Avendaño: Thesaurus Indicus

Export TEI

735

*ADductis in eo fautricis sen

Export TEI

Auctores faventes remotioni debiti in Virgine.

tentiæ Patronis addendi qui postea visi. Illustrissimus & eruditissimus Franciscus Guerra de Majestate

Export TEI

Illustriss. Guerra.

gratiarum Virginis pag. 346. Ubi Cardinalis de Lugo sententiam amplexus. Guilielmus Herincx Tomo 2. Tractatu 2. Disput. 6. n. 56. &

Export TEI

Guiliel. Herincx.

57. ubi ita scribit: Opposium nihilominùs tenent multi Recentiores post nostrum Cornelium Mussum, virum tam spectatæ in Tridentino auctoritatis, ut teste Possevino in Apparatu sacro, ei à toto Concilio commissa fuerit Decretorum compilatio: eamque meritò probabilem censent plures Doctores alterius opinionis. Sic ille. P. Franciscus Bonæ-Spei

Export TEI

P. BonæSpei.

Tomo 4. Tractatu 2. Disput. 12. nu. 130. ita resolvit: Dico in B. Virgine nullum fuit debitum etiam remotum in Adamo peccatum originale contrahendi: immò non plus quàm in Angelis. Tantum ille. Illustrissimus Caramuel in Theologia

Export TEI

Illustriss. Caramuel.

Rationali Lib. 10. Parte 2. Thesi 8. pag. 74. & 75. Ubi singularem modum circa exemptionem proponit, de quo inferiùs P. Martinus Pe

Export TEI

P. Martinus Perez.

rez Disput. 15. de Incarnatione Sect. 4. nu. 4. & Disput. 33. Sect. 6. nu. 4. P. Christophorus de Vega in Theologia Mariana Tomo 1. Palæstra 5.

Export TEI

P. Vega.

apud quem præter aliquos à Nobis adductos,

Export TEI

Carvajal. Mendez. Luzerus. Saavedra. P. Oñate. Serna.

Ludovicus Carvajalius, Mendez Dominicanus, Luzerus, Sylvester de Saavedra. P. Magallianus in Cap. 1. Epist. ad Timoth. P. Petrus Oñate Tomo 2. de Contractibus Disp. 25. n. 110. Mag. Benedictus de la Serna Generalis Benedictinus in Triumpho MARIÆ 53. Parte 1. §. 8.

Export TEI

P. Eusebius Illustriss. Cerda.

n. 6. P. Eusebius Nieremberg in Operibus Parthenicis Parte 3. per plures Paragraphos. Illustrissimus & elegantissimus Cerda Academia 3. n. 65. ubi subtiliter deducit Virginem in Adamo pomum vetitum non manducasse. P. Martinus de Esparza Tomo 1. Lib. 5. Quæst. 4. Arti. 7. & 8. jñctojuncto

Export TEI

P. Esparza.

Indice ab ipso confecto. verb. Adamus. His addendi Insignis Advocatus in Matritensis Curiæ Tribunalibus Hieronymus de Gusman in Veri

Export TEI

Hieron. Gusman. D. D. Rocha.

tatibus Iuridicis Veritate 2. DD. Didacus Andreas de la Rocha Regius Consiliarius, & in Limensi Cancellaria criminum Quæstor, post sublimes alios magistratus, alibi à me laudatus, & numquàm pro meritis, illum enim & sapientia summa, & singularis eruditio, & Christianæ pietatis excellentia, qui inter Virginis Mystas admittatur dignissimum reddiderunt.

Export TEI

736

*Et possent quidem adduci alij, quia jam positio ista adeò invaluit, ut multi in concionibus cum puritate originis in Virgine in exordio inviolabilis, debiti etiam remotionem inclament, quod quidem à multis prudentibus, etsi cum ipsis sentiant, improbatum. Sed ut missi fiant alij, juvat elegantissimi nostri P. Antonij Chanut carmina, velut floream coronam contulisse. Sic ergo ille Lib. 1. de septem præcipuis mysterijs Virginis, Poëmate 1.

Export TEI

At vel Adamæo quondam ventura sub auras

Export TEI

P. Antonius Chanut.

Fœdere, decretamq́ue merens ab origine pœnam
Materna maculam numquàm duxisset ab alvo
Opprobrium prohibente Deo, quòd nescia primi
Fœderis, & primo surgens in sidera jussu
Divinæ sobolis comes indivisa futura?

Export TEI

Quibus addenda alia ex Poëmate 5. ubi sic post nonnulla;

Export TEI

Fœdumq́ue à labe pudorem
Nullus erat prohibere labor; de fœdere sontum
Antiquo si lecta parens: Sed debita labes
Instar labis erat: Stygioque obnoxia juri
Pura licet Virgo, divinæ incommoda proli
Mater erat: caput inferno servire tyranno
Addictum, nisi ferali favor obstet in ortu
Nominis indignum tanti &c.

Export TEI

p. 255

Export TEI

737

*Tot ergo ac tanti Scriptores, ijs ad

Export TEI

Sententia favens valde probabilis comprobatur.

jecti, quos in Præludio dedimus §. 2. non possunt non sententiam stantem pro Virgine valdè probabilem demonstrare. Valde inquam: quod jampridem ita visum doctissimo P. Benedicto Justiniano in 1. ad Timoth. 2. v. 6. quamvis P. Suarez, ut erat ille sententiarum suarum constantissimus propugnator, illud Valde potuisse excusari fuerit arbitratus: sic enim in 1. 2. Tract. 5. Disput. 9. Sectione 4. n. 38. in addititia quadam Epistola, de qua erit fortè qui & dicat, excusari potuisse. Sed stabit illud Valde apud Auctorem, quem ipse gravem reputat, stabit & apud alios, ex quorum attestatione non solùm valde probabilis sententia evasit, solidis aliàs stabilita rationibus, sed etiāetiam probabilissima, si quod Scriptores circa gradus probabilitatis statuunt, est, ut debet, prudenter observandum. Et Doctoris quidem Eximij votum illud erat, quod ibidem expressit, ut scili

Export TEI

Votum P. Suarij non facile explicatu.

cet servetur inter defensores immaculatæ Conceptionis Virginis unio, ut faciliùs deveniatur ad ejus certitudinem intelligendam. Quod quidem nescio quem commodum sensum habere possit. Nam revera ad intelligendum mysterium dictum maximê confert exclusio à pacto, cùm sint qui eo stante, non contrahere Originale de facto impossibile judicaverint, ut videri potest apud eumdem Tomo 2. in 3. p. Disput. 3. Sect. 4. qui hujus difficultatis expeditioni deservit tota, cùm pro neganda possibilitate non leve in Divo Thoma extare fundamentum videatur. Si autem dicatur unionem conferre plurimùm ut Deus peculiarem lucem ad intelligentiam tribuat, sic enim cùm essent discipuli congregati in unum, divini Spiritus splendor affulsit, id quidem & pro sententia fautrice stantes desiderare possunt, & revera desiderant, & quinam magis pro gloria Virginis, charitatis cōstanteconstante vinculo, dignius, & laudabilius militent, nōnon est difficile judicare: vel si cuiquācuiquam nōnon facile videbitur, piè, & laudabiliter sentientibus abũdareabundare in suo sensu licet, & sic etiam cœlestem expectare lucẽlucem, & pariter veritatem.

Export TEI

738

*Sed fortè non desit, sicut revera non

Export TEI

Sinistra interpretatio de impedimento definitionis.

defuit, qui ita interpretandum velit, ut contra mysterium sentiens, velit tamen inde pietatem erga ipsam ostentare. Cùm enim strenuè agatur pro definitione origineæ in Virgine puritatis, curandum est ne quidquam interponatur, quo possit illa retardari: & talem videri sententiam asseritur, quæ debitum removet, quia difficilior inde redditur. Et hunc esse sensum præfati voti, pro quo & adducitur Dom. Fr. Petrus Perea Episcopus Arequipensis in Epistola pro Conceptione Immaculata fol. 144. Lucas Waddingus Opusculo de Morte Virginis Cap. 4. nu. 20. & Dom. Guerra supra Discursu 7. fragmento 3. nu. 9. Et quidem oportere nonnumquàm certa etiam dogmata silentio involvere eruditè ostendit Illustrissimus & Excellentissimus D. D. Fr. Payus de Ribera Archiepiscopus & Prorex Mexicanus in Appendice ad Tractatum de probabilitate Canonizationis mysterij Conceptionis Virginis Immaculatæ nu. 357. Ut meritò huc ad

Export TEI

Eccles. 3. v. 7. Eccli. 20. v. 7.

vocare liceat Eccles. illud Tempus tacendi. Cap. 3. v. 7. & Eccli. 20. v. 7. Homo sapiens tacebit usque ad tempus, quod & casui præsenti censuitconvenienter applicari. Sed quidem quod ad Eximium Doctorem attinet, explicatio illa præfati voti minimè congruit, quandoquidem ille de mysterij definitione neutiquàm cogitabat, neque in ipsius mentem venisse apparet favorabilem assertionem mysterij definitioni obicem aliquem posituram. Quòd si quispiam præ oculatissimi ingenij perspicacia id se in Doctore tanto penetrare contendit, id certè innumeris alijs aciei visus minimè obtusæ non poterit unquàm persuadere.

Export TEI

739

*Sed sunt pauci illi ut dicetur sentien

Export TEI

Paucorum Auctorum infirma adversitas.

tes, at ij qui sunt inter tantos Dom. Peream novi & cognovi, & scio quantùm ejus debeat auctoritati deferri quem concionantem audivi sua in Ecclesia, sicut & me ille tunc juvenem, ad mensam pro more invitatum post concionem, id enim grati officij pro Ministris Evangelicis opportunum judicabat & ut Episcopo manifestum assertorem Episcopum opponamus, talis profectò Mag. Fr. Franciscus à Cruce Episcopus S. Marthæ in Theologica demonstratione pro puritate Conceptionis §. Primum principium. Dom. Guerram jam faventem vidimus, & ibi eum præstat sequi, quàm ubi contrarium se videtur exhibere. Ut non multum de sensu eruditi P. Waddingi curare debeamus. Dominum jam Riberam percontari juvat quousque tacendum nobis? neque enim perpetuum, sed pro nunc temporis silentium indicit. Dicet equidem expectandam definitionem, & quando hæc erunt? Quid si non

Export TEI

Instantia & coargutio valida.

futura? An piè, verosimiliter, & gloriosè pro Virgine militantes, doctos, subtiles, & profundos discursus jam partui proximos infelicissimè suffocabunt? In quibus & ij erunt, quos prædictus Antistes fœcundo & facundo ingenio confovet: dum enim sententiam suam aperire refugit, satis indicat eam esse, quæ faveat Virgini: aliàs cur non se prodit, cùm certum sit juxta ipsius providam pietatem, sententiam pro debito stantem definitioni neutiquam obstituram, quandoquidem in contraria obstaculum inculcatur. Et Auctores quidem ab ipso adducti debitum agnoscunt & fatentur, idque conveniens judicant ad præfatum finem, unde silentio non utuntur. Et judicat quidem eos sic loquentes inducens, P. Suarij prudentissimum monitum admittendum, qui citato n. sic

Export TEI

P. Suarez.

locutus: & in hac materia mihi videtur eligendum quod melius. Atqui melius est sententiam, quæ promotura est caussam, proferre, quàm tacere: ergo proferre & non tacere, disertissimus Præsul debuisset. Et quid ad hæc?

Export TEI

740

*Pergo, & fateor utile esse dogma

Export TEI

Inofficiosum favorabilis sententia silentium.

tum sacrorum silentium, de quo ipse in Epithalamio n. 763. Sed id tunc verũverum, quando ex manifestatione timentur scandala, si videlicet sanctum detur canibus, & margaritæ mittantur ante porcos. Quod equidem in negotio præsenti locum habere non potest: quæ enim pro Virginis gloria dicuntur, si definitionis occurrat articulus, ad doctissimos sunt judices perventura, qui sententiarum diversitatem probè notam habebunt, & quod est inter peccatum originale & illius debitum non possunt |

p. 256

non discrimen habere perspectum. Et quidem scimus aliquos non solùm in gratia conceptam Virginem asserere, sed etiam in gloria. Cur non & illi carpuntur; nam adeò singularis assertio ante præsens sæculum non audita, sicut & aliæ, quæ pro amplificando & illustrando mysterio à doctis Scriptoribus proferuntur? & sunt multæ ex illis minùs profectò probabiles, quàm illa, de qua agimus, & quas credibile est P. Suarium minimè judicaturum probabiles, cùm eas omiserit, uti minimè in Scholis receptas, aut eò usque non natas, lucem publicam metuentes: ei, de qua agimus, sua probabilitate penitus asserta. Unde mirum est erroneam ab eo dictam pronuntiari, & aliorum censuras congeri, cùm sit sanè notissimum judicio Sacri Tribunalis Inquisitionis esse illas condemnatas, & viam factam aut relictam piè sentientibus pede inoffenso deinceps decurrendi.

Export TEI

741

*Et verò persuadere sibi, qui ita dis

Export TEI

Vrgetur validissimè.

currit, favorabilem sententiam definitioni impedimentum allaturam, de illa est penitus desperare. Tot enim sunt jam, qui pro ea militant, ut agmen numerosum constituant, sintq́ue satis ad effectum prædictum; vel si satis non sunt, erunt qui sequentur, & erunt quidem permulti. Itaque si numerositas obstat, major indies futura, gliscente erga Virginem affectu; unde & validius impedimentum, ac proptereà de supremo favorabili judicio, spes, quæ pietatem alit, penitus abjicienda. Et quis id credat, & non potiùs, si ominari licet, contrarium ominetur? Neque enim dici potest hanc viam sequi ad honorem Virginis non conducere, cùm sit ipsi adeò honorificum omne peccati contagium nescijsse, ut nequeant de ipsa efferri absurda illa pronuntiata, de quibus in Præludio §. 2. & 3. & quæ ex peccato in Adamo inferunt SS. Patres apud P. Suarez citato Tomo in 1. 2. Disputatione illa 9. Sect. 2. Ex quibus apparet argumentum in hac caussa posse à sententiæ favorabilis patronis ex nuper dictis validius efformari. Si enim ex eo quòd Virgo dicatur in Adamo peccasse, adeò inhonoræ ipsi prodeunt assertiones, ut tot gravibus Scriptoribus pro ijs avertendis visum fuerit decertare: quid de peccati reali incursione fuerit? Properandum ergo, & sua ipsi stabilienda gloria, pro qua festinare solitus Dominus Psal. 45. v. 6. Adjuvabit eam Deus mane diluculo. Et

Export TEI

Psal. 45. v. 6. Cant. 2. v. 8.

Cant. 2. v. 8. Ecce ista venit saliens in montibus, transiliens colles.

Export TEI

742

*Sed opponitur revelatio quædam à

Export TEI

Circa D. Thomæ revelationem Episcopo Fantino commodissima explicatio.

multis Scriptoribus approbata, in qua D. Thomas Episcopo Patavino, nomine Fantino se in cælis veritatem puritatis Virginis suo in conceptu dignovisse testatus. Et in verbis revelationis S. Doctor illam debitum contrahendi peccatum originale supponit, dum affirmat se quando inter vivos scripsit, respexisse solùm ad divinum & generale statutum, quo attento Virgo sacra peccatum originale contrahere debuisset: scivisse tamen jam inter immortales beatum, singulari privilegio, eò quia Mater Dei fuit, fuisse Mariam sine originali peccato cōceptamconceptam. Circa quam revelationem sunt, nec contemnendi quidem Scriptores, qui aut dubios se gerant, aut hæreant. Sed sit illa vera, ut libenter admitto: in ea tamen contra favorabilem sententiam nihil extat, quod movere quemquam ritè expendentem queat. Asserit quidem cœlestis nuntius, dum inter vivos scripsit, respexisse ad generale Dei statutum, juxta quod originale contrahere Virgo debuisset, at in cælo privilegium agnovisse. Ergo agnovit non benè se ex generali statuto contractum à Virgine peccatum deduxisse. Ex quo clarè sequitur Virginem in eo generali statuto non fuisse contentam: & hanc veritatem cælis illatum didicisse. Privilegium ergo circa exclusionem à generali statuto extitit, & cum ea juxta varias Theologorum sententias componendum. Ex qua perspicua explicatione habetur manifestum, quidquid aliàs discurritur parvi, aut nullius esse momenti. Fateor juxta P. Suarium & quosdam alios, stare posse statutum generale, in quo Virgo non fuerit excepta, & nihilominus exceptioni quoad realem contractionem locum esse privilegij interventu potuisse: sicut in privilegijs accidit, quæ in legibus comprehendentibus omnes conceduntur. Sed quidem ij, qui ita philosophantur, revelationem ut libuerit interpretentur: Nobis autem adhibita expositio commodissima apparet, ut minimè contrarium S. Doctorem habeamus, & cùm hoc aut illo modo explicari revelatio possit, ille profectò præferendus, qui honorificentior Virgini manifestis rationibus comprobatur. Et Sanctus quidem Doctor ita Virginem in statuto illo generali inclusam videtur agnovisse, ut proptereà impossibile visus sit etiam indicare eam in primo Conceptionis instanti sanctificari, ut constat ex ijs, quæ habet Quæst. 27. arti. 1. ad 4. quod & graves etiam nonnulli Thomistæ amplexi, de quo suprà n. 737. Non ergo juxta ipsum fuit debitum à contractione sejunctum, neque pręsenspræsens quæstio locum habuit apud ipsum: unde si immunitas à peccato, etiam à debito: nec peccasse in Adamo sine reali contractione peccati esse potuit. Unde quoad præsentem quæstionem nequit rationabiliter allegari. Pro quo hæc satis.

Export TEI

743

*HAbet illam citato loco n. 735. ubi

Export TEI

Dom. Caramuelis discursus.

ita scribit: Cùm Adamum condere voluit Deus, intelligentia simplici cognovit innumerabiles alios homines, quos producere potuisset, si voluisset. Vocemus Adamum HominẽHominem A & ceteros B. C. D. &c. Cognoscens Deus Hominem A cognoscit alios ejus posteros ab ipso naturali defluxu processuros: & cognoscens Hominem B. etiam cognoscit hujus posteros, qui per gradus & genealogias descenderent, si ille produceretur. Et quia stando cursui |

p. 257

naturæ effectus unius caussæ ab altera non possunt procedere, videbat Deus nullum ex posteris Hominis B. esse producendum ab Homine A. & nullum ex posteris Hominis A. esse producendum ab Homine B.

Export TEI

Decreto infinitè libero Deus elegit Hominem A, & Homines B. C. D. &c. in meræ possibilitatis thesauro hærere jussit. Creat Adamum, & iste perpetrato crimine omnes suos posteros commaculat: omnes inquam, non solùm futuros, sed possibiles: omnes enim totius illius genealogiæ homines incurrerunt peccati originalis debitum, vi cujus, si generarentur actu, actu etiam id peccatum originale incurrerent. Quamobrem, si verè dixero: Si Fornellius duxisset uxorem, habuisset filium R. etiam verè subjunxero: Homo R. est purè possibilis, & ad genealogiam & posteros Adami spectat: habet debitum incurrendi culpam originalem, &, si de facto fuisset genitus, illam incurrisset de facto.

Export TEI

Condoluit naturæ humanæ lapsæ Deus, illamq́ue redempturus, carnem humanam vult adsumere, & à femina nasci: sed à qua purissimus & immaculatissimus? A Virgine pura & immaculata. At in tota Adami genealogia in omni possibilium posterorum Adami serie nulla erat creatura pura: peccarat Adam, & posteros omnes infecerat. Convertit ergo oculos Deus ad Hominem B. quem creare potuit, cùm produxit Adamum: ad hominem, qui non fuerat, adeoq́ue non peccaverat: ejus posteros intuetur, & omnes immaculatos esse reperit, & ex illis eligit personam M. hoc est Mariam, quæ stando naturali cursu rerum, erat non futura: non enim pertinebat ad posteros & genealogiam Hominis A (Adami) à Deo producti, sed ad posteros Hominis B. nondum producti. Hanc ergo miraculosè ad posteros Adami transtulit (licet enim caussa A non possit naturaliter producere effectus caussæ B. illos potest producere miraculosè & supernaturaliter.) Hanc implantavit Joachimi & Annæ lumbis etiam miraculosè, & jussit ab his caussis procedere, à quibus numquàm omnino processisset, Si non interfuisset miraculum. Hæc ille: quæ eleganter exornata, cùm Concionator quidam, doctus sanè, in solemni Conceptionis Festo protulisset, malè quidem apud quosdam audierunt, qui & gravi censura digna judicarunt.

Export TEI

744

*In quo quidem quod ad decretam

Export TEI

Quid in illo non novum, nec damnabile.

