et Commissario quidem concessa sic se habet: Item similiter con|

p. 120

ceditur facultas dicto Commissario dispensandi &

Export TEI

Concessa illi facultas circa dispensationem, sine absolutione Confessario competenti.

componendi super irregularitate cum his, qui quibuslibet Ecclesiasticis Censuris ligati Missas, & alia diuina Officia (non tamen in contemptum clauium) celebrauerint. Vbi nihil de absolutione à Censuris, hæc enim ad Confessarium spectat pro sumentibus Bullam, licet necessarium non sit vt intra Confessionem fiat, iuxta dicta, sic enim concessionis est tenore perspectum; Conceditur vt poßint eligere Confessorem sæcularem, vel cuiuscumque etiam Mendicantium Ordinum Regularem &c. Poterunt ergo Commissarium ipsum eligere, sed non vt talem, bene tamen vt Sacerdotem particularem ab Ordinario aliàs approbatum.

Export TEI

54

*Iam de expositione ad Confessiones, in

Export TEI

Expositio tolerati ad confessiones an valida.

quo quidem asserto probabilis sententia placuit Auctori, quam & tradit in Opere de Censuris Parte 2. Cap. 6. Disput. 5. Dub. 2. Conclus. 1. & esse communem inter Doctores affirmat Diana Parte 5. Tract. 9. Resolut. 99. multos pro ea adducens, sicut P. Gasparem Hurtadum oppositam amplectentem Disput. 6. Difficult. 2. num. 7. vbi ad id, quod adducitur ex Concilio Constantiensi, scilicet illud in nullo velle excommunicatis fauere, respondet nullum intendi fauorem pro illo, quia non fit vt ei faueatur, sed vt faueatur fidelibus, vt sine scrupulo possint cum illo communicare. Quæ tamen responsio non multùm videtur habere momenti, nam in casu collati Beneficij totus fauor est eius, cui confertur, & vix fauoris aliquid in collatorem cedit, sicut accideret in ordinaria communicatione, quæ ipsi absolutè conceditur, & pro eius fauore, excommunicato. Pro quo videri potest P. Palaus Tract. 29. citato, Disput. 2. Puncto 10. n. 3. vbi ait P. Hurtadum in oppositam sententiam inclinare: sed certè plusquàm inclinare est aliam difficilem asserere, & præcipuum fundamentum eneruare. Sed hoc parùm interest.

Export TEI

55

*Quod etiam de ignorantia dictum com

Export TEI

Quid stante ignorantia.

munis sententia firmat, pro qua citatus P. Palaus num. 4. plures allegat, & P. Hurtadus num. eodem. vbi ait præter Glossam reliquos Doctores ita tenere. Sed quidem præter Glossam id tenet Nauarrus in Cap. Fratres de Pœnit. dist. 5. n. 45. qui præter Glossam adducit Felinum & Cardinalem. Et cùm ignorantia inculpabilis est, quam Iurisconsulti vocant probabilem, ex Cap. Apostolicæ, de Clerico excom. minist. ex ea non reddi inualidam collationem tenet Philippus Faber apud Dianam suprà eum sequentem in fine contra Patres Coninck, Turrianum, Lessium, Suarium, & Villalobos, & addere posset P. Hurtadum, & alios ab ipso citatos, dum aiunt ignorantiam non obstare, addita ratione, quia illa potest culpam tollere, non inhabilitatem, & ita de probabili ignorantia loquuntur, de qua & P. Palaus non citatus ab illo. P. Martinon Tomo 5. Disput. 59. Sect. 7. nu. 72. & alij plures. Licet autem illi de Beneficio loquantur, ex eo tamen P. Auila assertionem suam de inualida expositione confirmat, quia per illam confertur Ecclesiastica iurisdictio in foro animæ. Sed verò incapacitas Beneficij non ex sola ratione iurisdictionis contingit, alioquin non esset illa respectu Beneficij simplicis, cùm tamen certissimum sit esse etiam respectu illius, vt videri potest apud P. Suarium Tomo 5. Disput. 13. n. 4. Quod ergo ad casum præsentem attinet, aliunde est probandum.

Export TEI

56

*Probatur ergo ex certissimo alio princi

Export TEI

Excommunicatus incapax spiritualis iurisdictionis.

pio Pontificij iuris, scilicet excommunicatum incapacem esse Spiritualis iurisdictionis, quam & amittit superueniente excommunicatione. Cap. Ad approbandum, de sent. & re iudic. Cap. Romana, de Offic. Vicar. in 6. Cap. Si is, cui, ibidem. Cap. Audiuimus 24. q. 1. Cap. Si de celebrat. de Cler. excomminicato. Est autem de fide ad Sacramenti Pœnitentiæ administrationem requiri iurisdictionem. Ex Cap. Omnis vtriusque sexus. de pœnit. & remiss. & Concilio Tridentino Seßion. 14. Cap. 7. & Decreto Florentini. Iuxta quæ, in quibus omnes Doctores conueniunt, is, qui expositus fuit, cùm esset excommunicatus, incapax iurisdictionis fuisse conuincitur, licet occultus, per se loquendo. Quomodò autem ratione communis erroris in ipso esse illa possit, diximus. n. 13. & non solùm ratione Officij, sed ex particulari licentia ad audiendas Confessiones, id etiam habeatur, affirmat P. Hurtadus suprà Disput. 4. Difficult. 4. nu. 31. Quia verò Sacerdos præfatus fuisse expositus dicitur, videtur publica illius designatio, vnde & eadem de illo esse potuit ratio ac de Parocho aut Vicario.

Export TEI

57

*Probatio adducta de electione iudicis sæ

Export TEI

Etiam laicalis, & quid si toleratus.

cularis excommunicati, qui illius est incapax, & ita acta eius iudicialia irrita, verissima est. Sed cùm addant Doctores valida futura, si ille non sit publicè denuntiatus, quod ex ore omnium tradit P. SuarexSuarez Disput. 16. Sect. 1. n. 7. addi oportuit quomodo hoc in prædicto casu locum habere non potuit, quandoquidem ille, de quo agebatur, non solùm non erat denuntiatus, sed neque esse poterat, quia occultissima excommunicatio, vt ex narratione compertum habetur. Quòd autem expositio non redderetur valida ex

Export TEI

An validetur electio sequenti absolutione.

sequenti absolutione, sed noua opus esset iurisdictionis concessione, in Beneficijs quidem communis doctrina est, sed quòd possit contrarium sustineri alibi à Nobis dictum est, cùm sit probabile, vt videri potest apud Dianam Parte 5. Tract. 9. Resolut. 101. vnde affirmatiuum assertum non est tamquàm dogma certum proponendum.

Export TEI

58

*Postremum illud, quod in eadem proba

Export TEI

Iurisdictio an ab Ordinario, an a Prælato conferatur.

tione dicitur de iurisdictione ab Ordinario, non collata Religioso, sed à suo Prælato, negant plures, vt videri potest apud Dianam Parte 1. Tract. 11. Resolut. 13. & Parte 5. Tract. 12. Resolut. 50. ex quo inferunt approbatum ab Ordinario, etiamsi à suo non fuerit Prælato præsentatus, posse eligi virtute Iubilei & Bullæ Cruciatæ. Immò Trullenck Lib. 1. in eamdem Bullam §. 7. Dub. 6. num. 7. affirmat probabile esse etiam sine Iubileo aut Bulla id posse stare. De quo ego alibi egi, & modò ingenuè profiteor sententiam hanc vt probabilem propositam, si in praxim adsciscatur, ex illis esse vnam, quæ ad demoliendam Religiosam subordinationem, & inducendos præiudiciales abusus in administratione Sacramenti Pœnitentiæ, excogitari potuerunt. Priuilegium Gregorij XIII. pro Societate, de quo in Compen

Export TEI

Auctores sic tenentes confutati.

dio verb. Gratiarum vsus §. ait Auctor dictus non constare, & dato quòd constet, esse speciale in|

p. 121

dultum in fauorem Societatis. Et addit Diana esse viuæ vocis Oraculum, & ita cum alijs ab Vrbano VIII. reuocatum. Sint hæc ita. Atqui concessio est eiusdem Pontificis per Litteras Apostolicas, de quibus in Compendio verb. Absolutio §. 11. idem continentes. Licet enim de absolutione passiua videantur procedere, ad actiuam etiam referendæ sunt iuxta intelligentiam Auctorum illorum, qui sic Oraculum Gregorij accipiendum voluerunt, vnde & consequenter Bullatam concessionem, Vsus Cruciatæ & Iubilæorum sine Superiorum facultate prohibetur. Illis autem vti in ordine ad absolutionem actiuam, aliquis vsus est: ergo prohibitus. Ergo multò magis prohibitus censeri debet vsus administrandi Pœnitentiæ Sacramentum cum sola Ordinarij approbatione. Demus ergo quod ad Cruciatam & Iubilea spectat nouis concessionibus temperatum: id tamen quod ad facultatem illam adeò exorbitantem pertinet, nullibi inuenietur esse concessum. Aut ergo iurisdictio à Prælato Religioso confertur, siue ab Ordinario. Si primum, constat renuente Prælato validam non esse absolutionem, renuente inquam, sicque suam declarante voluntatem: si posteriùs, id certè non nisi conditione posita licentiæ Superioris, siue in præsentatione declaratędeclaratæ siue aliàs accedentis: quod in ordine ad praxim ferè pro eôdem videtur accipiendum. Nisi etiam dicatur iurisdictionem à Pontifice concedi approbatione & licentia concurrentibus, vt conceditur in Bulla & Iubileis, ijs stantibus conditionibus, quęquæ in eisdem designantur: quod esse probabile affirmat P. Suarex Tomo 4. de Religione Lib. 9. cap. 2. nu. 3. & 6. Tract. 10. qui & videndus à principio Capitis.

Export TEI

59

*Quod verò approbatio sine iurisdictione

Export TEI

De approbatione ad confessiones, & licentia ad prædicandum.

ab Episcopo concessa excommunicato valida sit, & ita post absolutionem non esse aliam necessariam, videtur eamdem difficultatem habere, quam citatus Pater in licentia ad prædicandum deprehendit ob decisionem Cap. 1. de rescriptis in 6. cùm sit gratia facta excommunicato; & nihilominùs sine difficultate vlla prius est ab illo pronuntiatum. Quod licet tunc temporis difficile fuerit, modò sine vlla difficultate procedit: siquidem decisionem illam de solis gratijs à Pontifice concessis, & non ab inferioribus, intelligendam communis resolutio Doctorum est, pro qua P. Suarez Tomo 5. in 3. p. Disput. 17. Sect. 1. vers. Quibus adiungere. Vbi Nauarro adducto ait ea, quæ ab ipso afferuntur, satis hanc partem probabilem & securam efficere, concludens communem interpretationem & consuetudinem eidem fauere. P. Gaspar Hurtadus Disput. 10. de excommun. Diffic. vnica P. Martinon Disp. 59. n. 94. P. Palaus Disp. 2. de Censuris Puncto 12. & alij.

Export TEI

60

*Et hæc quidem circa casum præfatum,

Export TEI

P. Auila circa valorem expositionis dictæ responsio alia.

pro quo duplex extat citati Patris responsio, neque in illis circa valorem expositionis resolutio eadem, sic enim in alia scribit: Ad resolutionem Quarti suppono quando maiori excommunicatione ligatus, occultus tamen, ad Beneficium eligitur, quamuis non adquirat Beneficij titulum ex Cap. Postulasti de Cler. excommun. minist. adquirere tamen veram iurisdictionem pertinentem ad tale Beneficium, vt ait Panormitanus in Cap. Nihil, de elect. nu. 12. Syluester Tit. Confessor. 1. quæs. 19. Caietanus Tit. Absolutionis impedimenta in principio. Et Tit. Confeßio cap. 3. Nauarrus cap. 9. nu. 7. in eo fundati quòd communis error facti, & titulus præsumptus dant iurisdictionem, iuxta l. Barbarius de offic. Prætoris.

Export TEI

Et circa hoc obseruandum est, quòd ait Palu

Export TEI

Qualis iurisdictio in tolerato.

danus in 4. d. 17. q. 6. art. 2. iurisdictionem hanc non conferri à Prælato Beneficium conferente, sed à Iure communi, quod propter commune bonum mauult talem excommunicatum iurisdictionem accipere, quàm eum cum aliorum incommodo ea negata castigare. Vnde casus præsentis resolutio deducitur: quamuis enim præsentatio & expositio fuerit nulla per se loquendo, quādoquidemquandoquidem fuit ad exercendam spiritualem iurisdictionem, qua est priuatus excommunicatus per se loquendo, vtpotè ab Officio suspensus, ex Cap. Pastoralis §. Verùm, de appellat: verum tamen iurisdictionem accepit, & per consequens Confessiones ab ipso auditæ, quandiu occulta fuit excōmunicatioexcommunicatio validæ fuerunt. Sed vbi constitit de illa, nullæ erunt, quas exceperit. Et ita post absolutionem noua licentia & expositione Prælati indiget, siquidem iurisdictio à Iure communi concessa tamdiu tantùm durauit, quamdiu communis error. Sic ille addens circa approbationem meram, id quod iam ex eodem vidimus nu. præced.

Export TEI

61

*Et quidem quæ ex ipso dudum posita, vi

Export TEI

Quid ab Auctore prædicto retractatum.

dentur priora, & minùs deinceps probata, eo quòd in illis asseratur talem excommunicatum accipere veram iurisdictionem Beneficio propriāpropriam, cùm reuera talis non accipiatur, neq;neque id citati Auctores affirment. Vnde Syluester post Panormitani doctrinam adductam sic concludit: & licet talis, sci

Export TEI

Syluester defensus.

licet excommunicatus, non habeat aliquando iurisdictionem veram, habet tamen toleratam, quæ sufficit ad Confeßionem valere. Sic ille. In quo Auctore illud interim obseruasse pręstatpræstat, asserere illum Confessarium intrusum, qui scilicet caret titulo, omnino iurisdictione carere, etiamsi error communis sit, quod ex Panormitano & Innocentio statuit. Et inferiùs ita subdit: Qui verò ignoranter con

Export TEI

Quædam eius egent expositione doctrina.

fiteretur intrusis, vel huiusmodi, qui nũquàmnumquam habuerũthabuerunt institutionẽinstitutionem à Superiore, saluarentur quidem propter fidem Sacramenti; sed tamen si ante mortẽmortem hoc scirent, iterùm tenerentur confiteri. Hæc doctus Magister, quęquæ quidem ita accipienda videntur, vt per fidem Sacramenti intelligat illius votum, quod in amore Dei super omnia & in contritione illũillum cōtinentecontinente, supra communem Theologorum sensum continetur. Si enim attritus tantùm accessit, saluari nequit, quia illa cum Sacramento solummodò ad iustificationẽiustificationem sufficit, vt est à Concilio Tridentino definitum, quale non est illud, quod cum intruso existimatur perfici, iuxta Auctores dictos; licet iam multorum sententia sit communem errorem etiam sine titulo præsumpto, aut colorato, iuxta frequentem loquendi modum, ad validam confessionem sufficere, de quo aliàs. Syluestri profectò tempore illa penitus erat à Doctorum sensu relegata, cùm Syluester asserat gesta per intrusum indubitanter non valere; nec ea sustinet, inquit, communis error, ex quo iuridica posseßio deficit. Sic vsu venit vt nouęnouæ nascantur opiniones recentiorũrecentiorum auctoritate obstetricāteobstetricante, & antiquæ aliquæ à probabilitate sua auctoritatis eorũdemeorumdem imperio deturbentur, inter mortuos numeratæ. Pro quibus hæc |

p. 122

satis, circa quæ, quia vtilia, non est leuis operæ pretium fuisse aliquantulùm immoratos.

Export TEI

62

*CItatus Pater difficultatem ita proponit:

Export TEI

Propositio quæstionis.

Religiosus ad Confessiones audiendas expositus est ab Ordinario, & à suo Prælato virtute priuilegij pro Indijs concessi, generali pro viris & mulieribus concessione. Et posteà iustis de caussis Prælatus illi subtrahit iurisdictionem in ordine ad mulieres. Quæritur an talis possit à muliere eligi virtute Bullæ, & sic valida sit futura confessio. Item si in aliqua Religione præceptum extet ne quis ante annum trigesimum confessiones mulierum excipiat: & mulier virtute Bullæ minorem ætate eligat, quid sit de tali electione & Confessione dicendum. Vbi duo sunt dubia. Primum, An talis Religiosus in eo peccet. Secundum, An valida sit futura confessio.

Export TEI

63

*Et ad Primum respondet certum esse il

Export TEI

Peccare Religiosum contra prohibitionem agentem, etiam vbi Bullæ virtute agitur.

lum peccare, cùm contraueniat iusto præcepto & Ordinationi Prælati, vt tenent Nauarrus cap. 4. nu. 1. Angelus ff. Confeßio 3. n. 4. D. Antoninus 3. p. ff. 17. cap. 71. Emmanuel Rodericus in Summa cap. 60. conclus. 4. Quod peccatum mortale esse potest, iuxta dicenda inferius, & absolutè iuxta qualitatem prohibitionis. Ex quo sequitur iustè posse PręlatumPrælatum sic peccantem punire, vt affirmat P. Henriquez Lib. 6. de Pœnitentia cap. 6. n. 6. Quod & verum habet, etiamsi virtute Bullæ fuerit electus, vt expressè tenet Sotus in 4. & colligitur ex D. Antonino, qui Paludanum secutus asserit Religiosum electum ab eo, qui habet facultatem Papæ ad eligendum Confessarium peccare, & rationem reddit Sotus, quia priuilegium, quod Pontifex pœnitenti contulit, Confessarium non obligat ad acceptandam electionem, & aliunde in contrarium habet præceptum Superioris, quod debet implere: ergo non implendo peccat, & puniri potest. Ex quo etiam infertur licitè, & absque vllo scrupulo posse Prælatum Religiosis in communi & in particulari præceptum in virtute sanctæ obedientiæ imponere, & sub pœna excommunicationis ipso facto, ne mulierum Confessiones excipiant, id quod minimè est Pontificum Bullis contrarium.

Export TEI

64

*Ad Secundum de valore Confessionis, ad

Export TEI

Circa valorem Confessionis duæ oppositæ sententiæ.

ductis Ludouico Lopex Parte 1. Instructorij cap. 26. §. Secundo dico negante absolutè, & Nauarro cap. 9. n. 1. qui solùm de Confessione venialium, & mortalium, de quibus iam absolutio præcessit; pro affirmatiua sententia allegat Sotum, D. Antoninum, Paludanum, & Syluestrum verb. Confeßio. 1. Quæs. 5. Sed Sotum de Bullis ante Pium V. locutum ex Ludouico Lopez addit, in nouioribus enim statuitur vt eligatur Confessarius ab Ordinario approbatus. Quibus positis.

Export TEI

65

*Primò asserit. Quòd si Religiosus sit ab

Export TEI

Præsertur affirmans, si fiat virtute Bullæ.

Ordinario generaliter approbatus, etiamsi Prælatus præcipiat ne mulierum Confessiones audiat, si electio fiat virtute BullęBullæ, validæ illęillæ erunt, vt nostri temporis viri docti sentiunt, & colligitur ex Emmanuele Roderico in Expositione Bullæ §. 9 n. 10. dub. 7. in fine vbi solam Confessionem reseruatorum excipit, & probat ex priuilegio PP. Dominicanis à Iulio Tertio concesso, in quo irritat & annullat Confessiones illis factas sæcularium & Regularium, qui licentiam obtinuerint ad sic faciendum sine consensu Prælatorum; nisi talis licentia fuerit manu Papæ subscripta, aut cum consensu Cardinalis Protectoris seu Viceprotectoris. Et refertur à Ludouico Lopez suprà §. Nolo hic subticere. Et eamdem limitationem ap

Export TEI

P. Henriq.

ponit P. Henriquez suprà in eodem fundatam priuilegio, vnde & idem videtur tenere, sic enim ibi: Si Prælatus expreßis verbis non reprobet, sed tantùm prohibeat audire Confeßiones, aut ne iunior Sacerdos, licet sit doctus & pius, audiat feminarum Confeßiones, propter periculum & decentiam personæ, non tollit approbationem à se vel ab Episcopo datam & valet absolutio. Sic ille, addens statim limitationem reseruatorum. Quod & colligitur ex eodem alijs in locis, licet obscurè loquatur. Fundamentum huius sententiæ est, quia in Bulla solùm exigitur Ordinarij approbatio.

Export TEI

66

*Secunda Assertio est, quòd si Prouincia

Export TEI

Quid de Prouinciali Societatis sine Ordinario approbante.

lis Societatis virtute priuilegij, quod habet ad approbandos Confessarios sine recursu ad Ordinarium, approbet aliquem solùm pro confessionibus virorum, si feminarum audiat, nullæ erunt etiamsi virtute Bullæ fiat electio. Sic Fr. Emmanuel suprà nu. 8. dub. 5. in fine, vbi ait rem sibi scrupulosam videri Confessarium pro oppidulo approbatum, in quo non sunt contractus, ab omnibus posse indifferenter eligi. Et in Summa lib. 1. cap. 60. n. 4. id expressiùs asserit addens, cùm in Bulla dicitur Confessarium futurum approbatum, intelligendum de approbatione simpliciter & absolutè tali. Quod & probat. Nam quemadmodum Clericus ab Episcopo ad annum tantummodò approbatus, eo transacto nequit virtute Bullæ eligi: ita neque is, qui pro simplicibus approbatus est, eligi poterit ab ijs, qui propter contractus & negotia Confessario indigent doctiore. Ex quo infert dicendum de prohibito ab Episcopo ne Confessiones audiat feminarum, & ex contextu colligitur inualidas iuxta ipsum Confessiones futuras, quandoquidem in Bulla absoluta & non secundùm quid, approbatio postulatur. Et idẽidem est de Religioso prohibito vt suprà à Superiore iustis de caussis; nam vt ait P. Henriquez lib. 7. de Indulgentijs cap. 12. n. vlt. lit. 2. idem potest facere Episcopus circa approbatum ab ipso: sin minùs non esset sufficienter animarum bono prouisum, siquidem Confessarius modò vtilis, potest præiudicialis & perniciosus reddi.

Export TEI

67

*Et ex dictis sequitur Primò quòd si P. Pro

Export TEI

Mortale peccatum à Religioso committi vt contingat, etiam stante opinione pro valore Confessionis, qui negatur, cùm non est absoluta approbatio.

uincialis aliquem approbet absolutè, iubeat tamen ne Confessiones audiat feminarum, & ille audiat virtute Bullæ electus, Confessiones erunt validæ, peccabit tamen. Sed si solùm pro viris approbet, nullæ erunt. Ex quo & sequitur Secundò Religiosum Societatis sic agentem peccaturũpeccaturum mortaliter peccato sacrilegij ob nullitatem Sacramenti, & licet opinio aliqua esse possit, iuxta quam validæ censeri queant, erit nihilominùs mortale peccatũpeccatum, quia in administratione Sacramentorum tenetur minister opinionem securiorem amplecti in ijs, quęquæ ex parte ipsius ad illorum essentiam spectant, vt tenet Petrus de Soto de Instit. Sacerdotis Lect. 2 de Eucharistia. Medina 1. 2. q. 19. art. 6. colum. 17 |

p. 123

post. 3. conclus. qui licet videatur contrarium asserere, in argumenti tamen solutione fatetur, quando non vrget necessitas, mortale esse opinionem non sequi securiorem. Et ratio est, quia aliàs Sacerdos periculo reddendi nullum Sacramentum se exponit, & iniuriam infert fidelibus; nisi ipsi talem velint opinionem sustinere, suo iuri cedentes. Quemadmodum accidisset in eo, qui ante Concilium Tridentinum ad Confessionem accedebat cum attritione cognita, quam tunc erat tantùm probabile sufficere ad valorem Confessionis. Vnde sine vrgenti necessitate sic agentes mortaliter peccabunt, & Religiosi poterunt à suis Prælatis iusta animaduersione puniri.

Export TEI

68

*IN primis id, quod de priuilegio Prouincia

Export TEI

Circa priuilegium exponendi Confessarios sine recursu ad Ordinarios.

lis ad approbationem sine recursu ad Ordinarium dicitur, nequit iam securè ad praxim aduocari, vt dixi in Thesauro Tomo 2. Tit. 42. n. 341. & seqq. & alibi. Quia verò contingere potest vt non desint aliqui pro priuilegij perpetuitate stantes, præter dicta citato loco admonendi sunt, valde futuram periculosam eorum existimationem, si ad praxim progrediatur; pro quo euidentem discursum adhibebo. Nam Prouinciales ita approbare possunt, vt est talis potestas à Generali ad ipsos deriuata; qui tamen omninò censent, & ita practicandum iubent, approbationem Ordinarij esse prorsus necessariam. Cùm ergo Prouincialis aliquem ad Confessiones exponit, Ordinarij debet approbationem præmittere, & ita iuxta Generalis mentem operari. Non est ergo locus priuilegij perpetuitati, quæ vt aliquale fundamentum habeat, à Generali tamen non curatur, qui iuxta illud neque operatur, nec censet operandum. Vnde etiam si Prouincialis ipse censeret esse probabile, iuxta propriam non posset mentem agere, quia Generalis talem operandi modum reijcit, & iuxta sibi conuenientem reputatum, eam, cuius est primarius in Societate fons, distribuit potestatem. Vnde & hoc quoad alia obseruandum est, in quibus ad perpetuitatem potest esse perfugium, quia neque à Prouincialibus talis potest concedi facultas, dum à Generalibus minimè inuenitur esse deriuata.

Export TEI

69

*Quod autem attinet ad priuilegium illud

Export TEI

Circa priorem Assertionem de valore Confessionis quid notandum occurrat.

PP. Dominicanorum, non videtur quomodo ex illo probari possit assertio de valore Confessionis apud Confessarium ab Ordinario approbatum prohibente Prælato, cùm illius aliud videatur intentum, vt ex tenore constat, nec solùm de reseruatis, sed generaliter videatur procedere, cùm pro illis iam extaret concessio Sixti Quarti, & Eugenij Quarti, de qua P. Henriquez in Glossa Lit. Z. Sed quidquid de priuilegio sit, assertio illa plurium aliorum est, quos adducit & sequitur Leander Tomo 1. Tractatu 5. Disp. 11. Quæst. 77. vbi & addit mortaliter peccaturum, non quidem si ex simplici prohibitione, aut etiam formali præcepto prohibitio contingat, sed ex iuridica suspensione ex caussa cognita, propter inscitiam aut prauos mores, declarando illum minimè esse idoneum ad Confessiones audiendas: quia tunc non posset eligi adhuc vigore Bullæ, cùm hæc supponat Confessarium debere esse idoneum & approbatum. Sic ille: Atqui cum sus

Export TEI

Leander coargutus.

pensione tali stare potest iurisdictio data ab Episcopo, qua posita potest Religiosus sine licentia Prælati validè Confessiones audire, vt cum nonnullis, quos citat, tenet ipse Quæst. 75. cui & opponi potest approbationem in Bulla requisitam, non esse Prælati, sed Ordinarij, quod vti certum ex communi Theologorum sensu statuit idem Quæst. 55. Illa ergo sententia hinc potest efficaciter improbari, quia ex ea sequeretur grauissimum inconueniens, scilicet approbatum ab Episcopo posse validè Confessiones audire, etiamsi a suo Prælato fuisset ineptus ad id muneris iudicatus; si quidem stat ratio prioris assertionis, iurisdictio inquam supra approbationem cadens: in quo negotio potest Episcopus aliter ac Prælatus iudicare, & existimare illum non ita legitime iudicasse, præsertim si approbatio præcessit tum Episcopi, tum Prælati, cum iurisdictione ab illo impensa: tunc enim quidquid Prælatus agat, factum Episcopi in ista suppositione non potest infirmare.

Export TEI

70

*Secundam Assertionem præter citatos à

Export TEI

Circa secundam Assertionem, limitationem valere obstare.

præfato Patre tenent quamplures, quos etiam Leander adducit Quæst. 68. qui de approbatis ab Episcopo loquuntur, pro quo eadem est ratio; quod & tenent P. Herincx Tomo 4. Tract. 4. Disp. 5. n. 47. P. Bonæ-Spei Tom. 6. Tract. 5. Disput. 11. Dub. 2. num. 50. & 51. quatenus eamdem, quam Emmanuel Rodericus, adhibent rationem. Illa autem, quæ desumitur ex similitudine Clerici approbati per annum, est quidem iuxta communem Theologorum sensum, sed non sine aduersante: posse enim eligi talem tenet Acosta in Explicat. Bullæ Quæst. 39. in fine, & alij, vt testatur Leander suprà Quæst. 71. vbi & ait esse eligibilem virtute Bullæ, si solo ductu voluntatis Ordinarij, absque vlla alia caussa, pro limitato tempore fuit expositus, secus si aliàs. Pro quo adducit Petrum Fay q. 8. arti. 5. disput. 3. concl. 4. ad 3. & Dianam 1. p. tract. 11. resolut. 11. quem legendum admonet, sicut & P. Mendum Disput. 22. cap. 7. multa contra ipsum obijcientem, quæ omittit. Refert etiam Petrum de Ledesma in simonia Cap. 13. de Pœnit. Dub. 10. pag. 429. qui cum limitatione dicta probabile esse ait, quod sine illa admittunt alij. Vbi quod ad Dianam attinet, id tantùm habet, quod ex eodem hausit citatus Auctor de ductu voluntatis &c. cum qua limitatione asserit admitti posse Acostæ sententiam, vnde sine illa indicat neutiquam admittendam. Sed verò neque cum illa, quia quomodocumque negetur approbatio, nequeunt sine illa Confessiones audiri, damnata est enim ab Alexandro VII. opposita propositio de iniusta negatione, cum qua audiri possint, & satisfieri præcepto Ecclesiæ de annua Confessione, apertè indicans esse nullam. Non ergo in casu nostro ad illam potest sine contrauentione Pontificiæ censuræ recurri, cum pro tempore vltra annum absolutè sit negata approbatio. P. Mendus multa quidem obiecit contra citatum Auctorem, quibus ægrè poterat satisfacere, vnde ea prudenter censuit omittenda, sicut & hoc loco censemus, vt ad alia transeamus.

Export TEI

71

*NEgat illam stare posse præfatus Pater,

Export TEI

Qui eam sententiam tueantur.

vt vidimus. num. 67. Sed habet contra se plures & grauissimos scriptores, quos adducunt citati nuper Leander Quæst. 79. Diana Parte 2. Tract. 13. Resolut. 2. & Parte 3. Tract. 2. Resol. 2. & P. Mendus Cap. 3. nu. 41. & Cap. 10. n. 109. & seqq. Pro quo & P. Bonæ Spei suprà Disput. 9. Dubio. 3. Resolut. 3. dicens in administratione Sacramenti Pœnitentiæ in omni casu esse licitum vti opinione probabili, inuincibiliter hîc & nunc putata vera, siue iudicante conscientia, quòd illius vsu non peccetur, relicta certa & securiori. Ita cum Diana, Bonacina, Emin. Lugo, & multis alijs, quos illi citant. Vbi quidem communi & aperta via graditur, & ab ea diuersa, quam pro defensione Prosperi Fagnani contra Caramuelem ingressum, de quo præced. Tomo satis ex pro

Export TEI

Vt eam probet P. Bonæ Spei.

fesso. Probat ex eo quòd Ecclesia non minùs iurisdictionem supplere debet quando est communis sententia de probabilitate iurisdictionis, quàm cùm est communis error de illius existentia, quo casu receptum est illam supplere: ergo & in priori certum est practicè, neque ad licitam huius Sacramenti administrationem nihil plus requiri debet. Qui discursus satis est vrgens, si de communi errore cum titulo sit sermo, vt esse potest, & sufficit ad vim argumenti: nam de intruso alia est ratio, vt vidimus n. 61.

Export TEI

72

*Pergit ille, & ait probare aliquos dictam

Export TEI

Argumentum ex iurisdictione ad venialia.

positionem ex eo quòd omnes Sacerdotes facultatem habent absoluendi à venialibus, quod vti certum asserunt P. Thomas Sancius Lib. 2. in Decal. Cap. 3. n. 15. & P. Suarez Tomo 4. in 3. p. Disp. Sect. 3. nu. 10. & ita eum, qui illa confitetur inuincibiliter oblitus mortalium, ab ijs indirectè absolutum remanere, Ecclesia supplente iurisdictionem: ergo & ab eo qui inuincibiliter iudicat se iurisdictionem habere, Ecclesia eam supplente, si non habeat.

Export TEI

Sed hanc rationem sibi displicere ait, quia si

Export TEI

Displicet Auctori citato, à quo & improbatur.

dolor ad venialia se tantùm extendat, est insufficiens ad mortalium remissionem: vnde sicut dolor potest esse ita restrictus ad venialia, vt hæc tantùm cum Sacramento remittere possit, sic & iurisdictio simplicis Sacerdotis, ne ab illis mortalibus absoluat. An autem Ecclesia hanc extendat ad remittendum indirectè mortalia, in casu, quo attritio se ad alia generaliter extendat, oblita? non satis apparet, cùm omnes sentiant non esse simplici Sacerdoti, siue iurisdictionem non habenti confitendum ad remissionem mortalium, si subessent, vixque vllus sit, qui tali confiteri velit.

Export TEI

73

*Sic dictus Auctor, cuius impugnatio non

Export TEI

Qui & coarguitur efficaciter.

videtur iuxta terminos quæstionis procedere, in qua supponitur futuram integram confessionem, & consequenter dolorem ad omnia in Confessione aperta se extensurum: non ergo hîc de sola venialium Confessione, & absolutione indirecta ab oblitis agitur, vt impugnatio prædicta locum possit habere, & falsam probationem demonstrare. Bene verum est ex remissione oblitorum argui posse, quando de solis venialibus fit Confessio, quod à citato Scriptore satis leuiter improbatur ex eo quòd omnes sentiant non esse simplici Sacerdoti pro remissione mortalium confitendum, si subsint, neque vix futurum, qui tali confiteri velit. Si enim quis mortalia in se recognoscat, id est certissimum. Sub illa autem suppositione, si subsint, omnes quidem confiteri volunt, supposita receptissima Theologorum sententia, iuxta quam Fideles ad Confessionem accedunt. Et quidem stante certa sententia de vsu opinionis probabilis, quam hîc Auctor, vt certam amplectitur, videtur minimè id, de quo agimus, posse in dubium reuocari. Nam valde probabile est cum venialibus remitti oblita mortalia, vt hoc tantùm ei sententiæ tribuamus. Tunc sic. Ergo Sacerdos venialia tantùm audiens potest etiam à mortalibus, si subesse contingat, absoluere. Patet consequentia, quia iuxta Auctorem, quocum agimus, in quouis casu est licitus vsus opinionis probabilis, supplente defectum, si quis subsit, iurisdictionis, Ecclesia. Debet autem in

Export TEI

Notanda doctrina circa absolutionẽabsolutionem à venialibus, & indirectāindirectam à mortalibus.

tentio à venialibus absoluentis generaliter talis esse, eo ipso quòd velit conficere Sacramentum, & illius effectum conferre, ne aliàs Sacramentum aut nullum sit, aut informe, quod eueniet non remissis mortalibus. Potest ergo illorum Doctorum probatio valde verosimiliter, & illius fundamentum vti irrefragabile, sustineri. Debent autem vt probatio talis rectè procedat, & securior absolutio reddatur, aliqua venialia, vel saltem aliquod, in Confessione aperiri; licet sine eo valida sit absolutio futura, ex adducto fundamento supplentis iurisdictionem Ecclesiæ. Ex eo autem quòd moraliter certum habeatur hoc ita se habere, inferunt Doctores nullam ijs iniuriam inferri, quibus eo modo Sacramentum Pœnitentiæ administratur, perinde enim est ac si administratio modo fieret securiori. Durum siquidem videtur vt iurisdictionem probabilem habens omninò debeat ab administratione Sacramenti huius arceri, cùm multoties non sit via ad quærendum modum agendi securiorem: quædamque deprehenderetur in eo compugnantia, quòd scilicet opinio probabilis sit ita posse agi, & nihilominùs talis potestas nequeat ad actum reuocari. Quo fundamento vtimur contra eos, qui contendunt non posse quempiam opinione minùs probabili vti in concursu probabilioris, de quo non semel alibi à Nobis disceptatum, & alia forsitan in decursu subijciemus.

