Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

N.

N.

NEGOTIATIO.

NEGOTIATIO.

Circa Bullam pro Indijs Clementis IX.

824

*DIctum de illa Tomo præcedenti Parte

Vt fuerit Bulla Clementis 9. diuersimodè interpretata.

8. n. 252. & seqq. vbi ad solos Missionarios spectare dixi, & conatus sum non leuiter demonstrare: quod & non defuit qui faceret, sed doctum & acrem oppugnatorem expertus. Et Episcopi aliqui adeò sensui contrario inhærent, vt non defuerit, qui circa Religiosos quosdam mercimonijs quibusdam rerum comestibilium, & aliarum nescio quarum, quæ ex Europa non asportantur, implicitos, pœnas sit amissionis, & fortè aliàs executus, bono quidem zelo, sed fortè non pensatis omnibus, quæ hac in caussa dispici penitiùs debuissent. Multi autem longiori circa hoc passu gradiuntur; nec vidi hucusque Clericum punitum quempiam præfatis pœnis. Neque credendum ex eo id fieri, quòd si rem Prælati vrgeant, solutio Quartæ funeralis minuetur, pro qua, iuxta præscriptam quantitatem, solent Parochi ad hæc negotiationis compendia recurrere, cùm plures nequeant aliter sustentationi congruæ, visitationis sumptibus, & oneribus alijs competenter satisfacere. Non inquam est credendum; cùm id sine illorum stare nequeat iniuria, qui summi cùm inter alios sint, Dei caussam in rebus momenti tanti turpi lucro non debet præsumi, infimorum in Ecclesia capitum more, posthabendam iudicare. Iudicant ergo illi, quod & Nos verosimiliter iudicamus, vnde non debet eorum sensus vt improbabilis reiectari.

De Missionarijs tantum agi in illa ostensum.

825

*Et mihi quidem Clausula illa restrictiua Pontificiæ dispositionis (vt deessent alia) adeò videtur vrgere, vt non solùm verosimilis, sed verissima videatur data interpretatio, ad Missionarios inquam solummodò pertinere. Et quia in præmißis delinquentes &c. vbi duæ concurrunt particulæ satis pro rei declaratione percommodæ; scilicet. Quia, & Qui (hæc enim in voce Delinquentes includitur.) Ex quibus prior ponitur

Dictio Quia quam habeat vim. D. Barbosa. vt erret in citationibus.

caussatiuè, & reddit caussam & rationem de præcedentibus, vt ex pluribus Textibus & Scriptoribus ostendit Dom. Barbosa in Tractatu de Dictionibus Dict. 314. Vbi ex Rota apud Farinacium, quòd importat caussam pro certo & pro constanti. Inter Textus autem adducit præfatus Auctor Cap.

Vide etiam Cardin. Tuschum Tomo 2. lit. D. Conclus. 352. nu. 1.

Quia propter, de rescriptis. Cùm tamen tale Caput in Sex Decretalium libris non inueniatur. Adducit insuper Cap. Quia frustrà, de sent. excom. cùm tamen in eo Titulo non extet, sed in alio de vsuris, vbi ita Glossa: Præmissa caussa statuti, ponit ipsum statutum. Stat ergo in casu nostro Dictionem prædictam dispositionis Pontificiæ caussam importare, & ita ad Missionarios adstringendam. Et idem est de particula Quoniam, qua pariter & indifferenter vtimur, & per |

illam redditur ratio mouens disponentem, iuxta eumdem Dict. 332.

826

*Iam quod ad Dictionem Qui attinet

De relatiuo Qui.

(nam & eo nomine apud citatum Scriptorem habetur Dict. 322.) naturam habere restrictiuam, per quam præcedentia restringuntur ad casum relatum, tradunt Doctores, quos adducit citatus Dominus Dict. præfata. Ex quo positio, quam prosequimur, roboratur, vt scilicet ad Missionarios debeat dispositio prædicta restringi, quandoquidem soli memorantur in damnabili negotiatione delinquere. Et pro significatione prædicta adducit D. Barbosa Panormitanum in Cap. Nouit. de

Panormit.