Virginem attinet post prævisum Adami lapsum, ac extra posterorum seriem illius crimine maculatam, sunt qui affirment multi, ex quibus P. Salazar de Conceptione Cap. 17. §. 2. P. Bernal de Incarnatione Disput. 26. n. 29. & plures alij. Unde ex hac parte nihil novum in discursu præfato, aut quod censuram mereatur. Quòd etiam posteri Adæ possibiles ejus fuerint crimine deturpati, non est etiam de novitate suspectum, cùm ex ijs, quæ à Nobis dicta Tomo 1. Sect. 9. Problem. 6. ejus antiquitas habeatur, suffragantibus Divis Augustino & Gregorio Magno, juxta quos non peccante Adamo nulli reprobi nascerentur. Illi ergo qui modò nascuntur, intra possibilitatis statum remansissent. Et tamen constat eos in Adamo peccasse, quandoquidem cum originali concipiuntur. Quòd si dicatur eos, qui nascuntur modò, etiam tunc nascituros, sed prædestinatos, id certè à præfatis non dicitur, & licet sint qui dicant, sunt tamen aliter sentientes, quòd sufficit, ut de novitate nequeat, cum errandi periculo tale placitum incusari. Impugnat autem illud P. Aldrete Tomo 1. de Incarnatione Disputat. 22. Sect. 6. nu. 6. dicens esse imperceptibile, quòd possibiles pactum ingrediantur: cujus rationes bonæ quidem sunt, sed quæ non inverosimilem habere possint solutionem: unde nihil damnabile in opposita assertione evincunt.

Export TEI

745

*Jam quod attinet ad traductionem

Export TEI

Quid novum, nec verosimile, de Virgine ex alia familia traducta.

illam Virginis ex genealogia alia non infecta, si possibilitas spectetur, non est quidem impossibile apud Deum omne verbum. Et cùm stante SS. Joachimi & Annæ sterilitate, non potuerint nisi miraculosè generare, parùm videtur interesse, quod hoc aut illo modo miraculum componatur. Nihilominùs inverosimile apparet Virginem ad genealogiam SS. Parentum non potuisse pertinere. Singulari enim Dei providentia electi sunt, ut Virginem procrearent, qua etiam dispositum, ut impedimentum acceleratæ generationis obtingeret, ut eam, quam aliàs genituri erant juxta naturæ defluxum, cum specialibus miraculosis circumstantijs generarent, de quo multa à Nobis dicta Tomo 3. Auctarij. Id quod Leo Imperator Oratione de Nativitate Virginis in Bibliotheca Pa

Export TEI

Leo Imperator.

trum P. Francisci Combefis Tomo 8. his verbis luculenter illustravit: Mihi porrò dubium est, deceatne vulvam divina adeò honestatam prole sterilitatis nomine accusare, illosque dicere ineptos procreandæ proli, qui omnino adepturi essent, ut partus omnes superarent. Quin illud dico, fuisse Annam aptam quæ pareret. Quomodò enim ex qua salus florere habebat, infecundis accensenda foret? Enim verò, benè quidem ac præclarè ad fructus editionem comparata erat: at necdum advenerat hora, quam sapientißimus ille temporum definitor, ante omnia sæcula opportunam generandæ proli constituerat. Sic ille de Diva Anna specialiùs locutus: nam de D. Joachimo minor erat ratio dubitandi: pro quo sic S. Andreas Cretensis Archiepiscopus Ierosolymitanus Oratione 1. unde

Export TEI

S. Andreas Cretensis.

supra: Ioachim enim vir mitis, modestusque, ac divinis innutritus legibus cùm sobriè vixisset, Deoque constans adhæreret, ac sic perseveraret, consenuerat orbus filijs, cùm natura quidem vegeta esset, nec ejus tamen vigori gratiæ munus responderet, &c. Et id quidem aptè explicant plures Patres apud citatum Scriptorem, dum ajunt soluta fuisse sterilitatis vincula: quæ quidem Deus providentissimè injecerat fœcundis aliàs consortibus, opportuno tempore soluturus. Suntq́ue soluta sterilitatis vincula &c. Quæ sunt verba nuper adducti Patris & præfatis immediata. Non ergo Divis Parentibus hic honor denegandus, adeò ipsis genuinus, & sine fundamento ad genealogiam aliam recurrendum, in qua neque ita nobiles, neque adeò Sancti videntur concurrisse, & sola à debito immunitas requisita, quod in qualibet poterat femina reperiri.

Export TEI

p. 258

Export TEI

746

*Sed in eo vis constituitur, ut sit in

Export TEI

Pro familia Adami arguitur.

illa perfecta munditia, & ita ab Adami progenie recedatur. Sed hoc à SS. Patrum sensu est prorsus alienum, cùm sit aliàs de fide Virginem ex Adamo descendere, ut constat ex Evangelio, neque ulli in mentem venit, ut eam ab ipsius progenie removeret. Pro quo audiendus idem qui supra Sanctissimus Cretensis Oratione 2. ejusdem Festi, sic enim ibi:

Export TEI

S. Andreas Cretensis.

Cùm scilicet ipsis propè instaret januis, qui regiam drachmam quæreret, humano, inquam, generi impressam imaginem, ut pulverem, in qua illam primùm delituisset, Deifici Spiritus emundatione detergeret: atque ut inde in seipso naturam humanam benignè instauraret. Quisnam ergo pulvis ille, in quo ingenuitas nostra delituisset? Nónne ex dictis perspicuum habetis; tametsi non dicamus ipsi: ut plastes noster illum pulverem, ex quo primùm formati fuimus, ac postmodùm reformati, scrutans, quod quærebatur, invenerit? Quid illud? Vtique imaginis exemplar, quod vidit paßionibus obrutum is, qui per naturam ab omni immunis paßione agit. Scrutabatur illum Adami pulverem. Porrò pulvis ille, in quo inventum est quod quærebatur, terra quidem erat nostro similis corpori, cujus locus, Virginalis Sanctißima Vulva est. Hunc enim invenit arvum vivifica nostra spica, in quo sine semente, ulláve cultura, eximia quadam ratione crescens germinavit Hic pulvis, hæc spica, hæc terræ regio, in qua nova quadam ac decenti ratione fuimus reformati, ac per quam noster reformatus pulvis, antiquam dignitatem postliminio recepit. Hæc ille quam qui clarissimè, gravissimè, & elegantissimè, ut Adamicum pulverem in Virgine, non peregrino & incognito genere dignoscamus. Pro eodem Leo Imperator suprà, sic ob natam Virginem, Dæmonem allocutus: Videbis modò revera Deitate donatum eum, quem olim per imposturam deitatis promißione de

Export TEI

Leo Imperator.

ludens divina extorrem consuetudine effecisti. Sic ille: quod quidem stare nequit, si Virgo aliunde traducta, sic enim Adamus dici non potest Deitate donatus ratione ipsius assumptæ naturæ origineæ successionis. Sic neque illud D. Augustini Sermone 176. de Tempore: In

Export TEI

D. August.

illo nostræ originis corpore cœlestibus regnis arrham nostræ conditionis imposuit. Sic Doctor sanctus de Christi Ascensione locutus: neque enim originis nostræ corpus fuit, qui ex Adamo descendimus, quandoquidem ad genealogiam aliam pertinebat. Illud item D. Leonis Sermone 1. de Ascensione: Nam quos virulentus ini

Export TEI

D. Leo M.

micus primi habitaculi felicitate dejecit, eos sibi concorporatos Dei Filius ad dexteram Patris collocavit. Dejectos ergo ex Paradiso concorporavit sibi Dei Filius, Adamum inquam & progeniem universam. Pro quo & D. Bernardus Sermone 3. in Vigilia Natalis Domini, sic ait: Voluit quoque infirmiora nostra abundantiori gloria

Export TEI

D. Bernardus.

sublimare, & contraxit se Majestas, ut quod melius habebat, videlicet seipsum, limo nostro conjungeret, & in persona una sibi invicem unirentur Deus & limus &c. Et quid his clarius? Dum enim limus à Deo assumptus dicitur, natura ab Adamo veniens irrefragabiliter indicatur, non ergo aliunde in Matre traducta. Pro quo & complures alij possent adduci Doctores sacri.

Export TEI

747

*Non ergo effugi potest quominùs

Export TEI

Instantia validissima.

Virgo ex maculata genealogia descendens asseratur. Rogo enim an dici possit propriè filia Adami, vel non? Si primum, ergo propriè ex maculata genealogia descendit. Nec dici potest esse miraculosum descensum, quia miraculum non tollit proprietatem filiationis, sicut in miraculosis alijs generationibus videre licet: ergo neque absolutam compellationem, & cùm tanta cura de vitanda macula habeatur, debuisset sanè commercium cum maculosa genealogia vitari, sic enim usu venit, ut qui è puro sanguine se gloriantur descendere, omne cum infecto consortium studeant evitare. Si autem dicatur secundum, non esse scilicet propriè filiam, id quidem sustineri nequit, clamante D. Matthæo in principio: Filij David,

Export TEI

Matth. 1. v. 1.

filij Abraham, ut sic deveniatur ad Virginem, constetq́ue Davidem & Abraham filios esse Adami ex genealogia D. Lucæ Cap. 3. In quo improprietas nulla admitti potest, sic stante communi Patrum consensu, & modo dicendi receptissimo admisso, ut filij dicantur etiam non immediatè geniti, sed successione generationum ab una stirpe venientes. Omnes enim magnam in serie generationum, & compellatione ex ipsa desumpta, proprietatem recognoscunt: unde id non videtur posse tutò negari, contra quod & faciunt adductæ nuper Patrum auctoritates; quibus addenda alia ex citato Andrea Oratione 1. in qua sic loquitur: Cùm

Export TEI

S. Andreas Cretensis.

enim, ut dixi, Redemptor generis, novam priori succedaneam nativitatem ac formationem, exhibere voluisset: quemadmodùm illic priùs, accepto limo, ex Virgine ac illibata terra primum Adam effinxit: sic & hîc modò, suæ ipse incarnationis Auctor alterius, ut sic dicam vice terræ, mundam hanc, immaculatißimamque Virginem, à tota natura eligens, nostrumq́ue in nobis ex ea figmentum, nova ratione componens, Adæ fictor, novus Adam effectus est, ut recens ipse, temporibusque nihilominùs superior, veteri illi salutis caussa foret. Hæc ille, in quibus electio Virginis ex tota natura nostra, id enim declarat ampliùs dum subdit, Nostrumque ex nobis in ea figmentum. Non ergo ex alieno genere, & incognita genealogia.

Export TEI

748

*PrętereàPrætereà aliunde ostenditur idem in

Export TEI

Vrgentia major cum notanda doctrina.

tentum, ex suppositione illa diffusæ maculæ in omnem possibilem posteritatem, ex ea enim evincitur, non solùm ad posteritatem Adami, sed ad omnes propagatam: nam quicumque alterius genealogiæ filij possunt naturaliter quoad animam esse filij Adami, & in anima residet macula originalis. Id constat: quia animæ à solo Deo creantur, & prout ipsi placet, corporibus adaptantur. Licet enim juxta dispositiones corporis veniant: sed dispositiones non magis exigunt hanc quàm illam ejusdem perfectionis, unde secundùm se, & naturaliter possunt indifferenter quæcumque corpora informare. Cùm ergo posteritas Adami tota dicatur maculata, quæcumque possibilis anima unita corpori cujuslibet posteri, peccati originalis macula inficietur. Non ergo dictum illud inconveniens cessat maculatæ originis, etiamsi dicatur Virginem quoad solam animam ex genealogia illa possibili transportata. Sed quid |

p. 259

si etiam quoad corpus? Idem equidem, cùm corpus, juxta dicta quasi per accidens se habeat respectu maculæ in anima residentis. Licet autem supposita Dei voluntaria dispositione, miraculum esse queat in eo quod Virginis corpus aliunde advocetur: potuit tamen Deus ut Auctor naturales res ita disponere, ut omnia ea, quæ aliunde advocantur, in casu productionis Virginis undequaque concurrerent. Pro quo est doctrina D. Thomæ 1. p. q. 23. arti. 5. ad 3. ubi sic ait: Sicut etiam in rebus naturalibus

Export TEI

D. Thomæ notanda doctrina.

potest aßignari ratio, cùm prima materia tota sit in se uniformis, quare una pars ejus est sub forma ignis, & alia sub forma terræ, à Deo in principio conditæ, ut sic sit diversitas specierum in rebus naturalibus. Sed quare hæc pars materiæ est sub ista forma, & illa sub alia, dependet ex simplici divina voluntate, sicut ex simplici volũtatevoluntate artificis dependet, quod ille lapis est in ista parte parietis, & ille in alia &c. Iuxta quęquæ materia corporis Virginis sine miraculo à Deo potuit in ea constitui, & stare quod nuper dicebamus, unde & super eam naturaliter cadere eadem, ac diversa organizatio, ut idem corpus diverso in statu constaret.

Export TEI

749

*Et præfata quidem in verosimilem

Export TEI

Vt queat modus dicendi præfatus tolerari.

præfatum philosophandi modum ostendunt, sed ut penitus ex eo capite condemnetur, non est dicendum evincere, cùm sit ille suo in auctore hucusque toleratus, quem oportuisset difficultates, quæ ex eo emergunt, & prævidisse, & satisfactionem commodam, si qua talis esse possit, pro sui ingenij magnitudine pręstitissepræstitisse. Et quidem videntur duobus illis Theologiæ rationalis Tomis contenta, juvenilium annorum ingeniosa figmenta, & cum speciosum titulum præ se ferant, In auream Angelici Doctoris summam, nihil in eis minus, cùm ad Grammaticam & Logicam tota illa magna moles ferè reducatur. Fuerunt autem qui ex eo damnabilem judicarant, quòd juxta illum non videatur quomodo redemptio per Christi merita locum habere possit, quandoquidem illa ad Adami tantùm posteritatem fuerit destinata, id quod ipse discursus præfati auctoris videtur satis apertè comprobare. Cùm aliàs in Virgine neque peccatum, neque debitum ullum, aut exclusio peculiaris à lege, quæ ad posteros Adami tantùm pertinebat. Sed certè ex hac parte non est cur debeat impingi censura, quia qualiscumque explicatio sufficiens debet ad redemptionis respectum aliquem admittendum, juxta ea, quæ in Auctoribus classicis occurrunt. Quid enim dicet P. Bonæ-Spei, juxta quem ut suprà vidimus n. 735. non plus debiti fuit in Virgine, quàm in Angelis? & sufficere præservationem ab actualibus docent plures viri docti, ut affirmat P. Bernal Disputat. 10. de Incarnatione nu. 34. ex quibus P. Salazar suprà Cap. 24. §. 9. Ipse autem P. Bernal n. 31. asserit Christum pro Virgine propriè non satisfecisse, quia in illa offensio nulla, quæ debuerit compensari, & n. 32. non dici posse propriè redemptam, quia nulla in ipsa captivitas. Quæ quidem prædicto dicendi modo possunt suffragari. Sed numquid inveniri aliqua ratio possit, ut redemptioni locus tribuatur? Est equidem, si dicatur eo ipso quòd Virgo non est relicta in statu possibilitatis, sed extracta ut esset Dei mater, modum aliquem redemptionis intervenisse, quia ob Christi respectum extracta est ab illo miseriæ statu, licet miseria illa sine labe peccati sit: & non utcumque extracta, sed ut sine peccato coràm Christo ministraret, cùm posset aliàs extrahi obnoxia peccato ad finem alium. Et quia hæc ad præservationem tantùm ab actualibus videntur pertinere, pro originali addendum, potuisse à Deo ex linea illa B, extrahi, & traduci ad lineam A. ita ut in pacto includeretur, licet id naturaliter fieri non posset, quia futura erat Adami filia, & destinata ut si Adamus peccaret, sub ea conditione, ad Redemptoris generationem adspiraret. Semper enim Deus in ea fuit prævia destinatione, ut si Adamus peccaret, sine redemptionis beneficio ejus posteritas minimè remaneret: & quod quæ futura esset mater, mundissima esset ab omni labe criminali. Et licet hæc non ita expedita videri possint, ut tamen Theologicæ non sit obnoxia censuræ, quæ in eis doctrina proponitur, debent sufficientia judicari.

Export TEI

750

*Et licet D. Thomas Quæst. 27. citata

Export TEI

Immunitatem à debito non obstare redemptioni.

Arti. 2. magnam in redemptione vim fecerit, ut ex ea debeat inferri Virginem originale peccatum contraxisse, sic dicens: Hoc autem inconveniens est, quòd Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur 1. ad Timoth. 4. Vnde relinquitur quòd sanctificatio B. Virginis fuerit post ejus animationem. Sic S. Doctor: qui

Export TEI

D. Thomas.

juxta dicta consequentiam aliam habet in responsione ad 3. Sic concludens: Sed quia quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur, celebratur Festum sanctificationis ejus potiùs quàm Conceptionis in die Conceptionis ipsius. Tantum ille. Sed hanc ultimam non esse admittendam judicio Ecclesiæ declaratum habemus in Bulla Alexandri VII. unde & alia, ex qua deducitur, vim non habet, scilicet ad hoc ut Virgo dici redempta possit, necessariam fuisse actualem peccati contractionem, vel non posse dici immunem à culpa in Conceptione, quia obstat generali de redemptione doctrinæ, in qua illa continetur. Unde & P. Suarez adductus n. 736. qui & nimis quantùm pro redemptione contendit, eam non formalem, sed eminentem affirmat, quam erit qui neget nullus. Et ipse P. Bonæ-Spei, qui, ut eodem n. vidimus, debitum in Virgine, non plusquàm in Angelis profitetur, redemptionem per exclusionem à pacto recognoscit n. 106. quæ quidem eminens redemptio est. Non videtur autem admittendus modus loquendi ipsius, qui ut Divum Thomam minimè adversantem piæ sententiæ ostendat, asserit quando peccatum originale à Virgine contractum S. Doctor profert, intelligendum esse, non de proprio & formali peccato, sed de Originabili, quatenus Virgo, si gratia præservativa non præcederet, illud contraxisset. Quæ explicatio; de qua n. 114. & seqq. difficilis sanè est, & licet quoad rem ipsam sit quidem verissima, modus tamen loquendi, ut dixi, neutiquàm admittendus, quia peccatum originale etiam dici potest originabile, sicut peccatum lethale dici potest lethabile, veniale veniabile; præterquàm quod manifesto est errandi peri|

p. 260

culo obnoxium in ijs, qui audiunt, quod soli

Export TEI

Virginem propriè fuisse redemptam.

citè vitandum. Dicendum ergo B. Virginem propriè fuisse redemptam, immunem licet à debito, quia eo est redemptionis modo à Deo redempta, qui ipsi proprius & genuinus est; in quo nihil majestati Redemptoris adimitur, cùm in ejus majorem gloriam id cedat: sic enim cum ea agi debuit, quæ tanto erat Filio decoranda: unde & de beneficio redemptionis, gratiarum scilicet cumulo, nihil minùs habuit, sed ineffabilem ubertatem, ex meritis inquam passionis Christi, unde præ alijs Crucifixo adstitit, ex quo & eminens redemptio etiam dici potest: nec de his jam scrupulosiùs præstat decernere, ubi Doctorum sana doctrina, & pietas suffragatur.

Export TEI

751

*DIctum Sect. 17. Problem. 3. actibus

Export TEI

P. BonæSpei specialis dicendi modus.

intellectus & voluntatis essentialibus sine aliqua notionalium distinctione divinas processiones convenienter explicari, ac sine notionalium adjectione. Circa quod P. Bonæ-Spei Tractatu 2. Disput. 1. Dub. 1. singularem modum dicendi amplectitur, quem immeritò Scoto & Scotistis attribuit n. 21. Ait ergo dari intellectionem productam notionalem per generationem in Filio, & amorem in Spiritu Sancto, cùm tamen in Patre intellectio notionalis activa non sit, sicut neque amor, qui solùm est in Spiritu Sancto. Per circuminsessionem autem substantialem Pater intelligit per intellectionem Filij, sicut Filius seipsum, & uterque amat Spiritu sancto. Itaque processiones activas in terminis productis constituit, ad instar creatarum, quæ non in agente, sed in passo subjectantur: pro quo & Dub. 2. ubi n. 3. pro eo citat P. Albertinum & P. Præpositum, à Nobis adductos nu. 240. & 241. & posteriorem quidem quatenus revera ita sentit, priorem autem cum distinctione loquentem, quam oportuisset præfatum Scriptorem adnotasse. Ex eo autem intellectio & amor notionalis cum prædicta doctrina de indistinctione originis activæ & passivæ videtur

Export TEI

Commoda ejus explicatio.

facilè explicari nec confusionem parere, duplicata intellectione & amore: quod intellectio notionalis nihil aliud est, quàm origo ipsa, sicut amor intentionalis ipsa spiratio, utpotè actus intellectus & voluntatis; unde ex parte actus primi in Patre nulla alia intellectio statuitur præter essentialem; sicut neque in Patre & Filio alius amor. Itaque intellectus Patris est principium generationis Filij quatenus relationi Patris identificatur, & ita totus Pater objectivè, juxta illud D. Athanasij in Dialogo de SS. Trinitate contra Armenos, Hypostasis gignit, & mandato creat. Tum quia relatio ex una parte non videtur activa; ex altera autem præcisivè sumpta videtur omnino improportionata, ut sit tam nobilis Personæ principium. Sic ille discurrit, quod & productioni Spiritus Sancti adaptandum, ut sic intelligatur quomodo processiones sint propriè vitales, utpote intellectio & amor.