Export TEI

74

*IN Limana Academia constitutio extat,

Export TEI

Iura incorporationis, an possint à Licentiatis exigi.

vt qui incorporantur, sua iura soluant Examinatoribus, etiamsi is qui incorporatur, non subeat examen, eo quòd illo opus non sit, ob notoriam incorporandi peritiam. Et dubitatum est anno 1598. an hoc habere locum posset in Licentiatorum incorporatione, siquidem Constitutionis littera solis videbatur posse Doctoribus applicari. Circa quod P. Stephanus de Auila affirmatiuè respondit, cuius responsio, quia vtilem doctrinam continet, digna est profectò vt hoc loco reponatur.

Export TEI

Ait ergo stare posse in casu proposito iurium reportationem. Licet enim inspecta littera dubium subesse possit an tantùm de Doctoribus, & |

p. 125

vbi adhibendum erit examen, Constitutio disponat, vnde locus datus quæstioni, & remorsus conscientiæ suscitatus, consuetudo tamen inualuit, sic Constitutionem intelligendam vsu ipso declarante. Licet enim verum sit, quando Communitas non habet facultatem aut auctoritatem ad condendas leges, necessarium esse vt consuetudo introducatur cum scientia & consensu Principis saltem tacito, vt determinat l. 3. ff. 2. part. 3. Gregorius Lopez verb. Consentiendolo el Señor opiniones ad concordiam redigit, quod & tradit expressè D. Thomas 1. 2. q. 97. arti. 3. ad 3. Id tamen intelligitur quando de consuetudine agitur, quæ, cùm lex positiua non sit, vim obligandi habitura sit, aut legem aliquam positiuam sit abrogatura. Et in his casibus est aperta ratio: nam à quo remouetur genus, id est potestas condendi leges, etiam remouetur species, id est potestas inducendi consuetudinem l. si filius ff. de donationibus. Consuetudo enim est species iuris. §. Constat. Instit. de iure naturali. Ergo si communitas non habet auctoritatem ad condendam legem, neque illam ad consuetudinem introducendam habebit, quæ sine scientia Principis tamquàm lex obligat, aut derogat legi. In præsenti autem de consuetudine agimus ad effectum interpretandi legem, quæ talis cùm est, non est opus Principis scientia. Quod colligitur ex l. 6. partit.

Export TEI

L. Partit.

ff. allegato tenoris sequentis: Otro si decimos que la costumbre puede interpretar la ley, quando acaeciese duda sobre ella, que aßi como acostumbraren los otros de la entender, aßi debe ser entendida y guardada. Huc vsque lex, vbi videmus scientiam Principis minimè requisitam, sicut in casu sequenti requiritur: Quando la costumbre ha de tirar i derogar las leyes. Et ita solùm ait, Como acostumbraron los otros de la entender, aßi debe ser entendida y guardada.

Export TEI

75

*Item si Doctores communiter legem ali

Export TEI

Amplior explicatio & roboratio.

quam interpretantur, ita est intelligenda & obseruanda sine Principis scientia necessaria. Idem ergo est in casu nostro dicendum, quandoquidem consuetudinem hanc viri litterati introduxerunt, qui suis scriptis Constitutionem dictam commentari & exponere potuissent. Et confirmatur ex eo quòd consuetudo ista ex ijs non est, quæ ex se obligant, sed instar Glossarum, quas Doctores adhibent, nec tamen obligant, sed lex ipsa interpretata consuetudine, aut Glossis. Prætereà si vt consuetudo posset legem declarare esset opus scientia Principis, idem reuera esset ac recurri ad Principem. Et certum est principium illud, Eius est interpretari, cuius est condere, intelligi quando non est alia lex, nec simile, nec consuetudo, per quæ declarari possit: tunc enim necessarium est ad Principem recurri, vt ait Syluester verb. Lex Quæs. 16. Pro quo & facit consuetudinem dictam eo tempore incæpisse, quo illi florebant viri, quorum Consilio factæ Constitutiones fuerunt. Ex quibus constat, etiamsi admittamus Principis non fuisse scientiam, veram esse præfatam resolutionem.

Export TEI

76

*Sic doctus Pater cum alijs, fuerunt ta

Export TEI

Obiectio ex eo quòd rationalis non videatur.

men aliqui secus iudicantes, quorum argumentis respondisse non est necessarium arbitratus. Potuit tamen ex eo argui quòd consuetudo talis non videbatur rationabilis, sicut ad eius valorem in Iure statutum inuenitur Cap. finali de consuetudine in 6. vbi Textus alios Glossa congerit. Siquidem merces datur propter laborem, & contra rationem videtur, vt quod est sub eo respectu constitutum, aliter tribuatur, nullo scilicet impenso labore. Cùm ergo iura dicta merces examinis sint, vbi talis non adest labor, irrationabilis est compensatio. Hinc Nauarrus Lib. 3. Consiliorum Tit. de Censibus. Consilio 3. affirmat consuetudinem dissonātemdissonantem iuri naturali, non esse rationalem. Et in Cap. Pastoralis de appellat. excommunicatus priuatur Ecclesiasticis prouentibus, quia & ab Officio priuatus est, vt qui non laborat, non manducet, iuxta Apostoli præceptionem, vt ibi explicant Scriptores.

Export TEI

Ad quod responderi potest etiam non adhibi

Export TEI

Fit satis illi.

to labore exanimis, potuisse ita disponi, quia labor tunc non cessat ex eo quòd pro illo deputati eum refugiant, cùm sint ad illum parati, & in fauorem litterarij studij potuit ita disponi. Quemadmodum Beneficiarius ad dicendas Missas obligatus, quibus stipendium plusquàm ordinarium respondet, si per alium illas dicat, ordinario stipendio satisfacit, id quod est amplius ratione tituli sibi reseruans, quia fundator Beneficij ita voluit cum eo agere, se exhibens erga ipsum liberalem. Sic etiam Aduocatus, & Medicus salarium reportant annuum ipsis designatum, quamuis nihil, (quia neque lites neque morbi occurrerint) laborauerint, vt tenet Ioannes Gutierrez Practicar. qq. lib. 1. q. 23. cum Matthæo de Affli

Export TEI

Aduocato & Medico vt debeatur salarium.

ctis & Azeuedo, & admittit Diana Parte 2. Tract. 15. Resolut. 42. cum quadam limitatione, quam & sublimitat, ita vt Gutierrez sententia persistat, de quo inferius. Id autem quod ex Nauarro adductum facili negatione quoad doctrinæ applicationem negatur, scilicet esse contra ius naturale. Neque quod de Beneficio dicitur, alicuius momenti est: in primis enim Ecclesiastici prouentus non subtrahuntur ex ratione adducta, quam neque Pontifex adhibet, neque Glossæ indicant. Pontifex enim sic ibi: & illi prouentus

Export TEI

Excommumunicato cur prouentus negentur. Cap. Pastoralis de appellat. & Glossa.

Ecclesiastici meritò subtrahuntur, cui Ecclesiæ communio denegatur, Vbi Glossa, Qui enim extra Ecclesiam est, nihil nomine Ecclesiæ debet poßidere. Subtractio ergo pœna est, & ita in eo non fundata, quod seruitium cesset, aliàs non esset declaratio aliqua necessaria, quandoquidem, vt dicitur, in iure id naturali fundatur. Quod principium aliunde eliditur, nam si excommunicatus in processu caussæ obtinuit pronuntiari excommunicationem fuisse iniustam, tunc fructus, non per viam attentati, sed per viam querelæ recuperat, & distributiones quotidianas, vt cum multis tenet Barbosa in Collectaneis ad citatum cap. nu. 14. Sit ergo verum non laboranti stipendium non deberi regulariter loquendo; non tamen iustis exceptionibus denegatis: per quæ obiectioni propositæ factum satis.

Export TEI

77

*Et quidem circa materiam consuetudi

Export TEI

Laudatus Diana in Tractatu de Consuetudine.

nis, quæ in hoc consilio tangitur, & de necessario Principis consensu, multa dici possent, quæ non sunt huius loci propria, & pro quibus videri potest Diana in Tractatu de illa, satis erudito & solido, Quintus inquam Partis. 6. præsertim Resolut. 13. vbi de necessario Principis consensu. Et quod specialiùs instituto præsenti congruit, |

p. 126

Resolut. 24. vbi de consuetudinis vi ad interpretandam legem. Pro quo multo plura Cardinalis Tuschus Tomo 2. lit. C. Conclus. 877. 878. &

Export TEI

Cardinalis Tuschus.

879. & in media ex prædictis hæc specialia occurrunt ex bonis Auctoribus. Primum. Fauorabilior est quàm inductiua, ideò leuiores proba

Export TEI

Specialis pro consuetudine interpretatiua.

tiones requiruntur. Secundum, Non requiritur quòd sit præscripta tanto tempore, quantum requirit inductiua, quia est consuetudo facti, non autem iuris, quæ faciat ius. Id quod est Confirmationi ab Auctore nostro adductæ consonum. Tertium. Licet ad inducendam consuetudinem requiratur quòd bis fuerit iudicatum super ea in Contradictorio, in interpretatiua semel sufficit. Quartum, Minori spatio decem annorum inducitur ex duobus, vel tribus actibus. Quintum, Potiùs attenditur, quàm ius commune. Sextum, Attendi debet etiam contra Principem. Septimum, Probatur per testes singulares. Octauum, Non requirit scientiam & patientiam potentis legem condere. Nonum, Extenditur ad casum non comprehensum in statuto ex stricta significatione. Decimum, vbicumque res efficitur dubia, statur illi. Hæc ibi, & alia. Vbi circa id, quod de rationabilitate dictum est, addendum ex eodem conclus. 804. tunc dici consuetudinem rationabilem, quando continet id, quod per priuilegium potest concedi. Quæ doctrina casui, de quo agimus, potest dubio procul adaptari. In quo laudandi veniunt Academici illi, quos circa commoda ista pecuniaria conscientiæ stimuli vrgebant, nolentes contra illos dura renitentia calcitrare. Vtinam & felix hic spiritus in successoribus perseueret. Nonnullis enim pecunia opti

Export TEI

Notanda doctrina pro illa.

ma solet esse legum interpres; etiam quando interpretatiua consuetudo id esse mortale iniungit, quod secundùm benignam legis interpretationem per se sumptæ secus iudicandum videatur. Id enim posse contingere, & tunc obligationem sub mortali esse docent Syluester, Caietanus, & Nauarrus, quos adducit & sequitur Diana Resol. 24. citata. Circa quod tamen attendendum est qualis his consuetudo, an scilicet generalis, aut à maiori parte communitatis, iuxta id, quod habet idem Resolut. 14. quia difficile creditu est, cùm lex per se sumpta benignum sensum præ se ferat, iuxta rigidum & periculosum accipiendam. Vnde in huiusmodi euentibus locus opinionibus erit frequens, multis ad benignum sensum libentius prouocatis. Cùm alias inmagnis ciuitatibus non sit explorare facile an plures sint sensum rigidum amplectentes, vt stare possit sic esse legem à maiori ciuitatis parte receptam: stare ergo poterit locus benignæ interpretationi saltem probabiliter, cùm illa lex per se sumpta, aut statutum admittat.

Export TEI

78

*PRimum & indubitabile sit non posse

Export TEI

Salarium Professoribus non legentibus per se non deberi, & cum onere restitutionis accipi.

illos integrum leuare Salarium, si non etiam integrè suæ obligationi in habendis lectionibus satisfaciant. Neque satisfacient, si, cùm ipsi possint, alios mittant minus pro suo quisque munere sufficientes. In quo quidem aliqui solent notari, neque vt par erat (vt communis esse vox solet) abusus opportunè remoueri. Si autem qui mittitur æquè sufficiens sit, dubitari potest an id sit satis, vt nulla inde obligatio restitutionis oriatur? & videtur quidem non satisfacere, quia Salarium ita pro facultatum professoribus constitutum est, vt illi peculiari auctoritate sua ministerium illud impleant, & discipulos in Officio contineant, vt eam erga magistros obseruantiam exhibeant, & audientiæ frequentiam, quæ in ipsis desideratur, & sine qua litterarium nequit negotium promoueri. Et consuetudo circa ista esset proculdubio irrationabilis, quia rationi & iuri naturali dissonans, nec non Academiæ sta

Export TEI

Per alium facere quando non sit idem ac facere per seipsum.

tutis. Pro quo & facit communis illa doctrina apud Cardinalem Tuschum Tomo 3. Lit. F. Conclus. 7. nu. 25. & Barbosam Tractatu de Axiomat. iuris. axiomate. 92. n. 2. vbi post receptum axioma illud, quod per se videtur facere, qui per alium facit, limitandum id tradunt in ijs, in quibus est electa industria personæ. Et licet addatur, Quia per alium expediri, aut fieri non possunt; ita intelligendum, vt expediri nequeant, sic vt expediri oportet; quia non fieri, vel minùs legitimè fieri, seu aliter fieri quàm debeat de iure, paria sunt. Pro quo Textus & Doctores apud Barbosam. num. 10. constat autem in Professoribus electam esse personæ industriam, & legitimè non facere, cùm faciant aliter quâm facere debuissent. Vnde in rigore potest illis penitus denegari Salarium, & illis, qui ab ipsis substituti, aliquale conferri, si annuente Rectore fieri contigerit, ne lectio talis prorsus desit: sin minùs nihil debetur ipsi, sed credendus ex beneuolo affectu id in Academia præstare velle, quod sua etiam præstitisset in domo, si auditores, vt sæpè accidit, conuenissent. Sine pacto enim merces laboranti ex iustitia non debetur, vt est satis grauium scriptorum fundata positio.

Export TEI

79

*Sed quid si Professor ægrotet? Commu

Export TEI

Quid de ægrotantibus Professoribus.

nis resolutio est Officialibus publicis, iudicibus, & Senatoribus deberi Salarium, pro quo Doctores adducit P. Fragosus Tomo 1. Parte 1. Lib. 4. Disput. 9. n. 61. Inter quos meritò etiam Academici Professores debent computari, qui frequentissimè, si id subsidij desit, penitus contabescent. Illud autem non sine graui eligentium culpa stare nequit, quod scilicet ij eligantur, qui continuè ægrotantes minimè sint suo muneri facturi satis, vt est meridiano lumine manifestius. Administrator enim rei alienæ, qui ad eius culturam, aut ædificationem, vel artificium aliud, valetudinarium eligeret Officialem, grauiter contra iustitiam sine vlla dubitatione peccaret, & onus sibi restitutionis imponeret, ob stipendium illi integrè persolutum. Quid ergo in casu, de quo agimus, dicamus oportet, vbi negotium adeò graue, & Reipublicæ tantoperè salutare tractatur? Videantur dicta de Administratore Tomo 1. Thesauri. Tit. 5. num. 5. & 18. Vbi & addi potest, si insignis aliquis magister sit, qui non continuè ægrotaturus credatur, sed defectus aliquos quandoque futuros, sine scrupulo posse ad cathedram subuehi, & integri Salarij, ac emolumentis alijs munerari. Decet hoc enim inclytas Academias, neque existimandum cum discipulorum detrimento futurum, quia ij, qui tales, paucioribus lectionibus plus prodesse possunt |

p. 127

quàm alij multis, quorum & scripta æstimationem maiorem promerentur.

Export TEI

80

*Solet autem discipulorum indisciplinata

Export TEI

Alia vnde eorum possint conscientiæ degrauari.

quandoque contentio plures extorquere vacationum dies, quàm sint Academiæ legibus, aut rationabili consuetudine generaliter constituti. Vbi quidem grauiter peccari potest, vt in conducto operario ad diurnum laborem, si per plures vacet horas, aut etiam dies, nihil de mercede remittens. In quo quidem nulla esse dubitatio potest, vnde non cedendum puerilibus instantijs, quæ semel aut iterùm non inferent graue præiudicium, neque restitutionis onus, benè tamen si indecorè & inutiliter repetantur, in quo quidem Rectores inuigilare debent, ne & ipsi aliorum peccatis implicentur, iuxta regulas, quæ circa Magistratus à Doctoribus proponuntur. Quòd si discipuli velint nolint magistri discedant, & lectiones omittantur, sine scrupulo leuari stipendia poterunt illis respondentia diebus, quia per illos non stetit, quo minùs Officio non deessent; dummodò seriò accedant, & non ita vt recedant statim, & sic constet adstantibus de ipsorum seria legendi facultate; illa enim assistentia & atria honorat Academica, & pro lectione computatur, vnde & titulus pro leuando Salario non est penitus inanis; alia enim dimittuntur negotia, & domesticæ commoditates; si præsertim aut pluuium incumbat cælum, aut torrentißimus axis, & parum commodæ sint horæ lectionibus destinatæ, labor enim talis pretio est, vt ab omnibus asseritur, æstimabilis. Et hæc Professores Indici animaduertant oportet; frequentes enim circa hoc audiuntur querelæ, & cùm eorum satis sint pinguia stipendia, vt nullibi talia, illis diligentia respondeat, quæ in magnum cedet commodum, periclitaturæ aliàs, & valde periclitaturæ, florentissimæ iuuentutis. Vbi Doctorum non ago auctoritatibus, ad quid enim illæ, cùm quæstiones circa hoc nullæ, & ita sola propositione opus sit ante sapientium oculos sincerissima veritatis. Et intelligentibus pauca, occasione Consilij præfati ab eo elucubrati, qui apud ipsos per annos plures primariam Theologiæ Cathedram per annos conscendit plures, sapientia & moribus talis, qualem n. 2. dedimus alieno penicillo delineatam potiùs, quàm viuis coloribus animatam.

Export TEI

NOnnulli circa illam casus occurrerunt breuiter expediendi, ex quibus sit.

Export TEI

81

*Primus, Petrus Ioanni Sacerdoti quod

Export TEI

Circa Confessarium, qui pœnitentem accusauit, & accusatum ab ipso.

dam est confessus crimen secretissimè ab ipso commissum. Post dies aliquot dictus Ioannes Petrum illo de crimine accusauit dicens à quadam muliere ab ipso perpetratum audijsse, quæ tamen id fuit penitus inficiata, vtpotè quæ tale aliquid nec audierat, nec dixerat, nec viderat: quod & Petrus negauit coràm iudice, & ita liber dimissus est; & ex reo actor redditus Clericum accusauit de falso contra se testimonio dicto, in quo victor extitit, Clerico condemnato. Et dubitauit postmodùm an ad satisfactionem aliquam teneretur. Et responsum sine difficultate ad nullam teneri, cùm sibi persuasum haberet Clericum notitia in Confessione habita fuisse abusum, cùm nullus id scire alius posset: notitia autem talis pro nulla habetur in ordine ad vsum præiudicialem quomodocumque pœnitenti, vt est in Ecclesia tamquàm Catholicum dogma receptum. Potuit ergo accusatus contra iustitiam illum vt falsi testimonij artificem accusare.

Export TEI

82

*Et sic habet docti Magistri antiqua reso

Export TEI

Ampliatur resolutio in fauorem sigilli.

lutio, & nihil vltra, cùm tamen addi debeat etiamsi Confessarius verè illud à muliere audijsset, non potuisse pœnitentem accusare, quia cùm probare non posset etiam semiplenè, quandoquidem mulier dicta erat infimæ conditionis, Æthiopissa inquam, nullum alium poterat accusatio effectum sortiri, nisi odiosam valde reddere Confessionem, cum non leui reuelati criminis fundamento. Et quidem grauium Doctorum sententia est, immò & communis, peccatum in Confessione auditum, si aliàs sit Confessario notum, sine sigilli violatione posse reuelari, & consequenter agi contra pœnitentem, si in eo graue sit Confessarius passus detrimentum, vt iam olim docuit D. Thomas in 4. dist. 21. q. 3. arti. 4. Im

Export TEI

Circa furtum factum Confessario.

mò etsi ex alijs indicijs sciat, posse accusare eum qui sibi furtum fecit docet P. Vasquez Tomo 4. in 3. p. q. 93. arti. 4. dub. 6. n. 4. Malderus Tractatu de Sigillo Cap. 10. adducens Sotum & P. Valentiam. Id tamen negat Diana Parte 5. Tract. 11. Resolut. 17. cum P. Præposito in 3. p. q. 11. de Sigillo dub. 3. n. 25. Circa casum tamen propositum nulla esse videtur admittenda opinionum diuersitas, vt id esse probabile possit, quod iuxta priorem sententiam videtur posse affirmari. In illa enim notitia per concursum indiciorum, aut vehementis alicuius, talis esse potest, vt sufficientissima ad accusandum iudicetur; vnde addit Malderus nihil adminiculi ex Confessione sumendum; quod tamen difficile in praxi arbitratur Diana. Vt tamen & possibile, & facile sit, in nostro casu aliter iudicandum, ob rationem dictam leuis indicij ex testimonio Æthiopissæ. Vbi etiamsi reuera nullum adminiculum ex Confessione sit sumptum, suspicio tamen vehemens ingenerari potest, & ex doctrina huiusmodi pro praxi vt probabili recepta, occasio odiosam reddens Confessionem, & ita minùs frequentabilem fidelibus, exhibetur.

Export TEI

83

*Admonet autem Diana in fine Resolu

Export TEI

Circa P. Gasparis Hurtadi doctrinam vtilis adnotatio.

tionis videndum P. Gasparem Hurtadum Disput. 13. de Pœnitentia Difficultate 8. Significans eius sententiæ fauere. Sed verò ille P. Vasquez & communem sententiam amplectitur, nulla de casu vt est propositus faciens mentionem; ait tamen quòd si Confessarius potest aliunde pœnitentem denuntiare, aut contra eum testificari, etiam poterit, quamuis peccatum nouerit in Confessione; in dicta autem affirmatione seu narratione cauendum esse ne certiùs narretur peccatum, nec cum alijs circumstantijs ratione auditionis in Confessione, quàm erat notum extra Confessionem; aliàs manifestè fiet contra Sigillum: & ne pœnitens suspicari possit Confessarium vti notitia Confessionis; alias etiam fiet contra Sigillum, quia tunc ita reuelatur peccatum, vt pœnitens retrahatur à Confessione; & ne narretur contra obligationem secreti naturalis, aliàs fiet iniustitia pœnitenti. Sic doctus Pa|

p. 128

ter, qui in eo quod de suspicione asserit, ne scilicet pœnitens suspicari possit, videtur prioris ac præcipui asserti communem sensum infirmare: semper enim pœnitens, contra quem testimonium Confessarius perhibet, vel accusationem proponit, poterit eum notitia Confessionis vsum suspicari, propter quod non defuerunt, qui illicitam quamcumque reuelationem, etiam ex notitia aliàs habita, iudicarunt, vt videri potest apud Leandrum Tomo 1. Tract. 5. Disp. 10. Quæst. 61. Vnde videtur addendum suspicionem futuram cum verosimili fundamento, vt in casncasu proposito.

Export TEI

84

*Sed quia neque hoc videtur sufficiens ad

Export TEI

Quomodo occurrendum periculo suspicionis.

inconueniens prædictum euitandum: nihil enim vt verosimile, qui accusantur, aut contra quos testificatur, admittent, maiori videtur vtendum cautione. Et esse illa potest vt Confessarius pœnitentem adeat, & ei rem prorsus aperiat, dicatq;dicatque se non posse salua conscientia tacere. Vbi quidem aliud videtur incōueniensinconueniens occurrere ex eo quòd Confessarius nequeat cum pœnitente de auditis in Confessione agere, iuxta sententiam, quam

Export TEI

Loqui cum pœnitenti de Confessis vt liceat.

cum multis tenet Diana suprà. Resolut. 6. P. Fagundez in Præcepta Eccles. præcepto 2. lib. 6. cap. 4. nu. 33. & Leander Quæst. 22. & est communiter recepta. Sed verò opposita est probabilis, & eam tenet P. Vasquez supra Dub. 10. nu. 8. & 9. quando fit intentione inquirendi ea, quæ meliùs iuuare possunt pœnitentem. Pro quo & stant

Export TEI

P. Sa.

Paludanus & Puteanus apud citatos, & P. Sa verb. ConfossorConfessor nu. 25. ita loquitur: Occultè corripere posteà pœnitentem de auditis ab eo in Confessione, etsi est illicitum, sed non contra sigillum Confeßionis, quamquàm licere interdum indicat Cap. Sacerdos, de Offic. Ordin. Sic ille. Quæ quidem procedunt non petita licentia à pœnitente; cum illa enim receptissima sententia est etiam alijs posse reuelari peccata, & multò potiùs de illis loqui cum ipso. Auctores congerit Leander Quæst. 17. & ab vtriusque sententiæ suffragijs abstrahendo, poterit in casu nostro Confessarius pœnitentem alloqui, nulla de audito peccato facta mentione, sed amicabili communicatione. Vbi supponimus pro reuelatione huiusmodi futuram non leuis momenti caussam. Et si grauis illa, sed quæ Confessarium ipsum non concernat, nec commune bonum, etiamsi charitas erga alium id videatur exigere, sæpè erit expediens illam omittere, si præsertim graue inconueniens timeatur.

Export TEI

85

*Secundus casus. Ioannes occidit Anto

Export TEI

De occidente, & condonantibus vxore ac filio, non verò matre & fratribus.

nium, cuius relicta vxor, & ex ea filius, mater, & fratres. Et rogatum est an iniuriam condonantibus vxore & filio, possint nihilominùs mater & fratres homicidam accusare, & audiri in iudicio, & negatiuè responsum: Nam quemadmodum vxor & filius ad accusandum admitterentur, si vellent illi sua ex parte accusare, ita & ad condonationem debent admitti, quidquid alij obsistant: in vxore enim maior intercedit coniunctio, sunt enim vna caro. Cap. Gaudemus de diuortijs §. Quia verò. Sic cum Antonio Gomez lib. 3. Variarum cap. 3. n. 62. Doctores Leo, & Guarnidus Iuris in Limana Academia doctissimi Professores. Cuius decisio licet negotium conscientiæ non videatur concernere, visa est ab hoc non aliena, quia reuera aliquid ad conscientiæ iura in ea videtur attingi, obligatio inquam maior, quæ obseruanda est erga eos, quibuscum maior habetur coniunctio, & talis asseritur in illorum Doctorum responsione, quæ circa vxorem contingit, quod ex Cap. Gaudemus de diuor

Export TEI

Cap. Gaudemus, de diuortiis.

tijs probatur, In quo quidem nihil habetur, quod maioritatem illam ostendat, cùm tantùm ibi dicatur ad probandum coniunctionem vnius cum vna locus Genes. 2. v. 24. quod & à Christo &

Export TEI

Gen. 2. v. 24 Mat. 19. v. 5 Mar. 10. v. 7 1. Cor. 6. v. 14. Ephes. 3. v. 31.

D. Paulo adductum, quòd sunt duo in carne vna. Et alioqui communis resolutio Theologorum sit cum D. Thoma 2. 2. q. 31. arti. 3. ad 3. & 4. erga parentes maiorem esse coniunctionem, & ita maiorem obligationem. Decisio ergo illa aliunde probanda est, & dicendum non obstante ipsa, sine matris iniuria stare posse condonationem dictam, & dicendum licet reuera maior coniunctio dicta sit, hoc loco non fieri comparationem in ordine ad condonationem inter parentes & vxorem respectu eiusdem personæ, quia mater occisi non est mater vxoris, & inter se in remotiori gradu sunt, aut potiùs in gradu inferioris generis, affinitatis scilicet, & cum filio in 2. consanguinitatis, cùm tamen sit in primo respectu patris.

Export TEI

86

*Mater ergo, si maiorem cum filio habe

Export TEI

Ratio decisionis, vt teneat.

re coniunctionem contendat, vtatur iure suo vt potuerit, dum aliorum non ita sibi coniunctorum ius non impediat, & remittendæ iniuriæ libertatem: in quo cùm actio fauorabilis sit, non ita strictè ad maiorem coniunctionem attenditur, sicut neque ad fraternam, cùm sit transuersalis. Per quod non tollitur quo minùs mater agere ciuiliter contra occisorem possit, & damnorum iustam compensationem postulare, iuxta dicta Tomo 1. Thesauri Tit. 6. n. 21. & ex eo argui potest pro adducta decisione, quia matri ex condonatione nulla fit iniuria, cùm integrum illi reseruetur ius ad petendam damnorum reparationem. Ex eo autem quòd criminaliter agere nequeat, nullum considerabile damnum incurrit, quia licet ius habeat ad vindictam exigendam pro communi bono & exemplo, non tamen obligationem, cùm hoc possit iudicum prouidentiæ relinqui, & in huiusmodi criminalibus actionibus propinquorum multa admisceri soleant minimè Euangelio conformia, vnde conuenientiùs omittuntur. Nisi persona illustris sit, cui condonatio probro verteretur, præsertim accelerata: quamuis & cum talibus agi conuenienter pro condonatione possit, quæ & insignes potest non dedecere personas.

Export TEI

87

*Et quidem P. Molina Tomo 4. Disput. 45.

Export TEI

P. Molina vt fauere & aduersari videatur,.

n. 3. Antonij Gomez sententiam adducens asserentis condonationem vxoris esse præferendam, quem secutus Padilla. l. Transire num. 57. probat illam non sufficere, sine condonatione heredum, quia isti mariti defuncti personam repræsentant, id quod vxori non competit: omnes ergo debent hac in actione concurrere. Pro vxore autem rationem illam adducit, quam præfatos illos vidimus reddidisse Doctores, ex eo scilicet quòd sit persona magis coniuncta marito, quàm ceteri; quod magis exprimit Disput. 44. n. 12. de marito pariter respectu interfectæ locutus vxoris. Vnus item eorum dicitur prosequi iniuriam alterius. l. 26. |

p. 129

tit. 1. partita. 7. idque magis præcipuè quàm quicumque alij consanguinei, etiam quàm pater aut filius iniuriam paßi: quoniam vir & vxor reputantur vna caro, magisque homicidium, aut iniuria circa vnum eorum afficit alterum, quàm quoscumque alios consanguineos. Quæ sunt illius verba. Ex quibus profectò duo videntur inferri, quæ non videntur præfatæ resolutioni conformia. Primum, ad condonationem sufficere concursum vxoris, quia non solùm præcipuè, sed magis præcipuè est iniuriam passa: ergo illius præcipuè habenda ratio in condonatione. Cùm etiam vir & vxor sint vna caro, dum illa condonat, perinde est ac si maritus ipse condonaret. Secundum, in ordine ad prædictum effectum aut vxorem repræsentare maritum, aut necessariam non esse repræsentationem, vbi identitas intercedit. Ducor (inquit citato n. 3.) quoniam vxor, quà vxor, non repræsentat personam mariti, vt illam repræsentant hæredes; eâque de caussa heredes vicem personæ mariti subeunt in accusando & in remittendo post mortem illius. Sic ille, cuius ratio aut nihil probat, vel si quidquam, id planè est, quod ab ipso negatur, accusationem videlicet & condonationem ad heredes præcipuè pertinere, cùm magis præcipuè spectet ad vxorem.

Export TEI

88

*Sed quidquid de hoc sit, in eo quidem

Export TEI

Maior coniunctio inter virum & vxorem quam inter parentes & filios vt stare queat.

quod de maiori coniunctione inter virum & vxorem dicitur, præfatus Pater inter Theologos & Iurisperitos insignis, horum est modum loquendi secutus, qui corporalem coniunctionem attendunt, litteram Scripturæ Sacræ complexi: cùm tamen si secundùm Theologicam proprietatem loquendum sit, maior sit inter parentes & filios coniunctio, quia cum cognatione carnis, & coniunctione ex illa resultante, maius omnibus beneficium interuenit, vt exponit D. Thomas citato Articulo ad 3. Quòd ergo vxoris in ordine ad condonationem iniuriæ præcipua ratio habeatur, ad aliàs est caussas referendum, & reuera, licet coniunctio parentum cum filijs maior sit, quàm viri & vxoris, vt benè obseruauit Caietanus circa citati Articuli responsionem dictam, magis videtur lædi vxor in morte viri, maiori præ reliquis destituta solatio, & quia non habet reuelantem, vt idem S. Doctor dixit. 2. 2.

Export TEI

S. Thomas

q. 65. artic. 4. ad 2. licet aliàs cognatis abundet, immò & parentes habeat; nullum enim ab eisdem leuamen sperari potest, quod mariti vmbraculo possit exæquari. Vnde ad summum miseriæ statum in desolata vrbe declarandum, nihil habuit opportunius & significantius sanctissimus Deplorator, quàm id quod ex ore ipsius audiuimus, cùm dixit: Facta est quasi vidua domina

Export TEI

Thren. 1. v. 1.

gentium. Thren. 1. v. 1. Inter alia etiam, quæ Sacerdotes admonemur diuinæ pietati in Missæ Sacrificio proferre D. Ambrosij verba, sunt lamenta viduarum. Et neque hoc attendi semper, constat ex iure Lusitanico, iuxta quod ad condonationem præfatam omnes consanguinei vsque ad quartum gradum debent concurrere, vt videri potest apud P. Molinam Disput. 45. citata num. 2. Circa quod & alia dici possent, quæ tamen modò iudicamus Iurisperitis relinquenda, vt sit

Export TEI

89

*Tertius casus. In cuiusdam Visitatoris

Export TEI

Circa denuntiationem habentium renelationesreuelationes, doctrina vtilis.

Edicto iubebatur manifestari personam, de qua haberetur notitia certa, de qui en se sabe, reuelationes habere, idque sub excommunicatione. Circa quod quæsitum est an tale præceptum obligaret, si persona reuelationes habens esset probatæ virtutis. Responsumque in huiusmodi Edictis regulariter intelligi denuntiationem, quęquæ & dici etiam accusatio solet, de ijs faciendam, quæ publica, & scandalosa sunt: & ita in casu proposito non esse Visitatoris intentionem ad ea, de quibus quæritur, extendendam. Quando etiam ex denuntiatione periculum imminet, obligatio cessat etiam circa peccata certa, vt affirmat Petrus de Soto de Secreto Membro. 2. q. 2. Conclus. 2. & latius Membr. 3. q. 2. & Nauarrus Cap. 24. n. 23. In casu autem proposito res est secreta, & persona ex denuntiatione periculum est famæ subitura, & quod plus est animæ; eo quòd ad res adeò spirituales discutiendas magna in eo, qui de illis est iudicaturus, experientia requiratur. Edictorum talium intentio ad eos & eas dirigitur, qui & quæ diuinationis laborant vitio, & de rebus occultis manifestandis tractant, quibusvti superstitiosis acris est correctionis remedium adhibendum. Quæ quidem responsio satis est prudens, & iuri ac rationi conformis, si de communibus agatur Edictis; secus si Inquisitionis, in quibus id timeri nequit, quod de periculoso circa reuelationes iudicio dicebatur. Huius enim Sancti Tribunalis iudices pro ijs, quæ dicti generis sunt, competentes adhibent scrutatores, in quibus si experientia non suppetat, est tamen sufficiens hausta ex accommodata lectione notitia; aliàs de reuelationibus soli possent eas habentes iudicare. Cùm tamen stare possit, vt qui eas habent, minùs sint apti iudices ad ipsarum explorandas qualitates, cùm facilè se insinuare pro Angelo lucis, qui est SatanęSatanæ Angelus, & carbo tenebrarum possit. Edictorum & Monitoriorum materia amplissima est, neque huius loci propria, pro qua tamen videri potest Barbosa de po

Export TEI

Vide etiam infra n. 504. & seqq. & n. 543.

testate Episcopi Allegat. 96. vbi omnes Scriptores de illa tractantes congerit, & ea, quæ circa casum præfatum dicta sunt, illis multiplicatis confirmantur, licet de reuelationibus nihil in speciali.