Iudic. num. 17. vbi tamen nec verbum de illa. Et præterea in Cap. Decreto, de Cler. non resid. & fidelius quidem, sic enim ibi: & quatenus dixit de Victualibus, habuit respectum ad distributiones quotidianas per hoc relatiuum Quæ, quod restringit præcedentia, vt notatur in l. Cunctos populos C. de Sum. Trinit. & l. Omnes populi ff, de iust. & iur. per Calder. in Cap. fin. infra. Eo. Sic ille. Adducuntur autem Textus prædicti, quia in priori sic loquuntur Imperatores Gratianus, Valentinianus, & Theodosius: Omnes populos, quos clementiæ nostræ regit imperium. Et in posteriori sic dicitur: Omnes populi, qui legibus & moribus regun

Lex Omnes populos. L. Omnes populi.

tur. Vbi Vniuersale illud Omnes populi, ad peculiaria relatiui adiectione restringitur. Et his similia possent ex Scriptura Sacra afferri quamplurima.

827

*Deinde relatiuum prædictum vim ha

Ecce vniuersalem.

bet distributiuam, & includit vniuersalitatem, quam significat Omnis, vt ex Bartholo tradit Cardinalis Tuschus suprà Conclus. 269. num. 13. Quod est in Scriptura Sacra notissimum. Qui contemnunt me erunt ignobiles. Qui facit hæc non mouebitur in æternum, post multa alia Psal. 14. Qui elucidant me, vitam æternam habebunt, post alia etiam Eccli. 24. Qui biberit ex aqua, quam ego dabo ei &c. Qui sequitur me, non ambulat in tenebris. Qui perseuerauerit vsque in finem. Qui non crediderit, condemnabitur. Qui parcè seminat, parcè & metet, & sæpissimè alibi, pro quo Con

Matth. 10. v. 31.

cordantiæ consulendæ. Et Matthæi quidem 10. v. 31. sic Christus: Omnis ergo qui confitebitur me coràm hominibus, confitebor & ego &c. Cùm autem pro negantibus, qui & negandi ab ipso, vniuersalitas sit eadem, nota est tamen vniuersalitatis omissa, & sic dictum: Qui autem negauerit me coram hominibus, & ego eum &c. Idque ea de caussa, quòd cùm dicitur Qui vniuersalitas etiam designatur. Vnde & Lucæ 9. v. 26. non

Lucæ. 9. v. 26.

est terminus vniuersalitatis adiectus, sed sic dictum: Nam qui me erubuerit &c. Iuxta quæ quando in Bulla dicitur, in præmißis delinquentes, quod idem est ac Qui delinquunt, perinde est ac si dicatur, & quia omnes qui delinquunt. Ex quo apertè habetur sub ea dispositione solos Missionarios venire, sic enim nullus alius comprehensus indicatur, cùm delinquentes omnes ad illos pertrahantur. Itaque vt staret Ecclesiasticos omnes dispositione Pontificia comprehendi, illud Qui ita deberet accipi, vt idem sit quòd Aliqui; violenta admodùm interpretandi ratione. Cùm ergo constet id omnino repugnare relatiui proprietati, & ita vniuersalitatem præseferre, id quod intendimus, redditur manifestum.

828

*Facit pro eodem Resolutio Marij An

Vis relatiui prædicti ex Marij Antonini Resolutione probata.

tonini lib. 1. variarum Resol. casu 50. vlt. Resolutionis. Vbi probat Canonicum Regularem Curatum S. Epiphanij Papiensis debuisse proficisci cum Cruce ad Cathedralem Ecclesiam certa die, de qua ibi, ex Constitutionibus Synodalibus eiusdem Ecclesiæ, in quibus sic dicebatur: Ceteri Clerici, qui illi Officio interesse debebunt, cum Crucibus suis ad Cathedralem proficiscantur &c. Et sic arguit: Primò, Quia in dicta Constitutione appellatione Clericorum venit dictus Curatus, licet Canonicus Regularis: Tum quia sic subiecta materia patitur, quæ attendenda est secundùm Felinum in dicto Cap. licet n. 9. in fine (de Officio Ordinarij) Tum ponderando illa verba sequentia, videlicet [qui illi Officio interesse debebunt] nam relatiuum illud Qui declarat de quibus Clericis sit intelligenda dicta Constitutio. Surdus Consil. 1. n. 100. Natta Consil. 478. n. 10. Parisius Cons. 17. n. 37. volum. 3. Sic ille, vir quidem doctissimus, & Vicarius Generalis Cardinalis Federici Borromæi Archiepiscopi Mediolanensis.