Export TEI

752

*Circa quæ quidem negari nequit pro

Export TEI

Quid circa illam.

babiliter Auctorem discurrere, quidquid nonnulli voluerint rigidi originum activarum defensores, ut vidimus cit. n. 240. Sed standum dictis, quia rationes, quæ in contrarium adducuntur non urgent, inter quas specialis illa, ex distinctione originũoriginum sequi in divinis nōnon solùm trinitatem, sed quaternitatem, immò & quinitatem reperi. Id probatur. Nam origines constituunt personas, aut formaliter, ut volunt multi, aut licet aliqualiter distinguantur, eamdem tamen realitatem important, & ut ait D. Thomas à Nobis adductus n. 297. ad modum nostrum intelligendi reducitur, quatenus origo hypostasim non videtur convenienter designare: Atqui præter originem passivam Filij & Spiritus Sancti constituentes illos, & activam constitutivam Patris, datur origo activa Spiritus sancti, in Patre & Filio: quæ communiter una dicitur: licet sint qui duplicem asserant: & cùm sint etiam, qui Patrem ante originem activam constitutum asserant, de utraque eadem videtur ratio, cùm sint substantia in gradu intellectuali, & suam rationem incommunicabilitatis habent: Ergo &c. Sed quidem ratio dicta aliquantulùm à Nobis roborata, nullius momenti est: quia origines dictæ sunt realiter Personis identificatæ, unde multiplicari earum numerus ratione illarum nequit. Immò neque dici plures personæ possunt saltem virtualiter distinctæ: id enim contra rationem personæ est, quæ non multiplicatur ratione cujuscumque ipsi quomodolibet advenientis, cùm se habeat quasi subjectum, quod semper est unum, quidquid receptibile adveniat.

Export TEI

753

*Circa id verò quod de spiratione

Export TEI

Circa censuram à P. Suario negatam, & assertam.

activa diximus, observandum est, ut probabile quidem admissum, non esse à passiva distinctam, juxta id quod à P. Suario assertum, de quo cit. n. 240. qui in eo nihil erroris aut temeritatis se invenire testatus. Adductus tamen n. 811. plusquàm temerarium esse affirmat, negare spirationem activam ob Conciliorum auctoritatem pro ea stantem, cui & assensus à Nobis præstitus, neque admissa P. Arriagæ explicatio de origine passiva. Et quidem in citatione præfati nu. 240. error typographicus irrepsit: pro libro enim 5. positus 3. Quomodo autem possint P. Suarij asserta componi non assequor. Quod autem à me dictum citato nu. 811. citata etiam P. Ruizij acriori censura verbis illis: Et quidem non immeritò sic accipiendum, ut non sit censuræ absoluta approbatio, quæ negata nu. 240. sed quòd non sine fundamento ita censuerit præfatus Scriptor, propter subjuncta ibidem, unde & P. Arriaga impugnatus ibidem juxta explicationem, quæ Concilijs adhiberi possit, de una actione aut spiratione passiva, & non est penitus improbabilis, cùm eam & docti alij Scriptores amplectantur, & P. Suario eatenus tantùm displicuit, quatenus Doctores Theologi ita communiter fuerint arbitrati, nec sit verosimile in expli|

p. 261

cando hoc mysterio fuisse deceptos. P. Ortega Disputat. 3. de Trinitate Quæst. 5. probandum ex professo assumit probabilitatem sententiæ dictæ: qui n. 1. parùm consideratè affirmat P. Suarium ausum fuisse eam à censura liberare, cùm aliàs sit ille non parùm in aliorum censuras proclivis. Quæ enim audacia est id fateri, quod Auctor dictus adeò verosimile protestatur? & qua dici veritate potuit Doctorem Eximium in Censuras aliorum esse proclivem, qui moderatione summa in Censurarum inustione procedit? De quo ille ita scribit 2. 2. Disput. 19. de fide Sect. 2. nu. 21. Tales censuræ

Export TEI

Quàm moderatus in illis.

sine discretione prolatæ scandalum generant, & injuriosæ sunt, quia, & infamiam inurunt, & interdũdum inducunt alia incommoda & detrimenta: & ideò prudens Theologus ac timoratus, diligentißimè observare debet, ut has censuras sine magno judicio non efficiat. Sic ille doctrinæ suæ attentissimus observator.

Export TEI

754

*P. Quiros Disput. 7. de Trinitate n. 10.

Export TEI

Quid P. Quiros circa sententiam adversantem.

sententiam prædictam referens, & pro ea Henricum, Argentinatem, Marsilium, & Scotum, opponit illi auctoritatem Agathonis Papæ in 6. Synodo Actione 6. quæ non admodùm videtur urgere, & rationem, quia nihil pertinens ad perfectionem simpliciter simplicem multiplicatur in personis: sic non datur relativa Deitas, Omnipotentia, justitia &c. At cognoscere est perfectio simpliciter simplex: Ergo &c. sic cōcluditconcludit: Id sufficiat de obsoleta opinione. Pro quo nōnihilnonnihil addit Disp. 36. n. 53. Sed quidẽquidem quod ad rationem attinet probabiles habet instantias in prædicatis trāscendentalibustranscendentalibus, & relationibus ipsis, quęquæ juxta graves Scriptores perfectionem simpliciter Simplicem important. Unde certius aliquid adduci debuisset. Nec verò ut obsoleta debet sententia dicta contemni, quæ præter antiquiores, non contemnendos habet inter Neotericos defensores. Et quidem superata difficultate, quæ circa Spirationem activam ex auctoritate Conciliorum occurrit, non ægrè poterunt illi rationibus sibi objectis respondere, & multùm quidem arguentibus sudandum est, (& an sit sufficiens futurum ambigo) ut negotium illis possint aliquale facessere, & in arctum pertrahere, anxiè & difficilè evasuros.

Export TEI

755

*Contra eamdem sententiam opponit

Export TEI

Auctoritates sententiæ P. BonæSpei obiectæ.

insuper citatus Scriptor Disputat. 41. Sect. 3. auctoritatem Concilij Florentini in Oratione pro unione Cap. 6. Col. 8. pag. ipsi 899. ubi sic ait: Paternitas & origo differunt secundùm modum intelligendi, non re. Item & Caput Vnicum de Summa Trinitate in 6. ubi definitur unica spiratio: nec potest de passiva intelligi, quia hæretici de unitate passivæ non dubitabant. Circa quæ P. Bonæ-Spei doctrinam animadversione dignam inducit. Et de eo quod à P. Quiros dictum circa obsoletam sententiam cum adjunctis nil solicitus, ad præfata respondendum sibi esse conveniens judicavit, de quibus n. 36. & 37. Ait ergo ad Primum quomo

Export TEI

Quid ille ad Florentinum.

documque ibi sumatur origo, eodem modo esse sumendam Paternitatem, semperq́ue veram esse definitionem Florentini. Vel enim sumitur origo pro originante, vel pro originata: si primum, est re eadem cum Paternitate originante, & hoc sensu tam origo, quàm Paternitas est in Patre, cùm ut sic præcisè sit realis relatio principij ad Filium originem originatam. Si secundum, est re eadem cum Paternitate fundata in origine originata: & hoc sensu tam origo, quàm Paternitas est in Filio in divinis, uti in creatis. Sic ille, minimè au

Export TEI

Minimè admittendum.

diendus in hac ultima responsionis clausula, quòd scilicet origo passiva sit idem realiter cum Paternitate, ex quo & sequitur in esse Patris constitui per Filium. Quod quidem licet in creatis sustineri possit juxta aliquorum sententiam, qui denominatione extrinseca compleri relationem prædicamentalem asserunt, id quidem in divinis minimè potest sustineri, ubi quidquid ad mysterium Trinitatis attinet, intrinsecum est, cùm per actus immanentes penitus constet. Et sunt quidem qui denominationem Patris à generatione passiva posse desumi affirmant, ut videri potest apud P. Arriagam Tomo 1. in 1. p. Disput. 48. nu. 6. Sicut & è cōversoconverso in Filio, quatenus relationes eorũeorum ut prędicamentalesprædicamentales considerantur: addunt tamen generationem activam adæquatè cum Patre identificari. In casu autem nostro nulla in Patre activa generatio admittitur, & denominatio Patris à generatione passiva, & consequenter denominatio Paternitatis desumi penitus affirmatur. Et quidem si Pater talis est formaliter per Filium: ergo non opponitur Filio. Patet illatio, quia nihil opponitur formæ, ratione cujus tale est. Deinde, Pater absolutè generat: ergo absolutè opponitur Filio, ex quo & sequitur non esse Patrem per illum.

Export TEI

756

*Ad auctoritatem Cap. Firmiter in 6.

Export TEI

Sicut neque ad Cap. Firmiter.

responsurus pergit, cùm auctoritatem dictam sic proposuisset: Confirmatur: In 6. Synodo Cap. Vnico de Summa Trinitate &c. Ubi quidem mirum est virum doctum inexcusabili inadvertentia prolapsum. Cùm enim in P. Quiros citatum comperisset Cap. Firmiter in 6. Sextam Synodum esse credidit, unde extractum Caput: cùm sit illud ex Concilio Lugdunensi, & illud In 6. non Synodum, sed Sextum Decretalium librum indicaret. Quod quidem animadversum volui, ut admonitione qualicumque mea Scriptores in hujusmodi reddantur attentiores, cùm reverà defectus tales non sine boni nominis aliquali jactura contingant. Respon

Export TEI

Illius verba.

det ergo sic: Respondeo ibi id non definiri, dubiumque fuisse de paßiva uti de activa; eo quòd Patri & Filio principijs realiter distinctis videretur respondere debere principitas personas realiter diversas, cujus oppositum definivit: unde cùm spiratio activa & paßiva sint duæ realiter distinctæ, puto oppositam sententiam minùs esse isti definitioni conformem: adeoque P. Ruiz Disput. 84. Sect. 3. nu. 12. censuram, qua dixit nostram sententiam esse parum tutam, in se, & Patrem Quiros convertere debet. Hæc ille: in quibus quod ad hæreticos attinet, quibus insanum illud figmentum adscribit, egregiè hallucinatus est. Ubi enim tale aliquid legitur? Confictum sanè illud ad auctoritatem adeò urgentem eludendam. Deinde in eodem Capite id additur, quod responsio|

p. 262

nem prædictam evidenter infringit, sic enim ibi: Hoc habet Orthodoxorum Patrum, ac Docto

Export TEI

Cap. Firmiter.

rum Latinorum, pariter & Græcorum incommutabilis & vera sententia. Atqui Orthodoxi Doctores de spiratione activa sunt locuti, & sic est Concilij mens ab omnibus intellecta, ut ex P. Suario vidimus suprà, cujus hoc loco discursus opportunè succedit, sed audiendus ille suis locutus verbis: Nihilominùs vel ob hanc ipsam

Export TEI

P. Suarez.

caussam (quod scilicet res hæc solùm videatur pertinere ad modum concipiendi nostrum) non videtur recedendum à communi Theologorum sententia: quia non est verosimile omnes ineptè concepisse aut declarasse hoc mysterium, nec sine caussa fuisse ita locutos. Sic ille. Iuxta quem, in eodem loquentes articulo arguere pariter possumus, ut minimè sit credendum Theologos omnes mentem Concilij ineptè concepisse, & perperam declarasse: Omnes inquam, utriusque scilicet Scholæ, Thomisticæ & Scotisticæ, nec non aliarum, si paucissimi excipiantur, qui eo tempore, quo P. Suarez scribebat, ante 70. inquam annos, pro nullis reputabantur, neque omninò apertè locuti, paucissimis etiam posteà subsecutis, sine laude novitatis. Dicere autem, regestione censuræ, priorum sententiam esse parùm tutam, intolerandæ videtur audaciæ, & doleo me ad sic loquendum ab eo adactum Auctore, qui à me laudatus suprà, & benignum se præstare solitus erga Scriptores Societatis. Sit ergo ille sententiæ suæ probabilitate contentus, quod liberaliter indulgemus, nec transgrediatur terminos, quos non solùm religiosa moderatio, sed & justitiæ manifesta jura præscribunt. P. Herincx Tomo 1. Tract. 2. Disput. 1. n. 30. ex Smising, statuit

Export TEI

P. Herincx.

quartam relationem Spiratoris esse de fide, & Gregorium ac Gabrielem, qui pro opposita sententia citantur, revera illam non amplecti & posse congruam habere explicationem. Et quid ille de P. Bonæ-Spei censura censeret? Nisi dicamus non fuisse illam seriò prolatam, sed apparenti quadam significatione jaculum in eum missum indignanter retorquentis.

Export TEI

757

*STatuimus illam Sect. 19. Problem. 4.

Export TEI

Auctores pro absoluta subsistentia.

pro qua citati multi, præter quos sunt alij, ex quibus Mag. Joannes à S. Thoma Tomi 2. Parte 2. Disput. 45. Arti. 2. apud quem Carmelitani, & nonnulli alij, ex quibus aliqui à Nobis adducti, Herincx citato nuper loco n. 59. Lezana Disput. 4. de Trinit. Quæst. 3. Josephus Rocafull in Praxi totius Theologiæ moralis Parte 1. Cap. 4. Quæst. 2. ubi & tradit ratione illius posse Deum creatam naturam assumere. P. Esparza Lib. 1. Quæst. 40. sub quadam consideratione illam concedit, juxta quam putat posse duas circa hæc diversas sententias conciliari. Et mihi, quo plus rem considero, plus asserta positio placet facili discursu, sed efficacissimo, & ut reor, juxta materiæ qualitatem, evidenti, probabilis, si benè ea, quæ in Problemate sunt dicta, perpendantur. De concedenda Deo summa quadam perfectione agitur, talis enim revera est absoluta subsistentia: complexum

Export TEI

Discursus evidens pro ea.

enim hoc Deus à relationibus præcisum eximiam præ se fert excellentiam & majestatem, unde si convenienter potest eidem adscribi, id equidem summa cum intellectus inclinatione præstandum. Et quidem quemadmodum pro adstruenda in Virgine puritate originea, pietas Theologorum excubat, ita & pro Dei perfectione certandum. Et sicut quando de Virgine agitur, contra illius puritatem necessitas redemptionis objicitur; & pro ea cum puritate originis componenda, rationes verosimiles conquiruntur: Ita equidem in negotio præsenti Theologorum pietas adniti profectò debuisset. Et nullus credo erit, qui eam negaturus sit, si possit cum Theologicis principijs componi: Atqui potest, ut constat, quia plurimi & gravissimi Theologi ex S. Thomæ, Scoti, & aliorum Scholis, id egregiè præstant, quod & alij, si vellent, pariter possent; & non velle, non sine detrimento videtur esse pietatis. Et miror quidem cùm aliquos video multis argumentis armatos in certamine incalescere. Et quò hæc tendunt? Ad removendam à Deo excellentissimam perfectionem, & nominis illius DEUS singularissimam majestatem, & unus ex his est P. Quiros, cujus argumenta juvat specialiùs diluisse, Arguit ergo ille Disp. 29. à n. 22.

Export TEI

758

*Primò, Quia subsistentia absoluta

Export TEI

Ex P. Quiros arguitur contra illam. 1.

nequit esse totalis, neque partialis: ergo nulla. Probatur 2. pars antecedentis. 1. quia relatio adveniens est substantia totalis: aliàs Pater non distingueretur adęquatèadæquatè per Paternitatem: ergo cum absoluta subsistentia totalitatem non facit. 2. quia perfectio essentiæ divinæ, si subsistentiam exigit, eam profectò exiget, quæ absolutè talis sit: partialis autem non est talis, ut deformis materialibus affirmat P. Suarez Disput. 34. Metaphysicæ Sect. 5. n. 42. 3. quia natura divina completur & terminatur per subsistentiam relativam, id quod non habet partialis subsistentia. Iam 1. pars antecedentis ostenditur, quia si esset totalis, tolleret à relationibus rationem subsistendi, & per ipsam subsisterent: nam subsistens habet hanc vim, ut subsistere faciat omnia, quæ ipsi uniuntur, ut constat in humanitate Christi, & in accidentibus compositi.

Export TEI

Resp. facile esse totalem in suo genere, ab

Export TEI

Resp. esse totalem.

soluto inquam, sicut existentia totalis est, & ratio substantiæ. Sicut autem id non tollit relationibus rationem existentięexistentiæ, neque substantiæ, ita & de subsistentia dicendum. Ad id autem quod additur de subsistentibus ratione unionis, id contingere, quando id, quod unitur propriè subsistens non est, ut in anima rationali, & materia prima melior philosophia probat: & ut nihil tale in humanis esset, circa altissimum mysterium digniùs & singularius discurrendum.

Export TEI

759

*Secundò. Si natura divina uniretur

Export TEI

2. Ex singulari casu.

relationi, ita ut faceret cum illa unum suppositum, non posset habere suam subsistentiam propriam totalem distinctam à subsistentia re|

p. 263

lationis: Atqui nihil ipsi prodest, formaliter loquendo, quòd hæc unio non sit physica, sed per identitatem. Ergo. Major probatur, quia si natura subsisteret, non posset constituere unum per se cum forma, quæ advenit ipsi completè subsistenti. Minor jam ostenditur. 1. quia aliàs attributa haberent propriam subsistentiam, solùm enim per identitatem alteri communicantur. 2. plus est de complemento rei, plusque ipsi debetur, quod identificatur cum ipsa, quàm quod præcisè unitur physicè; subsistentia autem non est in eo, cui deficit complementum. 3. Formaliter loquendo, hîc identitatem per modum unionis concipimus, cogitamnsque quid haberet natura, si à parte rei poneretur sine relatione, quam tamen petat ut sit incommunicabilis, & subsistat relativè ut modò.

Export TEI

Resp. negando majorem, & ad probatio

Export TEI

Nihil urgere convincitur.

nem negatur quod assumitur, posset enim unum per se constituere, quia non esset completè subsistens in genere relativo, unde non est de alijs curandum, quæ pro Minoris probatione congeruntur. Admittitur enim casus sub terminis modò extantibus, quæ aliàs posset suppositio negari, quia eo ipso quòd natura esset physicè unibilis, non esset infinitè perfecta, & ideò neque per se subsistens, unde dici hic posset quod sæpè aliàs, dato scilicet impossibili sequi quodlibet. Dicta autem juxta admissam suppositionem omnia adducta pro Minoris probatione nihil obstare convincunt, cùm possint consequenter admitti.

Export TEI

760

*Tertiò. Subsistens excludit non so

Export TEI

3. Ex ratione subsisistentis.

lùm ne inhæreat alij ut subjecto, sed ne insit alteri ut composito, seu ut pars toti. At natura divina, & quidquid est in Deo absolutum, inest ut toti completo: ergo non subsistit absolutè. Major probatur: nam ideò humanitas licet non possit inhærere subjecto, non subsistit, quia ordinatur ad unitatem ulterioris complementi per subsistentiam Verbi. E contra Homo, qui cum subsistentia humana omnem ordinem ad ulterius complementum excludit. Minor etiam probatur: nam quidquid est absolutum in Deo, licet non inhæreat, unitur tamen per identitatem cum relativo, ita ut purè absolutum nequeat existere nisi in supposito relativo.

Export TEI

Resp. 1. Negando Majorem, quia in ani

Export TEI

Evidenter diluitur.

ma rationali & materia prima contrarium invenitur: Auctor autem secundùm suam sententiam loquitur, ex quo apparet quàm sit sententia illa argumentis urgentibus destituta. 2. concessa Majori, nam in casu nostro subsistens absolutè neque ut composito inest alij, neque ut pars toti, sed per se stat ut perfectissima ratio, & primaria in complexo personæ. Exemplum humanitatis nihil probat, quia deest similitudo: licet autem ratione subsistentiæ dicatur Deus, sicut & homo ratione suæ; in eo tamen est diversitas, quòd homo non admittit ulteriorem terminationem, quia est persona, cùm tamen Deus illam admittat ob diversam subsistendi rationem. 3. respondetur instando in relatione, quæ inest toti, & tamen subsistit. Cui instantiæ conatur respondere Auctor iterata responsione, sed minimè satisfaciens, ut adeunti constabit, videtur enim evidens, & irrefragabilis.

Export TEI

761

*Quartò. Natura ut condistincta à

Export TEI

4. Ex eo quòd proprietas &c.

qualibet alia formalitate non est subsistens in concreto: ergo nec absolutè. Antecedens probatur, quia subsistentia est quasi passio & proprietas naturæ substantialis: ergo sicut alia attributa erit posterior. 2. quia attributa licet perfectissima per se non subsistunt. 3. quia sequeretur omnia Deo post ipsam advenientia, esse accidentia, in hoc etenim ratio accidentis sita est, ut adveniat substantiæ completæ per subsistentiam. TādemTandem sequeretur naturam non posse reddi subsistentem per subsistentias relativas, quia est ultimò terminata, quod est proprium subsistentiæ, sicut linea nequit terminari denuo, nisi terminus in ea rationem amittat termini.

Export TEI

Resp. negando Assumptum. Ad probatio

Export TEI

Exacta responsio.

nem dico subsistentiam in Deo non esse passionem seu proprietatem, quia est essentiale complementum existentiæ, licet cum aliquali distinctione, juxta dicta in Problemate. Circa quod Mag. Joannes à S. Thoma ita discurrit, ut priorem illam statuat aliquomodo quàm sit esse Dei, quod est quidem difficile; sed quia spectat ad excellentiam subsistentiæ declarandam, nolo in ejus placiti impugnationibus immorari. Ad 2. attributa habere suas speciales subsistentias probat ratio adducta n. 339. Si autem dicamus non habere, quid mirum, cùm possint subsistentia naturæ subsistere. Ad 3. negatur esse accedentia, quia eadem sunt cum Deo realitas. Ad 4. quod de terminatione dicitur discussum n. 267. & 331. Nunc addi potest terminatum sub una ratione posse sub alia terminari: ita enim natura divina terminata subsistentia Patris potest duabus alijs diversæ rationis terminari, & de linea dictum præfato n. 267. & hucusque P. Quiros, cujus quàm sint infirma fundamenta, satis est dilucidè & solidè demonstratum.