Export TEI

90

*Habet autem nu. 51. errorem, vt par est

Export TEI

Notatus error apud Barbosam extra eius mentem.

credere, typographicum, sed correctione dignissimum, dum ita scribit: Marcus Antonius Genuensis Cap. 1. n. 2. dicit in Curia Neapolitana quemlibet teneri reuelare id, quod probari non potest, virtute Monitorialium, cùm ea concedantur in caußis ciuilibus: additque teneri etiam prodere occulta, quando superiores præcipiunt illa ipsis reuelari tamquàm patribus, & personis, quæ possunt obesse, & non prodesse. Sic ille, in cuius vltimis verbis valde præiudicialis sententia est, vnde corrigenda, & dicendum, Quæ possunt prodesse, & non obesse. Hoc enim ad paternam spectat correctionem. Obesse autem dicuntur qui non vt patres procedunt, quia licet iudicialis correctio, in qua cum punitione proceditur, prodesse etiam possit, si secundùm se spectetur; pœna tamen communiter pro damno reputatur, vnde & vitari contenditur. Sic pœnales leges odiosæ dicuntur, & odia restringenda, idest, quidquid pœnale in illis, decretis, præceptis, & statutis. Vbi & addi potest, quando ij, qui vt patres corrigere possunt, iudicis per|

p. 130

sonam assumunt, potiùs obesse, quàm prodesse, exacerbatis ex consideratione durioris styli, animis subditorum.

Export TEI

91

*DVbitatum an possit Aduocatus salarium

Export TEI

Assertio affirmans cum limitationibus.

leuare, si lites, pro quibus patrocinari debuit, penitus defuerunt.

Export TEI

Circa hoc D. Antoninus 3. p. ff. 6. cap. 2. §. 4. & Syluester verb. Aduocatus nu. 20. & Tabiena verb. eodem n. 21. & cum illis P. Auila affirmant quòd si Aduocatus pro lite aliqua cum cliente, salario promisso, conuenit, & ille cum collitigante Aduocati interuentu, lite non procedente, compositione est vsus, integrum salarium leuare valet. Si autem nulla in eo Aduocati interuenit industria, tantùm pro rata habere poterit, nisi ratione pacti lucrum amiserit, quod fuisset aliàs habiturus, si cum alio de patrocinando conuenisset, tunc etenim integrum salarium habebit, & pro hoc vltimo stat etiam Ludouicus Lopez Lib. 2. Instructorij cap. 28. §. Nec huic in fine. Et est etiam Syluestri doctrinæ conforme. Verb. Locator Quæst. 12. dicentis eum, qui suas locauit operas, si non laborauit ex fortuito aliquo casu ex parte conductoris, integrum sit salarium, sibi debitum, habiturus. Quod in foro conscientiæ intelligendum est, quando alium inuenisset conductorem, si cum isto, circa quem casus obtigit fortuitus, minimè conuenisset, quod & tenet Angelus verb. eodem §. 15. circa medium. Tabiena nu. 13. Vega in Silua lib. 5. casu. 386. Ludouicus

Export TEI

Nauarri sententia circa non laborantem reiecta, si apud alium locatus labor.

Lopez suprà cap. 28. §. Deinde aduerte. Emmanuel Rodericus verb. Alquileres contra Nauarrum cap. 17. nu. 197. dicentem talem limitationem non habere fundamentum in Iure. Sed probatur à P. Auila tamquam vera, supponente hanc esse limitationem à Nauarro refutatam, & non eam, quam Ludouicus Lopez ait citato §. Deinde, scilicet, quòd si is, qui Petro operas suas locauit, cum eo non laborauit, sed cum Ioanne, non debetur ei salarium à Petro: hæc enim limitatiò adeò est in Iure fundata, vt eam vir adeò doctus, neque negauerit, nec potuerit vlla ratione negare: & inde clarè ostenditur, nam qui operas conduxit, non promisit mercedem per viam donationis, sed pacti onerosi, si laboraueris: ergo si non non laborauit, etiamsi absque eius fuerit culpa, & non est ipsi lucrum impeditum, merces illi non debetur.

Export TEI

92

*Deinde quia iuxta D. Thomam merces

Export TEI

Contra eamdem efficaciter decertatur.

& restitutio ordinatur ad compensandum id miminus, quod quis habet de eo, quod debebat habere: sed iste, de quo loquimur, nihil magis erat habiturus, vt supponitur: ergo &c. Prætereà Glossa l. qui operas ff. locati asserit ei, qui operas locauit suas, sed non laborauit, si per eum non stetit, deberi salarium, nisi cum alio conuenit, à quo illud reportauit l. sed addes. §. Cum quidam. Et idem est de Assessore, mortuo iudice, scilicet si alterius Assessor non fuit. l. diem ff. de Offic. Assessor. Et circa vtramque legem ait Glossa idem esse dicendum, si alius extitit cui suum potuit locare laborem, nec tamen id præstitit. Quæ limitatio licet primo aspectu opinioni videatur fauere Nauarri, quandoquidem in eo euentu, in quo alium, cui locaret industriam, non inuenit, salarium solui iubetur; ergo debetur quamuis lucrũlucrum non impediat. Sed si benè inspiciatur, potiùs fauet, quia si ei salarium non debetur quando cum alio pepigit, ideò est quia conducens non fuit caussa amissionis eius: Ergo si conuentio in principio facta non fuit caussa amittendi lucrum, siquidem non erat cui suam locaret industriam, non debetur illi salarium. Et si lex iubet quòd quando impeditus est labor ob casum contingentem ex parte conducentis, si non inuenit, cui se locaret, debetur ei salarium, ideò est quia præsumit lex futurum illum tempore conuentionis.

Export TEI

93

*Ex quibus decidendus venit casus, quem

Export TEI

De eo, cui centum ducata pro aduocatione in lite non continuata sunt promissa.

Ludouicus Lopez proponit suprà Cap. 28. §. Circa verò de eo, cui pro patrocinio in lite quadam centum sunt ducata tributa, & pars illam non est posteà prosecuta. Respondet enim retinere potuisse, maximè ex eo quòd pars minimè de repetitione tractabat. Sed citatus Pater cum distinctione respondet, quòd scilicet, si pars petat, & propter dimissam litem Aduocatus est litem aliam prosecutus, quòd præstare non posset, si circa litem aliam aduocaret, non poterit salarium nisi pro rata leuare iuxta dicta ex §. Cùm quidam. & l. Diem. Verum nihilominùs est vix casum hunc verificari posse, vti valet casus §. Cùm quidam, qui est de scriba, & casus. l. Diem, qui est de Assessore. Sed si litem non habuit, quam neque habere posset, durante priori, bene poterit centum ducata leuare.

Export TEI

94

*Iam circa salarium annuum proxima est

Export TEI

De salario anni, in quo lis nulla.

Auctoris Assertio, quam ex Ioanne Gutierrez & alijs dedimus. nu. 76. posse inquam Aduocatum integrè illud habere, quia hæc videtur tacita clientis voluntas, & quod vno deest anno, in alio potest abundantiùs supra assignati salarij quantitatem impendi. Ex quo apparet inter salarium annuum, & illud, quod pro speciali assignatur lite, discrimen. In priori enim à cliente promittitur dubitante an lites futuræ sint; in altero de lite certa paciscitur, vnde in isto non se exponit soluendi sine Aduocati labore periculo. Quòd si plures lites obuenerint, & salarium non sit competens, videtur augendum, quia solùm videtur promitti pro obligatione Aduocati, vt huic & non alteri, patrocinio suo adsit.

Export TEI

95

*Circa conuentionem illam Aduocati cum

Export TEI

Conuentio clientis & Aduocati à iure damnata.

cliente, vt si in lite vincat, sit centum habiturus, si secus, quinquaginta, & cliens cum parte aduersa compositione aut transactione vtitur, quid sit dicendum constare ait ille, cùm tale pactum sit in Iure prohibitum. l. Si qui. C. de postul. de quo Angelus verb. Aduocatus §. 15.

Export TEI

96

*Tandem asserit ex Siluestro v. Familia.

Export TEI

De salario mortui intra annum.

nu. 4. quòd Aduocato debetur salarium ex publico constitutum, si moriatur intra annum, secus de promisso à parte, quia non debetur nisi pro rata temporis. Et ex Ludouico Lopez Lib. 1. Instruct. Cap. 27. §. At verò licet, quòd si Aduocatus moriatur, non repetetur salarium ab eius heredibus l. 1. ff. de va. & extraord. cognit. & idem de quocumque habente Officium publicum. l. arboribus. ff. de vsu fruct. nisi obstet consuetudo. Sed in Hispania. l. 9. ti. 8. partit. 5. cauetur, quod heredes Aduocati ante finem litis mortui tantùm |

p. 131

pro rata patrocinij exhibiti salarium recuperent. Hæc apud Auctorem.

Export TEI

97

*DEberi absolutè salarium Aduocato, si

Export TEI

Quid ex Iure circa salarium Aduocati vacantis.

per eum non stetit, quo minùs in lite patrocinium exhiberet, colligitur ex citata l. Diem ff. de Offic. Assessor. quæ & habetur in l. Sed addes. §. Cùm quidam citatis, vbi & limitatio adiuncta tenore sequenti: Diem functo Legato Cæsaris, salarium Comitibus residui temporis, quod à Legatis præstitum est, debetur; modò si non posteà Comites cum alijs eodem tempore fuerunt. Diuersum in eo seruatur, qui successorem ante tempus accepit. Sic ex Papiniano. Vbi Legatum Cæsaris esse Præsidem Prouinciæ manifestum est; Comitum autem nomine Assessores designatos affir

Export TEI

Glossa.

mat Glossa. In Additione tamen dicitur sic: Tu dic meliùs, secundùm Ang. & Ioan. Comitibus, id est, omnibus, qui cum eo vadunt ad sibi ministrandum. Sic Additio Dionysij Gothofredi Glossarum Accursij correctoris, cuius est præcedens; cùm tamen re ipsa nihil in illis contrarium reperiatur. Nam in Comitibus Assessores comprehensos dubitari nequit, ideò enim sub titulo de illorum Officio lex ista continetur; & si comitibus omnibus debetur salarium, etiam, & multò quidem potiori iure, deberi Assessoribus, nequit dubitari. Duo ergo illi egregij Iuris-consulti, quibuscum Additionator locutus, id addiderunt, quod omissum ab Accursio fuerat, quia eo loco de Assessoribus tantùm agebatur.

Export TEI

98

*Iam quod ad limitationem attinet, satis

Export TEI

Limitatio qualiter admittenda.

perspicuum est. Dandum scilicet salarium lex decernit, sed si cùm alijs eodem tempore non fuerunt, tempore inquam, de quo immediatè præmissum, Salarium Comitibus residui temporis, vt expressis Accursij Glossa contradicente nemine verb. Residui. Tunc ergo integrum salarium non debebitur. Quod & clarè ostenditur ex Imperatoria decisione, quæ in eodem §. Cùm quidam continetur, & sic habet: Cùm quidam exceptor operas suas locasset, deinde is, qui eas conduxerat, deceßisset: Imperator Antoninus cum Diuo Seuero rescripsit ad libellum exceptoris in hæc verba: Cùm per te non stetisse proponas quominùs locatas operas Antonio Aquilæ solueres, si eodem anno mercedes ab alio non accepisti, fidem contactus impleri æquum est. Sic cùm Imperatores statuissent, statim Papiniani responsio subtexitur, vt id, quod de exceptore est dictum (de eo inquam, qui redigebat aliqua in scriptis) ad Assessores etiam spectare fieret pari ratione compertum. Pro quo & est l. Qui operas. eodem ff. locati, in qua sic ex Iuris-con

Export TEI

l. Qui operas. ff. locati

sulto Paulo: Qui operas suas locauit, totius temporis mercedem accipere debet, si per eum non stetit, quo minùs operas præstaret. Aduocati quoque, si per eos non steterit quominùs caussam agant, honoraria reddere non debent. Vbi quidem limitatio præfata non apponitur, sed eam vt subintellectam adie

Export TEI

Nauarro vt contrarium imponatur.

cit Glossa verb. Debet, subdens, Si non fuit cum alio, & citans leges præfatas. Non ergo Nauarrus id potuit asserere, quod ipsi à nonnullis prauè eum intelligentibus imputatum, & limitatio quidem quam dixit iure non probari, alia est, vt ex ipsius verbis apertè comprobatur, sic enim citato nu. 197. post alia: Etiamsi præstare omisit

Export TEI

Siluester vt aduersetur.

ob casum fortuitum ex persona conductoris contingentem diarium in alio loco, si ille non conduxisset, reperisset; aliàs non in foro conscientiæ: quæ tamen limitatio nobis non videtur iure probari. Sic ille. Vbi perspicuè loquitur de limitatione apposita à Siluestro verb. Locatio num. 12. quem citat in margine, sic enim ille: Si verò quis locauerit operas, si per ipsum non stat quo minùs eas soluat, sed per conductorem, præstabit conductor pensionem, etiamsi casu fortuito impediatur, vt est casus dicti §. Cùm quidam: quod verum puto in conscientia, quando locator aliàs inuenisset mercedem, si tali non locasset. Hæc Siluester, cuius conditionem affirmat Nauarrus iure non probari, quia etiamsi locator aliàs non inuenisset mercedem, putat integram illam, si per eum non stetit, habiturum. Et ita tenuisse vidimus P. Auilam. num. 93. in fine: quidquid ibidem dictum ab ipso de casus diuersitate, de quo ibi comparatione eorum, de quibus in dictis legibus, vt conferenti constabit quæ sunt dicta suprà hoc nu. & antecedenti.

Export TEI

99

*Quod attinet ad salarium annuum sine

Export TEI

Circa Assertionem de salario annuo, quando lis nulla.

difficultate aliqua à citato est Auctore prolatum, nullo pro eo allegato Doctore, quia Ioannis Gutierrez Practicarum quæstionum eruditum opus nondum prodierat, sicut neque Azeuedus, Afflictis autem parum in vsu Theologorum. Bona ergo ductus est ille ratione, cum non leuibus ex Iure fundamentis, de quibus nuper. Et Diana

Export TEI

limitatio ex Diana.

quidem ex Ioanne Gutierrez congruas rationes adducit, sed quibus ipse non plenè conniueat: ait ergo media via incedens saltem in foro conscientiæ non esse tali Aduocato salarium denegandum; neque verò integrè soluendum, sed diminuendum iuxta prudentiam & arbitrium boni viri, iuxta Bobadillam in Polit. Tomo 2. lib. 3. cap. 14. nu. 63. quia si pro cliente eo anno aduocaret, multas occupationes & labores sustineret, quibus non adhibitis, non sustinuit. Addit tamen quòd si talis Aduocatus eius esset ingenij, vt optabilius ei esset ita laborare, quàm otiari, nihil de salario minuendum esset, nisi alia diminuendi caussa subesset. Quæ ratio est de mente P. Rebelli de obligat. Iust. p. 2. lib. 14. cap. 14. nu. 7.

Export TEI

Minimè consequens ostenditur.

& 8. Sed quidem stante huius docti scriptoris sententia de minuendo salario, nullus proculdubio Aduocatus erit, qui aduocandi occupationes & laborem, non censeat otio à litibus præferendum, vnde limitatio dicta quamdam cum sententia Auctoris compugnantiam videtur continere: Vnde & simpliciter & absolutè videtur sententia dicta procedere.

Export TEI

100

*Et quidem P. Rebellus de casu iuxta

Export TEI

P. RebellũRebellum. non aduersari.

terminos eius non est locutus, de annuo scilicet salario, cùm tamen contingat annos esse aliquos litium non motarum; cùm & alij esse possint, in quibus laborare plus solito oporteat Aduocatum: Sed de casu à Nauarro proposito, in quo obligationem in conscientiæ foro non agnoscunt Siluester, Armilla, & Tabiena, apud citatum Patrem num. 6. circa quem mediam sententiam tenet, & doctrinam pro ea traditam casui alteri valde diuerso Diana, vt vidimus, adaptauit, verbis eiusdem adductis. Qui & num. 9. aliam non

Export TEI

Notanda illius doctrina.

prætermittendam attexit, qua præcedens limita|

p. 132

tur dicens locatorem non debere minùs habere mercedis de rigore iustitiæ, si fortè per malitiam noluisset rem secundo conductori locare, etsi commodè posset; eo quòd nullo iure iustitiæ se ad agendum prioris conductoris negotium, in quærendo alio conductore obligauerit: quamuis æquitas suadeat vt aliquid remittat, ac contra charitatem delinquat, si cùm posset sine suo incommodo indemnem magna ex parte reddere conductorem locando rem secundo, non tamen faciat. Sic ille philosophatus, qui cùm de malitia locatoris loquatur, vbi illa cessat, obligatio etiam prædicta cessabit. Neque contra charitatem delictum emerget, aliàs non abesset malitia, quæ tunc non extat, quando quis vtitur iure suo, vt in præsenti dici potest. Benè verum est Glos

Export TEI

Glossa.

sam in citatum §. Cùm quidam l. ades v. Residui in contrarium stare, sic enim ibi: Post mortem Legati, modò si non &c. suprà de Officio Assess. l. Diem. Idem si esse poterant, secundùm Ioannem, quia tunc stetisse videntur. Sic Glossa, quæ & idem habet in l. Qui operas §. 1. ibi: Idem si potuerunt esse. Sed sententia illa vnius Doctoris fuit, Glossa se referente ad dicta, quæ est Accursij, non in omnibus admissi, immò & aliquando dictus somniare vt verb. Græco vocabulo hircos. In Proœmio Digestorum. Sed sua sit viro tanto laus, de quo erunt fortè qui dicant, plus somniantem sapere, quâm alios vigilantes.

Export TEI

101

*Quod ab Auctore dictum circa augen

Export TEI

Quid quando non est competens salarium.

dum salarium, quando non est competens, vt visum nu. 94. in fine, quia solùm videtur designari pro obligatione Aduocati, ne scilicet pro alio patrocinium suscipiat, eam videtur habere difficultatem, vt pro qualibet lite distinctum sit salarium tribuendum, etiamsi illæ non sint plures, quia prius illud pro sola est obligatione dicta constitutum: quod quidem apparet durum, & ita ad boni viri arbitrium reducendum.

Export TEI

102

*Potest insuper dubitari an quod

Export TEI

Leges pro salario an obligent in conscientia.

est præfatis legibus constitutum circa salarij solutionem, obligationem in conscientia inferat, an solùm in foro iudiciali, videntur enim Scriptores discrimen hoc non semel indicare, vt visum num. 98. Nulla lex Canonica pro obligatione in foro animæ inducitur, sed Ethnicorum Imperatorum, & Iurisconsultorum insignium pro legibus admissa responsa. Vnde & P. Rebellus suprà num. 5. in fine

Export TEI

P. Rebellus.

ita scribit: Loquor autem in foro conscientiæ (in casu, de quo ibi, integræ solutionis) sicut Syluester, & alij se loqui declarant: de foro autem iudiciali, Iurisperiti videre possunt Doctores, iura, & rationes, quæ pro vtraque parte à Cassadore referuntur. Sic ille. Vbi tamen non est de lege aliqua in speciali locutus, sed de peculiari casu, in quo pro soluenda integrè mercede fuerat in iudicio lata sententia, cum tamen videretur illa minimè conformis æquitati. Quod autem ad leges attinet, videtur in illarum obseruatione iustitiæ rigorem agnoscere, ius suum vnicuique tribuentis, vt constat ex adductis nu. 100. dum ait locatorem non debere minùs habere mercedis de rigore iustitiæ, licet pro casu, de quo ibi, etiam forum conscientiæ distinxerit, dum dixit, saltem in foro conscientiæ. Itaque locator de rigore iustitiæ minùs habere mercedis non debet. Supponitur ergo iustitiæ titulus ad non habendum minus. Atqui hoc ex dispositione iuris prouenit, iuxta quod integra merces assignatur. Ex quo & conuincitur in vtroque id foro locum habere, quia in vtroque firmissimum est, vbi titulus iustitiæ interuenit, illud esse vnicuique reddendum. Quomodo autem hoc possit cum assertione illa de minuenda mercede componi, suo est relinquendum Auctori, vel alteri, qui circa hoc suam voluerit industriam spirituali cum mercede locare.

Export TEI

103

*Vt ergo circa præfatam difficultatem

Export TEI

Commoda resolutio.

opportunum aliquid dicamus, obseruandum est in quibusdam ex illis adeò esse naturali iuri conformem decisionem, vt etiam ijs non obstantibus ita deberet iudicari. Talis est decisio l. Addes. §. Cùm quidam, cuius tenorem dedimus nu. 98. & idem est de l. Qui operas. Similiter intellecta. In alijs autem etsi congrua ratio appareat, non tamen talis, vt & pro opposita decisione non possit etiam congrua reperiri. Et ita videre licet in l. Diem, de qua nu. 97. vbi illud: Diuersum in eo seruetur, qui successorem ante tempus accepit. Vbi illud In eo ad Assessorem referri posse habetur in Glossa; iuxta quam etiam ad Legatum, quod est verius, vt in summario marginali. Vt enim etiam accipiente successorem Legato integrum Assessori salarium staret, congrua satis ratio erat, sicut etiam si Assessor sine sua culpa (cuius nulla in textu mentio, quidquid in Glossa extet) acciperet successorem. Quidquid ergo de ijs fuerit in conscientiæ foro, de prioribus illis nulla esse dubitatio potest, vt scilicet eatenus in conscientia vrgeant, quatenus in ipsis obligationes iustitiæ irrefragabiles proponuntur, auctoritate eorum, quibus non potest rationabiliter reluctari. Ne

Export TEI

Ciuilis iuris quanta auctoritas, etiam à Canonico recepta & practicata.

que enim dici potest Ethnicorum esse placita pro legibus admissa, in eorum auctoritate sistendo, quia à Christianis Imperatoribus sunt proposita, & vbi circa aliqua leges Ecclesiasticæ desunt, iuxta ciuiles iudicandum esse constat, cum pro eo sint multæ Canonicæ sanctiones, vt videri potest apud Cardinalem Tuschum Tomo 5. Lit.

Export TEI

Cardinalis Tuschus.

L. Conclus. 277. præsertim nu. 8. vbi ita scribit: Amplia, quia leges Ciuiles & pœnales sunt in genere approbatæ à sacris Canonibus in tantùm, quòd Ecclesia illis vtatur generaliter, nisi sint contrariæ in aliquo legi diuinæ, vel sacris Canonibus, vt in toto tit. dist. 10. & maximè in cap. 1. & Cap. Constitutiones, in Cap. fin. 16. q. 3. ibi: Venerandæ Romanæ leges diuinitus per ora Principum promulgatæ. Sic ille. Ex quibus videtur non solùm legibus, in quibus est titulus iustitiæ manifestus, esse deferendum, sed etiam alijs, in quibus nihil est, quod obstare possit ex nuper indicatis à doctissimo Cardinali, iuxta materiæ qualitatem, quæ in negotio præsenti non esse leuem nequit dubi

Export TEI

Suo municipali cuicumque Prouinciæ iure reseruato, præsertim Hispaniæ.

tari, & de legum ciuilium obligatione ex professo tractatio huic quidem loco neutiquàm opportuna, quæ & obuios habet Auctores, vnde id, quod breuiter tactum æqui bonique consulatur, vt ad alia transeamus. Si admoneamus interim, licet ea, quæ sunt dicta, ad Indias non videantur speciali ratione spectare, cùm sit doctrina communis, quia tamen occasione Scriptoris Indici sunt dicta, non debere aliena censeri: ex quibus id etiam habetur, vt dum lectores Indici, quæ |

p. 133

ipsis sunt propria lustrant, circa alia, quæ & eos scire oportet, pariter instruantur, cùm & omnibus etiam nostro quali cumque labore prodesse ingenua voluntas sit, iam alibi, nec semel, propalata.

Export TEI

104

*LImæ, quæ Peruuiani regni Metropo

Export TEI

Proposita difficultas.

lis, Ecclesia ædificata est, Archipræsule annuente, & non libenti modo, sed promotore cum impensarum portione notabili, supremo Magistratu, sicut & Religiosis, quorum erat futura sedes, alias in eadem vrbe præcipuas habentibus, & in illa magno suis ministerijs animarum bono post admiranda experimenta futuris. Quia verò ita ædificata est, vt Ecclesiasticus Prælatus noluerit Parochialibus iuribus derogari, sed instar Capellæ haberi, vt reuera erat antequam in nouam ac pulcherrimam formam assurgeret, quomodò eminet, post mortem dicti Prælati finita, & Sanctissimo in illa Sacramento, quod & iam Reuerendissimus idem Præsul indulserat, auctoritate Venerandi S. V. Capituli collocato, illud in publica & solemnissima supplicatione, quæ nec primam similem visa est, nec habere sequentem, maiori ex illo Dignitate deportante. Et hæc cùm se habeant, sintque in domo Ecclesiæ contigua Religiosi aliqui, & illustris schola pro elementaria puerorum pauperum eruditione; dubitatum est quid iuris erga Ecclesiam dictam Parochis competat, ita illud amplificantibus quibusdam, vt velut in propria, nihil non eis liceat, ædituorum ferè more Religiosis acturis. & pro admittendis funeribus bona fuerat venia à Generali Vicario S. V. concessa, qua tamen abstinere visum, ne contentiosum aliquid serperet; & pacis inimica discordia; quamquàm & id non videntur Parochi ægrè laturi, dummodo id omne in dicta Ecclesia haberent, quod in propria erant habituri, vt neque candela vna in Ecclesia remaneret. In quo quidem nihil est quod culpare intendam viris in illis, qui meritis probitatis & doctrinæ munus in eo genere sublimius tenuerunt, neque illa, quæ ad caussam istam pertinent, si iure & auctoritate subsistant, poterunt improbare. Et vt improbent (quod non credo) erunt qui probent alij, & pro ijs, quæ huius generis esse alibi, aut hoc etiam in loco, currentibus sæculis, esse poterunt, aliquatenus subseruire. Et hac de caussa Religionem non exprimo, neque omnes, quæ interuenerunt exequor circumstantias, ad ea, quæ substantialia sunt præsertim intentus, sic enim communior poterit esse doctrina, & consequenter vtilitas, si lucem publicam senilia hæc documenta vidisse contingat, sed non caduca, dum virilis animi constantia perseuerat, Auctori grates.

Export TEI

105

*Primò ergo statuendum est Ecclesiam

Export TEI

Ecclesia quomodo esse Religiosorum possit, & reuera sit.

dictam ad Religiosos spectare, pro quibus constructa est, & eorum esse eo modo, quo res sacræ alicuius esse possunt, vel iure dominij, vel vsus à nullo auferibilis. Iuxta ea, quæ videri possunt in Nauarro Consil. 1. de sepulturis. Cardinali Tuscho Tomo 2. lit. D. Conclus. 60. nu. 2. Diana Parte 10. Tractat. 16. Resolut. 64. P. Oñate de Contract. Disput. 5. num. 358. & alijs Nihil enim occurrere potest, quod iuridicæ tali obstet possessioni: locus namque iuridicè comparatus est, ijs concedentibus, ad quos spectare concessio poterat, in quo Capella, Ecclesiæ mediocris amplitudine fuerat, à ciue pio constructa, cuius heres illam dictis Religiosis legitimè consignauit, vnde & possidenda ipsis in lolo eodem alia erecta est, minimè erigenda, si illius cura committenda alijs crederetur. Sicut ergo de domibus iam olim pro eorum habitatione fundatis, & coniunctis Ecclesijs dubitatio esse nulla potest, ita neque de ista eodem intuitu sine vlla tergiuersatione, populo sic clamante & congratulante, constructa, vnde inter alias Religionis prædictæ Ecclesias ab omnibus numeratur.

Export TEI

106

*Ex eo autem quòd locus dictus iam

Export TEI

Regiæ licentiæ defectum non obstare.

olim fuerat pro ædificatione concessus, cum pacifica plurium annorum possessione, sequitur non posse Regiæ licentiæ opponi defectum, quia vel necessaria non fuit, vel cum præsumpta actum, longi temporis possessione firmata, cùm circa id fuerit contradictio nulla, ante nouæ fabricæ constructionem. Id enim quod cum præsumpta licentia peractum est, per longi temporis præsertim spatium, tunc tantùm cessat, quando contradictio eius ad quem spectat concessio superuenit, ex l. adigere §. Quamuis. ff. de iure, rep. Tiraquellus in Tractatu Cessante caussa par. 1. ex quibus Marius Antoninus Lib. 1. variar. Resolut. Finali. Casu 19. Eo autem stante circa prius ædificium, circa nouum esse non potuit difficultas, quia prioris Ecclesiæ melioratio fuit, cum nullius præiudicio; quod cùm accidit, nulla est noua licentia necessaria. Quomodo enim non placeat ei, ad quem concessio spectat, melioratio talis, aut quomodo non potest in priori licentia hæc etiam esse comprehensa, aut præsumi contra illius voluntatem futurum, vt Dei cultus, & fidelior deuotio, ac vrbis splendor augeatur, sine inconuenienti vllo, & cuiusquam præiudicio? Est ergo coniectura talis adeò verosimilis, vt pro lege & natura haberi possit: sic enim & graues Scriptores dicunt, addentes eum, qui habet verosimile pro se, posse dici habere casum legis apud Barbosam Axiomate 223. n. 4. in Tractatu de illis. Sic lo

Export TEI

Verisimilitudo pro lege habetur.

quendo in particulari nostro, qui locum accepit, potest in eo ædificare ad cælum vsque, apud citatum in votis decisiuis & consultiuis voto 102. n. 52. qui Dubio 1. eiusdem voti de ædificio Ecclesiæ agit in ampliorem formam erectæ, & altiore turre, cum Campanis & pluribus & maioribus, idque defendit, etiamsi cum aliqua vicinorum incommoditate sit futurum, cùm tamen magna non sit, de quo nu. 42. & seqq.

Export TEI

107

*Hinc sequitur posse dictos Religio

Export TEI

Quid in Ecclesia præfata liceat Religiosis.

sos tamquàm in Ecclesia propria Sacramenta ministrare, cantare Missas, & prædicare. Pro cuius proprietate, eo modo, quo esse proprietas potest, iuxta dicta, id etiam facit, quod |

p. 134

in maiori Altari, & pulpito sancti illius Religionis effigiati visuntur. Nec solùm per se cantare Missas possunt, sed etiam per Sacerdotes sæculares, quia pro eo prohibitio iuridica extat nulla, neque in licentia pro ædificatione tale quidquam expressum inuenitur. Neque allegare Parochi possunt ex eo præiudicium creari ipsis, quatenus stipendijs Missarum talium defraudari possunt. Nam eo quis defraudari dicitur, quo per fraudem priuatur; cùm tamen in casu præsenti nihil tale accidat, neque enim si tales à talibus Missæ non dicerentur, eas fuissent illi dicturi, cùm Religiosi per se dicere possent, & eorum intuitu ab ijs petantur, pro quibus offeruntur, qui nihil de Parochis cogitarunt. Et quidem si circa hoc aliquod sit futurum cum turbulenta agendi ratione dissidium, facilè illud vitari potest, omissa huiusmodi cantatione, cuius Religiosi laborem semper assumant, sic enim cantando rumpetur anguis

Export TEI

Virgil.

discordiarum auctor, & cantabunt Angeli in terra pacem hominibus bonæ voluntatis. Lucæ 2.

Export TEI

108

*Quod ad funera attinet iam vidimus

Export TEI

Specialia quoad funera.

pro controuersijs vitandis licentiam impetratam; tunc autem de iuribus aliàs reportari solitis quæstio nulla; non deberi autem integras oblationes, ac si in Parochiali Ecclesia funus haberetur, ex præmissis conuincitur fundamentis, & roboratur ex Decretoria declaratione Sacræ Rituum Congregationis die 31. Martij 1629. quam adducit Barbosa Parte 3. de Officio & potestate Parochi cap. 26. num. 22. respondit enim Curatum Casalis Casæpullæ Capuanæ Diœcesis non posse prohibere Alicornio Natali eiusdem terræ, ius sepulturæ pro se & successoribus, in Ecclesia per ipsum Alicornium ædificata, reseruata Quarta funerali proprio Parocho. Non ergo Parocho in Ecclesia, quam sui iuris esse contendit Parochus, si Regularis sit, integræ debentur oblationes, talis siquidem erat, de qua præcedens dispositio. Super quo & fuit repetita decisio, de qua apud eumdem num. 23. tenoris sequentis: Si Curatus requisitus interesse recuset, vel petitam licentiam deneget, posse in dicta Ecclesia tradi sepulturæ supradictorum corpora, sine ipsius interuentu & licentia. Sic S. Congregatio, vbi de iuribus nihil, neque de funerali officio in dicta Ecclesia, cùm tantùm vt intersit requiri debeat, secundùm diuersas consuetudines in ordine ad concursum pro funeribus decorandis.

Export TEI

109

*Quia verò in licentia ædificandi appo

Export TEI

Limitatio de Iuribus Parochialibus quid operetur.

ni limitatio illa potuit, & in ea possit insisti, quid illa operetur oportet videamus. Pro quo faciunt ea, quæ apud eumdem habentur Scriptorem supra cap. 25. nu. 11. vbi post præcedentem limitationem in priuilegijs apponi solitam, & reuocationem Clementinæ Dudum sic subdit: Sublimita vt non procedat quando habentes huiusmodi priuilegia habuerunt licentiam ædificandi aliquod

Export TEI

Barbosa.

Monasterium cum conditione vt ædificaretur sine præiudicio iurium Ecclesiarum Parochialium. Rota in dicta Granatensi Quartæ funeralium 31. Maij, 1610. coram bon. min. Cardinali Cassalerio. Sic ille. Vbi iurium Parochialium nomine Quarta funeralis intelligitur, vt constat ex nn. 10. & antecedentibus, & consequentibus, de illa enim toto illo Capite. Ex quibus habemus Parochos ius non habere ad integras ex funeribus obuentiones, quidquid sit de Quarta illis aut alijs soluenda pro qua in Indijs diuersa consuetudo, de qua dictum in Thesæuro Tomo 2. Tit. 13. nu. 79. & 48. & Tit. 16. nu. 24. & seqq. & inferiùs, Deo dante, aliquid subijciendum.

Export TEI

110

*Circa oblationes extat apud citatum An

Export TEI

Quid circa oblationes.

tistitem ibidem cap. 24. n. 24. id quod non prætermisisse iuuabit: ait enim oblationes, quæ fiunt in Capella vel Oratorio sito intra Parochiæ fines, non Oratorio, sed ipsi Parochiali adiudicari debere, pro quo Doctores inducit. Ex qua doctrina fieri potuit, vt circa Ecclesiam dictam simile aliquid tentaretur, dum non plusquàm Capella videtur reputata. Sed quidem quod Ecclesia sit, & illustris quidem Ecclesia, dubitari nequit, quidquid circa nomina libeat digladiari, Capella dici

Export TEI

Quid Capella.

solet locus paruus diuino cultui dedicatus, vbi officia tamen non solent diuina solemniter peragi, neque Sacramenta generaliter administrari. Et de Capellæ quidem nominis originatione agit e

Export TEI

P. Azor.

ruditè P. Azor Tomo 2. Lib, 3. cap. 8. qui Quæs. 1. §. 2. ita scribit: Ex quo factum est vt in Iure Canonico

Export TEI

Vide etiam Barbosam Tomo 2. de iure Eccles. Cap. 5.

Capellæ nomine aliquando significetur Altare in sacra æde aliqua extructum Cap. Quæsitum & Cap. Altare l. q. 3. Aliquando verò Oratorium, siue sacra ædicula à templo seiuncta; aliquando Oratorium extra templum quidem positum, sed ipsi templo annexum & adhærens: aliquando locus sacer in templo ferreis, aut ligneis clausus cancellis, vnum aut plura Altaria continens. Hinc in Iure Canonico extat titulus de Capellis Monachorum, quæ sunt sacræ ædes ab ipsis Cœnobijs distinctæ & semotæ, aut ædiculæ in templis Monachorum inclusæ, in quibus Sacerdotes instituuntur, qui earum curam habeant. Hæc ille. Ex quibus habemus Capellæ nomen impropriè ædi sacræ, de qua agimus, adaptari: licet enim semota sit à præcipua Ecclesia & Religiosa domo, ædiculæ tamen nomine sine illius nequit iniuria compellari. Quod enim citatus Scriptor de Capellis Monachorum loquens, eas, quæ à Cœnobijs distinctæ & semotæ, ędesædes dixit, iuxta id accipiendum, quod dixerat priùs, siue sacra ædicula à templo seiuncta, quæ ædes aliquomodo vocari potest comparatione illarum, de quibus statim subiunxit, aut ædiculæ in templis Monachorum inclusæ. Cùm tamen ædes, de qua est sermo, ea sit, quæ sese inspicientium oculis cum admiratione & voluptate insolita repræsentat.