829

*Vrget insuper, quod ex Iosepho Sesse

Aliorum Scriptorum pro eodem suffragium.

Aragoni decis. 124. n. 18. exhibet Dom. Barbosa citata Dictione 322. scilicet quòd relatiuum prædictum debet intelligi tantùm de expressatis in referente, ex Rota apud Paulum de Rubeis Decis. 77. n. 2. Tomo 3. diuersarum, alias par. 7. recent. Cùm ergo in casu nostro solùm quod ad Missionarios spectat, expressatum inueniatur, ad illos debet dispositio Clementis arctari, qui, si plus voluisset, expressisset. Cap. Ad audientiam de decimis, non vno loco cum alijs adducto. Pro eodem stat Dom. Solorzanus Tomo 2. de Iure In

Dom. Solorzanus.

diarum lib. 2. Cap. 22. n. 38. vbi adducto notissimo Iuris principio, quòd relatum est in referente, addit quod iuxta illud est limitanda dispositio, ex quo quæstionem, de qua ibi, adhibita limitatione resoluit, multis pro præfata doctrina scriptoribus allegatis.

830

*Quia verò stare potest vt aliquando

Relato quando potiùs standum. D. Barbosa.

relati potiùs, quàm referentis, ratio habeatur, notanda est circa hoc Dom. Barbosæ doctrina in Votis decisiuis & consultiuis Voto 126. num. 317. vbi ita scribit: Referens vbi aliter loquitur, quàm relatum, cui attendendum? Resp. relatum esse attendendum, etiam in materia, in qua referens habeat potestatem disponendi, quia censetur ita disposuisse per errorem. Cardinalis Mantica Decisione 332. n. 1. Sic ille. Ex quo sequitur quando per errorem non est dispositum, referenti potiùs attendendum esse. Atqui in casu nostro nequit

Id tamen casui præsenti non obstare.

dici per errorem sic fuisse, à Pontifice dispositum, quandoquidem in eodem contextu dispositionis neque ignorantia, neque obliuio admisceri potuit, vnde error posset suboriri, vt est clarissimum: debet igitur referenti dubio procul attendi, & ita id, quod de Missionarijs est dictum, irrefragabile reputari. Quod si hoc multùm videatur, sit saltem verosimile, probabile, & tutum pro praxi, dum aliud visum non fuerit Pontificiæ sanctitati.

831

*Sed obijci potest Doctorum quorum

Sicut neque aliorum Scriptorum doctrinam.

dam apud Dom. Barbosam Tract. de Axiomat. axiom. 201. Et ab eo non improbata doctrina n. 5. iuxta quos relatio restringitur & limitatur ad illud, quod in relato continetur tantùm. Ad |

quod quidem dicendum præfatam doctrinam non obstare, quia Doctores illi standum esse relato affirmant, quando in referente plus apparet, quàm fuerit in relato; id quod regulariter loquendo non euenit. Quod secus accidit quando in referente est limitatio, & est casus, in quo sumus. Nec mouere debet quod ex Doctoribus alijs additur. n. 6. quòd scilicet si relatum aliter se habet, dispositio referens tamquàm erronea corruit, & non attenditur. Siquidem illi in diuersa specie loquuntur, quando scilicet referens & relatum in eadem dispositione & contextu non sunt, iuxta dicta n. præced. & est locus dubitationi, vnde §. ille incipit: & referenti non creditur, nisi constat de relato. Et cùm in casus nostri specie nequeat dici dispositionem Pontificiam tamquàm erroneam corruere, satis est compertum doctrinam præfatam illi non posse rationabiliter adaptari.