Export TEI

762

*P. Bonæ-Spei Disput. 2. Dub. 2. ni

Export TEI

P. BonæSpei ut adversetur, non urgens.

hil adducit, cui non possit ex dictis plenissimè responderi. Unum illud ex Edicto Iustiniani ad Ioannem 2. quod habetur volumine 2. Concil. Col. 9. ab ipso adductũadductum aliquomodo videtur obstare, sic enim ibi: Quoniam non est idem natura &

Export TEI

Edictum Iustiniani, propositum & explicatum.

subsistentia: omnes enim SS. Patres consonanter nos docent aliud esse naturam, sive substantiam, aut formam, aliud subsistentiam sive personam: & naturam quidem vel substantiam & formam, hoc quod est commune, significare, subsistentiam autem, sive personam, hoc quod est speciale. Sic ibi. Ad quod dicendum in primis de auctoritate Edicti hujusmodi non curandum, juxta dicta Sect. 28. num. 1069. Deinde subsistentiam ibi idem esse ac hypostasim, Græcè enim hypostasis idem est ac subsistentia, & hypostasis juxta receptissimam usurpationem idem est ac persona, unde Imperator particula sive usus indicans communem significationem. Vide suprà num. 316. Quæ quidem explicatio nequit adhiberi auctoritatibus Patrum, de quibus nu. 333. inter quas illa est, quam citatus Scriptor adducit ex suo Cyrillo Alexandrino n. 64, |

p. 264

sic locuto: Quid est Deus? Essentia cujus nullus

Export TEI

D. Cyrilli Alexandrini auctoritas manifesta. Quem Vide circa non ex subsistentia pro hypostasi Tomo 2. in Libro ad Evopitium Anathematismo. 2

est auctor, cui prorsus nihil inest. Quid est essentia? Res, quæ per se est, neque alio indiget ad hoc ut ipsa subsistat. Sic Doctor sanctus. Quod ita explicat doctus Pater uno contextu pergens: Sed ex infinitate sua, qua omnem subsistentiam, seu personalitatem sibi identificabilem identificari postulat. Sic ille: juxta cujus explicationem idem est non indigere, ac postulare. Qui est profectò modus explicandi mirabilis; cùm postulare potiùs indigentiam innuat, quàm tamen non indigere apertè removeat. Erga quem hæc satis, si tantùm addamus P. Becanum ab eo perperàm citatum, Nobis equidem contrarium, ut in Problemate dictum, & apud alios citatum oculo & calamo currente mutatum. Omitto alios & alia, non solùm brevitatis studio, quam Recognitiones exigunt, sed quia ijs opus non esse arbitror, & tædet in hunc aut illum incidere, qui licet eruditi, timere tamen possent, ne ipsis adaptaretur illud ex noto auctore, habere loquentiæ multum &c.

Export TEI

763

*CUm rationem personæ in negatio

Export TEI

P. BonæSpei singularia figmenta.

ne positam docuerit Scotus de creatis locutus, inde P. Bonæ-Spei occasionem arripuit ad discutiendum an in divinis id locum habere possit. Et cùm relationes & origines in idem reipsa concurrant, ad illas etiam discussio pertinet, & ita ad totum mysterium consequenter Trinitatis. Et supponit ille Disput. 2. nu. 1. omnes Theologos supponere esse reales: sed an ly Reales sumatur prout opponitur negationibus, quibus Scotistæ docent Personas creatas ante intellectum constitui, non solùm prout Personalitatibus, quæ sint rationis formalitates tantùm, ab alijs examinatum se non vidisse testatur: & ut examinet, quasdam proponit theses, quas apprehensiones vocat, quia apprehendentium non est mendacium. Et sunt illæ septem, quarum specimen prima exhibet sic se habens:

Export TEI

Apprehendo 1. Generationem & spiratio

Export TEI

Duo specialiter proponuntur.

nem in Divinis esse personales, sive Personarum ut talium, non verò naturales, sive naturæ ut talis, aut naturarum ut talium: ac proinde generationem & spirationem in Divinis tamquàm actiones positivas accipi non debere, prout naturarum ut talium generationes in creatis accipi solent, sed tamquàm actiones negativas, sive tamquàm negationes naturam in esse naturæ completam terminantes, quæ, altero posito, seipsis sint, prout creatarum personarum ut talium generationes à Scotistis intelligi debent. Si tamen velis generationem & spirationem objectivè realiter esse actiones positivas, dic generationem in Divinis esse naturam divinam ut Filij, & spirationem esse naturam divinam ut Spiritus sancti, juxta dicenda in speculatione 5. in qua ait Filium naturæ humanæ uniri; non quòd unio hypostatica ad negationem Filij constitutivam ordinetur: sed quòd natura divina ut Personæ Filij generatio, sive etiam quatenus subest negationi Filium constituenti, naturæ humanæ uniatur, non verò ut Patris aut Spiritus sancti natura: quomodo passim dicitur naturam divinam quatenus objectivè eamdem cum Filiatione generari, & similiter spirari, non verò ut naturam: item intellectum quatenus Patris generare, non vero quatenus Filij aut secundùm se. Sic cùm habeat Apprehensio 5. videtur in citatione erratum, licet non penitus, quia illud de generatione & spiratione positiva ad 4. spectat, ibi enim ait, quòd si velis Filium à Patre actione positiva generari, (& idem est de spiratione) dicas Filium per hoc à Patre generari, quod ad præsentiam intellectus divini quatenus sub innascibilitate, essentialiter sit natura divina, quatenus sub inspirabilitate spirativa nascibili: Spiritum sanctũsanctum autem à Patre & Filio spirari, per hoc, quòd ad præsentiam voluntatis divinæ quatenus simul sub innascibilitate Patris, & inspirabilitate spirativa nascibili Filij, essentialiter sit natura divina sub inspirativitate ingenerativa spirabili. Sic præfatus Scriptor; & ad prædicta revocantur omnia, quæ ad negationum positionem spectant. In 2. enim vix est aliquid peculiaris considerationis. In 3. arguit ex eo quòd Personæ divinæ juxta Concilium Lateranense sunt una res. in 6. auctoritates congerit, ex quibus sequi contendit mysterium Trinitatis melius negationibus explicari, quia illis ægrè admodùm satisfieri potest, nisi negationum positione.

Export TEI

764

*Quibus non obstantibus contrarium

Export TEI

De mente Auctoris, & explosa figmenta.

statuit propter auctoritatem omnium Scholasticorum: qui super speculationibus dictis nullum examen instituerunt, donec plenior de illarum probabilitate aut improbabilitate informatio superveniat. Probat. Tum quia temerarium videtur in re tanti momenti privatas speculationes sequi: tum etiam quia speculationes dictędictæ obscuritatem mysterij SS. Trinitatis, quam omnes profitentur profundissimam, evacuare videntur. Nullam ergo rationem nisi præfatas ab extrinseco petitas videtur agnoscere; unde illius in præfata figmenta propensionem non obscurè manifestat. Cùm tamen ut personalitates & origines positivæ esse debeant, multa & solidissima succurant fundamenta. Et in primis ut fatetur ipse citato n. 1. Omnes Theologi supponunt proximum esse fidei relationes esse reales. Tunc ultra. Iuxta ipsum omnes etiam Theologi ita illud Reales intelligunt, ut pariter esse positivas affirment, sic realitatem intelligendo. Ergo de primo ad ultimum, juxta omnes Theologos proximum est fidei esse positivas: ergo non tantùm temerarium erit id inficiari negationibus substitutis. Quòd si ita res habet, absurdissimum est sperare accedente pleniore informatione errorem in fide manifestum ad probabilitatis statum revocandum, vel solùm declarandum improbabile, quod gravioribus debet censuris prænotari. Immò occasione hujusmodi fig|

p. 265

mentorum indubitatum mihi est zelum Theologorum exarsurum, ut illa penitus obruantur. Et modus quidem explicandi adeò est confusus, & termini adeò insoliti, ut non tam explicatio, quàm implicatio videatur.

Export TEI

765

*Ideò ille sibi objicit, quod & fortè ab

Export TEI

Objectio sine satisfactione.

alijs objectum nu. 24. apprehensiones dictas mysterium SS. Trinitatis destruere summè unum: sic enim tantùm erit una res sub tribus negationibus à se, & inter se realiter distinctis, in quo parvum est mysterium, quale in creatis potest occurrere in homine cæco, surdo, & muto. Item. Innascibilitas generativa Patris: Inspirabilitas genita spirativa Filij, & inspirativitas ingenerativa spirabilis Spiritus sancti, videtur includere affirmationem & negationem inintelligibilem: quasi verò de puris negationibus affirmari possit producere & produci per intellectum, non per voluntatem, & è contra. Ad quæ quidem conatur ille respondere, sed nihil præter repetitionem illam inintelligibilium terminorum, subdens hac ratione meliùs salvari axioma illud de ijs, quæ sunt eadem uni tertio, & prædicta Romanæ EcclesięEcclesiæ judicio subjiciẽssubjiciens, quod favorabile significat se sperare, sicut & Doctorum, circa quod jam dictum, potiùs scilicet desperandum. Quòd autem futurus sit aliquis, qui apprehensiones dictas in judicia convertat, non erit mirum, quia & genio ac ingenio similes nasci rarum non est, & facile est inventis addere: quod periculum in modo isto extat proponendi novitates, quæ minimè ad ampliorem Dei gloriam spectant, ut id accidat, quod de Erasmo & Luthero dictum, scilicet, quod ubi ille innuit, iste irruit, & ideò oporteret hujusmodi periculum præcaveri, quod minimè Auctori poterit displicere, judicio improbabilitatis, sicut & probabilitatis, ut jam vidimus, Catholica ingenuitate subjecto.

Export TEI

766

*Addit uti ad veram assertionem de

Export TEI

Duo alia ejusdem Scriptoris asserta.

realitate conforme, Personalitates secundùm esse In esse unum, sicut & Deum ratione illarum, trinum verò secundùm esse Ad. Sic n. 28. pro quo citat Concilium Toletanum 11. nu. præced. adductum in Confeßione fidei Cap. 1. Sic statuens: Hoc solo numerum significant, quòd ad invicem sunt: & in hoc numero carent, quod in se sunt. Sic Concilium. Asserit tandem n. 3. quòd relationes secundùm esse Ad formaliter nihil addant. Et objicienti P. Vekeno Disput. 33. Cap. 1. n. 5. nihil posse constituere realiter nisi sit reale, & ita relationes, quæ ut tales constituunt Personas, & secundùm fidem reales sunt, etiam secundùm Ad debere esse tales. Respondet nu. 33. debere esse reale objectivè & à parte rei, non formaliter ex parte actus præscindentis. Neque fidem plus docere, quia quod ad additionem attinet secundùm aliquid tale nondum examinatum, juxta dicta ab ipso Speculatione 2. Ex quo apparet id, quod per mo

Export TEI

Quid circa illa.

dum apprehensionis ab eodem propositum: apprehensionem transgredi, quandoquidem ad objectorum solutionem ea se doctrina tuetur. Iam quod attinet ad unitatem relationum in ratione In, eatenus est verum quatenus radi

Export TEI

De esse In in relatione.

cantur in natura, & cum ea identificantur, & ita sunt idem in uno tertio, cùm tamen sint unum inter se, in quo est mysterij profunditas. Quo non obstante, quia in relationibus divinis admittendus est proprius, integer, & adæquatus conceptus relationis, in illis pariter suum etiam In debet agnosci, quia relatio debet inesse naturæ modo perfectissimo, scilicet per identitatem cum distinctione virtuali, si dicas tale In esse de conceptu relationis, & ita dicere Ad. Objectio est communis juxta sententiam distinguentem realiter in creatis relationem à fundamento. Et dicendum illud in creatis dicere Ad transcendentale ad subjectum, sicut cætera accidentia, & implicitè ad terminum, quia inest ut tribuat effectum formalem subjecto respiciendi terminum. Ad quem modum philosophari in divinis possumus: ut scilicet respectus ad naturam, cui relationes insunt, habeatur, & sit ille de ratione intrinseca relationis, licèt non ita expressè importetur, cùm sit quasi genericus omnibus intrinsecis perfectionibus. Quòd autem ratio Ad realis sit, negari nequit, pro quo in Problemate 1. Sect. 20. §. 2. & quidem P. Bonæ-Spei ratione ductus, & quasi sui immemor Dubio sequenti citatæ Disput. 2. divinas relationes ait dicere perfectionem secundùm esse Ad. Sic Resolut. 2. Sed pro perfectione sit

Export TEI

767

*SEctione 20. Problem. 1. pro relationum

Export TEI

Circa trinam perfectionem arguit. P. Quiros.

perfectione certatum & Problem. 2. tres esse statutum, contra quam fundatissimam positionem insurgit P. Quiros Disput. 43. Sect. 3. & 4. Et probat

Export TEI

Primò, quia si relatio diceret perfectionem,

Export TEI

1. ex multiplicatione attributorum.

etiam esset immensa & æterna ratione sui, & ita etiam spiritus, substantia, immortalis, increata, quod est contra doctrinam Ecclesiæ in Symbolo D. Athanasij, in quo unus æternus, unus immensus, unus increatus dicitur Deus &c. Ad quod quidem benè respondet P. Bo

Export TEI

Negatur illatio.

næ-Spei Disput. 2. n. 40. ex admissa perfectione solùm inferri transcendentales rationes esse multiplicandas. Sed de illatione plura à Nobis dicta Problem. 4. Negandum ergo Assumptum, quod non probatum.

Export TEI

768

*Secundò. Quia Pater esset perfectior

Export TEI

2. Ex eo quòd Pater esset perfectior ob duas relationes.

Spiritu, includit enim duas relationes Paternitatis & Spiratoris. Nec dici potest esse tantùm extensivè perfectiorem, quia perfectiones sunt una realitas, & ita magis ad intensionem spectat formalis duplicitas, quàm ad extensionem. Præterquàm quòd Pater habet simpliciter duplo plures perfectiones quàm Spiritus: quo quid inæqualius? Respondetur negando Assumptum, de quo Problem. 1. §. 3. ubi æqualitas intensiva valoris convenienter explicata.

Export TEI

769

*Tertiò. Quia sic tollitur fundamen

Export TEI

3. Ex faciliori probatione circa Dei unicitatem.

tum probandi repugnantiam plurium Deorum: hæc enim tota est quia implicant duo |

p. 266

infiniti distincti, eo quòd unus non foret infinitus: cujus unica ratio in eo consistit, quòd unus careret perfectione alterius. Siquidem responderi potest intensivè & æquivalenter unũunum DeũDeum habere perfectionem alterius: nec cariturũcariturum perfectione simpliciter simplici, quia licet sit melius esse DeũDeum quàm non esse Deum, sicut est melius esse personam, quàm non esse personam: at non est melius esse talem, v.verbi g.gratia Filium, sic neque esse talem Deum. Respondeo argumen

Export TEI

Exacta dilusio.

tum hoc parvi esse momenti; nam stante pluralitate, nullus esset Deus, quia Deum esse unum meliùs absolutè est, quod rationibus naturalibus & moralibus demonstratur. Si autem deveniatur ad Personas, & inde Gentilis velit pluralitatem defendere, occurratq́ue P. Quiros cum sua sententia, majus in ea offendiculum apparebit: quandoquidem Personalitates perfectionem dicere censet, sed non esse tres perfectiones, ut Disput. 44. probat. Id quod valde difficile creditu est etiam doctissimis Scriptoribus: quid ergo illis, qui circa Deitatis cognitionem caligant? Erit ergo faciliùs explicare, quomodò in una natura tres modi esse queant, ratione quorum nulla in Deo sequatur inæqualitas, quàm persuadere velle rationes Personas constituentes perfectionem non importare, aut cùm quælibet sit perfectio, non esse tres.

Export TEI

770

*Quartò arguit longissimo argumento

Export TEI

Ex ratione modi differentialis.

Sect. 4. ex eo confecto quòd relationes sint modi differentiales, non includentes rationem entis, sicut non includunt differentiæ aliæ, juxta ipsum enim ens non transcendit ultimas differentias. Divina autem essentia cùm sit realiter communis ad eum modum se habet, quo ratio entis respectu Personarum: Atqui quod non est formaliter ens, non potest dicere perfectionem: Ergo &c. Licet autem non addant rationem entis, possunt numerum constituere, ob realem identificationem cum illo. Infirmum profectò fundamentum pro stabilienda adeò fortiter assumpta positione. Transcendentiam enim communissima & probabilissima sententia affirmat: negato ergo Assumpto corruit argumentum. Deinde si quidquam ratio illa valeret, sequeretur tres relationes non esse unam perfectionem, quod Auctor, ut vidimus, ex professo probat. Prætereà fieret ex eo neque divinam essentiam ut talem dicere perfectionem, quia ejus constitutivum est modus differentialis entis. Ex quo & sequitur nihil posse secundùm proprium conceptum esse perfectum, quod constat quàm sit à veritate alienum, ut sic verissimum comprobetur frequens illud in Scholis effatum: Argumentum quod multùm probat, nihil probat. Ut demus autem rationes differentiales non exprimere rationem entis, dici potest perfectionem secum adducere, quia sunt radicatæ in ente, & illo nobiliores, utpotè actus metaphysici: unde ens illis tribuit totam perfectionem suam. Et hæc circa P. Quiros.

Export TEI

771

*P. Herincx Disput. 1. Quæst. 6. quam

Export TEI

P. Herincx tres perfectiones admittit.

vis ex Scoti Schola asserit relationes dicere perfectionem, & esse plures, quot scilicet sunt illæ, affirmatq́ue id esse juxta mentem Scoti. Concludit tamen non importare perfectionem infinitam, sed abstrahentem à perfectione simpliciter, & secundùm quid. Sic n. 48. postquàm alijs conclusionibus id, quod præmisimus, comprobarat. Et de perfectione simpliciter simplici probatione præmissa, sic posteriorem partem assertionis conatur ostendere, af

Export TEI

Vt neget perfectionem infinitam.

firmans valde probabiliter id negare P. Suarez Lib. 3. de Trinit. Cap. 10. & alij, & ex Scotistis Poncium d. 9. n. 3. quia alioqui una Persona haberet perfectionem aliquam infinitam, quam non habet altera formaliter, nec eminenter. Et quia sequeretur nullam personāpersonam esse ens simpliciter infinitum, utpotè quod carere nequit aliqua perfectione simpliciter aut infinita formaliter: & etiam quòd personæ simul sint quid majus & perfectius simpliciter quàm singulæ, & item quod Pater & Filius sint perfectiores simpliciter Spiritu sancto ob superadditam spirationem activam. Sic ille arguit, sed

Export TEI

Infirmis fundamentis.

quàm parùm momenti habeant rationes præfatæ, jam vidimus. Unde ipse statim responsionem adhibet in eorum gratiam, qui volunt contrariam sententiam amplecti, dicens sufficere ad singularum Personarum infinitatem simpliciter, ut quælibet contineat omnem perfectionem simpliciter simplicem, hanc enim intelligit nomine perfectionis simpliciter. Et quia talis non est spiratio activa juncta alijs, eo quòd non sit melior ipsa quàm non ipsa, ideò ratione illarum non est majus aut melius. Quæ quidem verissima sunt, sed difficultatem, si qua est, suo cum robore relinquentia, unde ad dicta à Nobis penitus recurrendum.

Export TEI

772

*Id autem quod de perfectione abstra

Export TEI

Vt statuat perfectionem nec finitam nec infinitam.

hente à perfectione simpliciter & secundùm quid, videri posset facile, quatenus nomine perfectionis simpliciter intelligit Auctor perfectionem simpliciter simplicem: & probabilissimè dici possit relationes tales non esse, sed non proptereà secundùm quid, cùm esse queant perfectiones simplices. Ex responsione autem, quam adhibet objicienti inter finitum & infinitum non dari medium, aliqua insurgit difficultas, ait enim n. 50. quòd licet non detur medium inter finitum & infinitum à parte rei: potest tamen dari medium, quod sit neutrum formaliter, seu secundùm proprium conceptum objectivum abstrahens ab utroque. Sicut licet inter animal & non animal non datur medium à parte rei: substantia tamen ut sic, & differentiæ laterales, nec sunt formaliter animal, nec formaliter non animal, sed eatenus abstrahunt ab utroque. Quæ responsio implicatius aliquid innuit in conclusione contentum; videtur siquidem perfectionẽperfectionem, quæ non sit simpliciter simplex, aut secundùm quid nullānullam agnoscere: & relationes reipsa esse tales: seu per identitatem & materialiter; sed secundùm propriũproprium conceptum tantùm habere rationem perfectionis, abstrahentem modo dicto, ut ille loquitur: at non benè, quia ut arguit ipse nu 45. divina Persona ut sic est quid perfectum: ergo personalitas

Export TEI

Redarguitur ex sua doctrina.

aliqua perfectio. Atqui Personalitati divinæ repugnat ratio perfectionis secundùm quid, ut est manifestum: ergo non est quid abstractum ut ab Auctore asseritur. Quòd si non abstra|

p. 267

ctum: ergo speciale. Cumq́ue perfectio simpliciter simplex esse nequeat, erit perfectio pura & simplex. Arguit insuper ibidem, quia incredibile apparet mysterium Trinitatis ut sic nullam ponere perfectionem in Deo. Immò videtur hoc ipsum fore magnam imperfectionem in divina personalitate, quod ipsa ut talis nullam perfectionem habeat. Tunc sic. Ergo mysterium Trinitatis ut sic non est quid abstractum modo dicto. Patet, quia ut sic est mysterium Trinitatis: ergo repugnat ipsi perfectio secundùm quid, sicut dicitur repugnare imperfectio, & ita perfectio non est conceptus abstractus, ex quo & præfata habetur illatio, esse scilicet puram & simplicem perfectionem. Et hæc circa Auctorem præfatum.