Export TEI

111

*Sed quidquid de hoc sit, ad oblationes

Export TEI

Notanda doctrina.

quod spectat, non obstante Doctorum præfatorum asserto, quod in sensum est commodum aduocandum, ita moderatur Hieronymus Carat: in Opusculo de Iuribus Parochialibus Tit. 3. cap. 11. vt Oblationes factæ in pariete domus priuatæ depictæ imagini, tunc Parochiali quærantur, cùm aliàs de offerentium non constat contraria voluntate, vt si quis obtulisset contemplatione domini, si esset pauper, vel sciret eum oblationes solitum in suas necessitates, aut in vsus pios conuertere. Neque obstare Cap. Hanc consuetudinem. 11. q. 1. quia loquitur de oblatis in Ecclesia, non in loco profano. Vbi quidem, semoto eo, quod de loco profano dicitur, facilis est applicatio, cum expressa ra|

p. 135

tionis maioritate. Neque de loco prophano quod est dictum ab Auctore præfato vim assertionis infirmat, quandoquidem & ea, quæ imagini in eo depictæ offeruntur, ad Parochialem pertinere asserit. Et ita stat, quod ex illius assertione deducitur, scilicet circa id, quod offertur, attendendam esse offerentis voluntatem, quæ in casu præsenti indubitabile est minimè ad Parochialem, sed ad illam, in qua oblationes fiunt, inclinare. Durum enim valde esset vt contra offerrentium voluntatem res ad non cogitatione apprehensos peruenirent. Ecclesia enim suis cum bene meritis benignè agit, & voluntati rationabili condescendit. Vnde si quis fundet beneficia

Export TEI

Alia de Capellania beneficiali.

lem Capellaniam, & declaret non debere Ordinarium in eius se visitationem intromittere, conditio talis admittitur, vt videri potest apud Nicolaum Garciam de Beneficijs Parte 1. cap. 2. nu. 98. ex quo P. Palaus Tomo 2. Tract. 13. Disp. 1. Puncto 6. nu. 8. & alia plura sunt huiusmodi benignitatis argumenta. Et circa præfatam de offerentis voluntate doctrinam ex citato Hieronymo Carat.

Export TEI

Opportuna altera.

alia satis opportuna succurrit, de qua Tit. 13. in principio, vbi ait oblationes, quæ fiunt in Missa de sponso, quæ celebratur à Parocho in aliena Parochia, debere esse celebrantis, addita statim irrefragabili ratione, Cùm eius contemplatione dentur. Videndus etiam Barbosa citato cap. 24. n. 30. vbi ait solùm in dubio circa voluntatem offerentium oblationes ad Parochum pertinere. Neque de Oblationibus in Missa ad Offertorium fieri solitis hoc loco in speciali quidquam dicendum, cùm nullo modo in vsu sint apud Religiosos prędictosprædictos, de quibus & dictum in Thesauro Tit. 12. nu. 458. & seqq.

Export TEI

112

*COnsummatum quidem ædificium di

Export TEI

Debita ex ædificio relicta mortuo promotore.

ctum, pro quo nobilissimus promotor peculiarem assumpsit curam, pro impensis hinc inde pecunijs corrogatis, operarios conducens, & industrium adhibens præfectum, qui & proprias ingenti numero pecunias contulit, earum solutionem à promotore dicto iuxta eiusdem indubitatam fidem accepturus. Sed ipsius superueniente insperata morte, quæ soluenda erant præfecto dicto, & operarijs, quibus integra non facta compensatio, insoluta cum eorum dolore ingenti remanserunt. Et clamauerunt illi apud Religiosos clamore valido, & Prouincialem, quia apud demortui hæredes inanis clamor, cum quo omnes, quæ ad negotium huiusmodi spectabant, interuenerant pactiones, sicut & cum Religiosis ipsis, qui ex proprijs fornacibus ad principem domum spectantibus calcem & lateres contulerunt, accepturi pretium, sic viro illo pietate insigni promittente, nec soluente tamen, vnde & clamare cum creditoribus potuere alijs, ingenti summa fraudati; sed clamorem cohibuere suum sine fructu aliquo audiendum, illud habituri solatium, in opere ad Religionem ipsorum spectante, quidquid illud fuit, esse feliciter amissum, in quo ex parte, sicut & aliunde etiam, considerabilem habere concursum potuerunt. Quid ergo erga dictos faciendum incessabiles petitores. Apud quos iustas deponent illi querelas? Contra quos agere illi poterunt, qui ad proprias necessitates subleuandas spe solutionis certæ respirabant?

Export TEI

113

*Circa quæ vti certum est statutum Re

Export TEI

Ad eorum solutionem, non teneri Religiosos, pro quo notanda aliqua.

ligiosis ex iustitia nullam obligationem incumbere huiusmodi solutionis, quia cum illis nihil actum, quibus nec penitus placuit adeò sumptuosa ædificatio, acta autem inter alios alteri nocere non possunt, eo non citato, pro quo receptissimo Iuris dogmate Auctores adducit Marius Antoninus variar. Resolut. lib. 1. Resolut. 82. nu. 9. vers. Tum quia. Quod est etiam verissimum, quamuis Religiosus aliquis opus vrgeret, cui ea esset fabrica ob priuatam deuotionem grata, & studium erga principem promotorem: cùm Religiosi factum nocere Monasterio nequeat, qui ad agendum nullam habuit legitimam potestatem. Ex Cap. Cùm quibusdam de fideiussor. de quo aliàs multa dicta. Licet etiam Religiosus quidam fabricæ addictus fuerit, vt operarijs assisteret, & ipsis per hebdomades mercedem solueret; id quidem non Religionis nomine, sed promotoris, sic postulantis est factum: vnde solam licentiæ rationem habuit, quam constat minimè vim habere mandati; vt est compertum etiamsi præceptum interueniat, quia nihil ex eo habetur præter obediendi obligationem specialem, quod stare potest absque eo quòd Superioris nomine agat subditus, ad quod ita est mandatum necessarium, vt quidquid sine eo factum fuerit, ratum haberi non possit, vt est notissimum Iuris axioma apud Barbosam Tractatu de illis Axiom. 197. nu. 18.

Export TEI

Quid pro rato haberi nequeat.

vbi textus & Doctores: Ratum quis habere non potest, quod suo nomine non est gestum. Et non censetur nomine alicuius fieri, pro quo mandatum non præcessit, mandato sumpto non pro præcepto, sed pro commissione iuxta Iuristicam acceptionem.

Export TEI

114

*Sola ergo videtur relinqui difficultas

Export TEI

Ius quale in ædificium mutuatis pecuniis factum.

circa Ecclesiam ipsam, & bona ipsius, aut constructas operis, aut pecunijs comparata. Pro quo extat l. 26. tit. 13. part. 5. iuxta quem videri potest decidenda, sic enim ibi: E aun decimos, que si algun home recibiese de otro marauedis prestados para guarnir alguna naue, ô para refazerla, ô para fazer alguna cosa, ô otro edificio, ô para refazerlo,

Export TEI

Lex Partitarum.

que qualquiera de estas cosas, en que fuessen metidos, ô despendidos los marauedis, fincan obligados calladamente à aquel, que los emprestò. Sic lex, quæ in eo quod ad refectionem nauis & domus spectat, ex Cæsareo est Iure desumpta. Authent. de æqualit. dotis. §. His consequens est. Collat. 7. ex nouella Constitut. 97. Quidquid circa illam docti Iurisconsulti, & Theologi etiam discurrant, an scilicet de hypotheca procedat, an de priuilegio prælationis, pro quo videri potest P. Vasquez in Opusculis, Opuscul. de Pignoribus & Hypothecis cap. 3. n. 37. & seqq. & P. Palaus Tractatu 32. de Iustitia Commutat. Disput. 1. Puncto 18. §. 12. nu. 15. Quoad id verò quod ad nouam domum aut ædificium spectat, expressa in lege est facta additio; quamuis sine illa id stare posse, quod per eamdem habetur, multi Doctores iudicarint, tum extranei, nihil de tali lege cogitantes, sed ciuilibus insistentes; tum etiam Hispani pro quo P. Oñate Tomo 2. de Contractibus Disput. 57. n. 68. |

p. 136

vbi & leges alias adducit. Ex his ergo videtur ijs, qui pro construenda Ecclesia pecunias mutuarunt, ius in ipsam esse concedendum. Sed qui

Export TEI

Et quod in Ecclesiam, quæ in alienabilis.

mutuauit quid cum Ecclesia efficiat, nisi vt in illa Deum exoret suis necessitatibus subueniri? Præterquam quòd Ecclesia alienari non potest, cùm nullius sit in ea dominium, vt clamant Sacri Canones, de quibus Auctores dati nu. 105. & licet Fusarius de substit. q. 696. asserat pro ære contracto posse dari in solutum bona alienari prohibita: quod & admittunt alij quando alienatio est necessaria, vt videri potest apud Angelum Bossium Tomo 3. Tit. 18. qui est de alinatione bonorum Ecclesiasticorum num. 219. Id tamen de Ecclesia ipsa inauditum est: de qua & ille cum alijs nu. 388. quod in præsenti casu non posset ad executionem perduci. Cùm enim Ecclesia superabundanti pretio constiterit, non erat creditori pro octaua illius parte tradenda, nisi superabundans ipse tribuisset. Quod tamen ipsi esset prorsus impossibile; neque enim illud aut ipse haberet, aut ex publica subhastatione colligere potuisset.

Export TEI

115

*Poterit ergo ad ornamenta Ecclesiæ

Export TEI

Quid de ornamentis. Et aliis pretiosis.

prouocari: quod tamen negant Auctores plures apud nuper citatum. Sed sit illud probabile, & pietate vrgente minùs probabilis sententia in praxim pertrahatur. In primis pretiosa monilia, quæ pulcherrimæ & deuotissimæ Virginis imagini ante Ecclesiæ constructionem oblata sunt, dari creditori nequeunt, quia id esset contra donantium voluntatem, nec sine scandalo stare posset: neque ad illa ius aliquid prætendi à præfato potest, quia nec pecunia illius empta, & sine vllo ad nouam Ecclesiam intuitu, sed solius Virginis respectu condonata. Quod & de vasis sacris, ornamentis, lampadibus, & nonnullis alijs est pariter pronuntiandum: in priori siquidem Ecclesia fuerant, in qua nihil nisi ex pia donatione habitum reperitur, & ad certos omnia vsus: quod cùm accidit, ad solum Pontificem spectat licentiam pro alienatione concedere, vt ex Mastrillo, Riccio, Ridoano, & Baldo tradit citatus Bossius suprà num. 57. & 234. vbi addit Borrellum. Licet autem Auctor dictus cum alijs probet relicta cum conditione vt non alienentur, posse superueniente casu grauis necessitatis alienari, & casus grauis necessitatis censeatur solutio vrgens debitorum, iuxta eumdem nu. 58. Ibidem tamen cum multis addit expectandam iudicis sententiam & executionem. Quod tamen nec factum, nec fiet aliquando. Vbi & addendum ex eodem num. 48. Deficientibus mobilibus superfluis recurrendum ad immobilia, cùm fine mobilibus necessarijs Ecclesia non possit deseruiri, sed bene sine immobilibus, & ex his primò minùs vtilia Ecclesiæ. Quæ ita cùm sint, si ad executionem deueniendum sit, parùm certè supererit, ex quo is, qui pecunias mutuas dedit, commodum possit considerabile reportare. Cui quidem ex benigna quadam anticipatione oblata sunt in pignus pro parte debiti pretiosa monilia; quod tamen fieri non posse Doctores tradunt à Barbosa congesti in Tractatu de Appellatiuis verb. Alienatio n. 9.

Export TEI

116

*Et hæc quidem circa eum, qui pecu

Export TEI

Quid de artificibus, quibus non est satisfactum.

nias contulit, pro alijs autem qui aliter fabricam promouerunt multorum, quæ ad eam conducunt, vel ad ipsius ornatum, effectione, ius videtur idem admittendum, circa portas inquam fenestras, pulpitum, campanas pro quibus non est integra facta solutio. Ergone poterit vnusquisque quod ab ipso est factum extrahere, & quo voluerit comportare? Minimè quidem, siquidem partes Ecclesiæ sunt, & eodem cum illa iure censendæ, cùm sine illis nequeat, vt nuper dicebatur, Ecclesia deseruiri, & in quorum fuerit pacifica possessione. Licet enim tot non indiguerit Campanis, in honorem tamen Ecclesiæ

Export TEI

De Campanis quod in speciali.

consecratæ sunt, & sine illius dedecore stare nequit, vt èex turribus deijciantur, in quibus pro ipsius dedicatione plausibiliter sonuerunt. Licet autem Ioannes XXII. in quadam Extrauaganti, quam refert Barbosa In Votis Decisiuis citato voto 102. Dub. 2. Religiosorum Ecclesias vnam tantùm Campanam habere præceperit, id tamen consuetudine abrogatum graues scriptores affirmant, & ipsa experientia contestatur. Et quidem citatus Barbosa num. 65. & 76. ita illam admittit, vt non possit extendi de loco ad locum, & ita Ecclesiam S. Genesij Matritentem, quæ tres Campanas habuerat, quatuor, & quidem maiores, in noua Ecclesia non potuisse constituere. Ex quo aliquis arguere in casu præsenti posset, quandoquidem in diruta Ecclesia constat non tot extitisse Campanas. Sed verò cùm modò circa pluralitatem Campanarum quæstio non moueatur, & qui soluendas sibi postulat, etiam alias libenter, si soluantur, efficiet, nihil ex eo habetur contra pacificam Ecclesiæ possessionem. Manebunt ergo hic & illi sua laboris remuneratione fraudati? Quid inde? Talia quotidie videmus accidere, & ingentes summas morte debitorum, sine spe recuperationis amitti. Nihilo

Export TEI

De felici debitorum exitu.

minùs Religiosorum pietas erga satisfactionem solicita, collectis hinc inde subsidijs Opificibus ferè omnibus satisfecit, & si qui restant spe satisfactionis integræ, in pace in id ipsum dormiunt & requiescunt. Qua etiam pecuniarius creditor ille fouetur, debiti parte suscepta, integram Deo benè iuuante suscepturus, vel quantum æquum fuerit, vbi cum proprio debitore non agitur, & multò minori summa, quàm sit ipsi tribuenda, debuerit esse contentus. Moderata ergo remissione omnia potuerunt, & poterunt, Dei opitulante benignitate componi, gratias ipsi creditoribus agentibus, quibus agere cum ijs obtigit, qui sua non quærunt, sed quæ Iesv Christi; etsi aliquando sua, quia & illa Iesv Christi, & non sua tantùm, vt eiusdem gloriæ possint militare.

Export TEI

117

*CAsus accidit his diebus in prouectæ æ

Export TEI

Casus propositus.

tatis Indorum Parocho, extra Parochialem populum iam per annos aliquot ægrotantem sine spe vlla reuersionis. Et missi quidem qui defectum supplerent alij & alij Sacerdotes, |

p. 137

quia nullus Indis Paræcianis gratus, eo quod in illis quod minus probarent, reuera comperissent, vnde & Parochia ire in deterius quotidie videbatur. Illud ergo tantùm est visum opportunum fore remedium, si Coadiutor cum successionis iure daretur, consulturus proculdubio miseris Paræcianis, & vt oues proprias tractaturus. Et non defuit qui ita censeret, & quia ad ipsum spectare poterat aliquomodo dispositio, ita vt sibi verosimile, & conueniens attentaret. Pro quo facere possunt quæ Barbosa tradit Tomo 2. de Iure Ecclesiastico Cap. 10. n. 32. scilicet quod quamuis post Concilium Tridentinum Seßione 25. de Reformat. Cap. 7. vers. in Coadiutorijs Coadiutoria

Export TEI

Pro affirmatione quid faciat.

perpetua cum iure succedendi non permittatur, id quod vsque ad Sixtum V. est inuiolabiliter obseruatum; sed ab eo vsque ad hæc tempora huiusmodi sunt Coadiutoriæ concessæ, & conceduntur. Iuxta quod & loquitur Dom. Quitensis in Itinerario Lib. 1. Tract. 9. Seßione 2. nu. 5. citato Machado iuxta narrationem præfatam Tom. 2. lib. 4. parte 2. Tract. 3. & Barbosa eumdem referente, sed fideliori citatione, scilicet Parte 6. Tract. 18. Documento. 1. n. 2. vers. Por derecho. affirmans in Episcopatu Quitensi à viginti annis vsque ad eum, in quo scribebat, plures fuisse Coadiutorias cum futura successione concessas à doctis Prælatis, in stylo & consuetudine recepta fundatis.

Export TEI

118

*Dicendum tamen cum eôdem Antistite,

Export TEI

Contrarium statuitur.

qui ita ibi concludit: Però yo no lo licehice, id fieri non posse. Pro quo est sensus communis Doctorum, quia sic est à Concilio Tridentino citato Capite constitutum, sicut & Cap. 6. Seßionis 21. vbi Episcopis tantùm pro tempore assignandi Coadiutores, aur Vicarios facultas conceditur. Videantur Barbosa suprà, vbi adducit Flaminium, Gonzalez, Monetam, Campanilem, & Garciam, sicut & in Collectaneis ad citatum Cap. 7. nu. 46. P. Thomas Sancius Tomo 1. Consil. moral. Lib. 2. Cap. 2. Dub. 64. n. 1. P. Azor Tom. 2. Lib. 3. Cap. 2. Quæs. 2. P. Palaus Tom. 2. Tract. 13. qui est de Beneficijs, Disput. 1. Punct. 9. num. 7. apud quos alij. P. Bauni de Beneficijs. Disput. 1. Quæst. 9. vers. Notand. tertio. & vers. Secundò, vt sit. Vbi de Parocho. & Quæst. 10. in principio. Card. Tuschus Tom. 1. lit. C. Conclus. 403. vbi solius Papæ dispositiones

Export TEI

Pro quo Tridentinum, & Capita Decretalia.

circa Coadiutorias cum successione, citatis alijs, agnoscit. Verba Concilij citato Cap. 7. hæc sunt: In Coadiutorijs quoque cum futura succeßione idem posthac obseruetur, vt nemini in quibuscumque beneficijs Ecclesiasticis permittantur. Sic Concilium, quod quidem ius nouum non statuit, sic enim iam erat à Concilio Lateranensi dispositum, & habetur in Cap. Nulla. Cap. Relatum. Cap. Ex tenore, de concess. Præbendæ. Sed vsu, more, & stylo Curiæ Romanæ Adiutores huiusmodi in

Export TEI

Contrarius vsus abrogatus.

troducti, vt ait P. Azor suprà. Quæs. 1. vers. Deinde sciendum; quem vsum, morem & stylum abolendum penitus Tridentina Synodus voluit præfato Decreto. Quia verò Pontifici non potuit amplissima potestas coarctari, Sixtus V. ea vsus Coadiutorias inuexit, vt dictum est.

Export TEI

Qui neque post Sixtum V. vim habuit, nisi ex Pontificis concessione.

Export TEI

119

*Ex quibus proposita assertio comprobatur, cùm pro illa tot sint Pontificiæ & Conciliares decisiones. Contra quas nihil est, quod possit opponi. nisi contrarius vsus à tempore Sixti V. quod quidem ex praua talis vsus intelligentia deriuatum. Siquidem vsus in eo tantùm inualuit, vt à Pontifice præfato Coadiutoriæ cœperint impetrari, & inde sit earum vsus, impetrandi scilicet à Pontifice, propagatus. Vnde Barbosa citato n. 32. ita scribit: Sed ab eo (Sixto) vsque ad

Export TEI

Barbosa.

hæc tempora huiusmodi Coadiutoriæ perpetuæ & cum futura succeßione concessæ fuerunt & conceduntur in Episcopatibus, Dignitatibus, Canonicatibus, & Portionibus Cathedralium & Collegiatarum Ecclesiarum, à solo scilicet Papa, & non ab alio, quamuis sit Legatus seu Nuncius, vt docent &c. Vbi de Parochis mentio nulla; ex quo posset aliquis minùs consideratè colligere circa illos aliter sentiendum, vt scilicet pro illis non sit recursus ad Pontificem necessarius. Sed quidem oppositum inferri potiùs debuisset. Cùm enim Coadiutoriæ pro solis præfatis dari soleant, vt asseritur, argumento esse debet non solitas concedi pro alijs, si quidquam inde colligendum. Dari tamen etiam illas constat ex dictis num. præced. à P. Bauni, pro quo & Barbosa. num. 31. vbi ita scribit: Ne

Export TEI

Idem.

que ex eo quòd Coadiuti residere tenentur, Coadiutores liberantur à residentia, quia teneri S. Congregationem Concilij censuisse Coadiutores Rectorum Parochialium auctoritate Apostolica institutos ad personalem residentiam vt Rectores ipsos teneri, prout nobis idonei testes sunt &c. Licet autem id de perpetuis non videatur procedere, vt ex fine illius §. apparet; reuera tamen de illis accipiendum, quia temporarij ab Episcopis constitui possunt, vt ex Tridentino iam vidimus. Refert se etiam addicta Allegat. 53. de potestate Episcopi. num. 78. vbi generaliter locutus. Quòd ergo in præfata enumeratione Parochorum Coadiutores omisit, pro fundamento aduersæ positionis nequit assumi, nam etiam omisit Abbates, quibus etiam dari Coadiutores perpetuos constat ex adducto P. Bauni vers. Secundò vt sit, & Quæst. 13. vbi de Galliæ vsu.

Export TEI

120

*Cùm ergo hæc ita se habeant, viderint

Export TEI

Quitensis non curanda consuetudo. Et quid circa illam, & casum propositum.

Prælati illi Quitenses quomodo contrariam ingressi viam fuerint, qua quidem doctus successor procedere minimè est tutum arbitratus. Viderint & Patronatum Regio nomine exercentes, sine Patroni enim præsentatione id peragi non potuit, cùm reuera Coadiutores tales Beneficium Parochiale essent obtenturi. Et difficile profectò videtur viros adeò doctos ita egisse; credi cùm faciliùs possit non adeò plenè instructos, sic præualente industria prætensorum. Quidquid ergo de consuetudine illa sit, quam nullius esse considerationis existimo, etiamsi aliter sentientes nonnulli obsistant; ad alios certè nequit Episcopatus adscisci, quia consuetudo non potest extendi de casu ad casum, neque de loco ad locum, neque de persona ad personam, tantumque habeat de potentia, quantùm de actu, vt cum multis Doctoribus probat Barbosa in Votis decis. & Consult. voto. 102. nu. 75. & 76. In casu ergo proposito Prælati prouidentia quid sit agendum accuratè dispiciat, neque enim abbreuiata est manus Domini, vt opportuno remedio succurrat.

Export TEI

121

*Potest autem tale reputari illud, & qui

Export TEI

Commodum pro illo remedium.

dem non difficile, si dicamus Prælatum debere Parocho dicto suadere vt Beneficio renuntiet, ad quod non est senio & morbis confectus, reuer|

p. 138

surus, addita promissione curandæ sustentationis, vt nihil sit minùs quàm Beneficio retento, titulo eiusdem habiturus. Et Prælatum quidem ad id teneri ex eo conuincitur, quod Paræciani graue damnum, quod vidimus, ex Parochi proprietarij defectu patiuntur: estque illud grauius, quàm corporalia alia, quibus debet Prælatus, siue ex iustitia, siue ex charitate, siue ex vtrâque subuenire. Neque magnum inde sequetur incommodum, cùm diu durare largitio illa non possit, & eleemosynas alias moderari ita queat, vt nihil sit congruæ sustentationis subsidio defuturum. Tenebitur etiam Parochus suasioni deferre graui conscientiæ obligatione, quia grauissimo damno nullo suo incommodo potest obuiare, cùm charitas etiam cum aliquo ad subueniendum adstringat, vt est apud Theologos dogma penitus inconcussum. In hoc cognouimus charitatem Dei,

Export TEI

1. Ioan. 3. v. 16. & 17.

quoniam ille animam suam pro nobis posuit, & nos debemus pro fratribus animas ponere, Qui habuerit substantiam huius mundi, & viderit fratrem suum neceßitatem habere, & clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo. Sic Theologorum Princeps, qui non iuxta probabiles locutus opiniones, sed clarissimæ protulit dictamina veritatis 1. Ioan. 3. v. 16. & 17.

Export TEI

122

*Vbi illud videtur responderi posse, lar

Export TEI

Difficultati pro eodem occursum.

gitionem Prælati certam non esse, licet enim dum vixerit, de illa dubitari nequeat, potest tamen ante Parochum èex viuis excedere, & ita deesse misero necessarium pro vitæ qualicumque sustentatione viaticum. Ad quod quidem dupliciter potest occurri. Primò, si dicamus teneri nihilominùs cum aliquali illo periculo ad renuntiationem, cum tale moraliter non censeatur, secundùm rerum statum, sitque etiam certum non moriturum fame, neque incommoda adeò grauia futura, vt caro & sanguis solent suis amatoribus persuadere. Secundò Prælatum posse, & debere tale amouere periculum, quod ipsi erit facile: cùm soleant pia aliqua opera constituere annuis perpetuanda redditibus: ex quibus pro subuentione Parochi detrahi possit, dum vixerit, vel modis alijs, qui zelo sancto ducti numquam deficiunt, cùm sit ingeniosa charitas, cœlestis Magistri præconio 2. Cor. 8. v. 8. Vestræ charita

Export TEI

2. Cor. 8. v. 8.

tis ingenium bonum comprobans.

Export TEI

123

*Et dubitari posset an si Parochus sua

Export TEI

An possit in casu proposito Parochus Beneficio priuari.

sioni adeò rationabili, & consequenter Christianæ obligationi resisteret, posset Beneficio priuari? Vbi supponimus quod est in Iure Canonico constans, Beneficiarium ob impedimentum infirmitatis non esse Beneficio priuandum, quia afflictis non est danda afflictio. Cap. Rectoribus. Cap. Ex parte Cap. final. de Clerico ægrotante. Cap. 1. eodem Titulo in 6. Vbi Doctores. Alius ergo titulus debet intercedere vt legitima sit priuatio. Et videtur satis vrgens is, quem explicuimus, nolle scilicet Parochum id præstare, quod ex charitate sub reatu lethalis culpæ tenetur, ex eo enim constat in statu damnationis ipsum existere: cumque propinquus morti sit, debet Prælatus adeò ingens amoliri periculum: sic autem priuatus facilè poterit animæ suæ consulere, & se ad æternitatem comparare. Licet autem afflictis non sit danda afflictio, iuxta dicta; cùm tamen res exigit, licet & expedit afflictione minori maiorem redimere, & quod iustum est sic merenti non negare. Sic statuit Concilium Tridentinum citato Capite 6. Seßion. 21. illitteratis & imperitis Coadiutores dari, si tamen honestæ vitæ sunt. Ex quo apertè deducitur, si honestæ vitæ non sint, priuandos penitus Beneficio, neque de afflictione curandum, cùm ipsi omni circa hoc solatio se indignos reddiderint, & in futurum respicere debuissent.

Export TEI

124

*Videtur etiam aliter posse de remedio

Export TEI

Pensionem dari in proposito casu ab Episcopo posse.

prouideri, si videlicet Parocho per modum pensionis à successore soluendæ, id quod stante Beneficij titulo recipiebat, designetur. Episcopos enim posse huiusmodi pensiones imponere quam plurium sententia est, quos adducit & sequitur Barbosa suprà cap. 11. nu. 16. & seqq. P. Lessius

Export TEI

Barbosa. P. Lessius.

de Iust. & Iur. Lib. 2. cap. 34. nu. 205. qui licet id neget nu. seq. in priori tamen ex illorum mente commodum exemplum apponit, si aßignetur seni Parocho non valenti ampliùs seruire, vt alatur. P. Palaus Disput. 1. Puncto 11. §. 2. nu. 4. vbi ad

Export TEI

P. Palaus.

mittit pensionem Beneficiario impositam, sed non Beneficio, quod luculentiùs exponit & comprobat P. Azor Tomo 2. Lib. 8. cap. 6. Quæs. 1.

Export TEI

P. Azor.

vbi & Parochi idem proponit exemplum, ex Ancharrano, quando talis Beneficium dimittit confectus senio. P. Bauny Disput. 11. Quæst. 3. qui

Export TEI

P. Bauny,

vers. Primum est, cum præfato exemplo adducens Cap. de Rectoribus. Et Cap. Tua nos de cleric. ægrotant. In quibus de Parochis quidem agitur, sed non senio confectis, lepra tamen impeditis ad decentem Sacramentorum administrationem. Corduba lib. 1. Quæstionar. quæst. 21. Alaba libro de Concilijs 2. p. §. 22. & hos duos adducit P. Tho

Export TEI

Corduba. Alabes.

mas Sancius Tomo 2. Consilior. moral. lib. 2. cap. 3. dub. 38. nu. 12. sed subobscura citatione. Corduba quidem vers. 2. regulariter ad Pontificem spectare affirmat, vnde pro Episcopis casus plures admittit. Et ex eo citatus Pater secundum illum eduxit Auctorem, Didacum de Alabes, non Alabam, Episcopum Abulensem. Quidquid de his sit, expressiùs Piasecius 2, p. praxis cap. 5. art.

Export TEI

Piasecius. P. Layman.

5. nu. 63. vbi ait ita à Rota decisum P. Layman Tomo 2. Lib. 4. Tract. 2. cap. 18. Quæst. 3. qui pro se adducit P. Sancium lib. 7. moral. cap. 29. n. 99. Potest autem citatio prædicta confusionem parere, quia illud Lib. 7. moral. referri potest ad morale opus in Decalogum, & ad Consilia moralia, in quibus & Liber 7. & cap. 29. est. Sed

Export TEI

P. Thoma. Sancius.

quia hoc loco numerus 99. desideratur, & nihil in eo de Pensionibus, ad aliud est recurrendum, vbi manifestè P. Azorij sententiam amplectitur, & Doctores à se relatos nu. 94. quibus cum negauerat, in eo sensu intelligendos constat, vt pensionem Beneficio imponendam reprobent, secus autem si Beneficiario. Cùm ergo citato loco Consiliorum id negauit, ita est accipiendus, sicut & Auctores ibidem allegati. Adducit etiam P. Lessium, qui pensionem ita etiam dari posse inficiatus est, vti probabilius, quod tamen se non credere protestatur. Citat item P. Layman, P.

Export TEI

P. Suarez.

Suarez Tomo 1. de Religione Lib. 4. cap. 27. nu. 37. in quo talis numerus non extat: licet nu. 5. de Coadiutorijs breuiter non nihil attingat, nihil tamen, quod præsenti congruat instituto. Melius cap. 51. nu. 18. vbi non solùm asserit ab Episcopo posse Beneficiario pensionem imponi, sed |

p. 139

etiam Beneficio, cum ijs, quos ibidem adducit, in quo & illum sequitur P. Layman, neque improbat P. Sa verb. Pensio nu. 5. cùm tamen quod

Export TEI

P. Sa.

ad Beneficiarium spectat, ad vitam solius Beneficiati absolutè imponi posse fateatur, vt alios omittam.

Export TEI

125

*Ex prædictis autem sunt qui & censeant

Export TEI

Assertio procedit etiam in Beneficiis iuris patronatus.

prædictam potestatem extendi ad Beneficia Iurispatronatus. Sic P. Azor citato cap. 8. Ques. 1. cum Hieronymo Gigas & Gambaro. P. Palaus supra num. 9. Barbosa de potest. Episcopi Tomo 2. Allegat. 69. num. 21. Cum Zechio de Beneficijs cap. 11. nu. 7. verb. Debet. P. Lessius nu. 207. absolutè id statuens & probans, vt non videatur ad pensionem à Pontifice assignatam coarctare. Licet enim id asserat, quod vidimus, affirmat tamen nu. 205. iuxta Canonici iuris dispositionem posse Episcopos, quod sola consuetudine videtur abrogatum, de quo n. 206. vbi etiam addit consuetudinem huiusmodi talem esse debere, qualis requiritur, vt contra Canones possit præualere, videlicet per quadraginta annos. Et quia alicubi stare possit vt præscripta non sit, oportuit communem illam doctrinam stabilire. Vult ergo præfatus Pater quomodocumque stare queat, vt pensio ab Episcopis imponatur ratione Iurispatronatus nullum futurum obstaculum, quia id iure non cauetur, neque vllum Patrono præiudicium infertur, siquidem fructus nullos debet

Export TEI

Rationes pro illo.

recipere, nisi in casu necessitatis sit alendus ab Ecclesia, quod cùm non impendeat, nullius est considerationis. Id quod applicandum venit Parocho ægrotanti, iuxta id, quod n. 122. de periculo mortis Prælati dicebatur. Addit P. Azor in casu dicto præferendum Patronum Pensionario, quia Beneficium est illi obligatum. Tenet etiam P. Layman suprà nu. 4. & alij etiam ex adductis ita etiam censere intelligendisunt, dum generaliter circa potestatem dictam statuunt, neque vllam addunt exceptionem.

Export TEI

126

*Nec video pro Indijs contrariam ali

Export TEI

Etiam in Indiis.

quam dispositionem extare, & vt quidquam tale allegari posset, in casu quidem proposito, non omnia ad amussim obseruanda sunt, quæ regulariter videntur obligare. Vnde Barbosa citato cap. 11. nu. 59. ait iustam caussam adeò esse fauorabilem, vt Episcopus posset etiam contra Canones dispensare, ex Romano cons. 325. nu. 8. Notat autem

Export TEI

Obseruatio quædam.

P. Layman num. 5. cum Caccialupo & Gigas (malo indeclinabile cognomen apponere, quia decentiùs sonat) quòd quando Episcopus pensionis designationem, aut fructuum subtractionem facere intendit, id debet præstare ante Beneficij collationem. Nam si eam faciat in ipsa collatione requisito consensu Beneficiati, periculum est pactionis Simoniacæ. Sed quidem in casu nostro, & similibus, nihil est tale necessarium, quia cessat omne periculum. Et Cap. vnicum, vt Ecclesiastica beneficia, quod adducitur, tunc procedit tantùm, quando ex tali fructuum subtractione vtilitas aliqua in Collatorem directè vel indirectè redundat, vt vidit citatus scriptor.

Export TEI

127

*Quod de Canonica institutione rogabat

Export TEI

In Coadiutoribus non dari Canonicam institutionem.

Titulus, iuxta dicta locum habere non potest, cùm sit ostensum Coadiutorem cum iure successionis sine Pontificia auctoritate esse non posse. Quòd si iuxta Quitensem illam inchoatam, sed prudenter abruptam consuetudinem tale aliquid contingat, iuxta receptam grauium scriptorum doctrinam, neganda est, quia neque dati à Pontifice verè & propriè Beneficiati dicuntur, vt videri potest apud Barbosam citato Cap. 10. n. 49. & seqq. & in Collectaneis ad Tridentinum Cap. 7. Seß. 25. n. 7. apud quem multi, vbi de vacatione Beneficij per mortem Coadiuti, & alijs. P. Azor citato Cap. 2. Libri. 3. Quæs. 4. Palaus suprà Punct. 9. n. 1. Licet non desint qui affirment apud citatos, sed parùm verosimiliter. Vnde in casu nostro nullum est onus ægrotanti ratione

Export TEI

Neque in eo, de quo agitur specialem aliquam obligationem.

pensionis imponendum: neque quod de Officio Virginis à Pensionarijs recitandum à SS. est Pio V. dispositum, hic locum habet; id enim pro ijs, qui sacro non sunt Ordine insigniti, prouisum, cùm hic de Sacerdote agamus; cui, etiamsi sacrum Officium culpabiliter omittat, minimè onus restitutionis incumbit, cùm non detur pensio pro futuro seruitio in Ecclesiæ commodum, sed pro præteritis, ac si benemerito alicui laico donaretur. Ad eum modum, quo pensio, etiamsi pro Clericis assignata fuisset, temporalis esset, si pro nullo spirituali munere, aut Ecclesiæ seruitio conferretur; vnde nulla ad Officij diuini recitationem obligatio emergeret; quod tamen secus accidere in præsenti ex eo debemus asserere, quia Pius V. omnibus Clericis tales pensiones habentibus obligationem talis recitationis imposuit, vnde iam illæ ad spirituale aliquod Officium ordinantur, iuxta id, quod tradit P. Suarez Tom. 1.