832

*Et hæc quidem procedunt, etiamsi ad

Sine qua stet congrua Constitutionis explicatio.

mittamus aliquid esse in relato, quod in referente restringatur; cùm tamen in casu nostro secus accidat; neque quod de Missionarijs dicitur, limitatio aut restrictio in rigore sit, sed declaratio. Videri enim posset non aptè dispositum cum generalitate, quod erat statim limitandum. Non ergo limitatio aut restrictio est, sed declaratio, ob id, quod dictum fuerat de venientibus ex Europa alio titulo, quàm Missionum, & in his partibus residentibus quolibet alio modo. Nam & hi Missionarij esse possunt, & videmus aliquos eo spiritu duci, gestientes Nostros comitari. Con

Contrarietas in interpretatione vitanda.

trarietas siquidem est vitanda & concilianda in omnibus dispositionibus, vt est communis Doctorum sensus, pro quo Cardinalis Tuschus Tomo 2. lit. C. Conclus. 1008. Dom. Barbosa suprà Axiomate 58. apud quos id satis notandum habetur, quod contrarietas ita vitanda est, vt pro stabilienda concordia sint improprianda verba.

833

*Vbi erit fortè qui dicat contrarietatem

In casu præsenti non habere locum verborum impropriationem.

vitari, si dicatur relatiuum Qui sumi pro Aliqui, licet non ita proprius sensus videatur, vt stet quod de Ecclesiasticis omnibus Indiarum incolis fuerat constitutum. Sed est id prorsus enerue: verba siquidem improprianda sunt, quando aliter stare conciliatio nequit; cùm sit aliàs receptissimum apud Doctores Theologos, & Iuris consultos dogma, verba secundùm eorum proprietatem, & receptum vsum esse intelligenda, & ad praxim aduocanda. Pro quo dedimus alibi peculiares assertores, & videri inter alios potest Ioannes Gutierrez Consilio. 5. n. 12. & Dom. Barbosa Axiomat. 130. Atqui in casu nostro nulla est ratio cur debeant impropriari, quandoquidem iuxta dicta conciliari legitimè possunt ea, quæ contrarietatem videbantur indicare. Et vt demus improprianda esse aliqua, non illa profectò, in quibus dispositio ad Missionarios apertè restringitur; sunt enim perspicua, in quibus impropriatio non habet locum, vt bene Gutierrez suprà, & ita ad priora illa, in quibus Missionariorum titulus non expressus, potiùs trahenda doctrina, si impropriatione opus esset; cùm tamen reuera non sit, quandoquidem cum subintellecta Missionum qualitate possunt & debent acci

Iuxta subintellectam interpretationem consistere.

pi, iuxta dicta, si agere sinceros velimus interpretes. Talis enim explicandi modus secundùm subintellectas rationes receptissimus est. Cùm enim sit constans aliqua subintelligi à Iure, vt notat Tiraquelus in l. Si vnquam num. 158. C. de reuoc. donat. & habetur in l. Licet Imperator. ff. de legat. 2. & l. 1. C. de testam. milit. inde est quòd interpretationes huiusmodi iuxta verosimiles sensus sint in Doctorum laudabili vsu frequentes. Pro quibus hæc satis.

NOVITIVS.

NOVITIVS.

De interruptione Nouitiatus per Nouitiæ transitum ex vna Religione ad aliam.

834

*SIc Limæ accidit Nouitiæ post quinque

Casus proponitur cum resolutione.

menses habitus in Monasterio Conceptionis ad Monasterium Incarnationis transeunti cum sæcularibus vestibus, quas & in illo per sexdecim dies, aut etiam plures retinuit, & dubitatum an ex quinque mensibus prædictis, & septem adiectis posset annus necessarius integrari. Et meritò negatum, pro quo videnda quæ diximus Tomo præced. Parte 8. n. 541. & seqq. Et quidem P. Auila adducens Nauarrum Consil. 42. de Regular. Asserentem sufficere interruptionem trium dierum, subdit hoc sibi magnum rigorem videri; in casu tamen proposito interruptionem sexdecim dierum suffecisse. Iuxta cuius mentem esse in hoc potest rigor, & multus rigor. Interruptio trium dierum est multus rigor. Si ergo quinque aut sex dierum sit, rigor erit, & non multus. Cùm ergo ad sexdecim benignitas nequeat extendi, si duodecim dicatur sufficere, benigna interpretatio erit; si enim octo aut nouem talis dicatur, difficile videtur eam non posse plus aliquantulùm extendi. Sed quidem quidquid de interruptione dicatur, periculosum valde est, quandoquidem professio sic facta periculo annullationis exponitur. Benignæ quidem opiniones circa interruptionem meritò deberent ad praxim adscisci, si stante illarum vsu, stabilis prorsus profitentis status remaneret. Cùm autem non ita res habeat, dici profectò cum D. Hieronymo potest, pietatis genus esse in hac parte esse crudelem; cùm securitati status & conscientiæ profitentis consulatur: diaboloque claudatur ostium, ne perseuerantiæ moliatur insidias, & tragædiæ, quæ scandalo & periculo salutis sint futuræ, subsequantur.