Export TEI

773

*Mag. Joannes à S. Thoma Disput 13.

Export TEI

Mag. à S. Thoma ut statuat perfectionem unam.

Arti. 3. n. 8. ut D. Thomæ menti conformius affirmat relationes secundùm se, & in linea formali relationis perfectionem dicere, sed non explicare illam per ordinem ad terminum, sed per ordinem ad subjectum & fundamentum. Et consequenter non multiplicari istas perfectiones in tribus relationibus seu personis, quia non multiplicatur fundamentum, sed eadem perfectione etiam ut est relativa gaudere. Pro quo cùm fusè & doctè discurrat, ad id tota revocatur doctrina, quod alij breviùs dicunt, relationes scilicet dicere perfectionem secundùm esse In, & ita unicam, quod ex eo probat ille, quia relationes existunt per existentiam naturæ, quod est habere esse ratione illius: & cùm esse sit unum, consequenter & perfectio. Pro quo multa congerit ex D. Thoma, quæ maxima ex parte Nobis favent, & quæ non talia apparent, possunt favorabiliter explicari. Ex eo autem quod ait relationes non explicare perfectionem, licet illam dicant, per ordinem ad terminum, quia illum non perficiunt, sed in ordine ad subjectum & fundamentum, impugnandus venit ex ijs, quæ à Nobis dicta circa esse In n. 766. Esse etiam concedendas tres

Export TEI

Impugnatur.

existentias probavimus Sect. 19. Problem. 5. cum multis, gravissimisque Scriptoribus. Et quidem relationes dicere perfectionem secundùm quod considerantur in linea formali relationis, & quòd illam non dicant secundùm esse Ad, videtur se implicare; nam secundùm esse Ad constituuntur in linea formali relationis, unde Aristoteles prædicamentum relationis vocat prædicamentum Ad aliquid. Ecce Ad: cùm tamen In commune multis alijs sit, ut superiùs dicebamus. Est autem satis debile, ex eo quod Ad non dicat perfectionem termini, non posse importare perfectionem fundamenti, quod clarissimè explicatur ex eo quòd relatio sit forma perficiens subjectum in ordine ad aliud: est siquidem perfectio subjecti ad terminum referri; & in ea specialissimè, quia per id constituitur sic relatus in ratione Personæ, de quo luculenter D. Thomas ab eodem Scriptore adductus 1. p. q. 39. arti. 3. sic ait: Persona

Export TEI

D. Thomas.

significat id quod perfectissimum est in tota natu

Export TEI

Persona nomen perfectionis.

ra, scilicet subsistens in natura rationali. Vnde cùm omne illud, quod est perfectionis, Deo sit attribuendum; eo quòd ejus essentia continet in se omnem perfectionem, conveniens est ut hoc nomen Persona de Deo dicatur. Sic Doctor Sanctus. Et quidem sic philosophati præter mysterium Trinitatis adeò intellectu difficile, aliud volunt pariter difficile persuadere. Cùm enim Deus sit unus in natura, & Trinus in Personis ratione trium Personalitatum, in ipsis Personalitatibus ut talibus trinitatem & unitatem meditantur. Quem Theologizandi modum numquàm probare potui, cùm non ad declaranda mysteria, & faciliùs percipienda deserviat, sed ad illa potiùs obscuranda. Unde P. Mag. Joanni à S. Thoma, & nonnullis alijs, cum laude ingenij dicta mysteria relinquamus.

Export TEI

774

*P. Esparza Quæst. 40. in relationibus

Export TEI

P. Esparza ut neget perfectionem.

ut distinctis virtualiter ab essentia nullam specialem perfectionem admittit. Et Articulo quidem primo implicare in terminis ait eorum doctrinam, qui ex una parte affirmant, Personalitatibus ut distinctis virtualiter ab essentia convenire perfectionem peculiarem, & simul ex alia parte dicunt unam tantummodò esse perfectionem in illis, pro quo laudat P. Suarez. Dum autem perfectionem negat, de peculiari loquitur bonitate, quæ ratione sui possit amorem & appretiationem excitare. Pro quo §. Ad 2. observat non esse quæstionem inter Theologos de realitate, veritate, & bonitate transcendentali Personarum communi prædicatis creatis & increatis, parvis & magnis, bonis & malis; sed de sola bonitate & perfectione per se æstimabili: id est, non solùm terminativa, sed etiam motiva amoris & appretiationis per se & ratione sui formaliter, & hanc negat relationibus. In quo quidem nimis con

Export TEI

Confutatur.

fidenter generalis illa doctrina proponitur; cùm revera sint, qui bonitatem absolutè negent relationibus secundùm esse Ad, ut vidimus Sect. 20. Problem. 1. Sed sit hoc ita, & dicatur bonitatem transcendentalem non esse perfectionem, quia communis esse potest entibus perfectis & imperfectis: Atqui quod ad amoris & appretiationis motivum spectat, negari divinis Personalitatibus nequit: pro quo id facit, quod n. præced. de nomine Personæ dicebamus, sicut & num. 772. de majestate mysterij Trinitatis. Et arguo ex bonitate transcendentali, quæ conceditur: nam ratione illius sunt amabiles, quandoquidem bonum ex se amabile est, nec solùm terminativè, sed motivè. Jam quod ad appretiationem atti

Export TEI

Notanda doctrina.

net, mihi innegabilis prorsus apparet, quia ab actu ad potentiam benè valet consequentia. Ego autem divinas Personalitates eximia appretiatione prosequor, quod & credo Ecclesiam facere in Festo SS. Trinitatis. Cujus & illud argumentum est in Trisagio Gloria Patri &c. peculiarem venerationem præstari, quod in Dei compellatione non agitur. Et hic est communis Fidelium sensus, quos errare in eo ex stulta pietate, stultius erit pronuntiasse. Et quidem cùm hoc ad mysterij excellentiam spectet, non videtur pietati Christianæ consonum divinas Personas ea gloria defraudare. Deinde probo Assumptum: Quia bonitas transcendentalis sub conceptu illo communi contrahitur ad relationes per differentiam, quæ est eo in genere nobilissima, divinæ inquam, nam Per|

p. 268

sonalitas hæc dicit ordinem ad divinitatem, ergo est summè appretiabilis. Constat. Nam gratia justificans valde appretiabilis est, eo quòd aliqualem Dei participationem per ordinem ad ipsum importat: ergo incomparabiliter melius id divinæ Personæ conveniet. Præterquàm quòd eo modo, quo aliquid est bonum, sicut est amabile, ita & appretiabile, quia aliquod habet pretium; & licet multa à nobis in nullo habeantur pretio, quia censentur inutilia, mentibus tamen à Deo illuminatis, cùm Dei participationes appareant, ut revera sunt, sunt pariter pretiosæ, & quod est certissimum, Deo ipsi. Diligis enim omnia, quæ sunt,

Export TEI

Sap. 11. v. 25.

& nihil odisti eorum, quæ fecisti. Sap. 11. v. 25. Neque ex eo quod divina natura ob excellentiam summam omnem hauriat perfectionem, sequitur Personalitatibus esse aliquam sibi propriam denegandam, quia si in conceptu naturęnaturæ earum contineretur perfectio, id mysterio fœcunditatis obstaret, & ita ad majorem perfectionem illius spectat, ipsas quidem exigere, sed non formaliter continere. Neque plus roboris habet fundamentum Auctoris præfati, contra quem faciunt, quæ pro perfectione dedimus citato Problem. 1.

Export TEI

775

*P. Philippus à SSma: Trinitate, licet

Export TEI

P. Philippus à SS Trinit. ut adversatur.

talis nomine, non plus est SS. Trinitati propitius, dum divinis relationibus secundùm esse Ad negat omnem bonitatem. Sic Disput. 2. de illa Dub. 3. pro quo quasdam auctoritates inducit, quæ facilem habent explicationem. Deinde probat argumento nuper proposito de infinita divinæ essentiæ perfectione illi debita ex proprijs, cui si adveniret perfectio relativa, esset secundùm propria imperfecta, sicut si adveniret similiter perfectio alia. Circa quod dictum quod sufficit. Arguit deinde ex inconvenienti defectus perfectionis in una persona, quæ esset in alia: De quo & sufficienter. Cùm autem sibi objiciat relationes esse Deo non solùm convenientes, sed necessarias: respondet benè stare id posse, etiamsi nullam habeant bonitatem secundùm esse; Ad; sicut materia prima necessaria est ad integritatem compositi, cùm tamen secundùm se nullam habeat bonitatem. Quo nihil dici ineptius potuit. Ma

Export TEI

Responsio de materia sine bonitate inepta.

teriam ergo non diligit Deus secundùm propriam conditionem, contra expressam Scripturæ auctoritatem, de qua nuper; neque compositum substantiale est integrè bonum, sed partialiter tantum. Neque caussa esse illius poterit quatenus bonum integrum est, quia partialiter non est bona, sicut neq;neque posset dare esse substantiale, nisi esset substantia. Cùm etiam à conceptu relationis proprio nequeat subtrahi ratio convenientiæ, in quo consistit bonitas, cùm ea ratione sit appetibile quidquid conveniens est. Unde exemplum materiæ etiam probatur ineptum, quia de convenientia materiæ nequit dubitari. Fundatur autem illud in communi sententia Thomistarum rigidorum (nam & Thomistæ mitiores, & fortè veriores sunt) qui materiæ propriam existentiam negant, & in casu nostro aliud certè afferri exemplum debuisset, cùm tam facilè illud negari possit. Cumque aliud non occurrat, signum est prædictam doctrinam fundamento esse solido destitutam. Objicit sibi etiam id quod est in Deo

Export TEI

Impugnationes aliæ.

debere dicere infinitam profectionem. Ad quod ait relationes absolutè dicere infinitatẽinfinitatem, si adæquatè sumantur, quatenus scilicet à divina essentia transcenduntur: neq;neque necessariũnecessarium esse, ut quidquid Deo convenit, infinitam perfectionem habeat secundùm omnem rationem, sit hoc ita, & admisso infero: Ergo relationes divinæ secundùm aliquam rationem dicunt infinitam perfectionem: Atqui juxta præfatum dicendi modum nulla est. Id constat: Nam essentia divina ut transcendens nequit habere rationem relationis, cùm non dicat oppositionem: & secundùm quod illam dicit, ipsi negatur: ergo nulla est ratio juxta quam habeat infinitam perfectionem. Deinde relationes non utcumque conveniunt Deo, sed per intimam identificationem, ut est certum. Tunc sic: Relationes secundùm peculiares suos conceptus petunt identificari Deo: Atqui hoc importat perfectionem aliqualem, quia & bonitatem: Si enim Regio vati dicere felicissimè contigit: Mihi autem adhærere Deo bonum est.

Export TEI

Psal 72. v. 28.

Psal. 72. v. 28. quomodo bonum non sit, incessionem exigere modo dicto? Item exigentia illa ita est Deo conveniens ut sine illa stare non posset divina fœcunditas. Præterquàm quòd ratione exigentiæ hujusmodi sunt ordinis divini, & ita supra omnem perfectionem creatam. Stante autem bonitate, necessariò est concedenda infinita, quia Deo limitatum nihil potest convenire. Et hæc circa præfatum Scriptorem, relinquendo alios, neque enim impugnandi omnes, quod nec vacat, nec præstat, stabilita semel verissima positione, inde enim venit non operosa defensio, cùm aliàs si qui sint secus sentientes, ijsdem aut penitus aut ferè fundamentis innitantur.

Export TEI

776

*DE hoc dictum à Nobis Sect. 17. Pro

Export TEI

Quid aliàs dictum.

blem. 11. ubi firmavi voluntatem etiam concurrere ad productionem Verbi, & consequenter etiam intellectionem ad Spiritus Sancti productionem, stante virtuali utriusque distinctione, quod potiùs videtur asserendum, si distinctio nulla ex parte objecti, virtualis scilicet interveniat; quod cùm ita censeat P. Quiros, concursum hujusmodi statuit Disput.

Export TEI

P. Quiros ut sentiat.

35. Sect. 2. dicens ex parte objecti loquendo intellectum immediatiùs vel formaliùs non concurrere ad productionem Verbi, sed æquè immediatè procedere Verbum à voluntate ac ab intellectu. Sic n. 9. Id quod proportionaliter de Spiritu sancto affirmat nu. 11. Probat nonnullis auctoritatibus, & circa alias se remittit ad P. Ruiz, & à Nobis quidem multò plures datæ in Epithalamio n. 766. ubi & quæstio discussa: neque prætereà quidquam ad|

p. 269

ducit, nisi commodam suo judicio explicationem, ut ostendat quomodo cum voluntatis concursu stet non produci Spiritum sanctum. Ait enim quòd etiamsi Filius æquè immediatè procedat ab eadem formalitate, quæ indivisibiliter est intellectio & volitio, illi tamen non respondet secundùm adæquatam & totalem virtutem, sed est partus solùm inadæquatus soli fœcunditati intellectus correspondens. Sicut enim ex parte objecti, quamvis eadem formalitas sit intellectio & volitio, adhuc est vera hæc propositio ex parte objecti: In Deo non datur tantùm intellectio, quæ ita verificari poterit: Hæc proceßio commensuratur cum virtute hujus formalitatis principiantis tantummodò, quatenus talis formalitas est intellectio. Seu hæc processio ita comparatur cum suo principio, ut in ipsa tota principij fœcunditas non resplendeat: etenim non minùs principium idem potest in duas actiones inadæquatas prorumpere, quàm si principium ex duplici virtute coalesceret. Sic à sole oritur actio in calorem & in lucem, non minoris virtutis & differentiæ, quàm si à puro calefactivo, & illuminativo puro procederent.

Export TEI

777

*Sic ille philosophatur: in quo vide

Export TEI

Quid in eius discursu difficile.

tur difficile quomodo voluntas dicatur ita immediatè ac formaliter ad productionem Verbi concurrere, & aliàs in termino fœcunditas non appareat. Ubi non videtur fieri satis ex eo quòd Auctor ait Spiritum Sanctum non produci, quia duas personas exigit ejus productio. Iuxta hoc enim videbatur consequenter dicendum voluntatem non concurrere, etiam ad productionem Verbi, & ita ejus productionem soli intellectioni & non voluntati correspondere. Qualis enim hic immediatus, & formalissimus concursus? Cùm enim amor debeat esse, pro actu generationis Verbi, qui ad lineam intellectualem pertinet, nequit vim propriam exercere. Deinde stante illo immediato & formali concursu, nequit stare Verbum potiùs procedere per intellectum, quàm per voluntatem: cùm tamen receptissimum dogma in Theologia sit oppositum, sic docentibus SS. Patribus, & fundamentum præbente Scriptura; inde enim desumitur distinctio procedentium personarum. Et quod summè videtur urgere, communicata aliqua formalitate, impossibile est, quin communicetur quidquid illa formaliter est: sic enim communicata definitione objectiva, impossibile est non communicari definitum. Tunc ultra. Ergo in nostro casu communicatur amor ex vi processionis Verbi, & intellectio ex vi processionis Spiritus sancti. Ergo non differunt hujusmodi processiones. Dices nos Sect. 17. Problem. 8. §. 8. huic difficultati enodationem aliquam præstitisse per diversas connotationes. Fateor: sed juxta sententiam satis difficilem locutus, contra quam & ibi. Stat etiam quod dictum Tomo 1. nu. 239. ab una formalitate, non ratione tantùm, sed unitate objectiva, posse diversos oriri actus. Sed nihil hujusmodi pro adducta facit positione, sicut neque exemplum solis pro luce & calore; ibi enim non est communicatio realis objectivæ formalitatis. Oportet ergo hæc ampliùs explicari.

Export TEI

778

*Dico ergo voluntatem quidem in

Export TEI

Commodior explicatio.

Verbi generationem influere, quatenus naturam integrat, & physicè constituit, sicut & alia attributa, unde ratione illius generatio non est talis, sed ratione solius influxus intellectus, quod & cum proportione est de intellectione dicendum in productione Spiritus sancti. Ubi non urget quod de concursu nuper dicebatur, qui nequit esse nisi per amorem, eo enim modo concurrere debet, quo est: & cùm sit amor, ut talis debet præstare concursum: unde non videtur esse cōmuniscommunis alijs attributis, & idem est de intellectione. NōNon inquam urget, quia communis dicitur eo quòd ipsi, sicut neq;neque alijs attributis de quibus idem fieri posset argumentum, nihil speciale in generatione respondet. Iuxta dicta Sect. 77 Problem. 11. nu. 239. Urget autem instantia illa contra modum dicendi præfatum constituentem unicam objectivam formalitatem, sic enim concursus primarius formalis, & immediatus est, & consequenter ad generationem non minùs pertinens, quàm intellectio ipsa.

Export TEI

779

*Neque quod ex SS. Patribus & Con

Export TEI

De sensu SS. Patrum & Conciliorum.

cilio Toletano adducitur, plusquàm evincit, quàm quod à Nobis dictum, & in Problemate explicatum. Et Concilij quidem verba non ita accipienda sonant, quia videntur generationem Verbi per intellectum expungere, dum sic illud in Confessione fidei, Secundùm essen

Export TEI

Concilium Tolet. 15.

tiam voluntas genuit voluntatem. Ubi quid illud est, Secundùm essentiam? Videtur quidem cum allusione dictum ad illud Iacobi 1. v. 18. Voluntariè enim genuit nos verbo veritatis. Ut scili

Export TEI

Iacob. 1. v. 18.

cet innueret Concilium generationem Verbi, etsi voluntariam, non esse per communicationem donorum supernaturalium, sed secundùm essentiam, in qua per voluntatem voluntas gigneretur: id est adeò mirabili modo ut voluntas gignentis in genitum, illo non deserto, transfunderetur. Et propterea intellectus non expressa mentio, id enim satis notum: sed solius voluntatis, ut mysterium prædictum, quod videbatur occultius, panderetur. Ubi dubitari

Export TEI

Dubium speciale.

potest an cùm voluntas voluntatem, juxta dicta generet, quatenus naturam integrat, & cum intellectione concurrit, dici posset habere activum influxum in sui communicationem, ita voluntas ut in Verbo respondeat sibi ipsi se communicanti, an verò id ex vi tantùm generationis habeatur illam communicantis. Et hoc ultimum videtur dicendum, quia omnia quæ habet Filius, ex vi generationis habet, ut ex Concilijs & Patribus habetur, de quo dictum Sect. 19. Problem. 2. nu. 322. & 323. Et quia hoc spectat ad generationis perfectionem, ut ad communicationem integram se extendat. Neque inconveniens est, ut cùm generatio sit actus intellectus, se extendat ad voluntatem. Nam intellectus respectu voluntatis in creatis caussalitatem potest exercere: ergo in divinis non implicat vim etiam erga illam perfectiori modo exequi. Difficilius videtur quomodo in productione Spiritus sancti intellectionem trahat secum amor. Sed id stare |

p. 270

posse ex eo etiam firmari potest, quòd in creatis voluntas erga intellectum suum item in multis exerceat imperium: ergo & in Deo aliqua illius esse tractio potest, ablatis imperfectionibus, & sicut de generatione dictum id ejus exigere perfectionem, ut ad volũtatemvoluntatem se extendat, ita è converso de spiratione dicendũdicendum. Si quis autem contendat voluntatem erga sui communicationem influxum aliquem activum habere, non videtur improbabile. Neque eadem videtur ratio in alijs attributis, quia illa operativa ad intra non sunt, neque cum intellectu eam habent intentionalem connexionem, quam habet voluntas. Unde neque omnipotentiæ id tribuendum, si à natura aliquomodo sit distincta, quia juxta communem sensum Theologorum, ut diximus Sect. 17. n. 114. cum ibi citatis non se extendit ad operationes ad intra. Quia verò juxta aliquos universalissima potentia est, id quod de amore poterit non improbabiliter admitti, cùm sit potentia intentionali regimini subordinata.

Export TEI

780

*MUlta circa hoc Sect. 17. Problem. 8.