Export TEI

P. Suarez.

de Religione. Lib. 4. Cap. 26. n. 7. & 8. Ex quibus prius illud vt casui, de quo agimus, consentaneũconsentaneum

Export TEI

Notanda doctrina, circa Officium sacrum.

debemus assumere: & quod ad Officium Virginis attinet, non ita. Quia genus hoc pensionum pro sustentatione Parochi senio confecti permissum, minimè ad grauandum illum, sed potiùs est ad leuamen designatum: ergo non est addita Officij Virginis obligatio. Et ita quemcumque satisfacere sola Officij maioris recitatione ex Bonacina de Horis Canonicis Disp. 1. q. 2. pun. 4. n. 10.

Export TEI

Vide etiam P. Suarez Tomo 2. de Relig. lib. 4. de Horis Canonicis Cap. 22. n. 6. & P. Palaum infra Pun. 1. §. 2. n 6.

proponit Barbosa. Citato Cap. 11. nu. 11. Ex quo & fit neque ad Officium maius ita ratione pensionis obligari, vt restitutionis ex illius omissione grauamen oriatur: iam enim quod ad leuamen est indultum, in graue onus redundaret. Hic equidem ante Pij V. constitutionem nullum tale grauamen haberet: post illam in nullo grauari volitum à Pontifice sancto deprehenditur, quia de talibus non actum: nulla ergo in illo specialis obligatio. Quæ videtur euidens illatio.

Export TEI

128

*Vbi & addenda generalis illa P. Suarez doctrina. nu. 3. vbi sic concludit: Posteriores autem (pensiones) sunt quando aßignantur pro Clericis, vt Clerici sunt: quod fieri intelligitur, vel quando illa conditio expressè postulatur, vel ex modo & ratione conceßionis supponi intelligitur, & in vniuersum quando propter munus aliquod spirituale conferuntur. Sic ille. Atqui in casu nostro neque ex modo & ratione concessionis quidquam haberi potest, vnde obligatio dicta intelligi possit, neque propter munus aliquod spirituale confertur, sed in solum subsidium corporale, ad quod modus & ratio concessionis reuocatur; nulla ergo peculiaris consurgit obligatio. Quod etiam comprobari aliunde potest: Nam stante obligatione |

p. 140

restitutionis absolutè loquendo, illa in particulari cessat quando Clericus est pauper, tunc enim sibi ipsi potest applicare, vt est communis resolutio, pro qua Nauarrus, Bonacina, Cardinalis Toletus, PP. Suarex & Lessius, quos adducit & sequitur P. Palaus Tom. 2. Tract. 7. Disput. 2. Punct. 7. nu. 12. Is autem, de quo loquimur, pauper supponitur; & licet non ita pauper, vt mendicis exæquetur, in eo tamen statu pluribus, quàm alij indiget; & ita videntur supponere præfati Doctores, de Clerico enim loquuntur Beneficium, aut tale aliquid habente, & ita non ex ordine mendicantium.

Export TEI

129

*Id autem quod diximus de intentione

Export TEI

Comprobatio ex Bulla Pij V.

SS. Pij iuuat ipsius verbis in Constitutione dicta comprobare, quæ est Ordine 138. die 20. Septemb. 1571. sic enim ibi: Declarantes Præstimonia, Præstimoniales pensiones, & qualiacumque alia beneficia, etiam nullum omnino seruitium habentia obtinentes, cum prædictis pariter conueniri. At quicumque pensiones, fructus, aut alias res Ecclesiasticas vt Clericus percipit, eum modo prædicto ad dicendum Officium paruum Beatæ MARIÆ Virginis decernimus obligatum, & pensionum, fructuum, rerumque ipsarum amißioni obnoxium. Hæc ibi Diuus Pontifex de præstimonialibus tantùm locutus pensionibus, ad illas referendum, quod in fine habet, & pensionum &c. Generi enim per speciem derogatur, siue præcedat, siue sequatur genus, per Textus & Doctores, quos adducit Barbosa Tractatu de Axiomat. Iuris. Axiom. 107. verb. Genus. num. 5. vbi alia pro robore maiori. Noluit ergo Pontifex verissimè Pius circa pensiones eorum, qui senio contabescerent, pœnalem illam conclusionem vrgere, licet aliàs ad diuini Officij recitationem obligati reperiantur. Pro quibus hæc satis.

Export TEI

130

*DIcendum & de illo aliquid, de morbo inquam & senio confecto, & ad mu

Export TEI

Quid circa Episcopum penitus impeditum Doctores asserant, & Ius statuat. Barbosa.

nus suum exequendum impari, cùm ipsa senectus sit morbus; quod incommodum Indicæ Ecclesiæ non rarò patiuntur. Circa quod Dom. Barbosa Tom. 2. de Iure Ecclesiast. Cap. 10. citatis alijs hæc habet. nu. 7. Episcopo senio confecto, sicut & ægroto licere sibi Coadiutorem assumere ex Cap. 1. aliàs vnico, de Cler. ægrot. in 6. vbi conceditur illi facultas, vt possit de sui consilio & consensu Capituli, vel maioris partis, vnum, vel plures Coadiutores assumere ad Officium exercendum. Etsi Episcopus fuerit demens, vel nequiuerit exprimere quod velit, Capitulum, vel duæ partes eligere poterunt prædictos: & si in vtrôque casu Episcopus renuat Coadiutores, & dicat se illis non egere, Capitulum nihil innouet, sed omnia notificet Pontifici. Sic ille cum Ancharrano, Menochio Gonzales, Cardinali Tuscho, Narbona, & Machado. Idem habet P. Palaus Tom. 2. Disput. 1. de Beneficijs. Punct. 9. num. 5.

Export TEI

P. Palaus.

vbi quod de nolente Episcopo est à Barbosa dictum, ad dementem non refert, & meritò, vt ex se constat, & ita habetur in citato Capite vnico, ibi: Si verò Episcopus demens fuerit, & quid velit,

Export TEI

Cap. vnicum de Cler. ægrotante.

aut nolit, exprimere nesciat, vel non poßit: tunc eius Capitulum, vel duæ ipsius partes, eadem auctoritate vnum aut duos Coadiutores assumant idoneos, qui eius Officium exequantur. Hæc ille, quæ & tradit P. Azor Tom. 2. lib. 3. cap. 2. Quæs. 2. vers.

Export TEI

P. Azor.

Porrò, addens id faciendum auctoritate Apostolica, & meritò, quia sic habetur dicto in Capite. Vnde sic arguit Glossa verb. Auctoritate Apost. &

Export TEI

Glossa.

bene: Sunt igitur isti delegati Papæ in hac parte. P. Bauni de Beneficijs Disputat. 1. Quæst. 11. Dicto 2.

Export TEI

131

*Similiter loquitur, adducens prætereà

Export TEI

P. Bauny.

Cap. Quamuis 7. q. 1. in quo de amente decernitur. Sic autem ille scribit: Secundus (casus) est cùm in dementiam Episcopus incidit, eamque perpetuam 7. q. 1. Can. Quamuis cit. Nam tunc in Capituli iure est cum duobus eius partibus, Bonifacio id illis concedente, ita affecto Antistiti Coadiutorem dare; si tamen cùm ille lucida (vt aiunt) ægritudinis interualla habet, ipse data petitione, nec se vlteriùs ad hoc ministerium intellectum habere, nec ad alia Officia, subuertente infirmitate, posse fateatur assurgere, & alium suo loco expetat ordinandum. 7. q. 1. Can. 14. Sic ille, in eo quod de Bonifacio VIII.

Export TEI

Quid in illo non probandum videatur.

asserit, non audiendus, quatenus eius dispositionem ad Cap. Quamuis videtur extendere: Bonifacij siquidem non est, sed Diui Gregorij Magni ex lib. 11. Registri. Epist. 7. circa cuius sententiam verbis adductis expressam, sinistra interpretatio profertur, quòd scilicet Episcopo per ægritudinis interualla ineptitudinem suam agnoscenti & successorem petenti, dandus sit Coadiutor; cùm tamen D. Gregorius alium esse dicat ordinandum Episcopum, qui Coadiutor non futurus, quandoquidem post legitimam renuntiationem abalienati à mente succedit. Id autem ex nouo iure non licet, sicut neque electum Coadiutorem succedere, vt notauit P. Azor cum Glossa in Cap. Licet de Præbendis. verb. Vacaturis, vbi tamen

Export TEI

In Coadiutore nullum successionis ius.

neque tale verbum, neque quidquam, quod præsenti congruere possit instituto. Res tamen est indubitatæ quæstionis, Coadiutorem scilicet omni successionis iure carere, cùm Episcoporum electionem ad solam spectare constet Pontificiam electionem, ex Cap. Inter corporalia de Translat. Episcop. & alijs. Id quod in citato Cap. Pastoralis satis apertè indicatur, dum in eo dicitur posse vnum aut duos Coadiutores assumi: constat autem duos non posse ius successionis habere. In casu ergo amentiæ ad Pontificis prouidentiam spectabit successorem designare, vt designatum vidimus aliquot ante annos pro Ecclesia Guamangana, non petente, qui illud patiebatur incommodum, adeò Ecclesiæ exitiale, vt illud D. Gregorius citata Epistola ad Ætherium Episcopum illud fuerit paternis lacrymis prosecutum. Neque successor illo viuente Episcopus est talis Ecclesiæ compellatus, sed Coadiutor, licet pro alia Titularis, neque enim Coadiutus lucida habuit interualla, in quibus potuerit renuntiare. Et modò etiam de alio similis sparsus rumor, pro quo & senium satis prouectum non leue perhibet fundamentum. Sed meliora Deus.

Export TEI

132

*Et in prædictis quidem Pontificijs sta

Export TEI

Pro Indijs specialiter currit Canonum dispositio, cùm tamen non obseruetur.

tutis præcipua cura erga remotiora protenditur, de qua ibi: Verùm ne hoc prætextu Ecclesiæ (existentes præcipuè in remotis) dispendia patiantur &c. Et hæc quando detectæ non fuerant Indiæ, non in remotis, sed in remotissimis constitutæ. Quo|

p. 141

modo ergo non dispendia, & quidem grauissima, eorum patiantur Ecclesiæ, pro nouo Mundo, eôque amplissimo constitutæ? Nusquàm vidimus casibus in præfatis ea, quæ in prædicto sunt stabilita Canone ad praxim aduocata, cum altera nuper citati parte, quæ sic se habet: Si autem Epi

Export TEI

Cap. Pastoralis de Clerico ægro.

scopus senio aut incurabili morbo grauatus, vel perpetuo impedimento detentus, ad sui executionem Officij reddatur inutilis, & Coadiutorem assumere, vel habere noluerit, licet à Capitulo requisitus proprio, se illius non indigere suffragio forsitan asserendo, nihil per Capitulum innouetur; sed hoc casu, & etiam proximo idem Capitulum Episcopi, & Ecclesiæ conditionem & statum, ac facti circumstantias vniuersas, quàm citò poterit fideliter & explicitè referat ad notitiam dictæ Sedis, recepturi humiliter, & efficaciter impleturi quod super hoc per Sedem ipsam contigerit ordinari. Sic Pontifex, circa quæ videtur inquirendum.

Export TEI

133

*Primò an dispositiones huiusmodi tam

Export TEI

Sub mortali obligare.

ex parte Episcopi, quàm ex parte Capituli sub reatu mortalis peccati obligent. Et videtur compertum obligare, ex grauitate materiæ, & quia aliter non esset Ecclesiæ bono in re momenti tanti consultum. Dispendia sunt manifesta, & vt talia Pontifex, vt vidimus, recognoscit; sine obligatione autem proportionata, qui fructus sperari possit? Quotus enim quisque est qui de veniali curet? In his præcipue caussis, in quibus de emolumentis temporalibus agitur, circa quæ, vt experientia docet, contentiosissimè litigatur. Videnda quæ diximus Tit. 2. Thesauri circa legum obligationem, & circa dispendia vacantiarum cap. 5.

Export TEI

134

*Secundò, Quis sit censendus inutilis? Re

Export TEI

Quis sit censendus inutilis.

spondeo iuxta Cap. Ex parte eod. tit. illum esse, qui Pastorale officium non potest vllatenus exercere. Vt enim ait Glossa verb. Pastoralis Constitutio Bonifacij emanauit ad declarationem Decretalis prædictæ Innocentij Tertij. Qui ergo aliquatenus potest Pastorale officium exercere, non est censendus inutilis. Potest inquam quoad substantialia, & quæ maximè propria officio sunt, Ordines scilicet conferre, confirmare, & gubernationi Ecclesiæ per se, & administros alios fideles attendere. Si autem iam diu lecto affixus, & sine spe valetudinis, iudicio medicorum, & experientia comprobante, est casus Cap. Ex parte citati. Et licet ibi quadriennium effluxerit, non videtur tantoperè expectandum, vt ratio manifesta conuincit. Et poterat quidem Episcopus ille lecto affixus multa gubernatione disponere, sano enim videtur fuisse iudicio, neque affligendus à Pontifice iudicatus successore dato, & ita solus est datus Coadiutor. Et nihilominùs ad effectum dictum non est id iudicatum sufficiens, vt sine Coadiutore persisteret. In priori ergo casu non tenetur Capitulum Episcopum pro admittendo Coadiutore requirere, cùm inutilis non sit, secus in alio, idque vt diximus sub lethalis peccati reatu; quo etiam constringi Episcopum satis videtur esse compertum; cùm sint etiam manifesta dispendia.

Export TEI

135

*Tertiò. Vtrùm in Indijs obligatio vrgeat

Export TEI

Pro Indiis quid speciale circa infirmandum Pontificem.

admonendi Pontificem iuxta formam in præfata Decretali præscriptam? & videtur vrgere sub reatu dicto, sed non vt notitia ad ipsum immediatè dirigatur, cùm sufficiat Regium Indiarum Consilium admonere. Ad Patronum enim cura ista spectat, & illum admonuisse est satis, quando de ipsius diligentia in accurando remedio nequit verosimilis haberi suspicio. Et quidem egisse aliter, minimè gratum Patrono accideret, neque ingratum potest esse Pontifici, cùm inde meliùs quæ ad Indicarum Ecclesiarum bonum spectant, disponi posse videantur. Pro quo expendisse iuuat, quando Episcopus à Capitulo requisitus circa Coadiutorem nequit annuere, nihil innouandum iubere Pontificem. Et quare illud, cùm secus faciendum Ecclesiæ dispendia persuadere satis superque debuissent? Ideò equidem quia Capituli possunt non penitus recta esse iudicia, & ambitionis aliquid admisceri, & sic dispositione ferri præcipiti. Cui incommodo vt occurri à Pontifice possit exactissima illa informatio perquisita. Quod quidem conuenientiùs agitur, quando ad Patronum Regio suo in Consilio res tota dirigitur, vbi matura adhibita consideratione, vt par est, Sedes Apostolica, remotis suspicionibus, informatur. Si dicas in electione Coadiutorum Capituli suffragia concurrere, quando Episcopus de illa cum ipso agit, & ita ipsius suffragia à suspicione libera reputari. Respondeo ita quidem in eo casu esse, in quo & specialiter ita disponitur, quia Episcopus ipse suāsuam insufficientiam agnoscit. Vnde cùm de amente agitur, qui quid velit, aut nolit, exprimere nesciat, aut non poßit, singulare illud, & præter Ius additur: Tunc eius Capitulum, vel duæ ipsius partes, eadem auctoritate vnum aut duos &c. vt non sufficiat maior pars, sicut in priori casu dictum fuerat: Capituli vel maioris partis ipsius.

Export TEI

136

*Quartò. An Coadiutor electus in casu

Export TEI

Coadiutor an duret mortuo Episcopo.

dementiæ mortuo Episcopo ius habeat prosequendi. Et videtur quidem ita dicendum, quia Pontifex in casu dicto noluit Capitulum gubernationem assumere, & conuenientius duxit ab vno, aut duobus ab ipso electis talem Ecclesiam gubernari: quæ ratio etiam mortuo Episcopo vim suam retinet, vnde & prosequi in illa & possunt, & debent. Sed hoc non videtur obstare quominùs Capitulo sua debeat prærogatiua seruari, vt mortuo in iurisdictione & alijs Iure concessis, succedat Episcopo. Potuit quidem Pontifex in casu prædicto aliter disponere, & Capitulo post mortem illam ciuilem dementis Episcopi eamdem potestatem concedere, quam erat post naturalem habiturum: sed noluit ita Capituli potestatem extendere, quia Sedes vsque ad mortem naturalem non vacat, & semper Romana sedes parùm de Capituli administratione confidit, vt aliàs dictum, & est apud omnes in confesso Doctores. Coadiutor ergo mortuo Coadiuto cessabit, & Capitulum suo cum iure succedit, quod sicut in quocumque alio ita euentu contingeret, sic & in isto, cùm nihil egerit, propter quod debeat iure adeò constanti priuari.

Export TEI

137

*Quintò, An Episcopus vt suprà impedi

Export TEI

An sufficiat Vicarius Generalis, & ad quæ se possit eius potestas extendere.

tus satisfaciat electo Vicario generali, quem eligere sine consilio & consensu Capituli potest? Sufficere probatur ex eo quòd Vicario suo potest Episcopus amplam concedere potestatem: vnde Doctores in multis casibus, dum rogant an Vicarij tale aliquid possint, aut affirmatiuè respon|

p. 142

dent, aut conditionatè, si id fuerit in speciali ab Episcopo concessum, aut negando, quia concedi non solet, vel quia in speciali aliquo casu non potest, vt in absolutione ab hæresi occulta, si generaliter tribuatur facultas. Supponitur ergo ad omnia posse facultatem concedi, & in vno illo casu etiam id posse petita, vt necessitas postulauerit, facultate, pro qua Episcopus impeditus esse non poterit, cùm is sit, qui de consensu Capituli possit eligere Coadiutorem. Atqui Coadiutor nihil ampliùs habebit, præsertim si eligantur duo, quorum singuli minùs potestatis obtinebunt, cùm duo insolidum iurisdictionem habere non possint, iuxta ea, quæ adducit Barbosa Allegat. 54. de potest. Episcopi. nu. 31. & 38. & 39. eodem scilicet modo, vt in casu præsenti accideret, si id contenderetur esse possibile. Pro quo & facit forma, qua Vicarius Generalis creari solet, quam ex Sbrozio Lib. 1. Quæst. 70. proponit citatus scriptor. n. 56. cum multis sequentibus, in quibus multa prosequitur quæ non censeantur concessa generali concessione, sed specialem exigant, ex quibus fit designationem dictam ad omnia se posse extendere, quæ sub generali illa clausula continentur: Ipsum nostrum Vicarium generalem

Export TEI

Forma Vicariatus.

in Ecclesia, ciuitate, & Diœcesi nostra, tam in spiritualibus, quàm in temporalibus tenore præsentium facimus, constituimus, & creamus. Vbi & tandem sic additur: & omnia alia & singula faciendi, & committendi, etiamsi talia essent, quæ mandatum exigerent speciale, & maiora, & grauiora expreßis &c. Nihil certè maius videtur in Coadiutore futurum, & ita illius cessare necessitatem, quæ in citato Capite Pastoralis cùm fuisset expressa, eius sic potestas verbis continetur: Coadiutores

Export TEI

Cap. Pastoralis citat.

assumere ad dictum Officium exequendum. Nec plus vltra; cùm tamen plus vltra videatur in Vicario generali posse relucere, vel certè non minus. Vbi & addi potest Episcopum binos posse creare Vicarios generales, vt cum multis tradit citatus scriptor. n. 126.

Export TEI

138

*Quæ quidem licet non videantur leuis

Export TEI

Non sufficere luculenter ostenditur. Et inter Vicarium & Coadiutorem notanda discrimina.

esse momenti, & sufficere possint vt Episcopus non penitus inutilis pergere in Ecclesiæ administratione queat, nolens iudicium subire Capituli, cui liberum semper est de illius statu certiorare Pontificem; non tamen pro impedito quoad substantialia sufficiunt; quia cùm sit senio, morbisque grauatus, deuenire ad statum dementiæ potest, in quo Vicarij iurisdictio cessabit, cùm & Episcopus redditus sit illius incapax; quod tamen non ita erit in Coadiutore, si dicatur tunc Coadiutorem posse eligi, iuxta præscriptam à Bonifacio formam: id non satisfacit, quia Pontifex vult talem euentum præueniri, vt ex dictis comprobari potest: pro electione enim concurrente Episcopo maior tantùm pars suffragiorum exigitur; cùm tamen pro alia duæ sint partes necessariæ; minùs enim de tali electione confiditur, vnde alia in omnem præfertur euentum. Item Coadiutorem electum nequit Episcopus remouere, cùm sit Apostolica auctoritate creatus, vt vidimus. n. 130. Cùm tamen circa Vicarium secus accidat. Prætereâ si contingat excommunicari Episcopum, Vicarij iurisdictio cessat, ex multis Textibus & Doctoribus apud Illustrissimum Vgentinum suprà n. 146. secus in Coadiutore, ob rationem eamdem, quia scilicet illius iurisdictio non est ab Episcopo, sicut neque electio, sed ab Apostolica Sede: neque est accessoria vt illa, sed ex speciali prouidentia directè & principaliter constituta. Ex quibus constat per Vicarios non fieri satis intentioni Ecclesiæ, & Coadiutores necessariò impeditis Episcopis adhibendos.

Export TEI

139

*DIctum de illo Tom. 1. Auctarij, & The

Export TEI

De Titulari Episcopo circa doctrinam generaliter pro Episcopis requisitam.

sauri 3. & modò ex occasione dictorum aliquid adijciendum. Solent ad id muneris Titulares Episcopi creari, & dubitari potest an in illis omnes debeant concurrere qualitates, quæ pro Episcopis à Sacris Canonibus requiruntur. Quam difficultatem discutit Cardinalis Lugo in Responsis moralibus Lib. 5. Dub. 15. vbi de doctrina præsertim inquirit, quia quod ad mores spectat, non debet in dubium reuocari. Et casus, de quo ibi, peculiares habuit circumstantias, iuxta quas resolutio processit, agebatur enim de Religioso

Export TEI

Casus ex Card. Lugo & illius resolutio.

ex illustri domo, & de Pontifice non parùm benemerita, ob quam fieri non poterat vt maneret in communi Regularium vita sine multis priuilegijs & exemptionibus, quæ satis illum odiosum redderent, & obseruantiam perturbarent, cum scandalo foris etiam cum Religionis dedecore suscitando. Cùm tamen aliôqui adeò illitteratus esset, vt audiendi Confessionis munus non posset ipsi demandari. In quo quidem Pontifex adeò circumspectè se gessit, vt sine grauium Theologorum iudicio, & seruatis quibusdam conditionibus, de quibus illi, noluerit ad effectum promotionis deuenire. Ex quibus Prima fuit diligens examen ab Examinatore Episcoporum adhibendo circa sufficientiam ad Pontificalia exercenda. Secunda vt eum Pontifex inhabilitaret ad audiendas Confessiones, donec specialiter præmisso examine approbaretur. Tertia, vt acceptaretur oblatio pecuniæ ad fundandos redditus perpetuos 300. aureorum, quod fieri potuit, non illa accepta vt pretio, sed vt conditione pia, eo modo, quo in Iubileo, & Bulla Cruciata pecunia confertur, & in dispensationibus solet etiam exhiberi.

Export TEI

140

*Quomodo autem adeò compertus do

Export TEI

Vnde proba minorem sufficere.

ctrinæ defectus potuerit cum promotione componi, fierique Episcopum eum, qui neque Parochus, neque Parochi adiutor in paruo oppido esse posset, quod Ecclesiasticum apparet monstrum, ex eo probat doctissimus scriptor, quia Episcopi Titulares non examinantur Romæ, sicut alij Itali, & Siculi coràm ipso Pontifice & Cardinalibus. Deinde, quia ea litteratura in Beneficiatis requiritur, quæ necessaria est ad satisfaciendum cuiusque Officio, iuxta P. Filliucium in Appendice Tract. 41. Cap. 5. q. 8. nu. 34. Atqui Titularis, vt morali certitudine constat, numquàm esset iurisdictionis exercitium habiturus. Vnde illa videtur sufficiens, quæ pro Sacerdotali Ordine: maius enim quid est consecratio Eucharistiæ, quàm consecratio Altaris, aut alia, quæ Titulari committi solent, in quibus Cæremoniarius assistit; cùm tamen in priuatis Missis assistat nullus pro errorum deuitatione. Prætereà Titu|

p. 143

laris, vt aliqui dicunt, tantùm habet iurisdictionem in habitu, & ita de illo sentiendum sicut de Parochiali Ecclesia similiter habente, & non actu populum, quæ in Iure pro Parochiali non habetur, vt tradit P. Azor Parte 2. lib. 5. Cap. 11. quæs. 4. Cùm ergo id desit, pro quo est necessaria doctrina, neque illa debet necessaria censeri. Quod autem de iure ad assistendum in Generali Concilio obijci potest, facilè diluitur id negando, vel si admittatur, ad Episcopos, qui Theologi non sunt, non spectat Theologicorum dogmatum accurata discussio, cùm plures ex illis tales non sint, vnde Theologorum auditis sententijs decernunt. Iam quod ad negotia, quæ ad meram gubernationem spectant, esse in illitterato plusquàm vulgaris peritia queat, satis perspectum reddidit experientia. Hæc summatim apud prædictum Cardinalem.

Export TEI

141

*Iuxta quæ Concilio Tridentino vide

Export TEI

Vt possit Tridentini Concilij circa scientiam Decreto responderi.

tur fieri satis, in quo Seßione 22. Cap. 2. de Reformat. sic dicitur: Scientia verò præter hæc eiusmodi polleat, vt muneris sibi iniungendi neceßitati poßit satisfacere. Sic illud, statim pro scientia dicta publicum exigens testimonium, de quo dictum aliàs. Cùm enim Titularis iniunctum sibi munus non sit ad actum reducturus, habituali illi qualicumque necessitati per requisita ad sacerdotium, quo pollet, poterit satisfacere: vnde quemadmodùm pro illo examen non iudicatur necessarium, ita neque testimonium doctrinæ à Concilio regulariter requisitum. Sed verò cùm

Export TEI

Circa examen dubitatio.

de illo ageretur, de cuius idiotismo constabat, ad quid examen illud circa Pontificalia, conscientia Examinatoris grauiter onerata, cum impositione Pontificij præcepti, vt videret an eam doctrinam haberet, quæ ad illa exercenda sufficeret, quandoquidem ea est sufficiens iudicata, quæ pro Sacerdotio sufficeret, & supponi debebat in ipso, etiamsi circa audiendas Confessiones iuuentus esset minùs habens? Pro illis enim, quæ Titularibus solent committi, Cæremoniarius assistit, iuxta dicta, vnde circa illorum exercitium exigua sanè sufficiebat instructio. Ego quidem non assequor quomodò possint ista componi, & vt verum fatear Pontifici circa hoc hærenti dubio, vt dicitur, auctor non essem, vt monstrum huiusmodi in Dei Ecclesia eo sic agente videretur Religiosus Episcopus idiota, qui dignitatem pretio, iuxta apparentem formam, comparasset.

Export TEI

142

*Et quidem quod de examine dicitur,

Export TEI

Pro parte contraria arguitur, quæ & præfertur.

illud scilicet non subire, vt subeunt alij, probat satis verosimiliter minorem scientiæ gradum pro Titulari requiri, sed quòd requiratur nullus, minimè ex tali dispositione colligitur. Sed vnde necessitas talis? Ex ipsa equidem excellentia dignitatis, in Ecclesia maximæ, cum Apostolica successione. Ex consecrationis actu, in quo interrogationi illi: Vis ea, quæ ex diuinis Scripturis intelligis &c. Quomodo poterit respondere? O

Export TEI

Pontificale Romanum.

mitto quod de scientia vtriusque Testamenti communiter dici solet, quia id iam in Consecrationis ritu non inuenitur, nisi eo modo, iuxta quem ad quemuis potest fidelem pertinere, traditum scilicet illud à Deo. Quomodò etiam stabit illud: Accipe Euangelium, vade prædica &c. Neque enim satisfieri videtur ex eo quòd prædicta habitum respiciant, non actum: siquidem ex eo habetur saltem habitum debere sic consecratum habere, & sic quòd possit prædicare: præterquam quòd illud, Quæ ex scripturis intelligis, habitum non dicit, sed actum. Neque apparet quem commodum possit habere sensum illud, Vade, prædica, deficiente ad actum facultate: sicut non haberet, si muto diceretur. Licet autem addatur, Populo tibi commisso, ex quo actus nequit intelligi, cùm tali nequeat populo prædicari; non fit ex eo satis, quia licet prædicari nequeat tunc temporis, verba illa commodum sensum habere debent, neque est alius, nisi vt qui consecratur, quantùm est ex se ad sui executionem muneris capax, promptus, habilis, & expeditus inueniatur. Nec dicas prædicta verba etiam ijs dici, qui Theologi non sunt, sed Sacris Canonibus studuerunt: Nam & Canonistæ prædicare possunt, & debent, si alij Prædicatores non suppetant: & reuera docti sunt, vt docere etiam possint, non in persuasibilibus humanæ sapientiæ verbis, sed in ostensione spiritus & virtutis more Apostolico. 1. Cor. 2. v. 4. Aliàs deberent verba

Export TEI

1. Cor. 2. v. 4

illa in ritu consecrationis expungi, cùm in multis sensum nequeant habere commodum, cessante obligatione quæ in ipsa consecrationis forma, vt volunt multi, commendatur. Accedit absur

Export TEI

Absurdum expensum ex Episcopi examine.

dum aliud ex conditionibus illis, quæ pro licita sunt promotione propositæ, quòd scilicet promotus inhabilitaretur ad audiendas Confessiones, donec post examen approbationem fuerit consecutus. Quis enim non videat hoc in Episcopo summoperè dedecere: Penes quem est religionis summa, & substantia disciplinæ, vt ait S. Hormisda

Export TEI

S. Hormisd.

Pontifex Epist. 4. Cap. 1. qui esse debet litteratus, & in lege Domini instructus, ex Concilio Cartha

Export TEI

Conc. Carthag. 4.

gin. 4. Cap. 1. Minorem dignitatem non potest Episcopus obtinere: non quia non sit dignus, sed quia non decet in vilipendium dignitatis Episcopalis, vt scribit Federicus de Senis Consil.

Export TEI

Federicus de Senis.

20. col. penult. vers. & est simile. Et quid ille diceret, & multi cum ipso, si sciret Episcopum more infimorum Clericorum ad examen accedere, reprobandus forsitan, si minùs sufficiens probaretur. Quàm hoc dedecorosum, & in vilipendium cedens Episcopalis dignitatis, quam minores etiam dignitates dedecere constat, & in vilipendium redundare!

Export TEI

143

*Non est ergo quod circa Auxiliarem

Export TEI

In Auxiliaribus adducta doctrina vrgentior, pro quo casus peculiaris,.

addi oporteat, in quo pro sufficienti doctrina sunt vrgentiora dubio procul fundamenta. Auxilio enim est in omnibus Ordinario futurus Antistiti, & ita munia eius omnia subiturus, pro quibus compertum est proportionatum doctrinæ præsidium prærequiri. Et dubitatum quidem circa ante non multos annos, cùm Auxiliaris fuisset Archiepiscopo Limano designatus probatæ virtutis Parochus, qui egregiè se eo in munere gesserat; sed doctrinæ testimonio carebat à Tridentino Concilio requisito, nec videbatur vniuersitatis alicuius Scholas extriuisse. Vnde & de eo admonitum Regium Indiarum Consilium, à quo rescriptum, si de nouo esset designatio ex præsentatione Regia facienda, non alium eligendum, etsi occurrerent non pauci vniuersitatum testimonijs, & Ecclesiasticis muneribus clariores. Talis fuerat de illius probitate, & sufficienti |

p. 144

doctrina, exemplarique agendi ratione in magno illo Tribunali conceptus. Iudicatum ergo non esse circa Titulares, quamuis & Auxiliares

Export TEI

Illorum & Coadiutorum discrimen.

sint futuri, ad vnguem Tridentini Decretum obseruandum. Et videtur quidem ex ipsius Concilij Decreto id non obscurè posse deduci, sic enim Cap. 7. Seßion. 25. de Reformatione: Quòd si quando Ecclesiæ Cathedralis, aut Monasterij vrgens neceßitas, aut euidens vtilitas postulet Prælato

Export TEI

Concilium Tridentin.

dari Coadiutorem, is non alias cum futura succeßione detur, quàm hæc caussa priùs diligenter à beatissimo Romano Pontifice sit cognita, & qualitates omnes in illo concurrere certum sit, quæ à Iure, & Decretis huius sanctæ Synodi in Episcopis & Prælatis requiruntur: aliàs conceßiones super his factæ surreptitiæ esse censeantur. Hæc Concilium, ex quibus apparet in solis Coadiutoribus cum futura successione pares requiri qualitates, quia ad parem penitus curam eliguntur; non ita in Auxiliaribus, qui & ipsi Coadiutores sunt, vt constat; nam & qui auxiliatur iuuat; & qui iuuat, auxiliatur. Vnde moueri non immerito quæstio spe

Export TEI

Quæstio peculiaris.

cialis potest, an Titularis sine dictis qualitatibus, cum sufficientia tamen dicta, possit ad Cathedralem Ecclesiam non Titularem promoueri. In quo quidem Regia debet præcedere præsentatio, & dubitari pariter an stare illa possit, siquidem præsentatio circa eum versari debet, in quo omnes dictæ debeant concurrere qualitates. Cùm enim nisi talem non sit Pontifex admissurus, frustranea præsentatio erit, si id scienti fiat; si non scienti, & interueniat fraudis aliquid, id quidem sine graui stare culpa nequit, & occasio esse poterit non leuium in præsentato & promoto conscientiæ turbationum: vnde circa hoc cum magna est fidelitate procedendum.

Export TEI

144

*Et videtur quidem licitè posse huius

Export TEI

Titularem posse ad non Titularem Ecclesiam præsentari.

modi Episcopum præsentari. Et ratio est, quia in præsentatione facta Pontifici declarandum est esse sic præsentatum Episcopum Titularem. Et cùm de talibus non ea soleat esse satisfactio doctrinæ, quæ pro alijs, circa aliqualem defectum poterit, si fortè interuenerit, dispensare, in Patroni gratiam, ne præsentatio cum aliquo illius dedecore corrigenda deuoluatur. Cùm etiam sibi persuadere possit à Catholico per excellentiam Principe nihil, quod incommodare Ecclesiæ possit, postulari. Id quod & Nos supponimus, de Titularibus enim agimus, quales illi, de quo nuper, qui præter iam dictas dotes, exercitio Pontificalium maiorem pro eius muneris administratione fuerint industriam assecuti. Pro ijs enim rectè potest dispensatio, si opus illa fuerit, exorari: & præsentatione ipsa id videtur sufficienter fieri. Si autem prouisio iuris patronatus non sit, tunc Pontifex, ad quem solum spectat, circa id poterit, vt sibi benè visum fuerit arbitrari.