835

*Et quidem quod de interruptionis die

Nouitiatum integrè in eadem Religione peragendum.

bus à præfatis Auctoribus dicitur, de Nouitiatu est accipiendum in eadem Religione peracto, si enim in diuersis, quælibet interruptio oberit, etiam diei vnius: debet enim annus integer in eadem decurri, quia in alia decursi dies, pro nihilo habentur, pro quo graues scriptores apud

D. Barbosa.

Dom. Barbosam in Collectaneis ad cap. 15. Consilij Tridentini de Regularibus Sess. 25. num. 17. Vbi speciale illud, quod Religiosi Discalceati Ordinis SSS. Trinitatis de licentia Sedis Apostolicæ ad laxiorem Calceatorum transeuntes, debent annum probationis transigere, non tamen emittere professionem, quod resolutum à S. Congregatione testatur Selua in Selectis Canonicis cap. 18. n. 3. Qui Auctor cùm absolutè de anno |

professioni præmittendo decisum etiam asserat à S. Congregatione validam non futuram, si non fuerit completus adhuc per duas horas, & alioqui de transeunte ad aliam Religionem non aliter debeat annus computari, defectus horarum duarum etiam obstare dicendus est. Vbi videtur admitti quòd si spatium vnius horæ sit, aut plus aliquid, dummodò non sit duarum horarum, valori non sit professionis obfuturum. Sed quidem & in hoc casu cautè procedendum, quia & S. Congregationis Declarationibus est sæpè quod possit opponi, & valde imprudenter videtur agi, dum impatienter expectatio adeò breuis spatij proculcatur, fructu nullo, & dispendio multo.

836

*Id autem quod de Discalceatis SSS.

Quid de Disalceatis ad Calceatos transeuntibus.

Trinitatis est dictum, habituris quidem Nouitiatum, sed non professuris, videtur etiam de Religionibus alijs dicendum habentibus similes Discalceatos. Sed si professuri non sunt, ad quid Nouitiatus? Ad id quidem vt statum illum laxiorem experiantur: sicut enim quibusdam rigor obseruantiæ displicet, & ita post illius experientiam egrediuntur; ita & alijs laxitas nimia displicere potest, & modus agendi cum Calceatis, quibus non multùm grati esse Discalceati solent. Post annum ergo admittendi, & sic admissis non licebit pro libitu ad Discalceatos regredi, sed ijs seruatis, quæ Ius exigit, aut per priuilegia licet. Sic autem reuersi non videntur ad Nouitiatum obligandi, quandoquidem illum

Quid de reuersis.

iam integrè peregerunt: licet non id omnino certum appareat, siquidem noua experientia videtur necessaria post expertam laxitatem; cùm etiam ad gradum, quem priùs habebant, non sint admittendi cum aliorum præiudio; illi enim quando recesserunt, penitus renuntiarunt: licet hoc non habeat effectum tempore Nouitiatus; si enim eo non exacto reuertantur, in suo debent admitti gradu, nisi per peculiaria Religionis statuta aliud habeatur. Et ita Professi Societatis ad

Quid pro Societate.

Carthusiam aut Religionem aliam transeuntes, reuersi ante professionem, antiquitatis prærogatiua, quæ pro Congregatione Prouinciali deseruit, & pro nonnullis alijs, non est priuandus, quia nullibi videtur in pœnam desertionis improuidæ constitutum. Vnde & contingere posset ut esset Prouincialis, quia antiquissimus Professorum, iuxta Decretum 56. Congregat. generalis 4.

Loading...

back | | continue