Export TEI

Modus dicendi P. Quiros non improbandus.

ubi varios dicendi modos proposui, & conatus sum eorum verosimilitudinem contutari. Esse autem illos utiles, dummodò probabiles sint docti Scriptores observant. Unde & inter eos recenseri potest is, quem tradit P. Quiros Disput. 36. Sect. 6. ubi ait processionem Verbi esse generationem, quia cùm sit per intellectum, exprimit fœcunditatem sui principij, quatenus exigit habere intellectionem essentialem, in qua consistit essentia sui principij: sibi identificatam, in quo suum exprimit principium & est illi simile, non quidem solùm in natura, in qua potiùs est idem, sed in ipsa personali proprietate, quæ ad lineam intellectualem spectat, sicut & proprietas Patris, & consequenter rationem habet repræsentationis, quod non habet personalis proprietas Spiritus sancti, quia amor repræsentativus non est, neque sigilium. Et licet relationes inter se quasi specie differant, in linea tamen similitudinis intentionalis similes sunt, quia Filiatio per modum imaginis nullam dissimilitudinem habet. Sic philosophatus prædictus scriptor, qui in similitudine per modum imaginis intentionalis cùm tandem conquiescat, ut videri potest nu. 14. ad eorum sententiam ejus potest modus dicendi reduci, qui propter rationem imaginis censent productionem Verbi esse generationem, licet alijs terminis rem involvat, & id speciale addat, quod & à Nobis dictum nu. 780. sic enim ibi: Verbum

Export TEI

Similitudo Verbi quomodo etiam in relativa proprietate.

est imago Patris, quia ipsum non solùm secundùm naturam, sed etiam secundùm proprietatem personalem repræsentat. Pater siquidem in ratione talis perfectione constituitur, quæ ad gradum intellectivum spectat, sicut spectat generatio ipsa, juxta sæpiùs dicta & inculcata. Hanc personalem proprietatem Verbum exprimit per expreßionem ejusdem generis, pertinentis scilicet ad gradum intellectivum. Nihil ergo illi ad perfectißimāperfectißimam imaginis rationem deficit, &c. quæ quia apud nullum repereram, præmisi ita, post alia ad idem spectantia: Sed addo aliud, quod cùm sit intellectu facile, non invenio à Doctoribus explicatum. Sic ibi. Quod autem stante aliàs dissimilitudine in relationibus ab Auctore asserta, possit dari etiam in eadem formalitate similitudinis fundamentum dictum à Nobis nu. 543. Unde prædicta sententia potest inter alias probabiles locum non infimum occupare.

Export TEI

781

*P. Bonæ-Spei Disput. 1. nu. 56. ita

Export TEI

Alius P. Bonæ-Spei.

scribit: Proceßio Verbi ideò est generatio, quia est proceßio viventis ex substantia, medio principio, Quo per se, sive ex genere suo necessario, videlicet intellectu; secus verò proceßio Spiritus sancti, quia hæc est à principio Quo per se, sive ex genere suo, libero, videlicet voluntate. Probat ex D. Thoma in 1. dist. 13. q. 1. arti. 3. ubi sic habet: Natura non est principium Spiritus sancti sub ratione naturæ, sed sub ratione voluntatis, à qua procedit amor. Probat deinde, quia nulla apparet melior ratio distinctionis, unde definitio generationis sic est Verbo accommodanda: Est origo viventis à vivente tamquàm principio conjuncto in similitudinem naturæ, id est, agente per modum naturæ, sive necessariò, & non per modum voluntatis, sive liberè, pro quo se refert ad dicta supposit. 1. & 2. & in 1. quidem tantùm habetur processionem Filij esse generationem. In 2. Spiritus sancti processionem non esse generationem. Quæ veritates compertæ sunt, & eas habemus in Symbolo Nicæno & D. Athanasij. Fundatur autem hæc Auctoris doctrina in eo, quod habet Disput. 4. Dub. 2. ubi probat processionem Spiritus sancti esse liberāliberam impropriè, scilicet à coactione, cùm aliàs divina voluntas nata sit liberè operari secũdùmsecundùm modum suum magis naturalem & ordinarium. Verùm juxta ea, quæ à Nobis dicta sunt Sect.

Export TEI

Quid non probandum in illo.

17. Problem. 11. §. 1. productio Spiritus sancti naturalis dicenda est, & per modum naturæ, ratione absolutè necessitatis, circa quod D. Thomas modum loquendi correxit, ut ibidem ostensum. Unde modus dicendi præfatus videtur minùs exactus, si in eo quod processio Spiritus sancti non sit per modum naturæ fundetur. Nec videtur quomodo negari possit, cùm per productionem dictam reipsa cōmuniceturcommunicetur natura, quæ communicari tantùm naturaliter potest, & quatenus talis est, licet in modo communicationis sit diversitas comparatione Verbi. Et quidem cùm libertas dicta impropriè dicatur talis, non videtur obesse generationi, si alia suppetant, de quibus definitio: Nam homines liberè se applicant ad generandum, & generatio propriè talis est. Nihilominùs,

Export TEI

Vt possit admitti.

quia ut testatur præfatus Scriptor citata Disput. 4. nu. 43. nonnulli celebres Auctores sententiam prædictam amplectuntur, illa penitus repellenda non est, terminos legitimos adhibendo. Quòd scilicet Spiritus sanctus procedat non per modum naturæ ut Filius formaliter, quia spiratio non tendit formaliter primariò |

p. 271

ad communicandam naturam, sed amorem, licet secundariò id sit admittendum, juxta dicta Problem. 7. Sect. 24. Et alibi. Quòd si libertate placeat insistere, in suo sensu celebres præfati Auctores abundent; aptiùs locuturi si non de libertate exercita in ipsa processione contendant, sed de libertate ipsius voluntatis modo dicto: ex eo enim quòd talis sit, non videtur habere plenam conditionem naturæ.

Export TEI

782

*Et quidem P. Herincx Disput. 3. nu.

Export TEI

P. Herinxio libera est productio Spiritus sancti.

103. productionem Spiritus sancti recto sensu posse dici liberam affirmat, licet addat esse quęstionemquæstionem de nomine id probans, quia ut sic loqui possimus, sufficit Principes TheologorũTheologorum sic locutos, ex quibus profert D. ThomāThomam, D. Bonav. Scotum, Henricum, Aureolum pro quo & Smising d. 3. q. 6. n. 314. & seqq. adducit Divos Augustinum & Anselmum, nec non Aristotelem. Nihilominùs ad explicandam diversitatem

Export TEI

Sed non ideò circa generationem philosophatur.

processionum quantùm ad generationem attinet, prædicta doctrina libertatis non utitur, ut videri potest Disput. 2. n. 8. & 9. ubi ex eo discrimen statuit, quòd productio Verbi sit per modum naturæ & similitudinis, quam non importat amor: unde Verbi productio est assimilativa termini cum suo principio, scilicet intellectu fœcundo: ob quod etiam intellectus creatus seipsum, v.verbi g.gratia, intelligendo dici solet concipere & generare Verbum sui, ipsumq́ue verbum dici conceptus & proles intellectus. Quod autem verbum creatum, utpotè accidens, sit solùm imperfectè & intentionaliter simile suo principio, est propter principij sive intellectus limitationem. Cùm igitur Deus Pater sit infinitè perfectus, profert Verbum sibi simillimum, immò consubstantiale, adeoq́ue per generationem substantialem. Quod secus accidit in Spiritu sancto, cujus processio ex ratione sua generica seu specifica non est assimilativa, eo quòd voluntas non operetur per modum similitudinis, sed inclinationis sive impulsus: adeoque quòd Spiritus sanctus procedat consubstantialis suo principio, non vendicat sibi ex formali ratione seu modo procedendi, sed is quasi materialiter se habet, totum præstante infinitate essentiæ & voluntatis: unde ad intra oriri nil potest nisi infinitum, & consubstantiale. Sic doctus Pater: nonnulla addens pro majori explicatione. Ubi quidem

Export TEI

Amplior explicatio.

sunt qui consentiant alij ingeniosi magistri. Ex eo enim quòd Verbum conceptus sit speciali quadam ratione, videtur quasi filius accidentalis, & secundùm quid, unde si substantialis esset, diceretur absolutè talis. Ubi tamen opponi posset id, quod in generationis definitione dicitur, A principio conjuncto: nihil enim tale in illo occurrit, sicut in Verbo creato nihil ex parte intellectus reperitur, quod ipsi sit conjunctum, & proprium. Ad quod quidem dicendum in productione verbi creati nihil propriè tale inveniri ob imperfectionem accidentalem, in casu autem suppositionis, qualiscumque illa sit, quidquid esset necessarium interveniret. Quod si aliquid dicatur deesse, tunc quidem esset filius, sed non omnino propriè. Cùm autem in productione Verbi id, quod desiderari potest, cumulatissimè habeatur, illius processio proprijssima est & perfectissima generatio. Est ergo cur debeat sententia dicta inter verosimiles numerari.

Export TEI

783

*Sed insurgit P. Bonæ-Spei citata

Export TEI

P. BonæSpei ut improbet productionem similis pro generatione.

Disput. 1. nu. 52. & seqq. contra eos arguens, qui propter similitudinem dictam tenent Verbi processionem esse generationem, & sic arguit: Nam ly ut similis, vel sumitur præcisivè formaliter pro actu intellectus, qui est similitudo expressa Patris, vel materialiter pro toto: quod à Patre procedit. Si 1. non magis generatio, quæ procedit per intellectum, est extra mentem nostram, quàm illa nostra præcisio formalis. Deinde essentia ipsa est ipsa formalis repræsentatio, imago & similitudo expressa Patris in Spiritu sancto reperta. Si 2. etiam Spiritus sanctus procedit ut similis: non tamen per intellectum, sed per voluntatem: neque hoc casu id erit necessarium, ut patet in filio creato, qui per intellectum patris non procedit. Cui discursui non est difficilis responsio, si

Export TEI

Fit illi satis.

dicamus ly ut similis non sumi præcisivè ut denotet actum intellectus, sed neque materialiter pro toto quod à Patre procedit, quasi id, quod procedit, materialiter se habeat in ratione termini. Benè tamen quatenus ut similis denotat specialem similitudinem superiùs explicatam. Unde licet expressa similitudo imaginis sit in Spiritu sancto, id non sufficit ut genitus dici possit, quia non est similitudo notionalis, aut ex vi processionis formalissimè habita. Neque ex eo quod Spiritus sanctus evadat similis in amore ex vi processionis sequitur intentum arguentis: nam similitudo illa est in aliquo attributo, & non in natura, quod tamen habet Verbi processio juxta dicta. Omitto alia, quæ non urgent, & in n. 54. advertendum asserere actum intellectus, quà Filij est, esse effectum Qui generationis Filij: qui loquendi modus nequit juxta Catholicum stylum admitti, sicut neque admittitur Filium esse factum. nam factum & effectum ejusdem significationis sunt, cùm in Nicæno Symbolo clamemus quotidie Genitum non factum.

Export TEI

784

*P. Esparza Quæst. 42. Verbi genera

Export TEI

P. Esparza dicendi modus.

tionem ex duplici constare statuit. Et quia perfectissima est imago, & quia procedit similis in virtute productiva; & hunc ultimum latè probat P. Ortega Disput. 3. Quæst. 3. Certamine 6. Primum autem sic explicat, nam Verbum per suam proprietatem personalem est intellectio passiva constituens formaliter inesse intellecti passivè omnia objecta, respectu quorum constituuntur intelligentes activè omnes tres personæ, ipsaq́ue essentia divina, seu Deus per intellectionem absolutam. Nempe de conceptu Personæ intellectivæ est ut per suam primam cognitionem constituatur in ratione intelligentis: atque intelligendo det quoddam esse intellecti ac dicti objecto, quod intelligit. Quod esse intellectum ac dictum significatur nomine verbi & imaginis. Quod proportionaliter applicat Spiritui sancto, quod ad denominationem amati spectat: sed contraria generationi. Et pro ampliori declaratione nonnulla subnectit. In quibus Magistri sui, tantoperè ab ipso celebrati, |

p. 272

P. Antonij Perez singularem dicendi modum

Export TEI

Est etiam P. Antonij Perez.

amplexus, de quo ille Disput. 3. Cap. 2. & seqq. & Capite quidem primo plurimos proponit dicendi modos, pro discrimine processionum quoad præsentem quæstionem attinet, septem quidem ex parte principij, octo ex parte formæ, & nonnullos alios ex parte termini & modo processionum: quamvis revera omnes ad modum procedendi revocentur; quandoquidem in eo & principij, & formæ, & termini debeant respectus importari. Iudicat enim esse convenientem hujusmodi multiplicitatem, quando modi sunt verosimiles, ut sic habeantur præ manibus congruæ pro explicando mysterio adeò profundo rationes, possitq́ue promptè & variè hæreticis, & adversantibus alijs responderi, de quo Cap. 6. n. 86.

Export TEI

785

*Qui & nu. 35. proposita quæstione

Export TEI

Quid circa illum.

cur processio Verbi sit generatio, affirmat nihil esse dictu facilius, & statim prosequitur, quod jam protulerat de passiva intellectione, quam esse Verbum ait, quatenus est imago, tali philosophandi modo, ut dicere quidem & Nos possimus, nihil esse facilius dictu, sed neque difficilius intellectu, unde quo magis explicatio tenditur, minus capitur, quod intenditur theorema stabiliri & illustrari. Et Auctori quidem præ ipsius ingenij magnitudine facile dictu potuit illud apparere, non ita alijs, etsi ingenio non vulgari. Quia verò in quæstione adeò celebri, placuit à concertationibus abstinere, nihil hoc loco contra præfatum dicendi modum opponam, illius commemoratione contentus, ut qui potest capere, capiat. Circa modum autem alium de communicatione fœcunditatis, quem & laudat P. Perez Cap. 1. pro quo pręterpræter P. Zuñigam allegat P. Petrum Hurtadum in doctissimis manuscriptis: adhibet P. Esparza congruam exornationem, concludit tamen priorem rationem discriminis esse præferendam, utpotè traditam sub illis terminis communiter à SS. Patribus, alijsq́ue Auctoribus cum D. Thoma, pro quo citat P. Ruizium. Sed quidem neque apud SS. Patres, Auctoresq́ue communiter, & præsertim D. Thomam, sub prædictis terminis passivæ intellectionis, cum subjunctis alijs, qui minùs videmus, possumus deprehendere, nisi quatenus generatio Verbi per rationem similitudinis communiter explicatur: quod quidem in D. Thoma citato præsertim videre est. Quæst. 27. arti. 2. in Corpore, ubi ita scribit: Sic igitur proceßio Verbi in divinis habet rationem generationis, procedit enim per modum intelligibilis actionis, quæ est operatio vitæ, & à principio conjuncto, ut suprà dictum est (Arti. præced.) Et secundùm rationem similitudinis. Quia conceptio intellectus est similitudo rei intellectæ, & in eadem natura existens, quia in Deo idem est intelligere & esse, ut suprà ostensum est (Quæst. 3. arti. 4. & Quæst. 14. arti. 4.) Vnde proceßio Verbi in divinis dicitur generatio, & ipsum Verbum procedens dicitur Filius. Sic S. Doctor, qui similia habet in responsione ad 2. ubi de intellectione passiva juxta sensum præfatum ne verbum quidem. Videndus etiam Quæst. 35. arti. 2. ubi de ratione imaginis. Et videndus etiam P. Rhodes Disput. 6. Quæst. 2. Sect. 3. §. 5. Ubi D. Thomæ rationem amplexus cum bonis, quos citat, Auctoribus solidè & dilucidè difficultatem enodat. Neque alios ex Thomistis addam, licèt subtiles & doctos, qui juxta eam procedentes nihil ferè diversum asserunt, in aliorum impugnatione, & defensione S. Doctoris diffusiùs occupati.

Export TEI

786

*NEgatum id, & validè, ut arbitror,

Export TEI

Suffragantes stabilitæ sententiæ.

comprobatum Sect. 24. Problem. 10. quod & tenet P. Bonæ-Spei Disput. 4. Dub. 1. Resolut. 2. citans ex Patribus Carmelitanis Lezanam, Danielem, & Salmanticenses, & posset etiam P. Philippum à Sanctis. Trinitate Disput. 7. Dub. 3. quibus adde P. Herincx Disp. 2. Quæst. 7 P. Esparzam Quæst. 42. arti. 6. Mag. Joannem à S. Thoma Disput. 15. arti. 2. nu. 30. & alios ex eadem familia ita circa hoc quasi circa exploratam veritatem discurrentes. P. Ortegam Disput. 5. Quæst. 2. Certam. 2. Qui licet cum P. Vasquez idem sentiat de possibilibus, in speciali id probat, adducens n. 1. sensum P. Vasquez circa veritatem, & parùm quidem honorificum aliter sentientibus, quia non prævidit, nec possibile judicavit futuros ingenio præditos quospiam, qui ita possent arbitrari. Et tamen quod ille ingenij defectui tribuit, factum est ut ex illius subtilitate assertum pullularet. Unde præter citatos in Problemate ita tenet P. Quiros Disput. 38. Sect. 3. & probat.

Export TEI

787

*Primò quibusdam D. Augustini au

Export TEI

P. Quiros ut obstet, 1. Ex D. Augustino, qui explicatur.

ctoritatibus, ad quas, sicut ad alias, in Problemate extat responsio, sed illa videtur aliquantulum urgere ex Tract. 21. in Ioan. Col. 3. ubi sic habet: Nihil dicit Deus, quod non dicit in Filio: dicendo enim in Filio, quod facturus erat Pater per Filium, genuit per quem faceret omnia. Sic Doctor sanctus, ad quod respondetur nihil dicere Deum, quod non dicat in Filio secundùm esse possibile: & sic dicendo in Filio, quod facturus erat Pater per Filium, possibiles quidem creaturas, quas erat revera facturus, eum genuit, per quem illas faceret. Deinde etiam futuras dicit in Filio, quia gignendo dicit ipsum, & per eum consequenter omnia, sed servato ordine congruenti, ut priùs cum eo, & per eum producat Spiritum sanctum, qui cum ipsis ad productionem ratione potentiæ communis suo etiam modo dicendo concurrit, licèt non notionali dictione. Nec plus urgent illa, quæ pro instantia subjicit ex Libro 15. de Trinitate Cap.

Export TEI

Idem.

14. ubi ita: Novit omnia Deus Pater in seipso, novit in Filio, ut Verbum suum, quod est de omnibus, quæ sunt in ipso. Ubi addendum, quod ab Auctore omissum, ut stet proprietas Augustinianæ locutionis, quæ poterat desiderari. Post illud ergo in Filio sic sequitur: Sed in seipso tanquam seipsum: in Filio tamquàm Verbum suum &c. Hæc enim si non ita extarent incongruum erat illud, neque admittendum Latinis: In Filio ut Verbum |

p. 273

suum, cùm dici In Verbo debuisset. Iam quod ad sensum attinet, concedo libenter præfatam sententiam: ex illa autem nullo modo sequitur intentum arguentis, quia ibi nullo modo significatur cognitionem futurorum in Patre præcedere. Sicut neque in auctoritate alia ejusdem Capitis, quæ cùm prius in illo occurrat, est in relatione posterior, & sic habet:

Export TEI

Idem.

Novit omnia Verbum, quæ novit Pater: sed ei nosse de Patre est, sicut & esse. Quod etiam concedimus, quia de Patre est in Filio unde omnia noscat, cùm ab eo sit vis perfectissima cognoscendi. Et quidem auctoritates hujusmodi valdè obviæ sunt, & à Scriptoribus pro asserenda æquali in Filio cum Patre sapientiæ perfectione versatæ: nec tamen ullus fuit ex antiquioribus, & non ita antiquis qui propter illas processionem Verbi, ut pauci ex Neotericis contendunt, constituendam judicaret.

Export TEI

788

*Secundò. Quia fundamentum quod

Export TEI

2. Ex ratione militante pro duabus processionibus.

suadet in divinis debere dari Verbum realiter productum, militat etiam pro futuris: etenim si quia Deus habet duos modos operandi intentionaliter, duas etiam habet processiones reales: ergo modo operandi libero sua respondet libera processio. Respondetur negando Assumptum, & ad probationem dicendum ob duos operandi modos intentionaliter rectè assignari duas processiones, sed negatur consequentia, quia eo ipso quòd admisceatur li

Export TEI

Fit illi satis.

bertas, intervenit contraria ratio processioni, quæ summè necessaria esse debet, aliàs posset Verbum divinum esse & non esse, quod est hæreticum. Et quia stante processione necessaria, nullo modo est opus alterius Verbi processione, cùm respectu actuum liberorum in Deo sola addatur terminatio, quæ cum Verbo jam producto scientiāscientiam in esse liberęliberæ constituat. Sed instatur. Quia ex scientia futurorũfuturorum ut in Patre,

Export TEI

Et instantiæ.

licet modo præfato constituta, non est cur non possit produci Verbum similiter constitutum: nam Deo non repugnat ut adveniat terminatio dicta, licet sit ille summè necessarius: ergo & Verbo potest advenire. Sed hoc est leve: nam sicut Deo nihil advenire potest, quo sit alter Deus: ita neque Verbo, quo sit aliud Verbum, quia in gradu est necessitatis omnimodæ constitutum.