Export TEI

145

*Iam ad id, quod de Eucharistiæ conse

Export TEI

Ex potestate ad consecrandam Eucharistiam non bene argui.

cratione dicebatur, oportet respondeamus, quod minimè fuerit operosum, si dicamus; etiamsi ita sit, ad vtrumque tamen, scilicet consecrationem & Pontificalium exercitium, plus requiri. Neque satisfacere quod dicitur de assistentia Cæremoniarij, cùm debeat Episcopus ea, quæ sui muneris sunt, non vt mortuum instrumentum, sed magisteriali auctoritate tractare, licet in Ordine ad Cæremonias ductore indigeat, præ illarum varietate, sicut Episcopus non Titularis indiget, nec proptereà idiota poterit consecrari. Et verò Sacerdotes illitterati passim occurrunt, nec pro monstris habentur, licet dolendum illud: quod secus in Episcopo idiota solemnitatis accideret, plus enim pro Episcopis, quàm pro Sacerdotibus requiri, compertissimum est, vt videri specialiter in Concilio Tridentino potest citato

Export TEI

Scientia pro Sacerdotio requisita. Concilium Trident.

Cap. 2. Seß. 24. de Reformat. & Seßione 23. Cap. 14. etiam de Reformat. Vbi sic dicitur: Sed etiam ad populum docendum ea, quæ scire omnibus necessarium est ad salutem, ac administranda Sacramenta, diligenti examine præcedente, idonei comprobentur. Sic pro Presbyteris. Cùm pro Episcopis id, quod iam vidimus exigatur. Et quidem in illo, de quo sermo, neque illa, quæ pro Presbyteratu necessaria decernuntur, videntur extitisse, quandoquidem quod ad Sacramentum Pœnitentiæ spectat, penitus ignorabat.

Export TEI

146

*Vt ergo circa casum prædictum quod

Export TEI

Non probatur resolutio data Pontifici.

opportunum videtur, tandem proferamus, dicendum equidem, si à Pontifice factum, non esse condemnandum, qui & dispensare circa aliqua potuit, & inconuenientibus obuiare: quamuis id videatur difficile, vnde & suspicari iuuat potuisse illum cum Deo dicere: Pœnitet me fecisse. Genes. 6. v. 7. Licet alio sensu. Sic enim non semel accidit vt aliqua faciant, de quibus se pœnitere ingenuè fateantur, vnde ad remedia adhibenda peruigiles, quidquid potuerunt, occasionem nacti opportunam, peragere minimè dubitarunt. Satis est nota illa Ioannis Secundi querela in Extrauaganti Execrabilis, de Præbend. & dignitat. vbi illud: Improbitas importuna peten

Export TEI

Quandoque improbanda peragi ab illo, ipsius Confessione.

tium à Nobis, & Prædecessoribus nostris Romanis Pontificibus; non tam obtinuisse, quàm extorsisse plerumque noscuntur &c. In quo quidem magni est profecto faciendum Cardinalis præfati iudicium: quia tamen eo non obstante Dubius hæsit Pontifex, & ita fundamentis ab ipso adductis non plenè conuictus, neque auctoritate permotus, qui tunc temporis forsitan Cardinalitia non fuerat dignitate, quæ tantùm pro huiusmodi caussis potest habere ponderis, decoratus; licebit Nobis quid conuenientius appareat pro euentibus futuris sincerissimè pronuntiare. Quod valuerint, valeant, vt phrasi loquamur nostra, valga loque valiere. Si Septuaginta annorum studijs à decimo inchoatis aliquantulùm dignabitur erudita deferre posteritas.

Export TEI

147

*Et in eo quod dictum de monstro in

Export TEI

Vt sit dicta promotio monstruosa. Ioannes Gerson.

Ecclesia, præiuerat iampridem Ioannes Gerson de potestate Prælat. Considerat. 8. vbi ita scribit: Status Episcopalis, licet esse poßit in aliquo sine plebe, & sine vsu, vel exercitio; hoc tamen fieri non conuenit, quia inane, & monstruosum hoc in Ecclesia videretur, quoniam frustrà est potestas, cui non subest operatio. Sic ille, quod cùm adducat Barbosa de potest. Episcopi, Parte 1. Titulo. 3. Cap.

Export TEI

Barbosa.

2. n. 47. rectè dictum asseuerat; & sic accipiendum vt reprobare penitus tales non velit Episcopos, sed quando id non seruatur, quod ibidem admonet faciendum, dum sic ait: Quare non sunt hæc loca, & dignitates omnibus ac citra delectum impartiendæ. Sic ille, qui Tit. 1. Cap. 6. n. 19. per errorem, & seqq. De illis copiosiùs disserit, vbi & cani liberiorem loquendi modum meritò re|

p. 145

prehendit, qui lib. 3. de locis Theolog. cap. 2. pag. 293 sine caussa esse in Ecclesia scriptum reliquit. Et caussas ille ibidem adducit, de quibus & P. Vas

Export TEI

Quibus iustificetur ex caussis promotio Titularium.

quez Tomo 3. in 3. p. Disp. 241. nu. 6. vbi post alia ita scribit: Denique cùm non pauci Episcopi Ecclesiarum non occupatarum indigeant ope aliorum Episcoporum pro administratione Sacramentorum in sua Ecclesia, & visitatione. & ne alij suas Ecclesias relinquere cogerentur, vt eos adiuuarent: meritò Titu

Export TEI

P. Vasquez.

lares Episcopi ad Ecclesias occupatas ordinari consueuerunt, & ideò in Germania suffraganei vocantur. Hæc ille. Nec solum in Germania, sed etiam in Ecclesijs Cardinalium qui assistunt, suffraganei dicuntur à Concilio vltimo Lateranensi, cuius verba exhibet Barbosa in Declarationibus & remission. ad Concilium Tridentinum Seßione 14. cap. 2. de Reformat. vbi de illis agitur, & sunt sequentia ex Seßione 9. de Cardinalib. Omni conatu

Export TEI

Concilium Lateranense vltimum.

suis prouideant debitè inseruire Cathedralibus, dignos & idoneos Vicarios seu suffraganeos, prout consuetudo fuerit, cum digna & competenti mercede. Sic illis iniungitur supremis Ecclesiæ Principibus. Ex quibus satis compertum habemus id quod de monstrositate dictum, in quod communis Doctorum sensus videtur conuenire, si videlicet Episcopi huiusmodi sine delectu, necessitate, aut vtilitate creentur, & præsertim si litterarum sint genuinis ornamentis destituti: cùm esse idonei debeant, talesque vt Episcoporum non Titularium in nuper expositis, possint supplere defectus.

Export TEI

148

*Si ergo tales sint pro Indijs prouidendi,

Export TEI

Quid pro Indiis.

meritò illorum interuentu poterit incommodis ex nimiùm dilata Ecclesiarum vacatione succurri: si videlicet non Capitulis, sed ipsis gubernatio deferatur. Quod quidem licet non pro omnibus sufficere possit Ecclesijs, cùm multas simul vacare contingat, potest tamen pro præcipuis; vt Limanus Archiepiscopus circa id, Pontificia accepta facultate prouideat. Quod & feliciùs succederet, si duo essent Auxiliares, cùm duo sint amplissimi Archiepiscopatus in hoc, de quo loquor, regno Peruuiano, Indiarum præstantissimo. Pla

Export TEI

De septennio alio dictum Titulo 2. n. 33.

tensis Ecclesiæ vacatio post annos septem pergit; vacare siquidem censeri potest, quæ Pastorem circa alia occupatum alieno arbitrio habet remotissima in regione. Cum Limana autem actum videtur fortunatius, quæ post triennalem vacationem potuit videre Pastorem, sed sola præsentatione pergentem, expectaturumque alia, nullo expectationi termino præstituto. Et iuxta hæc conformia quæ dicta alibi circa Auxiliares, non videri scilicet expediens vt deputentur inuitis, quandoquidem iam aliter visum Regio Consilio, & Auxiliaris pro Limano designatus Archipræsule, quia grauatus senio, ad munus idem, quod non fuerat auspicatus, agens in remotis adsciscitur. Veniat ergo, & euadat alius; sed sint illi tales, quales à Concilio vidimus commendatos, dignos & idoneos, & vt D. Prosper ait Lib. 2. de vita

Export TEI

D. Prosper.

actiua & contemplat. cap. 2. Prædicatores cælestium præmiorum, exempla bonorum operum, documenta virtutum, & forma fidelium. &c. Ergo procul hinc procul est. &c. Et procul quidem futuros, si tamen alicubi, Regij Consilij zelus, vt petimus, vt instamus, vt vrgemus, vt & sperare iuuat, Regia pariter instantia stimulante, prouidebit.

Export TEI

149

*DIctum de hoc in Thesauro Tit. 2. num.

Export TEI

Priuilegium de anno pro Ordinibus sacris, an in solo Presbyteratu locum habeat: & negantis partis rationes.

373. & 374. vbi de priuilegio Societati concesso, vt eius Religiosi possint per annum ante legitimam ætatem ad sacros Ordines promoueri. Et quod ad Presbyteratum attinet, non est controuersiæ locus, secus circa duos præcedentes. Et visum aliquibus ad illos priuilegium extendi, quod & probare, vt nos citato loco, sibi verosimiliter videbatur particula etiam in concessione addita, scilicet Etiam. Ad sacros etiam Presbyteratus Ordines. Quo loquendi modo etiam vsi Pontifices de Ordinibus locuti, vt videri potest in Compendio verb. Ordines §. 3. Tribus Do

Export TEI

Compendium Societatis.

minicis, vel alijs Festis diebus, etiam continuis, ad sacros, etiam Presbyteratus Ordines promoueant. Vbi manifestum est posse diebus prædictis ad Ordines alios promoueri, quod particula Etiam dubio procul indicatum. Quod & ostendi etiam ex eo efficaciter potest, si attendamus Presbyteratum proptereà exprimi, quia pro illo esse difficultas aliqua posset, propter gradus excellentiam, vnde si non exprimeretur, dubium aliquod circa illud subesse poterat, sic enim Ordinum nomine aliquando in dispensationibus non veniunt sacri. Atqui stante hoc dubio ob defectum expressionis, circa alios Ordines nullum esse dubium posset, aliàs friuola esset dispensatio: ergo neque posita expressione, quia ratione illius non est relicta concessio, sed ampliata.

Export TEI

150

*Addi possunt concessiones aliæ ex qui

Export TEI

Multiplex probatio ex eodem.

bus idem potest roborari. In Compendio verb. Absolutio. §. 1. Omnes Confessarij Societatis habent facultatem absoluendi quoscumque Christi fideles ad eos vndecumque accedentes, eorum Confessionibus diligenter auditis, à quibuscumque peccatis, etiam Sedi Apostolicæ reseruatis. &c. Idem habetur in Compendio Indico. Verb. eodem & §. Pro eodem §. 7. Absoluendi ab hæresi, & à relapsu etiam in hæresim. Vt aliquando id locum habere potuit, de quo alibi. §. 10. Absoluendi nostros facultas ab omnibus peccatis & censuris, propter quæ Sedes Apostolica esset consulenda. Verb. Alienatio. §. 2. Facultas alienandi stabilia, & etiam mobilia pretiosa. Verb. Altare. Super Altari viatico celebrare vbique gentium, etiam in castris militum. Verb. Communicatio gratiarum. §. 2. Omnia priuilegia, etiam speciali nota digna. Et inferiùs. Etiam iustitiam, siue mixtim concernentia, etiam per modum extensionis. Verb. Commutatio §. 2. Facultas commutandi votum simplex ingrediendi aliam Religionem, etiam determinatam. Verb. Conseruator. §. 5. Sub censuris, & pœnis, etiam pecuniarijs. Verb. Dispensatio. §. 10. Possunt nostri Confessores deputati dispensare in votis, etiam Episcopo reseruatis. Omitto alia, in quibus, sicut & in præfatis, perspicuum est, concessiones, post quas particula dicta profertur, ita habere locum ac si illa mini|

p. 146

mè fuisset subsecuta, ex quo pro casu præsenti efficaci potest ratione concludi.

Export TEI

151

*Nihilominùs vt absolutè, & sine aliqua

Export TEI

Pro opposita parte quæ faciant.

limitatione non liceat, ea faciunt, quæ citato Thesauri loco sunt à Nobis ponderata. Pro quo & modò facit recepta illa grauium Scriptorum doctrina, quòd licentia concessa à Principe intelligitur iuxta supplicationem petentis, sicut ex interrogatione declaratur responsum, iuxta ea, quæ adducit Barbosa in votis decisiuis & consuet. Lib. 2. voto 30. num. 68. & seqq. Atqui licentia in priuilegio contenta circa annum pro susceptione Ordinum, minimè fuit petita pro inferioribus Presbyteratu, siquidem talis concessio vix quidquam Societati poterat deseruire, vt citato loco explicatum est. Rogo namque ad quid vigesimum annum agenti, & in studijs versanti, vtilis Subdiaconatus? Ad nihil profectò: immò incommodare non parum poterit, occupatione sacri, qua ratione Sanctissimus Ignativs noluit Scholasticos ea obligatione constringi. Et moderni P. Generalis ordinatione præcautum, ne quis vsq;vsque ad studiorum finem Sacros Ordines suscipiat: quòd si susceperit statim à curriculo litterario præcipit remoueri. Si autem maiora non prosequatur studia, vt quid etiam Ordo ille, aut quæ vrgere caussa possit, vt parùm litteratus iuuenis non possit per annum expectare, quando do & vigesimo primo impleto, Ordo talis plus est incommodi, quâm vtilitatis allaturus? vnde nihil tale vidimus in Societate à Superioribus zelo & sapientia præditis vllatenus attentatum.

Export TEI

152

*Iam expleto anno vigesimo primo,

Export TEI

Vrgetur probatio.

& vigesimo secundo inchoato, vt quis ad Subdiaconatum & Diaconatum, non seruatis aliàs Interstitijs vllis prouehatur, nulla potest momenti alicuius caussa, si semotis affectibus res inspiciatur, obtendi: Ordinem quidem Subdiaconatus suo iure potest, annuente Superiorum voluntate, curriculo studiorum emenso suscipere. Quæ pro Diaconatu necessitas, vt per annum expectari nequeat, vt nuper dicebamus? Videmus in hac Regum Ciuitate Inquisitores, & duos præcipuarum Cancellariarum Præsides solo Subdiaconatu contentos, neque id sibi futurum dedecori reputantes. Cur ergo secus adolescens sentiat, & quidem Religiosus, humilitatis professor, in qua non solùm debet esse discipulus, sed magister: neque Prælati spiritus subditorum ab hac regula aberrantium fouere debent, ea quæ minùs sunt eorum profectui, & Religionis statui vtilia concedendo.

Export TEI

153

*Prætereà ex particula Etiam non sem

Export TEI

Particula Etiam quandoque restrictiua. Barbosa.

per posse ritè argui, cùm sit quandoque restrictiua, ostendit citatus Barbosa in Tractatu Dictionibus Dict. 112. vbi ita scribit: Quandoque tamen importat restrictionem, quando repugnant verba & dispositio: ideò si testator legat vsum fructum vxori sicut habebat in domo testatoris, etiamsi alimentando, dictio Etiam non ampliat, sed limitat, ita vt ad alimenta legatum restringatur. Angelus Consil. 338. num. 3. Cardin. Tuschus d. Conclus. 275. (scilicet Tomo 2. lit. D.) num. 13. & ideò in rescripto accipitur pro restrictiua, vt importet idem quòd Videlicet, quando ex materia & necessitate debet interpretæri, vt non plus sit concessum, quàm petitum Gozad. Consil. 73. nu. 13. Cardin. Tuschus d. conclus. 275. nu. 14. & n. 32. post Baldum Consil. 209. nu. 2. obseruat, quod quando hæc dictio importat dictionem Maximè, tunc si profertur per modum conditionis restringit &c. & nu. 22. ex Gozad. & Cenado, aut aliquando interpretari pro Silicet. Iuxta quæ rectè intelligitur quomodo in prædicta concessione adducta Dictio commodum sensum habere possit, si dicamus idem esse ac videlicet, vel scilicet, vt dispositio respondeat petentis intentioni & fini, & ne plus sit concessum quàm petitum.

Export TEI

154

*Neque est ratio eadem in concessione

Export TEI

Obiectis fit satis.

pro Interstitijs, quia ibi petentis est voluntas manifesta. Cùm enim Scholastici in Societate finitis ordinentur studijs, si tunc longa essent Interstitiorum spatia percurrenda, id sine grauibus stare non posset incommodis, à ministerijs obeundis, qui tantoperè expectauerant, retardatis. Et similiter dicendum in concessionibus alijs, de quibus nu. 150. in illis enim petentium est voluntas manifesta. Et licet stare possit vt aliquando plus liberalitas concedentis tribuat, quàm sit petentis moderatione taxatum, imitatione Dei, qui iuxta Apostolum potens est omnia facere superabundantiùs quàm petimus, aut intelligimus Ephes. 3. v. 20. & sicut Ecclesia cla

Export TEI

Ephes. 3. v. 20.

mat, Abundantia pietatis suæ, & merita supplicum excedit & vota. Id tamen tunc accidit, quando id quod supra votum tribuitur, vtile esse petenti potest, secus quando iuxta conditionem status, inutile reputatur: tunc maximè si vsus concessionis aliquod parere posset incommodum, vt in casu, de quo agimus.

Export TEI

155

*Et hæc quidem partem hanc ita verosi

Export TEI

Quid circa praxim.

milem reddunt, vt secus operari, licet probabile appareat, nequeat conueniens iudicari. Et quidem non leuis in eo scrupulus subesse potest ex eo quòd priuilegiorum vsus in Societate liceat nullus, nisi quem P. Generalis communicauerit, quod respectu priuilegij prædicti iuxta formam dictam hucusque non factum. Licet enim Bulla, in qua illud continetur, sine vlla soleat limitatione transmitti, vt de præcedentibus constat, & de postrema Clementis IX. ab hoc anno 1674. cursum inchoante. Cùm tamen vsus talis adeò peregrinus sit, nec sanè conueniens, iuxta dicta, non videtur sine concessione illius vsurpandus, neque circa hoc epikeijs & præsumptionibus, iuxta vulgares doctrinas, vtendum. Vnde & videmus alia minoris momenti minimè ab ipso concedi, quia ab vsu Societatis aliena, & minùs conuenientia iudicantur, cùm tamen ratione communicationis amplissima sit copia facultatum. Et in ijs, quæ Societati sunt in speciali concessa, suæ sunt moderationes adhibitæ, sine quibus vsus neutiquàm conueniens haberetur. Legantur Compendia, & præsertim verb. Com

Export TEI

Compendium priuilegiorum Societatis.

municatio gratiarum in fine cum animaduersione clausulæ illius, Ac iuxta modum. in Compendio quidem præscriptum, sine quo, sicut neque in ijs, pro quibus à Generali inuenitur appositus, minimè licebit cuiuslibet concessionis vsus; immò neque erit validus, vt dictum aliàs. Et hæc quidem circa concessionem dictam ita dicta velim, vt aliorũaliorum meliùs fortè sentientium non sit animus iudi|

p. 147

cium, vt improbabile & absonum circa substantiam eius improbare; de conuenientia autem non sic facile iudicauerim, sed vt non semel à me cum Apostolo dictum. Vnusquisque in suo sensu abundet. Rom. 14. v. 5.

Export TEI

156

*ALphonsus Casarrubios in Compendio

Export TEI

Priuilegia PP. Minorum.

priuilegiorum Patrum Minorum verb. Dispensatio 14. sic habet Innocentius VIII. dispensauit cum toto Ordine Fratrum Minorum, quòd postquàm Fratres huiusmodi attigerint vigesimum tertium ætatis annum (dum tamen sufficientes sint) poßint promoueri ad sacerdotium, & Missas celebrare, non obstante Iure, ceterisque in contrarium facientibus Oracul. fol. 65. &c. Idem Innocentius conceßit posteà, quod Generalis & Prouinciales possint dispensare cum Fratribus suis in vigesimo secundo anno completo quoad Sacerdotium. Orac. fol. 65. &c. Sic cum protulisset Auctor, addit statim quid circa hoc in eius fuerit Religione dispositum in Capitulo generali post mortem dicti Pontificis celebrato, ita scribens: Insuper Cùm ad Or

Export TEI

Capitulorum generalium moderatio.

dinem Sacerdotalem non debeat quis ascendere faciliter, nisi cui suffragatur ætas & morum grauitas, deinceps cum aliquo non dispensetur vt Sacerdos efficiatur, qui viginti ætatis suæ annos nondum attigerit, aut si casus neceßitatis emerserit, propter Sacerdotum paucitatem saltem qui dispensauerit consilium quatuor Guardianorum simul requirat, qui supra dispensandi neceßitatem debeant arbitrari, quorum conscientiæ sint oneratæ vt quod erit necessarium (pensatis vndique pensandis) ipsi consulant. Sic ille, addens statim Ordinationem Capituli Burgensis, in qua non Guardianorum, sed Discretorum Consilium postulatur, & post hæc sic subdit, Et quia huiusmodi Ordinationes factæ sunt auctoritate Apostolica ideò præfatis dispensationibus Apostolicis nequeunt vti Fratres Minores, præsertim quia prædictæ conceßiones fuerunt Oracula viuæuocis, quæ à Capitulis suspendi possunt, vt babetur in Dictione Oracul. §. 3. Hæc dictus Auctor.

Export TEI

157

*Vbi quidem duæ illæ concessiones ni

Export TEI

Circa vtraque animaduersiones.

hil videntur habere diuersum; secunda enim annum vigesimum secundum completum exigit, quod & in priori contentum, vigesimum enim tertium attingit, qui complerum vigesimum secundum, à complemento enim vnius, initium alterius sumitur, vnde & illum attingere cum omni proprietate dicitur. Quod quidem ex statuto Capituli generalis euincitur, quandoquidem ad Sacerdotium non esse admittendus dicitur, qui vigesimum quintum non attigerit, quod tunc accidit quando vigesimus quartus est completus, completo enim illo, statim est sequentis principium, qui attingi dicitur per contra positionem ad complementum. Meritò autem à Religiosissimis Patribus præfata est adhibita moderatio, pro qua & genuina adducta ratio. Et suspensa quidem concessio ex parte; nam stante necessitate, illius remanet vsus expeditus. Ex quo & fit

Export TEI

Per communicationem aliis Religionibus obtigisse pro qua adnotatio.

Religiones communicationis gratiam habentes illa frui potuisse, vt iacet, quia viuente Innocentio ita inualuit, vt suspensio subsecuta minimè communicationem potuit impedire, vt est satis recepta grauium Scriptorum sententia, quam neque negabunt ij, qui negant communicationem sine limitatione esse respectu eorum posse, quæ cum illa conceduntur, de quo Tomo 2. Thesauri Tit. 12. nu. 153. & seqq. Tam enim propriè priuilegium ei conuenit, cui per communicationẽcommunicationem obtingit, ac si primario ipsi fuisset concessum, vnde ab alieno vsu, vel non vsu, est penitus independens. Quidquid de renuntiatione in ipsa concessione sit, aut non admissione, quæ & ipsa suam difficultatem inuoluit: vbi enim primò gratia à Pontifice est concessa, suum habuit effectum, & ita etiam communicatio, vnde etiamsi eidem renuntietur, communicatio sustinebitur. Sed in nostro casu nihil huiusmodi obstare potest, vt ex dictis constat.

Export TEI

158

*Vt verò modò vim non habeat præfata

Export TEI

Reuocatio à Tridentino facta vt non videatur obstare.

concessio, Concilij Tridentini in primis obstare videtur auctoritas, in quo omnes huius generis reuocantur. Circa id tamen ita scribit P. Sa verb. Religio nu. 56. Pius V. voluit Mendicantes vti gratijs suis & priuilegijs in foro conscientiæ, non obstan

Export TEI

Concil. Trident. Sess 23. Cap. 12. de Reformat.

te Concilio Tridentino, & quamuis eius Bullam, vbi eis multa conceßit, reuocauerit, Gregorius tamen posteà reualidauit, vt testatur Congregatio Concilij. Quare videntur posse ordinari ante ætatẽætatem legitimam. Vide Dist. 77. Cap. Monachus. Sic ille. In dicto

Export TEI

Cap Monachis. d. 77.

autem Capite de ætate non agitur ad Ordines requisita, sed de Interstitijs statuente S. Gelasio Pontifice, vt Monachus intra annum omnes recipere Ordines possit, cui tamen, inquit, quod annorum interstitia fuerant collatura, sancti propositi sponte suscepti doceatur præstitisse deuotio. Licet autem de ætate requisita non loquatur, indicat tamen pro dispensatione circa illam in Religiosis congruam occurrere rationem. Quòd si P. Sa erga ætatem ex prædicto loco etiam argui posse contendat, & aliquis fortè cum ipso, inde non annum, sed dimidium ex assignatis pro sæcularibus posse, ex tenore est Capitis manifestum. Id autem quod dictus Pater de reualidatione Bullæ Sanctissimi Pij vti certum asseruit, admittunt plures, ex quibus Bruno Chassaing de Priuilegijs Regularium Tract. 1. cap. 6. num. 1. vbi ait constare id ex Decreto expresso Sacræ Congregationis Cardinalium, scilicet Concilij Tridentini, quod tamen non affert: licet vers. Accedit iuxta concessionem dictam iudicatum aliquoties à dicta Congregatione fuisse, ex bonis ostendat Auctoribus.

Export TEI

159

*Pro eadem Declaratione stat P. Vas

Export TEI

P. Vasquez vt contradicat cum alijs.

quez Tomo 3. in 3. p. Disputat. 246. nu. 44. sic autem subdit: Verùm quamuis hoc ita sit, existimo eos vti non posse hoc priuilegio (de quo nu. 43.) ad Ordines: nam cùm nullus Regularis ordinari queat nisi cùm Dimissorijs Prouincialis, & ille veritatem in his exprimere debeat, non poterunt Religiosi hoc modo ordinari; etiamsi Superior cum illis in litteris Dimissorijs dispenset: dicere enim non potest & testificari illum habere legitimam ætatem, aut competentem. Ideò autem non potest Regularis virtute huius priuilegij sic ordinari, quia si veritate expressa admitteretur, iam suffragaretur illi in foro exteriori; veritate autem non expressa, non potest suffragari, quia non intelligitur priuilegium eo modo concessum, vt falsitas in litteris contineatur. Ceterùm hoc priuilegium ad hoc prodesse poterit Regularibus, vt qui bona fide ante legitimam ætatem fuerit Ordinatus, in |

p. 148

Ordine sic suscepto ex conceßione Prouincialis poßit ministrare, in quo aliàs non posset, & hoc in foro dumtaxat interiori. Adde quòd si Superior cum eo dispensaret vt ante legitimam ætatem ordinaretur, hæc dispensatio diceretur concessa in foro exteriori sui Prælati, cùm illi iuridicè & per testes de ætate constare deberet. Hæc ille, quem secuti Leander eius adductis verbis Tomo 2. Tract. 6. Disp. 6. Quæst. 5. P. Gaspar Hurtadus de Ordine Diffic. 21. Diana Parte 3. Tract. 2. Resol. 59. P. Palaus Parte 4. Tract. 27. Disput. vnica Puncto 7. nu. 9. magis explicans quod de foro Prouincialis dictum, quia Prouincialis dispensare nequit nisi cum consilio Diffinitorum examinata caussa dispensationis, ac proinde in foro externo & iudiciali, iuxta Religionis vsum. Nec probat quod à P. Vasquez dictum de casu bonæ fidei, quia censet priuilegium penitus à Sixto V. reuocatum. Sed illum penitus sequuntur P. Dicastillus Tomo 1. de Sacramentis Tract. 6. nu. 302. & seqq. P. Arriaga Tomo 8. Disp. 57. Sect. 9. vers. Quinta difficultas. Et alij, qui & Declarationem admittunt. Ex quibus Barbosa in Collect. Apostol. Decis. Collect. 636. cum Quaranta & Peyrinis.

Export TEI

160

*Sed quidem ea stante, si nihil vlteriùs

Export TEI

Quorum non vrget ratio de foro externo, & quando ille, & interior.

obstet, ea quæ ad impugnandum forum internum adducunt, non videntur vrgere. Quod enim de dimissorijs dicitur ex eo monstratur enerue, quòd non sit necessarium in illis ætatem in speciali, numero annorum expresso, contineri, cùm sufficiat dici ætatis esse legitimæ & competentis, vel profectò nihil, vt in vsu habetur, sed cum generali approbatione. Vnde immeritò dicitur priuilegium non ita concedi, vt falsitas in litteris contineatur, ac si concedi illo modo posset: sine falsitate siquidem potest in approbatione procedi. Potest autem ætatis defectus esse occultus, licet illum Prouincialis sciat, aliàs numquàm esset occulta dispensatio, seu in foro interiori. In quo etiam esse poterit, quamuis Consilium Diffinitorum aut Discretorum accedat, vt probatur in dispensationibus Capituli Sede vacante, quod Episcopo in facultate succedit circa casus occultos Pontifici reseruatos, de quo dictum Tom. 2. Thesauri Tit. 19. Cap. 6. Id quod in dispensationibus cum Indis circa Matrimonij impedimenta passim videmus. Quid enim occultum dici possit, etiam nonnullis scientibus, obuium est apud scriptores, vt & apud ipsum P. Palaum Tom. 1. Tract. 3. Disput. 6. Punct. 15. §. 1. nu. 9. vbi ait occultum esse, quod non est publicum, hoc est, quod non est cognitum à maiori parte viciniæ, in qua sint ad minùs decem personæ. Neque necessarium est vt iudicialis forma seruetur, cùm sufficiat ita procedere, vt notitia habitâ dispensatio quomodocumque concedatur, sine testibus & forensi solemnitate.

Export TEI

161

*Iam quod de Sixti V. reuocatione di

Export TEI

Euasio de reuocatione Sixti V. præclusa.

cebatur, nullius est momenti, negatur enim illud vim vllam habere, cùm illius Motus proprius sit à Clemente VIII. reuocatus, & ad ius commune reductus. Neque verum est confirmatum fuisse & reualidatum quatenus iuri communi & Tridentini erat conformis, ijs reiectis, in quibus terminos iuris communis & Tridentini excedebat, si de hoc vltimo loquamur; id enim omnes illi à veritate alienum supponunt Auctores, qui Constitutionem Pij V. in suo esse robore ex Declaratione S. Congregationis probant, ex quibus aliquos dedimus. n. præced. Quomodò enim stare posset vt Eminentissimi Cardinales contra apertam Pontificis decernerent voluntatem? & extat quidem Bulla Clementis VIII. Ordine 51. die 20. Decemb. 1595. in qua Religiosis Minoribus omnia priuilegia & gratias concedit, quæ à suis fuerant Prædecessoribus impertita, Præterea, quæ Decretis Concilij Tridentini aduersantur. Per quæ quidem non sunt censenda reuocari, sed tantùm non esse concessa, vnde si alias concessa esse constabat, suo in robore perseuerant; concessio enim fauorabilis est, & ita in nullo odiosa reputanda. Iuxta hunc ergo sensum Bulla est alia interpretanda, si quidquam in ea, quod vrgere videatur, occurrat, & plus sibi videre contendant aliqui, quàm oculatissimi, de quibus dictum.

Export TEI

162

*Plus videtur vrgere quod citatus Au

Export TEI

Sicut & alia ex reuocatione Oraculorum.

ctor, & nonnulli alij ex reuocatione viuæ vocis Oraculorum, opponunt, cùm constet concessiones præfatis eo modo contigisse. Ad quod quidem responderi potest pro concessionibus huiusmodi haberi Bullam, quam allegat citatus Bruno vers. vlt. Scilicet Gregorij XIII. sub data 25. Maij 1573. in qua reuocat suam illam Bullam reuocatoriam præfatæ Bullæ S. Pij, omnia priuilegia Fratrum Minorum amplissima confirmatione corroborans, etiam eorum mentione inducta, quæ ab eodem S. Pontifice fuerant contributa, in quibus non videtur dubium subesse posse circa Oracula, cùm minimè, excepta reperiantur. Deinde ex eodem responderi potest, per communicationem priuilegiorum, pro quibus Bullæ habentur authenticæ, Religioni prædictæ similem competere potestatem; vt enim ille ait Parte 2. Tract. 7. Cap. 2. Proposit. 2. Conuentui Domus Carthusiæ S. Trinitatis prope Diuionem Lingonensis Diœcesis concessum est à Ioanne XXII. die 19. Aprilis 1391. Vt omnes Monachi

Export TEI

Priuilegium PP. Carthusianorum.

& Clerici redditi (verba priuilegij sunt) dictæ domus vestræ, qui nunc sunt, & erunt pro tempore vigesimum secundum eorum ætatis annum attingentes poßint ad Presbyteratus Ordinem promoueri, in ipsôque licitè ministrare, defectu dictæ ætatis, ac statutis & Constitutionibus ipsius Ordinis, & alijs in contrarium non obstantibus quibuscumque. &c. FF. Minimis à Iulio Secundo in hunc modum:

Export TEI

Aliud PP. Minimorum.

Dudum ad Sacrum Ordinem incipiente Bulla tenore sequenti: Ac quòd Fratres Ordinis Minimorum huiusmodi in vigesimo Secundo suæ ætatis anno tunc & pro tempore constituti ad Presbyteratus Ordinem, aliàs tamen ritè se promoueri facere libere possent. Ex hac ergo parte satis videtur allato argumento satisfactum.

Export TEI

163

*Notabilius illud, quod ibidem affirmat

Export TEI

Ex Clement. Generalem de ætate & qualit. Ordinandorum.

dictus scriptor, quòd scilicet ante Tridentinum Prælati poterant suos subditos dispensare & facere vt assumerent subdiaconatum in 18. Diaconatum in 20. & Presbyteratum in 22. completo, ac etiam inchoato. Et ita nunc eadem fa

Export TEI

Brunonis Chassaing. assertum peculiare.

cultate vti posse, cùm illud priuilegium sit validum etiam post Tridentinum, vt tenet P. Sa. Cui sententiæ etiam adhæret Christophorus à Capite fontium in Compendio priuileg. Mendicant. verb. Dispensatio. §. 14. & vt ait Portel verb. |

p. 149

Priuileg. cessat. num. 64. tenere debent quotquot asserunt priuilegia à Tridentino reuocata valere in foro conscientiæ, ex quibus Emmanuel Roder. P. Henriquez, & Sorbus, pro quo & alij allati à Nobis. nu. 159. Quod verò ad reuocationem Oraculorum attinet, nullum illi videtur negotium facessere, de qua egerat Parte 1. Cap. 2. Proposit. 2. ex quo tamen nihil firmum deduci potest, cùm fateatur reuocationem vrgere vbi Constitutiones Gregorij XV. & Vrbani VIII. publicatæ sunt. Vbi & ex diligenti & doctissimo Regulari initio Proposit. affirmat nullum esse Oraculum, quod Bulla confirmatum non sit, præter illud, quo laicis seu conuersis Fratribus vt tangere Sacra possint, indulgetur. Iuxta illum ergo ad defectum publicationis potest, vbi fuerit deprehensus ille, recurri, sicut in Gallia videre licet, vbi & vim non obtinent, quia Regis pro admissione beneplacitum authenticum est prorsus necessarium, nec tamen comparatum.

Export TEI

164

*Circa quæ tamen in primis quod de

Export TEI

Improbatur ille quoad Presbyteratum & alia.

Presbyteratu dicitur ex Clement. Generalem in principio Propositionis adducta, sufficere inquam vigesimum secundum annum pro illo, est prorsus falsum, cùm in illa expressè vigesimus quintus requiratur, In vigesimo quinto ætatis suæ anno ad Presbyteratus Ordines promoueri, quæ sunt Pontificis verba, vnde circa duos tantùm alios remanet difficultas. Ex quo habitum vt Patres Minores priuilegium, quod vidimus, impetrauerint, quod quidem non esset necessarium, si vigesimo secundo anno completo posset beneficio Iuris communis dicto anno Presbyteratus obtineri. Neque item argui necessarium foret ex Bulla S. Pij, in qua de priuilegijs & gratijs agit, cùm ius ad Ordinem prædictum non habeatur ex priuilegio, aut gratia, sed generale in Iure sit; vnde non videtur nomine gratiæ venire; licet gratia sit reipsa vt non censeatur reuocatum. Quod ad P. Sa attinet, non videtur posse conuenienter pro

Export TEI

P. Sa vt sit accipienda sententia.

sententia citata aduocari, quandoquidem ille, non Clementinam, sed Cap. Monachus videndum admonuit, vt vidimus. nu. 158. sicut neque alij eum secuti: quamuis & citari iuxta illius mentem posset ibidem explicatam, vt scilicet circa Subdiaconatum & Diaconatum dispensationes à Sede Apostolica concessas Religiosis minimè exorbitantes crederemus. Et cùm absolutè dicat videri posse Ordinari ante legitimam ætatem, nulla circa Ordines facta distinctione, Presbyteratum etiam videtur amplexus, & ita non potuit ad Clementinam habuisse respectum, vbi pro illo eadem est statuta ætas, quæ & à Concilio Tridentino requisita: ad alias ergo est gratias eius directus intuitus, de quibus diximus, in Concilio reuocatas. Et cùm in præfata Bulla sic habeatur: Etiam viuæ vocis Oraculo in genere, vel in specie &c. Quæ ab Innocentio VIII. concessa vidimus, ab ipso etiam Sanctissimo Pio concessa debemus consequenter affirmare, & consequenter, etiam stante illa, iam per Bullam haberi, vt non debeant censeri reuocata.

Export TEI

165

*Sed restat aliud, quod maius videtur

Export TEI

Oppositio ex damnata Propositione ab Alex. 7.

habere momentum, scilicet ab Alexandro VII. damnatam esse Propositionem de valore priuilegiorum, quæ sunt à Concilio Tridentino reuocata, quòd scilicet in foro conscientiæ illis possint vti Regulares, & est Ordine. 36. ex quo videtur certum Bullam Pij de qua dictum, non posse iam locum habere. Ad quod quidem P. Bruno nihil in speciali respondet, cùm post operis illius editionem damnatio Propositionum, inter quas est præfata, fuerit promulgata. Videtur autem posse

Export TEI

Verosimilis responsio.

verosimiliter responderi, si dicatur damnari Propositionem vt extat, generaliter scilicet asserendo Regulares id posse, secluso priuilegio, de quo nulla mentio, ex eo quòd sibi persuasum habeant in Concilio solùm quoad forum exterius fuisse reuocata. Vnde non omnes Regulares id possunt, sed qui priuilegiorum habent communicationem, quia scilicet Mendicantes sunt, de quibus specialiter procedit Bulla Beati Pij, vel Mendicantium priuilegijs fruuntur. Neque enim verosimile apparet doctissimum Pontificem eam voluisse sententiam sua censura configere, quæ grauissimos habet defensores, vt vidimus, cùm in Breui alio contra seueros Amadæi insectatores satis ostenderit nimis esse illos audaces & temerarios, qui grauium scriptorum opiniones communiter receptas suis contenderint inconsultis censuris profligare. Item in prædicta damnatio

Export TEI

Alia item.

ne illi solùm notantur, qui affirmant licere vsum in ijs, quæ expressè sunt reuocata in Concilio Tridentino, non verò illi, qui asserunt aliqua non esse expressè reuocata, vnde & ad reuocationem peculiarem modum, vt stare possit reuocatio, dicunt esse necessarium. Et qui dicunt ea, quæ in sua Bulla habet D. Pius, non esse decisio

Export TEI

Alia insuper, & notabilis.

nes, sed declarationes, agnoscunt quidem reuocationes stare contra Decreta posse, quæ clara sint, sed talia non esse illa, circa quæ declarationes versantur, iuxta quas in vsu earum proceditur, vnde talis vsus nequit dici esse contra illa, quæ clarè sunt à Concilio constituta. Quo pacto philosophatur citatus Bruno Propositione illa. 2. cap. 6. Qui & Cap. 2. Proposit. 5. iuxta propositum explicandi modum defendit non obstare limitationem addi solitam in priuilegijs, Dummodò non sint contra Concilium Tridentinum, quo minus vsus eorum liceat, & sint verè confirmata, etiam circa illa, quæ in ipso videntur esse contraria: quia contraria censeri non debent, dum non sunt penitus destituta reuocatione ad eorum vim infringendam in praxi requisita. Itaque Decretum reuocatum non est contrarium, licet dicatur Dummodò &c. Quia illa limitatio non ponit quidquid necessarium est vt vim retineat suam, cùm possit aptè cum reuocatione componi, iuxta prædictum explicandi modum hucusque minimè ab Apostolica Sede damnatum.

Export TEI

166

*Et hæc quidem à Nobis fusiùs discussa

Export TEI

Circa solum Sacerdotium cur priuilegium concessum. Vbi specialis difficultas circa priuilegiatum pro 22. anno.

occasione præsertim priuilegij Patrum Minorum, in quo de Subdiaconatu & Diaconatu nihil habetur, sicut neque in alijs, de quibus. num. 162. quia circa eos Ordines iure licebat communi vti. Vbi & dubitari potest an stante, vt stat modò, in suo robore Concilij Tridentini Decreto circa ætatem, si dispensetur quis vt anno vigesimo secundo possit Presbyter Ordinari, consequenter etiam possit anno vigesimo primo Diaconatum suscipere, & vigesimo Subdiaconatum. Et videtur quidem sic affirmandum, nam iuxta Concilium Tridentinum Subdiaconus non est ad |

p. 150

DianatumDiaconatum promouendus nisi post annum ab illius Ordinis susceptione, neque Diaconus ad Presbyteratum nisi eodem temporis spatio iam decursu, licet circa hoc possit Episcopus dispensare, vt videri potest cap. 13. & 14. Seßion. 23. de Reformat. Ex eo autem quòd tempus pro Sacerdotio breuius concedatur, nulla Episcopo necessitas imponitur circa interstitia dispensandi, de quibus agitur in citatis Capitibus, cùm tamen nihil de ætate in illis, de qua cap. 12. præcedenti. Hoc non apparet improbabile. Nihilominùs

Export TEI

Verosimilior resolutio.

verosimilius est oppositum, quia vnius dispensationis concessione non veniunt duæ eiusdem rationis non connexæ necessariò, vt est compertum, id quod in negotio præsenti contingit, in quo quidem cum dispensatione circa Sacerdotium est connexa dispensatio circa Diaconatum; siquidem ætas pro isto est viginti & duorum annorum completorum, tertio inchoato; pro ea autem ætate est concessa dispensatio pro Sacerdotio, & ita Diaconatus anticipandus est. Tunc vltra. Vigesimo primo completo sine dispensatione potest Subdiaconatus assumi. Ex quo sit anno eodem Diaconatum & Sacerdotium suscipiendum, in quo difficultas est nulla; quia si aliqua, maximè ratione Interstitiorum: atqui respectu illorum non vrget, quia ad dispensationem istam, si verè talis respectu illius est, tenetur Episcopus; cùm non possit aliter Pontificia gratia locum habere: vnde conuenientiùs dici potest circa hoc à Pontifice dispensatum; quamuis quanta sit intra annum Ordinum futura distantia, iudicio Episcopi reseruetur, quandoquidem celebrandorum Ordinum sua sunt tempora, in quibus non semper vrget obligatio.

Export TEI

167

*Et præfata quidem probabilitatem ratione priuilegiorum videntur euincere: quæ qui

Export TEI

Conclusio præcedentis discursus.

dem pro Societate nihil iuuat, cùm priuilegia talia non sint ab eius supremo Capite communicata, & fortasse neque communicabilia iudicentur. In Religionibus verò alijs ipsi, ad quos id pertinet, videant quid sit ipsis conueniens pro temporum opportunitate futurum: mihi enim non leuis operæ pretium visum est rem exactè discussisse, ne in grauiora inconuenientia aliqui ob veritatem non peruisam cœco impetu prolabantur. Non enim vt cœcus cadit in foueam, qui probabili luce dirigitur. Id autem quod ex P. Vasquex dictum nu. 159. & admittunt alij ibidem citati, cùm probabile sit, etiam non admissa sententia de valore priuilegiorum, suam potest in facti contingentia conuenientiam habere, quidquid dicat P. Palaus, cui est satis superque satisfactum: Licet P. Bonæ Spei vti certum videatur statuere priuilegia omnia circa ætatem ita reuocata, vt iam illis locus non sit, vt videri potest Tomo 6. Tractat. 7. Disput. de Sacram Ordinis nu. 51. Non videtur tamen rem ad exactam trutinam adduxisse, vno contentus verbo. Sicut & P. Herincx Tomo 4. Disp. 10. nu. 71. totalem priuilegiorum reuocationem agnoscens, immemor eorum, quæ diximus, & suæ sunt propria Religioni, non ab Innocentio IV. vt per errorem à Leandro positum Quæst illa 5. Sed VIII. vt ex

Export TEI

Circa ætatem pro Subdiaconatu.

Compendijs habetur manifestum. Vbi circa id, quod de 18. anno dictum, sufficienti pro Subdiaconatu, addendum occurrit, vix locum habiturum, stante limitatione à Pontifice adiecta de foro interno, in externo enim defectus talis apparebit, & fundamentum suberit ad hoc vt Episcopus exactam circa hoc probationem exquirat, cui non poterit satis fieri, & ita neque ille in Ordinis procedere collatione. Quod autem de Iure communi talis fuerit ætas sufficiens iudicata, mirum haberi non debet; siquidem Subdiaconatus Ordo sacer dicitur ob castitatis obligationem eo in gradu vt dirimat Matrimonium. Plus autem in votis Religionis accidere sciunt omnes, cùm decimo sexto anno fieri Professio possit, ex qua similis obligatio resultat, sicut per vota Societatis, ratione cuius Religiosi dici homines sacri possunt, quia Deo irreuocabiliter consecrati, de quo Bruno Tractat. 3. Proposit. 1. in principio, & quo Nos his ponamus finem, cùm dici alia circa statum sacrum possent, sed quæ ad morale negotium modò minimè necessaria iudicamus.

Export TEI

Videatur P. Moia post hæc scripta visus in Selectis Tract. 4. Quæst. 13. doctè & verosimiliterlocutus.

Export TEI

168

*CAsus est non infrequens inter Indos vt

Export TEI

Quando accidat casus dispensationis in illa, & quæ supponantur.

quis cum sorore eius velit contrahere, cum qua carnale commercium habuit, sintq;sintque pro coniugio tali vrgentes rationes, diuturnus inquam concubinatus, à quo difficillimus sit recessus, & quandoque cum filijs, sitque notum in populo prius illud commercium, vt non sit foro interno locus, pro quo supponitur potestatem ad dispensandum extare, iuxta dicta Tomo 2. Thesauri Tit. 12. nu. 382. & seqq. vbi etiam habetur in remotissimis partibus, in quibus Ordinarij de facili adiri non possunt, id posse Religiosos Societatis, vnde cum aditus est facilis, id non licebit, neque valida erit dispensatio: quando autem facilis aut difficilis aditus sit iudicandus, penes distantiam ferendum iudicium, de quo num. 386. admonitione penitus obseruanda, ne circa valorem matrimonij aliquando molestæ moueantur quæstiones.

Export TEI

169

*Difficultas ergo circa solos Ordinarios

Export TEI

Circa concessionum Pontificiarum computationem temporis obseruanda doctrina.

versatur, quibus talis non videtur conuenire facultas, semper enim in concessionibus primus gradus excipitur, dum illæ à Paulo V. vsque ad Clementem IX. continuatæ per viginti annorum spatium singulæ reperiuntur. Et dum circa huiusmodi scribebam citato loco nu. 391. dixi priuilegium Innocentij X. ab anno 1654. decurrens anno 1674. finiendum, in quo iam sumus, iuxta computationem, de qua nu. 38. eiusdem Tit. scilicet post diem 6. Maij, attento concessionum decursu à secũdasecunda Bulla Pauli V. Sic enim accipienda quæ citatis sunt dicta locis de annis, in quibus illæ aut finitæ sunt aut finiendæ. Neque enim quod dictum est nu. 32. scilicet diem à quo statuitur terminus, non computari in termino, ita ampliandum est, vt de anno etiam idem debeat intelligi, esset enim valde exorbitans ampliatio, |

p. 151

ex quo fieret, vt concessio per duos annos à die datæ facta, ad tres posset extendi, immò & si per annum, posset ad duos. Et quidem ipse loquendi modus ita videtur exprimere, vt nullum relinquat dubio locum, A die datæ. Ergo computatio iuxta dies facienda, ipsa dationis non inclusa die. Secus accideret, si diceretur Ab anno datæ; tunc enim pro non inclusione illius, idem quod pro diebus, fundamentum esse videretur, & in re fauorabili, præsertim pia, & ad religionem spectante, posset sustineri. Et propter animaduersionem istam hoc loco de affinitatis gradu difficultas proposita, de qua dictum aliàs, & conclusum licitam esse dispensationem, si rationes pro illa non leuis momenti concurrant, dispensantium iudicio ponderandæ. Vbi si ad potestatem ratione distantiæ recursus habeatur, id circa Indos est plus verosimile, quibuscum agi mitiùs solet: sicut si ad omnimodam Adriani, & ad illam, Pij V. de qua. n. 393. Quod verò peculiarem videtur difficultatem habere, ex priuilegiorum tenore desumitur, in quibus certior dispensationum habetur forma, & numquàm concessum inuenitur vt Ordinarij possint in foro externo circa primum dispensare, sed circa alios cum Indis, & Æthiopibus ac mixtim progenitis cum consilio & assensu Societatis Sacerdotum, de quo. num. 391.

Export TEI

170

*Sed verò in perpetua facultate ad

Export TEI

Affirmatiua pars circa dispensationem statuitur & probatur.

dispensandum in omnibus gradibus iure diuino non prohibitis, qualis est affinitas dicta, de qua dictum. nu. 382. & est Gregorij XIII. ac vtriusque Pij IV. & V. facultas est talis inclusa, licet pro foro externo biennij terminus expressus habeatur. Siquidem ibidem in remotis Prouincijs Ordinariorum præsentia destitutis, aut distantibus per ducenta millia passuum, quod posteà ad minorem est distantiam redactum, de quo n. 386. Societatis Sacerdotibus ea facultas in foro etiam exteriori conceditur. Ex quo videtur inferri eamdem in Ordinarijs residere. Gregorius enim & Pontifices alij, de Societatis locuti Sacerdotibus primum gradum dictum in vtroque foro, vtpotè iure diuino non prohibitum, indulserunt: ergo & cùm Episcopi de illorum consilio & assensu ex vi concessionis prædictæ dispensarunt, circa primum gradum extitit dispensatio. Quæ est euidens consequentia; vel saltem versari potuit. Atqui respectu Sacerdotum Societatis ea non est limitata facultas: ergo neque respectu illorum. Quod enim non obstet concessiones posteà limitatas circa primum gradum prodijsse probatum. n. 388. & seqq. Itaque concessiones subsequentes priorem illam non infirmant, qua, potuerunt Ordinarij in primo gradu dispensare, licet illum expressè non concedant. Quia tamen Sacerdotibus Societatis concessum est vt possint esse assessores cum voto decisiuo, quia eorum assensus requiritur, & non solùm assessores, sed etiam adiutores dicuntur, & ita sunt quasi partiales dispensatores, inde pro Ordinarijs similis potestas in foro vtrôque deducitur. Nam facultati assistendi cùm de primo gradu agitur, non est terminus designatus, & ita quoties de foro externo ab Ordinarijs agetur, idem poterunt, quod durante illa priori dictorum Pontificum concessione: quam proptereà dixi concessionibus subsequentibus non infirmari, quia habet adiunctum aliquid, quod perpetuum est, scilicet potestatem illam assistendi.

Export TEI

171

*Prætereà vt ex tenore priuilegiorum

Export TEI

Probatio roborata.

colligitur, concessiones Religiosorum Societatis & Ordinariorum patiuntur circa gradus, ad quos se possunt dispensationes extendere, nihil enim minus licere Episcopis Pontifices volunt, & ita quod illi in foro interiori & in locis distantibus possunt, his est pariter limitata illa concessione externi fori concessum: vnde cùm gradum primum excipiunt, ex vi concessionum talium nihil amplius licet. Ergo si aliàs circa primum gradum in Religiosis sit radicata potestas, non est illa in Ordinarijs coarctanda, id enim non esset Pontificum menti conforme, qui pro Ordinariorum auctoritate tuenda curam semper adhibent peculiarem. Et quidem inuerosimile prorsus apparet, vt Religiosus Societatis vltra duas diætas ab Ordinario distans possit in vtroque foro circa primum gradum dispensare, & quod Ordinarius ipse Religiosum eumdem assessorem & adiutorem habens, aut alium cum simili facultate, talem nequeat dispensationem impendere, Religiosumque reddat illa distantia superiorem.

Export TEI

172

*Potest ergo talis dispensatio conferri,

Export TEI

Quid circa praxim.

quando, vt dixi, rationes pro illa conuenientes occurrunt, vt in facti contingentia factum aliquando; cùm tamen & rationes subesse quandôque possint contrarium ad iudicium prouocantes. Sunt enim & Indi, vt monent Pontifices, à matrimonijs talibus abducendi, & curandum ne illorum contrahendorum spe incestuosis communicationibus inuoluantur. Quando ergo res in publicum prodeunt, separandi complices, & exilio mulctandus vir, vt alij timeant, & sine violentia de coniugio feminæ agendum, neque enim deerit coniux, cùm non soleant Indi circa talia hærere dedecora, contenti habere sedulam seruitricem. Sed in separatione erunt etiam sua non semel incommoda, præsertim si filij ex inhonesto consortio, De illo enim agimus; circa licitam enim affinitatem in primo gradu, vt quis duobus sororibus, aut aliqua duobus fratribus copuletur, nolim esse auctor, licet rationes adductæ id videantur euincere, quia pro eo vrgentissimæ deberent esse rationes, & raro in casu, qualis fortè in remotis partibus occurret, in quibus Societatis Religiosi sua vti poterunt facultate. Cùm aliàs apud Indos impedimentum tale non extiterit, vnde ex dispensatione circa illud non erit scandali alicuius periculum, & semper in casibus huiusmodi explicatio est à ministris Euangelicis adhibenda, vt sciant Neophyti quid generatim non liceat, & quid aliquando ex Pontificis concessione, quam non debeant sibi, cùm sit futura rarissima, polliceri.

Export TEI

173

*DIctum de hoc Tom. 2. Thesauri. Tit. 12.

Export TEI

Priuilegium PP. Benedictinorum pro dispensatione in petitione debiti.

n. 466. & seqq. & pro facultate ad illam adductum. n. 470. priuilegium PP. Benedictinorum, de quo & n, 471. & 472. vbi & Lezanæ facta mentio, sed iuxta Dianæ fidem, & |

p. 152

quidem inconcussam, quatenus Tomo 2. verb. Affinitas nu. 6. asserit dispensationem intra domos aut Ecclesias necessariò concedendam, ita vt extra illas non valeat priuilegij vsus. Circa quod dictum à Nobis nu. 472. consentiente Fr. Antonio à Spiritu Sancto in Direct. Regular. Parte 1. Tract. 2. Disp. 1. nu. 111. Addit ille nu. 5. numerum trium aut quatuor, designatum à Cardinali intelligi debere respectiuè ad Monasteria, ita vt

Export TEI

Non admittitur limitatio P. Lezanæ.

in magnis & celebrioribus Monasterijs, quale est illud Vallisoletanum, cui principaliter facta est concessio, possint designari tres aut quatuor: in minoribus autem Conuentibus non nisi vnus aut duo. Ita enim recta ratio dictat intelligi debere priuilegium. Quæ quidem limitatio, licet prædicto Patri iuxta rectam rationem videatur, contraillam tamen non est, vt cum priuilegij auctor non limitat, neque nos limitare debeamus. Et aliquando magnis etiam in vrbibus Conuentus non multorum Religiosorum sunt, & ita populi numerositas debet attendi. Immò & in alijs, in quibus conceduntur à præfato Magistro duo, cùm absolutè in priuilegio concedantur tres; vnde non expedit pro vno litigare. Et concessionem præfatam non esse vti viuæuocis Oraculum reuocatam affirmat ille num. 4. sic philosophatus vt & Nos nu. 471. quod pro similibus obseruandum.

Export TEI

174

*Non ita tamen de alijs concessionibus

Export TEI

De priuilegiis aliis. V. V. Oraculis.

iudicat, quæ in Compendijs Fratrum Minorum habentur, vtpotè illud Innocentij VIII. apud Casarrubium verb. Dispensatio nu. 17. quod & quia Oraculum, & quia incertum, vt ibidem ait Corduba, neutiquàm admittendum. Sed quidem apud Casarrubium verb. dicto tale priuilegium nòn est, immò nec numerus, qui videri sublatus potuit, nisi antiquissima impressio oppositum suaderet an. 1532. in qua post nu. 16. immediatè sequitur 18. Meritò ergo parùm est curandum de illa, non sic de alia, quam adducunt Fr. Emmanuel, Miranda, Portel, & P. Thomas Sancius apud eumdem, & est S. Pij V. etiam Oraculum, & proptereà ab eodem scriptore inutilis hoc tempore iudicata. Quod quidem non omnibus eiusdem Religionis Patribus perplacebit, ob priuilegium Gregorij XIII. de quo nu. 162. quo sunt priuilegia omnia confirmata, eorum etiam mentione inducta, quæ à SSmo. fuerant Pio dictis Patribus impertita, vnde & Oraculorum, vt ibidem dictum.

Export TEI

175

*Notat autem citatus Scriptor tria discri

Export TEI

Tria discrimina inter priuilegia Iulij 2. & S. Pij ex Lezana.

mina inter nuper adductum priuilegium, & prius illud, pro quo rescriptum, & est Iulij Secundi. Primum, quod hoc potest à Prælato locali concedi, facta designatione, illud verò nonnisi à Prouinciali. Secundum, designationem cessare mortuo, vel amoto Prælato, quia debet esse ad nutum designantis, secus in alio, quia concessio est immediatè à Pontifice facta designatione. Tertium dispensationem virtute prioris debere fieri audita confessione, quia ita expressum; non ita in alio, in quo de foro conscientiæ tantùm agitur. Vbi quod ad Primum attinet, difficultate

Export TEI

Circa secundum de gratia ad beneplacitum notata quædam.

caret. Circa Secundum probabiliter locutus, cùm sint multi, qui affirment, etiam cùm dicitur ad Beneplacitum meum, siue ad nutum, quod idem est, non cessare gratiam morte concedentis, quando fauorabilis est, vt videri potest apud P. Thomam Sancium Lib. 8. de Matrim. Disput. 28. nu. 50. & licet ille oppositum sentiat, iudicetque verissimum, cùm de gratia quacumque agitur, auctores tamen contrarium asserentes sunt grauissimi, & vnusquisque de sua sit solitus ita sententia loqui, vt verissimam arbitretur. Potest autem securiùs procedi, si Prælatus dicat se designare talem Patrem pro suo triennio, & ad beneplacitum, quia tunc stabit designatio, iuxta id quod habet præfatus Auctor nu. 51. qui de anno exempli gratia locutus: neque enim designatio per triennium, aut per tempus Officij tollit, quin sit ad nutum reuocabilis quamdiu in illo durauerit. Quòd si officium sit perpetuum, id à fortiori stabit, & tunc sensus designationis erit etiam congruus iuxta dicta illius formam adaptando. Præterquàm quòd priuilegij tenor non videtur cum eo rigore procedere, neque subtilitates illas Iuris ad vnguem obseruandas velle, sed in eo Prælatis liberam dispositionem relinqui, vt possint cùm bene sibi visum fuerit deputatos reuocare, siue deputatio finito duret, aut non duret officio, quod in ordine ad praxim nihil interesse videtur, quandoquidem nouus Prælatus eum, qui placuerit, possit deputare. Vnde & cùm ad nutum reuocabilis dicitur, de nutu Sedis, seu officij, potest conuenienter intelligi, dum nutus in speciali personæ deputantis non indicatur: quod cùm accidit, non extingui gratiam receptissima est sententia Iuri subnixa, de qua P. Thomas nu. 59. & P. Lezana verb. Gratia nu. 9. qui alios adducunt: sicut & Fr. Antonius à Spiritu sancto stans pro duratione vbi infra.

Export TEI

176

*Circa Tertium de necessaria auditione

Export TEI

Circa Tertium de audita Confessione, & foro conscientia, sententia affirmans non obstare vt probabilis proponitur.

Confessionis pro dispensatione probabilem sententiam secutus est citatus Auctor, sed contraria est etiam valde probabilis, & communiter inter Recentiores Theologos recepta, quam secutus P. Thomas Sancius Lib. 8. de Matrimonio Disput. 15. nu. 15. & Disp. 16. nu. 11. & Disp. 34. n. 30. cum multis, quos refert. Eligius Bassæus Tomo 1. verb. Absolutio nu. 22. Diana Parte 1. Tract. 11. Resol. 25. Parte 3. Tract. 2. Resolut. 20. & P. 4. Tract. 4. Resolut. 8. P. Pellizarius Tomo 2. Tract. 8. cap. 2. nu. 69. Fr. Antonius à Spiritu Sancto suprà nu. 116. Leander Tomo 1. Tract. 5. Disp. 14. Quæst. 97. vbi quamplures adducit: licet P. Mendus in Bullam Cruciatæ Disput. 26. nu. 203. affirmet plures eorum à se visos non loqui in casu, quo verba prædicta in priuilegijs sint adiecta, quod ipse fatetur, citans præter illos P. Quintanadueñas de Iubileo Cap. 11. n. 5. apud quem Ludouicus de la Cruz. Qui profectò, & alij satis superque ostendunt id, quod diximus, sententiam scilicet dictam esse communiter receptam inter RecentiorosRecentiores, & consequenter esse valde probabilem, ab extrinseco quidem ob defensorum auctoritatem, ex quo etiam sequitur id, quod alibi dixi, esse videlicet etiam ab intrinseco talem, quia non est credibile tot ac tantos Doctores sine solido fundamento fuisse locutos. Quamuis P. Mendi argumentum videatur vrgere: quia scilicet Pontifex potest Confessionem vt conditionem necessariam apponere: & cùm non semper in priuilegijs talia verba reperiantur: quando apponuntur, specialem aliquem debent effectum |

p. 153

habere; neque alius præter dictum apparet. Neque videtur satisfacere P. Pellizarius dicens

Export TEI

P. Pellizarij minùs congrua explicatio.

Confessionem quidem requiri, sed proportionatam pro censuris, de quibus ille, & idem est de dispensationibus, & alijs, quæ sine confessione Sacramentali transigi possunt; debet enim confessio non Sacramentalis adhiberi, exacta inquam declaratio. Non inquam videtur satisfacere, siquidem cùm Confessio exigitur, de Sacramentali semper est sermo, neque contrarium vspiam inuenietur. Neque si de Sacramentali non esset sermo, talis additio esset vllatenus necessaria, cùm manifestum sit ad absolutionem, si de censuris agatur, & ad dispensationes, aliaque, pro quibus facultas à Pontifice confertur, necessariam esse exactam manifestationem, vt legitimè procedatur; manifestatio autẽautem confessio est, & ita videmus pro huiusmodi Confessarium ab Ordinario approbatum requiri solitum, quia talis putatur futurus doctus, & cui meritò possit adeò graue committi negotium. Stet ergo quidquid de hoc sit, valde probabiliter posse in casu, de quo agimus, iuxta sententiam dictam procedi, futurumque vsum priuilegij securum; nec debuisse P. Lezanam suum illud effatum quasi exploratæ veritatis proponere, cùm contra se ea habeat, quæ à Nobis sunt declarata. Iam ad alia.

Export TEI

177

*AMbitionis quidem effectus talis, & vi

Export TEI

Casus electionis ex proprio suffragio.

sus aliquando, circa quem & consultus, non ab electo, cui nulla consultationis cura, sed ab electoribus, quibus electi agendi modus prorsus innotuit, & propter graues caussas nihil circa cassandam electionem voluerunt attentare, si fortè illa non possit vt legitima sustineri, & posse quidem videtur probari posse ex ijs, quæ tradit Fr. Emmanuel Rodericus Tomo 2. qq. regu

Export TEI

Quid pro eius valore facere videatur ex Doctorum auctoritate.

lar. q. 54. arti. 10. dicens quòd Diffinitores secundùm ius possunt vnum ex ipsis eligere, in quo iure confirmatur electio facta ex tribus de septem compromissarijs de vno ipsorum, si ille electioni consentiat: quia, vt Glossa ait ibi, sua persona computatur inter eligentes. Citat autem in margine Cap. Cùm in veteri, de elect. de quo inferiùs. Hugolinus de Officio & potestate Episcopi cap. 51. §. 2. adducto Cardinali Tuscho Lit. P. conclus. 595. tenet quando patroni sunt plures, posse vnum ex illis se cum alijs præsentantibus ipsum præsentare: quod & tenet P. Palaus Parte 2. Tract. 13. Disp. 2. Puncto 7. nu. 3. quia cùm suffragium illud partiale sit & insufficiens ad præsentationem vel electionem constituendam, non videtur à Iure prohiberi Cap. Per nostras de Iure patronat. Cap. final. de Institutionib. Et alibi. Vbi Auctor non solùm de præsentatione agit, sed etiam de electione, de qua & loquitur Cap. finale citatum. P. Thomas Sancius Tomo 1. Consilior. moral. Lib. 2. cap. 3. Dub. 74. nu. 14. cum Panormitano & Philippo in Cap. Cùm in iure de elect. affirmat in præsentatione vnius ex patronis posse illius consensum numerum augere; quod Lambertinus de Iure patronatus lib. 2. q. 8. arti. 8. n. 6. & 7. ad electionem extendit. Pro quo & P. Sa, verb. Electis nu. 10. ita scribit: Electio iure communi ad Collegium pertinet: potest autem quilibet de Collegio eligentium, si ipse eligatur ab illis numerum deficientem suo suffragio supplere, etiam ad Papatum. Nemo tamen, si solus sit, potest eligere se ipsum, etiamsi in eo solo manserit ius Collegij. Sic ille, in eo quod de Papatu asserit, non admittendus, ex noua Constitutione Gregorij XV. de qua Barbosa de potest. Episc. Allegat. 72. n. 86.

Export TEI

178

*Potest etiam argui. Nam si aliquid in

Export TEI

Quid ex ratione.

Iure obstaret, maximè Cap. Cùm ad nostram finale de Institut. vbi sic Innocentius Tertius de quodam electo Episcopo Custodiæ dignitatem retinente: Custodiam ipsam recipere non potuit à se ipso. Cùm inter dantem & accipientem debeat esse distinctio personalis. Sed neque ab alio, cùm ius conferendi alius non haberet. Hæc ibi. Atqui in casu nostro inter dantem & accipientem datur distinctio personalis, cùm sint plures eligentes, quibuscum tantùm partialiter concurrit electus, qua ratione ante Constitutionem Gregorij nuper allegatam poterat numerum deficientem suo suffragio supplere in electione ad Papatum, qui in eo articulo versabatur. Adducit prætereà P. Antonius à Spiritu Sancto Tract. 5. Disput. 2. nu. 16. Cap. Communio. & Cap. Quia propter. citati Cap. finalis, quod est in hoc negotio præcipuum, nulla facta mentione. Et Caput quidem Communio nullibi extat, Caput verò Quia propter de electione eatenus adduci potest, quatenus in eo statuitur vt suffragia sub secreto tribus scrutatoribus aperiantur; sic enim compertum habetur nullum adeò futurum ex ambitione præcipitem vt pro se suffragium ferat, ita ambitionem suam reddens alijs manifestam. Sic enim repellendus, aut cassanda electio, iuxta Glossam in Cap. Cùm in veteri de elect. Sed quidem cum electio non eo modo fit, sed per schedulas, & omnino secretò, vt statuitur in Concilio Tridentino Seßione 25. Cap. 6. de Regularibus vbi iuxta aliquos, de quibus P. Suarez Tom. 4. de Religione Tract. 8. lib. 2. Cap. 5. nu. 9. ius est nouum inductum, & modus electionis, de quo in Cap. Quia propter antiquatus, licet ille oppositum sentiat, & probet. nu. 10. & seqq. Certè modus electionis per schedulas vsu est communiter receptus, & pro eo nihil videtur speciale circa negotium præsens ab Apostolica Sede pronuntiatum. Et hinc videtur factum vt apud Religiosos aliquos præceptum sub mortali obligans sit impositum, ne quis pro se suffragium ferat: Si enim illud in Iure haberetur, non fuisset opus impositione alterius, neque id prudenter factum videretur: qui enim Pontificio non est retrahendus præcepto ab huiusmodi ambitionis abortu, neque inferioris cuiusquam præcepto ab ipso retrahetur.

Export TEI

179

*Dico Primò. Cùm electio Prælati fit

Export TEI

Assertio 1. negans absolutè quando electio fit per scrutinium,.

per scrutinium nullus potest pro se ipso ferre suffragium, aliàs nulla erit electio. Sic Turrecremata & Megala, quos adducit & sequitur Fr. Antonius à Spiritu Sancto suprà. Magister Lezana Tom. 2. Verb. Electio. nu. 209. P. Thomas Sancius citato Dub. 74. n. 12. & 13. & apud ipsum Panormitanus, Ancharranus, Ioannes An|

p. 154

dreas, Antonius, Albertinus, & communis, vt ille ait Fr. Antonius à Spiritu Sancto supra n. 76. Quorum ratio est, quia cùm sic suffragatus ignoret vota aliorum, id non esset suæ consentire electioni, sed se eligere, & ita tamquàm ambitiosus repellendus. Sed à quo repellendus, cùm eius votum ignoretur? Videtur equidem ita explicandum, vt iure ipso repulsus debeat iudicari.

Export TEI

180

*Probatur Primò ex Cap. Per nostras de

Export TEI

1. Probatio ex Cap. Per nostras.

iure patronatus, vbi Innocentius Tertius statuens neminem se posse ad vacantem Ecclesiam, in qua ius patronatus habet, præsentare, illam generalem reddit rationem: Cùm igitur nullus se ingerere debeat Ecclesiasticæ prælationis Officijs. Atqui pro se suffragium ferens in scrutinio, maximè se ingerit Ecclesiasticæ prælationi; neque enim ab alijs inducitur, quorum votis consensum præstat, sed solo impetu ambitionis abreptus: ergo iudicio Pontificis est penitus repellendus, & magis in electione, quàm in præsentatione, pro qua est potior ratio, vt & inferiùs constabit.

Export TEI

181

*Secundò ex Cap. Cùm ad nostram finali

Export TEI

2. Ex Cap. Cum ad nostram.

de Institut. iam citato, quod communiter Doctores ita accipiunt, vt vidimus. Neque enim satisfacit quod dicitur de eligentium concursu, negari enim nequit sic electum esse sui electorem, omnes siqui dem concurrentes vocantur electores, & verissimum est inter hunc electorem & electum non dari distinctionem personalem, quam Pontifex asserit esse necessariam. Neque id quod de Papatu dicitur, quidquam valet, in eo enim est ratio & dispositio specialis, vt videri potest apud Barbosam cit. nu. 86. Nota est etiam historia Ioannis XXII. in quem compromiserunt Cardinales, & ita ne quemquam offenderet, se elegit, id probante Collegio Cardinalium, pro quo plures congerit Scriptores Doctor Sebastianus Nicolinus in Epitome historiali Ecclesiastica. §. 197. & Barbosa in Cap. Cùm in iure n. 2.

Export TEI

182

*Tertiò, ex citato Cap. Quia propter de

Export TEI

3. Ex Cap. Quia propter.

elect. Iuxta illud enim non erat locus huiusmodi electioni, iuxta dicta: ergo neque in scrutinio per vota omninò secreta. Patet illatio: Nam in isto nihil est de antiquoris substantia relaxatum, sed maius potiùs robur attributum, vt inconuenientia, quæ in illo esse poterant tollerentur; & ita maius secretum additum, vt est compertum. Atqui maius hoc secretum, non debet in grauiora incommoda detorqueri, ex illius abusu, vt scilicet quis ambitioni suæ indulgens se eligat, quod stante priori electionis modo minimè facere potuisset. Quæ ratio videtur euidens.