Export TEI

789

*Tertiò. Verbum est formaliter ex

Export TEI

3. Ex formali expressione per intrinsecam denominationem.

pressivum futurorum non solùm quoad entitatem, sed etiam quoad denominationem: ergo supponit in Patre scientiam futurorum, à qua procedat. Antecedens patet, quia in Verbo videntur futura, Paterq́ue futura dicit per Verbum. Consequentia probatur. 1. quia ideò oritur ex cognitione essentiæ, quia est Verbum essentiæ. 2. quia è contra ideò Spiritus sanctus non est Verbum futurorum, quia licet oriatur realiter ex perfectione scientiæ futurorum, & sit formaliter sciens futura, non oritur ab illa formaliter. Et cùm stet Verbum esse unius veritatis & non alterius, quid habet secunda Persona præ tertia, ut illa sit potiùs Verbum futurorum, quàm hæc? Tertiò, quia stare potest ratio Verbi sine processione: ergo & poterit esse Verbum possibilium sine processione. Quartò. Ita Verbum supponit esse intentionale proportionatum in suo principio per speciem impressam vel expressam, ac amor supponit bonum intentionale per cognitionem, ut patet in creatis, ubi non minùs requiritur species ad Verbum, quàm cognitio ad amorem: At ad amorem prærequiritur formaliter & quoad denominationem scientia futurorum. Ergo

Export TEI

Resp. Concedendo Assumptum quoad pri

Export TEI

Quatuor instantijs exactæ adhibitæ responsiones.

mam partem, & negando secundam de processione. Et similiter consequentiam: ad cujus 1. probationem dico esse Verbum essentięessentiæ, & ideò necessariò oriri ex cognitione ejus, quia non supponitur aliàs productum. Ad secundam, Spiritum sanctum non esse Verbum, etsi sciat formaliter futura, quia neque est verbum respectu necessariorum, cùm id quod additur ex ratione liberi non constituat absolutè Verbum, & solùm cadere possit supra Verbum. Quemadmodùm etsi Verbum amet, non ideò est Spiritus sanctus, quia id quod additur in ratione liberi respectu amoris solum potest cadere formaliter supra amorem. Secunda ergo persona præ tertia habet ut sit Verbum futurorum, eo quòd sit Verbum possibilium, juxta dicta. Ad Tertiam discrimen est jam dictum circa Verbum essentiæ; non enim præcedit, & ita debet procedere. Ad Quartam concessis Majori, & Minori, neganda est consequentia, quia non est formalis, ut constat: deberet enim inferri: Ergo requiritur species ex parte principij ad Verbum. Quæ si talis sit, admitti potest de Verbo secundùm quòd tale juxta necessariam proprietatem. Deinde distingui potest Major: Non minùs supponitur esse intentionale, fundamentaliter concedo: formaliter, nego, juxta datam explicationem. Item, cùm de Verbo contingentium sit sermo, quando dicitur supponi esse intentionale in suo principio, negandum est suppositum, quia ut tale non habet formaliter principium. Est ergo infirmum argumentum, etiam tot instantijs confirmatum.

Export TEI

790

*Quartò. Pater loquitur Verbo de fu

Export TEI

5. Quia Pater loquitur Verbo.

turis, vel enim mutus est, nihilq́ue loquitur de creaturis, vel maximè de futuris. Sic Joan. 3. Christus quod vidit & audivit à Patre, hoc testatur. & Joan. 8. Ego quæ audivi à Patre, hæc loquor: quod profectò non erat merè possibile: Tunc sic. Ergo in Patre pro priori originis datur scientia futurorum, à qua procedat Verbum. Consequentia patet, nam vel in creatis imperfectè loquitur, qui non præscit quid loquatur, ut possit de re loquenda rationem reddere: & dum Deus nobis aliquid revelat, colligitur inde præscivisse objectum, quod loquitur. Quod roboratur ex volente, in quo debet pręcederepræcedere cognitio de objecto volito. Respond. concesso Antecedenti negando Consequen

Export TEI

Accommodata responsio.

tiam, & ad probationem dico Patrem non loqui de his, quæ non præscit, quantùm ad necessaria attinet: futura etiam eminenter præscit, quia scit sub disiunctione futurum hoc vel illud, & Filio dat, unde possit secum quidquid voluerit operari. Major autem pręscientiapræscientia non requiritur, quia obstaret libertati, & quia inverteretur ordo inter necessaria & libera ne|

p. 274

cessariò in divinis observandus. Neque in creatis quando quis de futuris loquitur, de ijs, quæ præscit, loquitur, cùm ea nequeat cognoscere. In volente autem id etiam accidit, quandoquidem amor non semper circa præscita versatur, nisi quantùm ad possibilitatem.

Export TEI

791

*Quintò arguitur specialiter ex eo

Export TEI

5. Ex speciali ratione pro Verbo, & non pro Spiritu sancto.

quod licet Spiritus sanctus dicatur non procedere ex amore libero, stet nihilominùs Verbum procedere ex scientia visionis; quia enim est liber libertate electionis, supponit omnes tres personas præexistentes: hoc tamen non militat in libertate scientiæ visionis, quæ sine absurdo poni potest in Patre pro priori fœcunditatis ad Filium. Quia sicut veritas possibilium vel conditionatorum nihil expectat ut sit determinata, ita nec futuritio absoluta: independenter enim ab omni decreto Dei exercito, rerum futuritio est, vel non est in seipsa, unde propositiones determinatas de futuro affirmamus sine ulla attentione ad tale decretum. Nec obstat futuritionem in se dependere & dari pro posteriori: nam adhuc quod danda sit pro tali posteriori, jam est verum pro priori, ut dici solet de Spiritu sancto, ergo nulla retardatur futuritio rerum, ne sit pro priori jam determinata in inesse cognoscibilis.

Export TEI

Respond. in primis quod ad discrimen illud

Export TEI

Responsio multiplex.

attinet inter Verbum & Spiritum sanctum, juxtà institutum nostrum nullius esse considerationis, qui de diversitate non agimus, potest autem juxta illud nova sententia confingi, ut scilicet Verbum procedat ex agnitione contingentium, non verò Spiritum sanctum ex eorum amore; sicut è converso, cujus non esset difficile apparens fundamentum assignare. Deinde nego Assumptum, quia pro utroque eadem est ratio, & probo. Nam Verbum & Spiritus sanctus æqualem habent essendi necessitatem. Item sicut de Verbo asseritur communicatio scientiæ, quia ita in Evangelio haberi contenditur ob adductas auctoritates: ita etiam de Spiritu sancto assertum invenimus: sic enim de illo Joan. 16. v. 13. & 14. Cùm au

Export TEI

Ioan. 16. v. 13. & 14.

tem venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem, non enim loquetur à semetipso, sed quæcumque audiet loquetur, & quæ ventura sunt, annunciabit vobis. Ille me clarificabit: quia de meo accipiet, & annunciabit vobis. Prætereà quod additur pro intenti probatione de veritate determinata futurorum instar possibilium & conditionatorum, supponendo Verbum ex eorum cognitione procedere, negandum quoad contingentia, de quibus in Problemate. Et insuper quod assumitur de veritate futurorum determinata ante decretum Dei, quod semper subintelligimus, dum futura assirmamus. Et distinctio dicta de decreto Dei exercito & non exercito, valde difficilis est, & cùm adeò facilè negari possit, inepta equidem ad theorematis, de quo agitur, probationem. Ex quo & arguo validissimè. Nam futuritio ponitur per decretum Dei exercitum absolutè loquendo, quidquid sit de independentia illa futuri sub prima consideratione, in qua est futuritio futuritionis; & illa non respondet tantùm decreto Patris: ergo respondet toti Trinitati. Atqui ex eo infirmantur omnes Scripturæ auctoritates, in quibus elucet Verbum accipere à Patre quidquid loquitur: quandoquidem non accipit omnes actus illos, qui Decreti exerciti nomine importantur: & sunt quidem illi maximè ad locutionem de futuris spectantes. Neque quod de Spiritu sancto dicitur, admittendum, quia absurdè futurus inducitur, ut ostendi n. 731. contra P. Ægidium.

Export TEI

792

*Ultimò arguitur argumento, quod ut

Export TEI

Vltimo ex majori perfectione & adæquatione.

præcipuum proponitur, ex eo quòd sine absurdo possit Spiritus per amorem liberum, & Verbum per scientiam futurorum procedere: nulli autem dubium est, si hoc componi possit, spectare maximè ad perfectionem & adæquationem Verbi & Amoris producti. Quod confirmat Auctor ex sententia sua, de qua Disput. 33. Sect. 15. statuente scientiam liberam nullam dicere distinctionem à necessaria immediatè & ex parte objecti: Ergo ex parte objecti processio Verbi, quæ est ab hac, erit etiam ab

Export TEI

Retorquetur.

illa. Respond. juxta sententiam nostram aptiùs posse discursum prædictum efformari. Nam si potest componi Verbum à scientia libera, & Spiritum sanctum ab amore libero non procedere, nulli dubium est spectare hoc maximè ad utriusque perfectionem, quandoquidem sic statuitur eorum absoluta necessitas, & majestas æqualiter statuendi & imperandi. Est etiam perfecta adæquatio, cùm respondeant virtuti productivæ secundùm omnem illius necessariam propensionem. Adæquatio autem illa, quæ contenditur, admittenda non est, quia obstaret dictæ perfectioni.

Export TEI

Circa scientiæ liberæ indistinctionem, ut non obstet intenta.

Quod de indistinctione scientiæ necessariæ & liberæ additur, sit equidem ut Auctori placet. Sed quidem non urget, cùm necessariò non sit scientia visionis, sub ea ratione qua talis potest in Patre non considerari, donec per decretum commune in esse talis ut illius fundamentum constituatur. Quod urgetur. Nam scientia simplicis intelligentiæ scientiam visionis ut talem aliquo genere prioritatis formalis præcedit, quomodocumque illa explicatur, necessaria enim sunt priora liberis. Hoc autem modo posterioritatis stante, cùm id à decretis liberis pendeat, nihil interest ut ab una Persona priùs quàm ab alijs habeatur. Præcisionem autem illam admittit Auctor nu. 19. de Christi loquens meritis, & illorum prævisione, dicensque quòd prævideri possunt cum Verbo secundùm aliquod signum, pro quo præscindit Verbum ab hoc quòd oriatur ex hac scientia determinata, scilicet ex scientia simplicis intelligentiæ sola, vel conjuncta cum scientia visionis. Ergo juxta conjunctionem istam id stare potest, quod diximus, admittente Auctore illam, cum potestate carendi ipsa.

Export TEI

793

*Objicit ille sibi argumenta non levia,

Export TEI

Argumento ex necessaria existentia Verbi ut respondeat P. Quiros.

quibus revera non quadrant penitus responsiones, adhibita pro ipsis difficili & implicata doctrina. Et illud quidem primarium est ex necessaria Verbi productione, quæ absolutè staret, etiamsi creaturæ non essent futuræ, & consequenter earum cognitio. Ad quod sic respondet nu. 23. Relatio Verbi prout condistin|

p. 275

cta à scientia absoluta & communi persisteret secundùm totum suum conceptum deficiente scientia visionis: ceterùm adhuc procedet ex illa scientia: nam vel in caussis illa dicitur per se, sine qua, vel aliqua loco illius, effectus non datur. Sic calor per se oritur ab igne, quia sine hoc, vel sole loco illius non persistit: ita ergo nec processio Verbi sine hac scientia visionis, vel alia negativa pręstantepræstante munus illius. Addit posse stare cognitionem ex parte principij, licet non communicet specialem perfectionem, ut patet in amore creato, qui secundùm totam suam perfectionem stare potest sine cognitione, à qua procedit.

Export TEI

Sed quidem responsio præfata minimè sa

Export TEI

Non satisfacere responsionem.

tisfacit. Et in primis contrarium tradit Auctor citato nu. 19. ut vidimus nu. præced. ibi: Quòd oriatur ex scientia simplicis intelligentiæ sola. Deinde contra perfectionem omnimodam Verbi est, ut à contingentibus necessariam habeat dependentiam. Hac enim ratione omnipotentia stare potest sine quavis operatione, sicut fuit per æternitatem. Prætereà Verbum quod modò procedit ex cognitione futurorum, ea deficiente non esset Verbum illorum, & quòd tunc esset Verbum negationum, non esset quod modò est: ergo cognitio quæ modò est, & quæ tunc esset, non possunt dici per se concurrere, ita ut una concurrat loco alterius. Assumptum constat, & Consequentia probatur. 1. quia nulla cognitio assignari tamquàm primaria potest, ut in exemplo ignis pro calore. Tum etiam quia in eodem exemplo, & similibus effectus est idem; in casu autem nostro non est simile, quia Verbum secundùm processionem utramque non est idem, unde & aliqui ex adversarijs distinctas subsistentias addunt, quod citatus Scriptor judicat probabile, ut videri potest nu. 29. & 30. Et licet idem Pater solam distinctionem ratione connotati agnoscat in Verbo quatenus scilicet connotat scientiam visionis, per quam procedit, sine nova formalitate, ut videri potest nu. 26. & 41. id certè sufficit ad intentum, siquidem scientia habet diversum statum, aliàs connotatio esset figmentum intellectus: cùm aliàs dicatur ratione scientiæ dictæ procedere, immò ex ipsa.

Export TEI

794

*Proponit autem Sectione 7. novam

Export TEI

Nova via à præfato Auctore proposita pro sui placiti comprobatione.

quamdam viam, qua potest ritè componi processio Verbi ex cognitione futurorum, & libertas Spiritus sancti procedentis ex amore libero, ait enim tria se signa considerare. Primum necessariorum, in quo datur scientia & amor necessarius, & totæ tres Personæ cum suo ordine necessario originis. Secundum liberorum, in quo natura completa in se triplici personalitate elicit actum scientiæ & amoris liberum, qui in suo ortu supponit tres Personas: adhuc autem amor sic ortus in hoc signo non denominat amantem v., verbi g.gratia, Spiritum sanctum, nec scientia Verbum exprimens futura. Nam sicut natura Divina quantumvis in se existat, nondum est in Spiritu sancto quousque communicetur à Patre: ita licet per elicientiam illius decreti & amoris intelligitur existens tale decretum & amor, nondum tamen est in Spiritu sancto, nisi quatenus in tertio signo via spirationis activæ communicetur, qua sic principians Spiritum sanctum, qui non aliter habet amorem, nisi tamquàm terminus illius. Amor enim non denominat principium amans ex eo quod sit ab ipso, nisi sit in ipso. Unde si amor fieret à voluntate & non poneretur in ipsa, non denominaret amantem. Est ergo tertium signum denominationis & scientięscientiæ liberęliberæ. Quomodo autem stare possit ut amor jam existens sit Spiritus sancti (& idem est de scientia respectu Verbi) explicatur juxta receptam sententiam de corpore Christi in Eucharistia, quod à seipso reproducitur, pro quo & alia congeruntur.

Export TEI

795

*Ubi exclamare cum antiquo Sapien

Export TEI

Exploditur illa.

te possumus: O quantis non indigemus! Sit quidem Auctori suo nova hæc via grata: Nobis tamen, & multis alijs, una est ex illis, de quibus, licet alio sensu dici queat, quod Sap. 5. v. 7.

Export TEI

Sap. 5. v. 7.

occurrit: Ambulavimus vias difficiles. Nam difficilis supra modum est, & sine ulla necessitate multa in illa parùm verosimilia complicantur. Et quidem amor ille in secundo signo omne id videtur habere (idem est de Verbo) quod ad denominationem amantis in Spiritu sancto potest necessarium judicari: Ergo frustrà figmentum illud existentis, & non denominantis inculcatur. Assumptum probo. Nam si aliquid deficeret, esset, ut dicitur, spiratio: Atqui hæc non est necessaria: ergo. Major asseritur, & ita Minorem ostendo. Spiritus sanctus in illo signo supponitur cum eo, quod accepit in primo: In primo habet esse personale, quod nequit aliter nisi spiratione constare: Ergo illa datur, & ita nequit desiderari. Dices deficere spirationem liberam. Contra manifestè: Spiratio libera nihil habet præter necessariam, nisi connotationem, cùm sit idem ipse amor ut connotans nescio quid, atque eadem omnino formalitas, de quo nu. 42. Idem est de Verbo juxta eumdem, de quo nu. præced. dicitur enim connotare scientiam visionis, ex qua procedit: Atqui hoc habet in secundo signo: Ergo superfluè tertium adjicitur. Exemplum autem

Export TEI

De actione transsubstantiativa.

illud de iterata productione corporis Christi, portentosum est, neque portenta contra naturam, aut supra illam, allegari possunt ubi de cursu naturæ agitur secundùm geminas exigentias. Præterquàm quod res non evenit ut proponitur. Dicitur enim quòd in uno signo Christus est pro priori, & actio pro posteriori. In alio hæc eadem actio, quin aliquid addatur in rerum natura, est prior, & Christus posterior. Negandum siquidem est Christum esse

Export TEI

Vide P. Suarez Tomo 3. in 3. part. Disput. 50. Sect. 4. Vers. Quintum ergo, & in fine.

posteriorem, quia actio dicta est per modum conservationis, & ita tendit in ipsum secundùm præcedentem existentiam, quam protrahit. Si dicas actionem juxta proprium conceptum esse priorem origine; respondetur id esse verum quando aliàs non præcedit terminus, & naturaliter loquendo. Deinde, Actio prædicta nequit concipi nisi denominando corpus Christi agens in seipsum, & ita tribuens plenam suam denominationem. Ergo si quidquam valet exemplum ab eadem petitum, similiter est in casu quæstionis affirmandum, |

p. 276

& ita amorem ut in secundo signo denominare: unde potest exemplum retorqueri. Pro quo hæc satis.

Export TEI

796

*PRocedere ex cognitione omniũomnium

Export TEI

Non procedere Verbum ex cognitione omnium necessariorum ut neget P. Quiros.

probatũprobatum Sect. 24. Problemat. 6 ubi de prioribus. Et Problem. 9. ubi de possibilibus. Circa quod P. Quiros Disput. 37. Sect. 3. ubi statuit Verbum ex suo conceptu formali non procedere ex cognitione Spiritus sancti, nec creaturarum omnium possibilium. Primum probat, quia processio Verbi stat formaliter per se, etiamsi Spiritus sanctus non procederet à Verbo, ut olim putabant Græci, & modò Catholici in hypothesi formali: Ergo stat conceptus formalis Verbi non intellecto, vel etiam negato Spiritu sancto, vel ejus cognitione. Patet Consequentia: quia Spiritus sanctus non est, qui à Verbo non est: tum etiam quia non minùs objectivè loquendo est idem cum Deitate spiratio activa Filij, quàm passiva Spiritus sancti. Tunc sic. Sed ea cognitio per se formaliter non requiritur ad processionem Verbi, sine qua stat formaliter conceptus processionis Verbi: sicut ea cognitio non requiritur realiter, sine qua stat realiter Verbum. Ergo processio Verbi formaliter non est ex cogni

Export TEI

Improbatus.

tione Spiritus sancti. Sic ille arguit: cujus argumenti vim non assequor. Ex sinistro enim Græcorum cognoscendi modo, ineptè tantùm argui potest. Ex hypothesi autem illa, quòd si Spiritus sanctus non procederet à Filio, non distingueretur ab illo, nullo modo habetur intentum, quia illi ipsi Doctores, qui affirmant, plurimi inquāinquam, tenent nihilominùs VerbũVerbum procedere ex cognitione Spiritus sancti sine citati Auctoris distinctione: alij autem negantes quomodo concipiant non est facile explorare: Ergo valde infirmum est inde petitum argumentum. Additur confirmatio, ex eo quod Verbum primariò & formalius procedit ex cognitione Patris, & sui ipsius. Sed hoc est jam admittere formalem processionem, de qua Sect. 4. & 5. ubi affirmat Verbum completè & adæquatè acceptum, etiam formaliter procedere per se ex cognitione omnium Personarum. Probat quia Verbum completè sumptum est expressivum omnium Personarum: ergo ex illarum cognitione dicto modo procedit: pro quo addit & alia. Iuxta quæ sine ullo utilitatis fructu videtur distinctio illa fundata.

Export TEI

797

*Sicut etiam quæ ad creatutas possibi

Export TEI

Sicut circa creaturas possibiles.

les spectat; sic enim pro illis Sect. 3. citata. Nam qui negat aliquam creaturam possibilem, v.verbi g.gratia, Substantiam supernaturalem, licet consequenter neget Verbum procedere ex ejus cognitione, adhuc Verbum ut infinitum formaliter non negat: ergo per se formaliter non procedit Verbum ex cognitione possibilium. Consequentia patet ex §. 8. ubi probat effectum non respondere secundùm se totum formalitati, sine qua cognosci potest, ut in exemplo de amore simul Petri & Pauli, qui potest cognosci, ut est tantùm amor Petri, & ita esse formaliter sine cognitione Pauli. Et Antecedens probatur, quia Verbum ut teneatur expressivum alicujus objecti, solùm exigit procedere ex cognitione talis objecti, quidquid sit, quòd objectivè ex alia cognitione procedat: sicut amor de Petro per se non procedit à cognitione de Paulo. Ergo Verbum ut expressivum essentiæ, ex quo habet infinitatem, solùm dependet à cognitione essentiæ, quæ non negatur, ex eo quòd negatur substantia supernaturalis: Stat namque conceptus formalis Deitatis, nulla attentione habita ad substantiam supernaturalem: ergo &c. Addit saltem notitiam aliquarum creaturarum imbibendam formaliter, quia ipsa essentia divina formaliter affert titulo suarum perfectionum possibilitatem plurium creaturarum. Sic discurrit Auctor; sed quidem ut absolutè proferatur non procedere Verbum formaliter ex cognitione creaturarum possibilium, quæ, ut vidimus, admittitur, & Sect. 5. sicut & divinarum Personarum, infirma satis ratio ab eodemadducitur, inducto exemplo substantiæ supernaturalis; quid enim si negetur ex illa procedere, & ita sine illa cognoscatur, quandoquidem illam impossibilem arbitratur? Non video equidem qualem habere efficaciam possit iste modus arguendi, sicut & præcedens circa Spiritum sanctum. Deinde, extra dubium est Verbum, cùm sit tale respectu multorum, quæ per illud dicuntur, posse concipi secundùm diversas terminationes, ita ut quibusdam consideratis, aliæ non expressè concipiantur. Ex eo autem dici nequit Verbum non procedere formaliter ex illorum cognitione, quia modus ille loquendi indicat Verbum secundùm formalem suam & propriam rationem, non procedere ex talium cognitione. Discursus ergo præfatus non est ad rem, neque mysterium explicat, sed obscurat.