Export TEI

183

*Quarto ex Cap. Cùm post petitam de

Export TEI

4. Ex Cap,. Cùm post petitam.

elect. in quo sic Honorius Tertius: Quia tandem examinato (sicut decuit) processu electionis tuæ, inuenimus eam post publicationem consensuum, & collationis tractatum, aliquandiu fuisse protractam, assensumque tuum, priusquàm electus fueris, requisitum, electionem eamdem (ex ipsius tantùm inordinato processu) iustitia cassauimus exigente. Sic ille, nullam declarans electionem ex consensu electi ante ipsam præstito circa quòd ita Glossa verb. Requisitum, loquitur: Sed nunquid sola requisitio sufficeret ad cassationem? Non videtur, quia in fraudem posset ab aliquo æmulo procurari. Simile infra de Simonia Cap. Sicut. & ideò non videtur impedire sola requisitio: sed si consentiat, tunc sufficit ad cassandum, propter ambitionem, & simile supra eod. Cap. Officij. & Cap. Cùm ad nostram. & 1. q. 6. Cap. Sicut is. & C. de Episcop. & Cleri. L. si quemquam. Et non ambitione, sed labore ad dignitatem conuenit peruenire &c. Si ergo consensus ante electionem adhibitus irritam eam reddit, quantò id potiùs præstabit in eadem electione suffragium, in quo maius proculdubio apparet ambitionis argumentum?

Export TEI

184

*Qnintò ex Cap. Cùm in iure, de ele

Export TEI

5. Ex Cap. Eum in Iure.

ctione, vbi sic decernit Innocentius Tertius: Super quo taliter respondemus, quod is, qui de numero septem à tribus eorum dignoscitur nominatus, iuxta compromißi tenorem, debet in Decanum assumi, dummodò electioni de se factæ consentiat, & aliquod canonicum non obsistat. Hæc ibi. Ex quibus habetur electionem debere præcedere, vt electus consentiat, & aliter non subsistere electionem. Circa quod ita Glossa: Ex hac Decretali

Export TEI

Glossa. prior.

consueuit dici quòd persona electa auget numerum eligentium: contrarium tamen verum est, quod persona electi non computatur in numero eligentium, quod probatur infra eod. Cap. Cumana Ecclesia. Sic ille, cuius est Glossa dicta, iuxta quam id sequitur, quod intendimus: nam electio ita debet fieri vt sit ad plura medietate suffragia: Si ergo electi consensus non computatur in numero, electio erit manifestè nulla. Sed sequitur Glossa alia, quæ circa verb. Consentiat ita habet: Quia si vult consentire, tunc persona sua computatur inter eligen

Export TEI

Glossa. posterior.

tes. argum. ff. quod cuiusque vniuersitatis. l. planè, argum. ff. de adopt. l. Si consul. & sic quatuor intelliguntur, & ita maior pars Capituli. &c. Hodie non connumeratur persona electa inter eligentes, infra. eod. Cap. Cumana & Cap. Quia propter, Nec dicerem valere talem electionem, si modò fieret, quia est electus à minori parte Capituli. Hæc ibi. Ex quibus habemus, siue is, qui consentit dicatur eligere, siue non, decisionem talem pro casu scrutinij non posse aduocari. Circa quod ita scribit Barbosa in Collectaneis ad dictum Caput num. 2.

Export TEI

Barbosa. & alij manifestè fauent.

Procedit autem Textus decisio in electione, quæ fit per compromissum (vnde non videtur penitus abrogata, vt volebat Glossa) secus tamen dicendum de electione, quæ fit per viam scrutinij secreti, vt in Cap. Cumana. 50. infra. hoc tit. Azeuedus dicto cap. 11. num. 7. (scilicet ad Curiam Pisanam lib. 2.) Cenedus dict. Collect. (ad Decretales) 99. num. 2. Ratio autem quare in electione, quæ fit per compromissum, poßit quis suffragari pro se, votumque suum conferre sibi, vt electionem de se factam compleat atque perficiat, cùm tamen in electione, quæ est per scrutinium, nullus poßit sibi suffragari; illa potest esse, quia in compromisso electio non incipit, siue inchoatur primo à prædicto compromissario, sed ab alijs; à se verò ipso tantum perficitur & consummatur: quod non contingit in electione, quæ fit per scrutinium, Siluester Verb. Electio. 2. q. 18. Fr. Ludouicus Miranda dict. Conclus. 2. vers. Sed est difficultas. (in Manuali scilicet Prælatorum Tomo 2. q. 23. arti. 40.)

Export TEI

185

*Ex eo ergo quod ex Fr. Emmanuele

Export TEI

Adducta ex Fr. Emmanuele non vrgere.

Roderico adductum. nu. 177. nihil contra propositam assertionem habetur, quod momenti alicuius sit, quandoquidem iuxta decisionem |

p. 155

citati. Cap. Cùm in iure, proceditur, licet per errorem citatum sit Cap. Cùm in veteri: & illius non huius sit Glossa ibidem allegata, de qua nu. præced. Licet ex eo adduci aliquid possit, quo

Export TEI

Cap. Cùm in veteri.

& assertio roboretur: Siquidem cùm electores consilium trium à Pontifice designatorum pro electione, de qua ibi, requirere tenerentur, duorum tantùm requisierunt, quia tertium elegerunt, vnde & eius noluerunt consilium requirere, qui si ante electionem pro se annueret volentibus eligere, nullam redderet electionem, & necessario cassandam, aut cassam penitus declarandam. Vnde Glossa verb. Ipsorum, sic ait, scilicet

Export TEI

Glossa.

duorum, & non illius, qui electus fuit: quia ille non debuit requiri, cùm hoc ipso cassaretur, vt suprà eod. Cap. Cùm post petitam. Sic Glossa. In Capite autem Cùm post petitam quid fuerit à Pontifice decisum vidimus. nu. 183. vbi videtur cassationem pro declaratione nullitatis appositam, cùm sic iustitia exigente sit factum ob inordinatum processum, vnde non potuit sustineri. Neque obstat sententiam Glossæ præfatam non omnes approbare, circa quod ita scribit Barbosa in Colle

Export TEI

Barbosa.

ctan. ibi. verb. Sociorum. Aduertas quòd quamuis huius Glossæ opinio probabilis sit, nihilominùs tutius est fore tertij electi consilium saltem in genere requirendum, vt sic formæ mandati satisfiat. Ita in præsenti Hostiensis. n. 3. Anan. n. 5. Ioan. Andreas. n. 17. Imola n. 8. Ancharran. n. 4. Butrius. n. 17. Panormit. nu. 17. quos citat Pendina in Promptuario receptar. sentent. Tomo 1. Tit. 36. nu. 31. Sic ille. Ex quo nihil contra dicta, sed potiùs maius eorum firmamentum. Cùm enim citati Doctores in genere fuisse requirendum, & in similibus ita faciendum, apertè significent requisitionem in specie circa electi personam valori electionis obfuturam. Quod etiam tenet Fr. Emmanuel citata q. 54. arti. 9. Est ergo in Probat. 5. robur multiplex, vt haberi pro pluribus queat.

Export TEI

186

*Dico Secundò. Assertio præcedens ita

Export TEI

Assertio 2. Oppositum non esse probabile.

videtur certa, vt opposita nequeat vt verè & absolutè probabilis sustineri. Id videtur ex dictis constare, neque in Auctoribus quos vidi, vllum inueni, cùm sint sanè multi, qui secus sentiant, vel asserendo, vel probabilitatis gradum conferendo. Neque ex adductis nu. 117. elici quidquam potest firmum & solidum. Quod ex Emmanuele iam discussum. Hugolinus & Cardinalis Tuschus de præsentatione locuti, cuius diuersa est ratio; neque de illa, quando futurum scrutinium; sicut & P. Palaus, qui de electione etiam quod vidimus pronuntiauit, ea ductus ratione, quòd sic se eligens partiale tantum suffragium ferat, & insufficiens; id quod iam ostendimus vim nullam habere, cùm absolutè proferri possit se eligere, per quod & ratio disiecta, de qua. nu. 178. & id quidem, quod à dicto Patre, & duobus illis assertum Auctoribus, communis aliorum sententia improbat, etiam cùm de præsentatione agitur; pro qua etiam stat Canonica decisio, de qua. nu. 180. Ex quo & argui valide potest: nam præsentans non est Officij aut beneficij collator, vt constat, cùm & esse laicus possit omni carens spirituali potestate. Et nihilominus præsentare se ipsum nequit, quia ambitionem sapit, à qua Sacri Canones abhorrent, dum non ab alijs, sed à se ipso in Ecclesiastica se intromittit Officia. Ex quo infertur circa electionem idem potiori ratione dicendum, cùm se quis eligat, & ita sibi conferat id, pro quo necessaria est distinctio personalis, vt iura clamant. Neque aliter accipiendum, quod ex P. Sa cit. num. 177. datum, siquidem de electione per scrutinium non locutus, vt est planum, siquidem in eo casu loquitur, in quo quis electus sit: ergo supponit iam factam electionem, & ita numerum deficientem posse supplere. Nihil ergo est neque ab auctoritate, neque à ratione, quod positionem contrariam firmare possit, aut securum in conscientia reddere sic electum. Vbi quod de imposito dicebatur præcepto, nihil iuuat, sic enim conueniens visum, & omnem probabilitatis apparentiam ex illegitimis deductam, aut extortam potiùs principijs, curatum est profligare.

Export TEI

187

*Dico Tertiò. Id quod est generaliter

Export TEI

Assertio 3. idem statuens de Monialibus.

dictum, ad electiones etiam Monialium spectat. Id constat ex Concilio Tridentino Seßione 25. Cap. 6. de Regularibus, vbi quod de electione per scrutinium statuit ad illas etiam extendit, Abbatissarum, ac Præpositarum expressa facta mentione. Vnde & earum electio fieri debet ad plura medietate suffragia; non obstante eo, quod habet Fr. Emmanuel Rodericus Tomo 2. qq. regu

Export TEI

Fr. Emmanuelem non aduersari.

larium. q. 55. arti. 2. vbi ait in prouisione Monialis Prælatæ sufficere medietatem: non enim loquitur de prouisione per scrutinium, sed quando fit à superiori potestate, & adijcitur clausula, de consensu medietatis Conuentus: tunc enim ait sufficere medietatem. Posset autem quispiam ex eo contendere semper medietatem sufficere, mentem Sedis Apostolicæ ex huiusmodi prouisionibus ita esse generaliter accipiendam colligendo, quia non videtur maior ratio pro electionibus ab ipsis Monialibus efficiendis. Sed quidem hoc admittendum non est: nam in prouisionibus dictis etiam id seruatur, quod est à Iure statutum, iux

Export TEI

Peculiaris casus ex Panormitano.

ta dicta, medietati enim accedit consensus electæ, ad eum modum, quem ex Panormitano proponit P. Thomas Sancius citato. n. 12. quando scilicet publicatur scrutinium, tunc enim quis visa electione de se facta à medietate æquali, posset recedere ab eo, in quem in scrutinio consensit, & accedere & consentire electioni de se factæ, & eius consensus augebit numerum. Quod quidem videtur idem Pater admittere, quia proponens non reijcit. Circa quod etiāetiam citata Glossa in Cap. Cùm in iure sic habet: Quid si consensit

Export TEI

Quid Glossæ circa illum.

in alium? Respondeo. Si consensus talis facit maiorem partem, in se non potest posteà consentire, nec mutare consilium in alterius præiudicium. ff. de regulis iur. l. nemo potest. Si verò consensit in talem, in quem minor pars consensit, potest mutare, quia talis consensus illi non prodest. Sic Glossa. Habet tamen in casu publicati scrutinij id, quod asseritur, aliquale periculum. Is enim pro quo stat votorum medietas, potuit ex ambitionis impulsu pro se ferre suffragium, non legitima, sed peruersa potestate; quo euentu, si posteà consentiat, duo pro se vota feret, vnde electionis absurditas supercrescet; cùm tamen Concilium Tridentinum omnem cautionem adhibeat, vt electio recta sit, & sine fraude fiat, sicut & omnia ad eam spectantia, vt omnia rectè, & absque vlla fraude |

p. 156

fiant, quæ sunt illius verba citato Cap. 6. Quidquid autem de hoc sit, cùm clausula prædicta apponitur, sua apponens vtitur potestate, vnde si modus explicandi prædictus non admittatur, ad voluntariam est dispositionem referendum: cùm tamen pro Canonica stent non solùm Decreta Pontificum, de quibus Fr. Emmanuel Quæst. cit. arti. 1. Sed etiam vsus irrefragabilis Canonico iuri, & Concilio conformis.

Export TEI

188

*Dico Quartò. Religiosi prædictum

Export TEI

Assertio 4. Circa subditos in casu dicto, vt obligentur.

vitium electionis scientes in foro conscientiæ non tenentur sic electo obedire. Id constat, quia illis est manifestum Prælatum non esse. Et quidam grauissimi scriptores tenent non esse obligationem obediendi quando probabile est aliquem non habere legitimam iurisdictionem, vt videri potest apud Angelum Bossium Tomo 1. Parte 1. Tit. 1. §. 24. num. 285. vbi eos congerit, licet non omnes. Quid ergo quando iurisdictionis defectus ob electionis vitium est manifestus? In foro autem externo obligatio suberit, ratione scandali, & ne aliàs, quod iudicatur haberi debere secretum, cum scandalo propaletur. Et quidem difficile apparet non posse de remedio agi. Potest enim Prælati, aut Prælatæ Confessario id detegi, vt se deprehensos suo in delicto sciunt, & de remedio agendum, grauiaque incommoda proditura ex neganda obedientia in foro animæ. Id quod etiam fieri potest grauioris personæ interuentu, vnde fructus aliquis speretur. Ad Prælatum verò recurrere non apparet conueniens, quia negotium est difficilis probationis; deberent siquidem vota, quæ Concilium secreta esse omnino vult, fieri manifesta. Et Prælatus aut Prælata in sui odium esse commotam asserere tempestatem possent, & grauia inde scandala, rixæ, & simultates suscitari. Vt autem sic electus aut electa sine dedecore proprio aut Religionis, Officium dimittat, honesti poterunt tituli obtendi, cùm circa illius retentionem solus possit Pontifex dispensare. Id quod verum habere etiamsi bona fide sit processum, vti certum affirmat citatus Fr. Emmanuel. q. 53. arti. 11. & ratio est clara, ex defectu substantiali, voti inquam vltra medietatem.

Export TEI

189

*Circa validitatem actorum in sic electis

Export TEI

Circa validitatem gestorum.

aduocanda est communis doctrina de errore communi, & titulo, (si ille, vt est receptissima sententia, etiam requiratur) pro qua Auctores, quos congerit Diana Parte 2. Tract. 2. Missellan. Resolut. 43. Parte 3. Tract. 4. Resolut. 122. & Parte 11. Tract. 2. Resolut. 69. apud quos, dum affirmant errorem communem siue cum titulo, siue sine illo non obstare quominùs acta per iudices, Prælatos &c. sint valida in vtrôque foro, illud etiam occurrit, communem errorem censendum, etiamsi vnus aut alter compertam habeat veritatem, vt videri potest specialiter apud P. Thomam Sancium Lib. 3. de Matrim. Disput. 22. num. 42.

Export TEI

Quid non obstet communi errori.

vbi alios citat. Si ergo in conuentu plures sint qui sciant, valor gestorum erit nullus; cùm & credibile magno cum fundamento sit notitiam breui ad omnes peruenturam: quod & valori obest, etiam quando communis videtur esse er

Export TEI

P. Thomas Sancius.

ror, iuxta id, quod tradit P. Thomas suprà nu. 9. vbi cum alijs ait sufficere errorem communem in eo loco, vbi res agitur, etiamsi alibi notitia habeatur, subdit tamen sic: Quod intellige quando impedimentum est notorium in alio loco ita distanti, vt verosimiliter non potuerit venire in huius oppidi notitiam. Sic Anton. eo. Cap. Suscitatus. ad fin. & dicto Cap. Ad probandum. n. 11. vbi Abbas. n. 11. Alexander de Neuo. n. 20. Socinus allegatus. n. præed. Sic ille. Atqui in Religiosa domo, quod pauci sciunt, verosimiliter potest in notitiam omnium venire; ex quo fit multò id verosimilius esse quando plures sciunt, ita vt iam pro comperto respectu omnium possit reputari. Quod si res accidat in Monialium Præposita, id minoris est periculi, cùm careat spirituali iurisdictione, & in receptione tantùm ad Nouitiatum & Professionem nullitas esse possit, de quo dictum aliàs: erit enim nulla, si notitia intrusionis ad plures deuenerit, aut prudenter ventura credatur, iuxta dicta. Communitas enim Religiosa attendenda est, vt id verificetur quod de errore communi dicitur, nihil obstante quòd inter sæculares error habeatur; quemadmodum de Parochianis dicendum, licet in populo quis pro Parocho habeatur, si plures in oppido Paræciæ sint, quæ pro diuersis quo ad hoc sunt oppidis æstimandæ. Nec de his plura.

Export TEI

190

*IVxta erectionem S. Metropolitanæ Ec

Export TEI

Obligatio Archidiaconi virtute erectionis.

clesiæ Limanæ inter alia officio Archidiaconi annexa vnum illud est vt totam visitare Diœcesim debeat, sic iniungente Prælato. Verba erectionis sunt: Instituimus Archidiaconatum, ad quem Clericorum ordinandorum examinatio, Prælato solemniter celebranti ministratio, ciuitatis, & Diœcesis (si sibi à Prælato iniungatur) visitatio, & cetera, quæ de iure communi competunt, exercere pertinebit. Et cùm circa hoc dubitatum fuisset, renuente forsitan Archidiacono laborem visitationis; & pariter quid de distributionibus in ista visitatione dicendum. Responsum fuit ad Primum obligationem vrgere, quia ex Iure, & ex vi erectionis insurgit, nisi legitimo impedimento, quale est infirmitas, veniat excusandus. Ad Secundum durante visitatione fru

Export TEI

Deberi illi dum visitat distributiones.

ctus omnes & emolumenta Præbendæ recepturum, ac si adesset præsens, quamuis in distributionibus quotidianis consistant: quia aliàs officium noxiale esset, cùm tamen ex Iure tale non habeatur. Neque decisio Concilij Tridentini Sess. 24. cap. 12. solùm præmittentis Præbendarijs tres absentięabsentiæ menses obstare potest: procedit enim de absentia voluntaria, & non de necessaria, qualis ea est, quæ pro visitatione contingat, ad instar illius, qui pro Ecclesiæ vtilitate abest. Huic Consilio se subscripserunt Mag. Fr. Ioannes de Lorenzana posteà Primarius Theologiæ Professor in Limana Vniuersitate, & Doctores Guarnidus & Faxardus: qui addiderunt, quod habita consideratione huius Limanæ Ecclesiæ ad aliarum Indicarum, in quibus, redditus |

p. 157

Præbendarum sunt manuales, & instar distributionum quotidianarum, omnes illi reputantur pro grossa (vt vocant) iuxta Glossam in Cap.

Export TEI

Qui ita censuerint.

Licet, de Præbend. in fine. Subscripsit etiam P. Stephanus de Auila citans Almaguer, & probans id, quod de distributionibus dictum ex l. Cùm quis §. Iniuriarum. ff. si quis caut. & Cap. Eccles. vt lite pendent. In quibus habetur regula illa de subrogato, quòd scilicet sapiat natura in eius, cui subrogatur. Item & Concilium Tridentinum Sess. 24. Cap. 8. de Reformat. vbi statuit, quòd Pœnitentiarius dum Confessiones in Ecclesia audit, præsens in choro censeatur. Pro quo & Nauarrus lib. 3. Consilior. ff. de Clericis non resident. Consil. 10. & 11. Addit Archidiaconum

Export TEI

Et procurationem.

visitantem procurationem habiturum, sicut & habet Episcopus, quamuis pinguioribus redditibus perfruatur, vt docet D. Antoninus Parte 3. ff. 20. cap. 4. §. 1. Pro legentibus item & au

Export TEI

De nonnullis alijs.

dientibus Scripturam cit. Cap. Licet & Cap. super specula de Magistris. Pro quibus Rebuffus in Praxi benefic. §. Dispensatio de non resident. fol. 455. præcipuè nu. 25. qui & de præsentibus in Concilio nu. 34.

Export TEI

191

*Circa quæ id quod ad Ius attinet, in

Export TEI

Indici Archidiaconi vt teneantur.

quo illa, quæ sunt Archidiaconi Officio annexa statuuntur, in Titulo occurrit de Officio Archidiaconi, & quæ ad visitationem spectant cap. 1. 6. & 7. vnde videtur manifestum per se loquendo Archiepiscopum posse illum ad visitationem vrgere, nisi, vt dictum est, sit legaliter impeditus. Vbi quidem potiùs attendenda videtur erectio Ecclesiæ, quàm ea, quæ iure communi circa Archidiaconum disposita inueniuntur, in quibus consuetudo magnam induxit varietatem, vt vix quidquam ex dispositis fixum in Ecclesijs reperiamus, sicut in officijs alijs, vt obseruauit Bernardus Parmensis in cit. cap. 1. verb. Corrigere vbi sic habet: Quid de iure communi pertineat ad

Export TEI

Glossa. Bernardi Parmensis.

Archidiaconum habes infra. eod. (Titulo) Cap. Ad hæc, & Cap. Ad nostrum &c. prox. secus de consuetudine. infra Cap. vlt. vbi de hoc. Sic ibi. Glossam autem prædictam Auctoris esse prædicti constat ex Glossa eiusdem circa Cap. 2. verb. Auscultetur, vbi ita scribit: Videtur hoc potius spectare ad officium Magistri scholarum: sed potiùs ex consuetudine fit hoc, sicut & multa alia, quæ considerantur & attenduntur in huiusmodi officijs, potiùs quàm ius commune. Infra de excess. Prælatorum. Cap. Ad hæc & infra eod. Cap. vlt. Item in cap. 3. verb. Cimelia. sic Idem: Sed, vt dixi in proximo Capite consuetudo attenditur &c. Et quidem multa alia, quæ citato in Titulo Archidiacono tribuuntur, iam sunt per consuetudinem abrogata, ex quibus notabile illud de iurisdictione circa Parœcianos, & animarum cura, qua exoneratus iam pridem fuit. Circa quod Barbosa Tractatu de Canonicis & Dignitatibus cap. 5. nu. 8. ita scribit: Sed cùm hodie ipsorum Archidiaconorum incuria, vel imperitia, seu Episcoporum potentia, omnia penè iurisdictio extincta sit, nec in tota Hispania vnus reperiatur Archidiaconus, qui totam illam iuris communis retineat potestatem vt testantur zerola in Praxi Episcop. verb. Archidiaconus. Lælius Zechius de Republica Ecclesiast. Tit. 24. à nu. 13. merito notant &c.

Export TEI

192

*Et de visitatione agens Scriptor idem nu. 13. sic ait: Visitationem autem si quam legiti

Export TEI

Vnde obligatio dicta cessare videatur, ex D. Barbosa.

mè exercere consueuit &c. apertè indicans id, quod circa illam in Iure decisum, non esse attendendum, ita vt si quidquam huiusmodi Archidiacono competat, ad consuetudinem legitimam sit potiùs, quàm ad Iuris statuta reuocandum. Vnde & dici verosimiliter potest, etiamsi ex erectione Ecclesiæ obligatio sit visitationis expressa, eam non esse cũcum rigore accipiendam, sed iuxta Hispaniæ consuetudinem, iuxta dicta, in qua iam diu est, ex quo talis cessauerit obligatio. Vnde & meritò Reges nostri decernere potuerunt, pro ea, quam circa res Indicas à Sede Apostolica donati sunt facultate, ne Præbendarij, & consequenter Archidiaconus, præsertim Sede vacante, Diœcesim, quam Parochiam etiam vocat Textus in cap. citato, visitarent. Sic enim nihil

Export TEI

Deberi distributiones.

contra ius commune ab ipsis actum, pro quo scrupulus subire posset. Visitatione autem obita, id quod ad distributiones attinet, à præfato probatur Auctore, qui & alios adducit n. 15. & de quo à Nobis dictum Tomo 2. Thesauri Tit. 18. nu. 78. vbi & de prohibita visitatione. De Pœnitentiario item nu. 85. & 86. Neque pro assistentibus in Concilio difficultas specialis, iuxta dicta nu. 77. Circa quæ, cùm difficilia non sint, opus nec fuerit ampliùs immorari.

Export TEI

193

*COmmunis etiam est pro Episcopis dif

Export TEI

Capitulum S. V. an possit Indulgentias concedere.

ficultas, sed pro Archiepiscopo instituta quæstio, quia circa illum casus contingentia permouit inquiri. Et circa ipsum aliquid possit specialiter disputari. Et cum Archiepiscopus in casu dicto auctoritate à Capitulo accepta gubernet, ad potestatem ipsius Capituli circa hoc videtur resolutio reuocanda. Et Capitulum non

Export TEI

Qui negent.

posse Indulgentias concedere tenent Archidiaconus, Michael Selua, Gaspar Calderinus, Butrius, Cardinalis, Paulus, Ancharranus, Ioannes Zochus, Sotus, Corduba, Ledesma, quos adducit P. Azor Tomo 2. lib. 3. cap. 37. Quæs. 9. Nauarrus, Torreblanca, P. Henriquez, P. Suarez, P. Reginaldus, Bonacina, Sanctarellus, Lauorius, Alzedus, quos refert & sequitur Dom. Barbosa de potest. Episcopi. Allegat. 88. nu. 21. Affirmant tamen P. Azor suprà, & apud ipsum

Export TEI

Qui affirment.

Panormitanus, Ioannes Calderinus, Perinus, Syluester, Armilla & Nauarrus, Lazarius, Zerola, Aloysius Riccius apud Barbosam supra, vbi & Quarantam allegat asserentem tutius esse vt Capitulum hoc committeret alicui Episcopo, qui suo nomine faceret: quod quidem à P. Azor priùs fuerat pronuntiatum.

Export TEI

194

*Et vtramque sententiam esse probabi

Export TEI

Quid inde circa intentum.

lem dubitari nequit, quamuis negantem Theologorum communis sensus in re prorsus spirituali præualens probabiliorem ostendit, qui videri possunt apud Leandrum Tomo 1. Disputat. 14. Quæst. 23. quibus addi possunt Moure, P. |

p. 158

Martinon, P. Raynaudus, & alij, qui de Capitulo nihil, cùm de alijs proloquantur. Ideò videtur tutus, & securus futurus vsus, cùm opinione probabili muniatur, in quo periculum esse nullum potest, si aliàs in concessione adijciatur: In quantùm possumus. Id autem quod illi Scriptores obseruant, tutius futurum si alicui Episcopo talis largitio committatur, non videtur cur debeat accurari. Nam aut Capitulum verè potestatem habet pro huiusmodi largitione, aut non? Si prius, cur non proprio possit nomine id præstare? si posterius, quid talis commissio prodest, cùm dare nequeat, quod non habet? Nec Episcopus sit semper adfuturus, vt passim videmus accidere. Id autem in casu nostro aptiùs poterit vsurpari: Cùm enim tota iurisdictio & auctoritas ad Archiepiscopum transferatur, meritò ille poterit Indulgentias concedere sub respectu illo probabili: sic enim sæpiùs ab Episcopis in Sede plena conceduntur, iuxta dicta Parte præced. à nu. 342.

Export TEI

195

*Et hoc quidem sufficiens esse posset,

Export TEI

Firmius pro affirmatiua parte fundamentum.

sed quia non adeò certum, fundamentum aliud firmius & maiori auctoritate subnixum, inquirendum; habeturque illud in Cap. Quòd au

Export TEI

Cap. Quod antemautem de pœn. & remiss.

tem de pœnit. & remiss. vbi sic Alexander Tertius: Prodesse illis tantummodò (Indulgentias) arbitramur, quibus vt prosint proprij iudices specialiter indulserunt. Sic Pontifex. Iuxta quæ id habetur, quod citata Parte præced. nu. 332. & nu351. est dictum, vt Episcopi suis subditis concedere possint, quòd Indulgentias ab alijs Episcopis concessas possint accipere & lucrari, pro quo & Auctores dati. Id autem quod Episcopi possunt, non est denegandum Capitulo, & id pręstarepræstare maximè credendum est, quando Diœcesanos penitus Episcopo subijcit, totam suam auctoritatem in ipsum transferendo; sic enim proprij iudices vt Indulgentiæ prosint satis superque comperiuntur indulgere.

Export TEI

196

*Sed & potest vlteriùs positio præfata

Export TEI

Aliud insuper ex vi gubernationis.

firmari, si dicamus eo ipso quod gubernatio Archiepiscopo aut Episcopo demandatur, potestatem pro Indulgentijs debere illi attributam reputari. Est enim potestas talis non ad temporalem administrationem tantùm, sed etiam spiritualem, vt est compertum, nec sine beneplacito PotificisPontificis, iuxta dicta Tomo 2. Tit. 13. nu. 42. Ad spiritualem autem administrationem Indulgentiarum largitiones spectant, quæ nullibi exceptæ reperiuntur. Et cùm probabile sit, vt vidimus, prærogatiuam huiusmodi Capitulo competere; ei, qui supra Capitulum est, non est vllatenus deneganda. Quæ ratio pro præsentatis etiam non consecratis videtur militare, & ita pro alijs plus vrget, cùm non appareat verosimile id à Sede Apostolica negari, quod aliàs respectu subditorum erat certissimum conuenire.

Export TEI

197

*Ex quibus videtur inferri ea, quæ Ar

Export TEI

Archiepiscopi quid specialius possint.

chiepiscopis circa hoc specialia sunt, sic gubernationem obeuntibus esse concedenda, de quibus dictũdictum n. 345. & seqq. & quidem in Cap. Nostro de pœn. & remiss. illis conceditur vt per prouinciam id præstare queant, quod non solùm in actu visitationis accipiendum est, sed etiam extra illum, vt est communis Scriptorum sensus, vt videri potest apud D. Barbosam cit. Allegat. 88. n. 15. & 16. & tunc tantùm habebit locum, cùm Archiepiscopus extra propriam Diœcesim versatur, intra Prouinciam tamen: dum enim in loco Sedis suæ residet, nihil circa suffraganeorum subditos potest, & ita intellexit Glossa præfatum Cap. Nostro, adducens l. 2. ff. de Officio Proconsulis, vbi de illo dicitur voluntaria posse vti iurisdictione post egressum ex Vrbe.

Export TEI

198

*Obijci potest receptissima sententia, iux

Export TEI

Obiectiò ex defectu confirmationis generaliter requisita.

ta quam Episcopi, etiamsi consecrati non sint, concedere Indulgentias possunt, pro qua Auctores congerunt Bonacina Tomo 1. Disp. 6. de Indulgentijs. q. 1. p. 4. n. 2. D. Barbosa suprà n. 7. Cardinalis Lugo Disp. 27. de Pœnit. n. 135. & Leander suprà Quæst. 22. qui ramentamen addunt id locum habiturum, dummodò Episcopus sit electus & confirmatus; quod intelligi debet de electione & confirmatione cōsecraticonsecrati, si ad Ecclesiam aliam transferatur, cùm perinde se habeat, quandoquidem

Export TEI

Aperte diluitur.

respectu illius maiorem non habet potestatem, quàm si non esset consecratus. Ad quod respondendum ex dictis, & dicendum præsentationem cum iure ad gubernationem vim habere electionis & confirmationis in ordine ad prædictum effectum, sicut in ordine ad alios. Id quod ex ratione, quam præfati adducunt, manifestè conuincitur, dum aiunt iurisdictionis negotium esse, & ita confirmationem requiri & sufficere: atqui iurisdictio in prædictis est plenissima: poterunt ergo & illa, quæ sine confirmatione stare ex generali Iuris dispositione non possent. Irregularis profectò agendi modus præter sacrorum Canonum sanctiones, ipsis eorum Auctoribus, Pontificibus inquam, annuentibus, ad id necessitate compellente: mundo enim nouo detecto, in multis oportuit legales, & Canonicas introduci nouitates: in quibus tamen inordinatum nihil, quia Ecclesia sibi constans semper, sicut columna & firmamentum veritatis. 1. Tim. 3. v. 15. ita etiam Castrorum acies ordinata. Cant. 6. v. 10.

A.

Absolutio à peccatis.

An absolutio valida fuerit respectu Indorum, qui sine expressa Dei cognitione supernaturali sunt peccata confessi.

De absolutione à Sacerdote adhibita, qui solùm humana fide crederet per absolutionem Sacramentalem remitti peccata.

De absolutione ab excommunicatione. Peculiaris casus in materia immunitatis.

Casus alius relegatorum Religiosorum.

De Religiosi alterius exauthorati relegatione.

De absolutione Religiosi ab excommunicatione, casus cum peculiaribus circumstantijs.

Circa præmissa vtiles discussiones.

Circa Confessarium Religiosum quid prohibente Prælato, pro complemento dudum propositæ doctrinæ.

Quid circa nuper proposita notandum occurrat.

p. 124
De absolutione cum opinione probabili.

ACADEMIA.

Nonnulla alia circa Academicos Professores.

ACCVSATIO.

ADVOCATVS.

Circa præfata quid addendum videatur.

ÆDIFICIVM.

Circa ædificium sacrum, & Parochialia iura disceptatio.

Circa ædificium dictum difficultas ob debita ad illud concurrentium.

ÆGROTANS.

Circa ægrotantem iam diu Parochum an illi possit dari Coadiutor ad successionem canonicè institutus.

De ægrotante Episcopo.

De Coadiutore Episcopi siue Auxiliari.

ÆTAS.

Difficultas specialis circa dispensationem in ætate pro Ordinibus sacris.

De priuilegijs alijs circa ætatem.

AFFINITAS.

Circa dispensationem in primo gradu pro foro externo.

Circa dispensationem ob violatum vinculum affinitatis.

AMBITIO.

ARCHIDIACONVS. CIRCA LIMANVM.

ARCHIEPISCOPVS.

Avendaño: Thesaurus Indicus

A.

Absolutio à peccatis.

An absolutio valida fuerit respectu Indorum, qui sine expressa Dei cognitione supernaturali sunt peccata confessi.

De absolutione à Sacerdote adhibita, qui solùm humana fide crederet per absolutionem Sacramentalem remitti peccata.

De absolutione ab excommunicatione. Peculiaris casus in materia immunitatis.

Casus alius relegatorum Religiosorum.

De Religiosi alterius exauthorati relegatione.

De absolutione Religiosi ab excommunicatione, casus cum peculiaribus circumstantijs.

Circa præmissa vtiles discussiones.

Circa Confessarium Religiosum quid prohibente Prælato, pro complemento dudum propositæ doctrinæ.

Quid circa nuper proposita notandum occurrat.

p. 124 De absolutione cum opinione probabili.

ACADEMIA.

Nonnulla alia circa Academicos Professores.

ACCVSATIO.

ADVOCATVS.

Circa præfata quid addendum videatur.

ÆDIFICIVM.

Circa ædificium sacrum, & Parochialia iura disceptatio.

Circa ædificium dictum difficultas ob debita ad illud concurrentium.

ÆGROTANS.

Circa ægrotantem iam diu Parochum an illi possit dari Coadiutor ad successionem canonicè institutus.

De ægrotante Episcopo.

De Coadiutore Episcopi siue Auxiliari.

ÆTAS.

Difficultas specialis circa dispensationem in ætate pro Ordinibus sacris.

De priuilegijs alijs circa ætatem.

AFFINITAS.

Circa dispensationem in primo gradu pro foro externo.

Circa dispensationem ob violatum vinculum affinitatis.

AMBITIO.

ARCHIDIACONVS. CIRCA LIMANVM.

ARCHIEPISCOPVS.

p. 124
De absolutione cum opinione probabili.