Export TEI

798

*Sectione 7. quoddam habet citatus

Export TEI

Subtile paradoxum citati Scriptoris.

Scriptor subtile paradoxum, dum statuit Verbum ex parte objecti procedere ex cognitione creaturarum possibilium, licet cum illis non connectatur: è contra verò formaliter loquendo ex conceptu suo, licet connectatur, non procedit. Circa primum diximus Problemate 9. citato adducto pro ipso P. Ægidio, neque opus est quidquam addidisse. Secundum probat. Nam licet Deus connectatur cum possibilibus, adhuc stat formaliter loquendo cognitionem divinæ essentiæ concipi ut infinitam & comprehensivam præciso, vel etiam negato uno possibili: quo pacto non foret infinita, si essentia aut Paternitas negaretur. Si autem objiciatur idem dici posse negatis omnibus possibilibus: id negat, quia nulla est perfectio Dei, quæ probè intellecta non sit nobis argumentum non repugnantiæ alicujus creaturæ, qua posita manifestè convincitur deficere ab infinitate cognitio, quæ illam creaturam non penetrat; quod secus accidit in aliquo possibili determinato; sic negatur substantia superna|

p. 277

turalis creata. Sic discurrit Auctor cujus dis

Export TEI

Quid circa illud.

cursus facile potest elidi, cùm enim de creatura determinata loquatur, exemplum non congruit, qui enim substantiam supernaturalem negat, id negat, quod judicat impossibile, ut paulò superiùs dicebamus. Quid ergo ad rem, ubi de possibilibus agimus, etiamsi substantia dicta possibilis sit? Exemplum ergo in re apertè possibili constituatur, & tunc id stabit, quod ab eo dicitur, scilicet cognitionem ab infinitate deficere, quæ illam non penetrat. Ex eo autem quod res possibilis ut impossibilis apprehendatur, & sic Verbum sine respectu ad ipsam, non sequitur formaliter ab illa, aut ex illa non procedere, cùm sit erratica præcisio: sic enim ipsum constitutivum Dei alij hoc modo, alij aliter concipiunt, nec tamen proptereà in illo sunt formales diversitates, juxta diversas perscrutantium sensationes. Deinde urget quod diximus nu. præced. de inadæquato cognoscendi modo ab omnibus admisso, ex quo nequit contra propriam ipsius & formalissimam rationem solidum argumentum efformari. Et pro his satis, quæ impugnationem non exigunt ampliorem ut sit

Export TEI

799

*SIc statutum Sectione 25. Problem. 5.

Export TEI

Herincx ut obstat.

Contra quod tamen insurgit Herincx Disput. 2. Quæst. 12. qui nihil objicit, quod non sit in Problemate solutum. Solùm ex nu. 99. elici aliquid potest, quod dictis videatur

Export TEI

Concilium Florentinum ut videatur adversari.

obstare. Sic enim ibi ex Concilio Florentino in Formula Confeßionis fidei Seßione ultima à Deputatis Latinorum: Nam credentes Sanctum Spiritum ex Filio nequaquàm procedere, necesse est ut intelligant Spiritum ex solo Patre procedere, ac consequenter non esse Filium. Sic juxta lectionem, communiter receptam; cùm tamen aliqui ita legant: At consequenter eum esse Filium. Quod Smising ita exponit. Ac consequenter, id est adhuc non sit Filius: ergo sine processione à Filio stat illius à Filio distinctio. Sic ille juxta priorem lectionem. Sed, ut ait Herincx ibidem, id non videtur quadrare contextui: neque verosimile ullo modo est ut Theologi Concilij pro adstruenda processione à Filio acriter decertantes, & fundamentum distinctionis in processione, ut vidimus, constituentes, oppositæ sententiæ ita favere videantur. Unde ipse Herincx aliam adhibet expositionem, ut sit sensus non dari consequenter Filium, quia illi deest virtus spirativa. Sed qui

Export TEI

Explicatum legitimè.

dem sententiæ nostræ, & verissimæ, nihil incommodant, quomodocumque Auctores præfati explicanda concedant dicta verba. Iuxta primam enim lectionem sensus esse potest consequenter non esse Filium, juxta eorum quidem errorem, qui stare cum Spiritu sancto Filium asserunt, qui non sit alter Filius, etiamsi non procedat ab illo. Iuxta aliam verò lectionem sensus est pro nobis, ut sit quidem Filius, id est, una persona realiter cum Filio, licet formaliter non talis, juxta datam explicationem.

Export TEI

800

*Et Pater quidem Herincx, cùm ex

Export TEI

P. BonæSpei ut adversetur.

Schola Scoti sit, non est mirum, si suum fuerit secutus ducem: quod secus accidit in P. BonæSpei qui Disputationem ultimam de Trinitate peculiari hoc placito terminavit contra Thomistas & Patres Societatis, ut ipse loquitur n. 68. ubi ex suis adducit Bachonum, Perusinum, Bononiensem, Silvestranum, sed nullum ex Recentioribus habuit, cùm sint multi, & valde docti, quem fautorem potuerit compellare. Et ibidem confidenter asserit sententiam oppositam ex stabilitis ab ipso duabus præmissis Resolutionibus omnino corruere. Et in Primo quidem difficultas nulla, dum ait, quòd si de facto loquamur, in SS. Trinitate adæquata ratio distinctionis est oppositio relativa producentis & producti, ex recepto axiomate, Omnia sunt unum &c. Ex hac ergo Resolutione nostra sententia non corruit. In 2. pro casu hypothesis affirmat adæquatam radicem distinctionis non esse oppositionem relativam producentis & producti, sed relationum contradictionem. Probat, quia tunc esset processio Filij per intellectum, ratione cujus distingueretur à processione per voluntatem: nam Filius ideò negat formaliter identitatem cum Spiritu sancto, quia non procedit per voluntatem. Nec dici potest unam realiter futuram personam: quia non stat identitas ubi est realis contradictio, esse scilicet & non esse. Et ex eo solo fundamento Lezanam & P. Derkennis censet sufficienter impugnatos, dum unam personam statuunt. Sed quidem juxta dicta in

Export TEI

Illius convulsum fundamentum.

Problemate n. 899. illius patescit infirmitas. Et quidem cùm in quæstione præsenti id unum evincere contendant Theologi, unde ratio distinctionis personarum formaliter deducatur, & non circa inutilia figmenta divagari: fateaturq́ue præfatus Scriptor reipsa solam esse processionem, hac mentaliter præcisa, distinctio tollitur; unde Auctores alij aliquid in divinis Personis agnoscunt, per quod, oppositione ex processionibus resultante seclusa, distinguantur, ut videri potest n. 886. & seqq.

Export TEI

801

*Sed pergit ille & D. Anselmum ob

Export TEI

Sicut & rationes aliæ.

jicit, de quo satis à Nobis dictum. Addit rationem aliam cum tribus Confirmationibus, in quibus vix quidquam considerabilis momenti, circa quod immorari oporteat, occurrit. Et ratio quidem inculcatio est fundamenti prædicti, de neganda identitate ubi contradictio adest, & Confirmatio quidem tertia, in qua aliquid specialius, facillimè dilui potest, dum objicit, quod nulla ratio afferri possit cur potiùs Spiritus sanctus, quàm spiratio activa distingueretur realiter à Filio: quia scilicet ut Quo, quomodo spiratio activa procedit, & procedentis ut Quid, quomodo Spiritus sanctus procedit, præcisè quolibet alio distinctivo formali, eadem est ratio; nam si dicatur inter caussam & effectum realem ut Quod intercedere debere distinctionem realem, statim replicari potest: nam illa non judicatur necessaria inter effectum realem ut Quo, unde neque |

p. 278

inter effectum realem ut Quod, Ergo &c. Ad quod quidem negatur & assumptum & probatio, quòd scilicet principium Quo distingui debeat, de quo suis locis. Stat ergo Filium distingui realiter à Spiritu sancto, & non distingui spirationem: neque præsentis quæstionis decisio ab illa dependet, unde nec apparet in quo sita sit vis præfati argumenti.

Export TEI

802

*Objicit sibi n. 74. oppositam suæ sen

Export TEI

Vt sibi objiciat, nec satisfaciat.

tentiam esse Divi Thomæ, communem inter Theologos, & SS. Patrum doctrinæ magis conformem, quia omnes hi uno ore proclamant in Divinis omnia esse unum, ubi non obviat relationis oppositio: quod & clarè habetur in Concilio Florentino, & Concilio Toletano 11. Et sic cùm objiciat, adhibet statim responsionem Scotistarum asserentium sufficere relationes disparatas, quales tunc essent Filiatio & Spiratio. Quam responsionem impugnat & auctoritate ejusdem Florentini Concilij, & bonis rationibus, licet statim aliqua de suo, aut de suis adjiciat. Sic autem ad respondendum accedens, tres adhibet responsiones, in quarum postrema recognoscit duas priores minimè verbis Bessarionis ab ipso nu. 77. adducto satisfacere, additq́ue Florentini sensum esse

Export TEI

Præsertim Concilio Florentino.

solùm secundùm esse Ad, & non secundùm esse In unam personam ab alia differre. Et illud D. Gregorij Nysseni ibidem allegati, eo distinguitur Spiritus sanctus à Filio, quia per ipsum est, sic exponendum, id est, Per spirationem, non per essentiam. Tandem ad Bessarionis expositionem juxta Latinos Patres, elici ex illa concludit solùm excludi distinctionem in essentia & existentia. Sed ubi hic congrua explicatio pręfatipræfati Axiomatis Omnia sunt unum &c. Et quidem explicatio illa prior de esse Ad; & esse In contrà sic exponentem militat: nam secundùm esse Ad relationes in esse talium constituuntur, & Ad hujusmodi non est disparatum ut contra Scotistas vidimus comprobasse: ergo ut fundatum in processione. Secunda autem circa D. Gregorij Nysseni sententiam, id est, per Spirationem, & non per essentiam, nostrum intentum constat promovere, spiratione enim volumus cum Ecclesiæ sensu Spiritum sanctum procedere, & per eamdem consequenter opponi. Iam quod ad tertiam attinet, satis quidem frivola apparet. Postrema Bessarionis verba sunt: Caussa & caussato tantùm ad invicem divinas Personas distingui. Non ergo sola distinctio essentiæ & existentiæ removetur, sed propria, & formalis ratione processionis stabilitur juxta modum loquendi Græcorum, qui caussam vocant, quod Latini Principium, minimè à Concilio reprobatum. Non ergo suis responsionibus satisfacit Auctor, sicut neque explicatione illa axiomatis de oppositione relationis, non præcisè ut talis, sed ut importat negationem possibilis identificationis cum altera, quo pacto id etiam convenire ait relationibus disparatis, & non absolutè sumptis, ut sic salvetur distinctio in casu hypothesis. Hoc enim revera est nihil dicere, cùm manifestum sit ea, quæ identificari non possunt, eam dicere negationem. Unde perinde est dicere non esse identificabiles, ac esse realiter distinctas; realis enim distinctio id manifestè præ se fert, cùm idem sit distingui unum ab alio, ac non esse aliud, sive propria negatio sit, sive positiva ratio per negationem indicata.

Export TEI

803

*ESse divinam naturam dictum & vali

Export TEI

Essentiam non esse principium Quo ut neget & probet P. Quiros.

dè firmatum Sectione 17. Problem. 5. Contra quod insurgit P. Quiros Disputat. 40. Sect. 3. probans inprimis rationibus adductis pro 2. sententia nu. 6. scilicet principium esse id, à quo effluit actio, quod naturæ nequit convenire, quia est realiter idem cum termino. Et pro effluxu præmittitur auctoritas D. Cy

Export TEI

D. Cyrillus.

rilli Alexandrini Lib. 1. in Ioannem Cap. 2. ubi ait: Quod enim ut splendor emanat ab alio, non à seipso necessariò emanabit: nulla enim ratio patitur, ut quod ab alio effluxerit, ab eo, à quo effluxit, non distinguatur. Sic ille. Confirmatur ex Concilio Lateranensi Cap. Damnamus de summa Trinitate, ubi statuitur non posse dici essentiam generare, si autem esset principium Quo diceretur generare, sicut & creare: denominatio enim producentis maximè cadit suprà potentiam: quòd si indistinctio non tollit rationem potentiæ, neque rationem generantis. Secundò, ut principium spirandi sit unicum additur relatio Spiratoris: ergo formalitas absoluta non est principium spirandi: hæc enim unica per se est. Confirmatur. Si sola natura esset principium spirandi, superflueret relatio Spiratoris, satis enim à se haberet veritatem, & ut terminatur personalitate Patris & Filij distinctionem. Ad quæ quidem dici potest efflu

Export TEI

Quædam objecta solvuntur.

xum ratione naturæ stare convenienter modo in Problemate explicato. Ad Cap. Damnamus, id ipsum à Nobis probatum in Problem. §. 6. sed nihilominùs posse stare ut sit principium Quo generationis, ut ibidem explicatum. Ubi & addere possemus opera Christi esse infinitè meritoria ratione unionis hypostaticæ; & tamen Persona divina secundùm se non meretur. Et quædam alia exempla, quibus nonnulli utuntur; sed quia de principio activo agitur, non inde solutionem petimus, sed effluxum naturæ tribuimus media relatione, quæ immeritò ab Auctore adæquatum principium asseritur, & naturæ sola tribuitur ratio conditionis, cùm sit id, quod est in Persona producente præcipuum, & constituens formaliter in ratione viventis perfectissimi. Quis autem cùm in definitione generationis dicitur, Origo viventis à vivente &c. ita hallucinatus est, ut rationem vitæ diceret esse conditionem? Iam ad id, quod de Spiratione dicitur, in quo juxta dicta à Nobis Sect. 25. Problem. 2. præter originem activam in Patre & Filio nihil est aliud, quod ad rationem principij spectet, essentia per absolutam perfectionem ratione principij Quo conveniente. Non ergo advenit spiratio ut principium, sed ut actio, qua principium actue|

p. 279

tur intrinsecè, ut dictum ibidem n. 814. & Sect. 17. Problem. 10. de quo & suprà.

Export TEI

804

*Arguit insuper Primò, quia Deus est

Export TEI

Aliorum propositio & solutio.

purus actus, maximè ad intra (nam ad extra cùm actus sit finitus & limitatus, nec ab illo perficitur essentia, nullius æstimationis est) si autem essentia esset potentia, non imbiberet talis potentia actum, ut patet in Filio, in quo est essentia sine actu generandi. Secundò, essentia ratione sui ob indistinctionem à Filio non est fundamentum referendi: ergo nec producendi: non enim minùs petit distinctionem à termino principium & potentia, quæ est vera ratio influendi in illum. Quòd si dicatur sufficere, si principium ex parte conditionis requisitæ, vel ex parte principij inadæquati dicat distinctionem. Contra, quia sic idem liceret dicere de ipsa relatione, vel productione actuali. Sed hæc non plus urgent. Ad Primum enim dicitur Deum esse actum purum, nam & potentia ipsa actus est, & cum actu ipso necessariò conjuncta. Quòd autem in formali conceptu essentiæ non imbibatur actus notionalis, arguens ipse agnoscit, & cur ita accidat debet explicare, estq́ue ratio obvia & aperta ex eo quòd si actus imbiberetur, obstaret fœcunditati. Et quidem quomodocumque natura se habeat ad actum notionalem, negari nequit quo minùs sit actus naturæ, cùm in illa sit, & respondeat ejus fœcunditati. Ad Secundum negatur Assumptum, quia essentia ratione sui potest esse fundamentum referendi, cùm possit esse fundamentum producendi, licet non sit ipsa referendi ratio, id enim habetur ratione fœcunditatis, unde non procedit probatio. Itaque in essentia relatio est, immò ipsa essentia est; nec tamen proptereà essentia refertur, sicut neque producitur: id præstante mirabili distinctione cum admirabili unitate, in quibus consistit mysterium; unde & juxta arguentem relatio producit, & non essentia. Quæ quidem juxta modum explicandi nostrum majori cum expeditione procedunt: Pro quo & Auctoris modus loquendi subservit, qui nu. 10. dum explicat quomodo essentia rationem conditionis

Export TEI

Elevatio relationis ut stet.

habeat, & tota agendi ratio sit in relatione, ait, quod cùm terminus productionis sit identificandus cum essentia, ideo habet peculiarem excellentiam, ratione cujus requirit principium elevatum ad æqualem perfectionem identitatis cum eadem essentia. Potest ergo & stare quod nos contendimus, relationem elevari ab essentia, ut sit eminens instrumentum supplens distinctionem, & perficiens pariter communicationem. Sic ritè stat, quod à præfato Auctore adducitur ex Concilio Florentino Seßione 19. & putat pro sua apertè sententia facere; sic enim ibi: Namque cùm substan

Export TEI

Concilij Florentini testimonio evidens aliud opponitur.

tia una numero sit, siquidem generare posset, proculdubio in divinis esset distinctio, quandoquidem non seipsam, verùm quidquam aliud generaret. Sic Concilium, quod libenter admittimus, & probatum à Nobis in Problemate §. 4. Sed componendum cum testimonio adducto nu. 92. prorsus irrefragabili, cujus ultima verba possent nuper adducta coronare, illa scilicet: Non quidem generat (divina substantia) sed est principium. Et de principio in eodem expressa locutio, nemine refragante.

Export TEI

805

*MAg. Joannes à S. Thoma Disputat.

Export TEI

Mag. Ioannes à S. Thoma ut obstet, contra quem instantia.

16. Arti. 4. communem Thomistarum sententiam amplexus circa principium Quo, pro qua & multos ex Societate Scriptores allegat, doctè quidem rem explicat, sed quidem difficultate minimè superata, dum relationem tantùm in obliquo & de connotato, ac per modum conditionis statuit, ut videri potest n. 12. sic enim ibi: Solùm ergo debet esse distincta à genito (potentia generativa) ex parte relationis connotatæ, quod pertinet ad conditionem ex parte personæ & principij quod se tenentem. Et quando dicitur quod genitum seu terminus progreditur realiter ab ipsa: ergo debet distingui ab ipsa, distinguo Antecedens: Progreditur ut realiter distincta ab ipsa in relatione connotata, concedo; in forma & virtute, qua producitur, nego &c. Instari enim validissimè potest, insistendo in progressione termini, qui ab aliquo debet realiter distincto procedere, quod verè habeat rationem principij: Atqui non ab essentia, neque à resatione, quæ tantùm est conditio: ergo stare nequit generatio, unde consequenter admittendum est relationem non esse puram conditionem. Cùm minimè fiat satis ex distinctione principij Quod; Si enim illi aliquid speciale est addendũaddendum, ratione cujus in ratione talis constituatur; nam per solāsolam conditionem constitui nequit, cùm non sit denominativè tantùm tale, sed intrinsecè, & cum omni proprietate, & nōnon sicut in creatis, in quibus subsistentia non est ratio agendi: ibi enim natura esse principium totale potest, quia habet omnimodam à termino distinctionem. Sed de hoc satis, de quo satis actum suo loco.

Export TEI

806

*Illud magis speciale, quia & specia

Export TEI

Contra relationes transcendentales ut sentiat.

liùs modum constitutionis personæ Patris, & potentiæ generativæ, à Nobis traditum Sect. 18. Problem. 3. §. 6. tangit, & acerbiori patitur impugnatione in P. Alarcon, dum ab eo asseritur relationem, quam connotat potentia, non esse prædicamentalem, vel secundùm esse Paternitatis, quia hæc fundatur in ipsa potentia generativa, sicq́ue illam supponit, sed transcendentalem in ordine ad Filium: sicut etiam illa quæ est in Patre & Filio, & conjuncta essentiæ constituit principium spirativum. Circa quod ita scribit nu. 6. sententia D. Thomæ, & communi proposita: & illa introductio relationum transcendentalium præter relationes reales secundùm esse, id est, præter quatuor relationes Paternitatis, Filiationis, Spirationis activæ & paßivæ, omnino ejicienda est. Nec fas est in tam Sacrosancto & elevatißimo mysterio aliàs voces introducere, quæ à SS. Patribus, Concilijs, atque probatißimis, atque antiquis Theologis,

Export TEI

Inexcusabilis neglectus.

non sunt traditæ. Hæc ille; cujus excusari posset zelus, si in solo P. Alarcon novitatem, quam improbat, invenisset. Atqui ex eo minùs locum habet excusatio, quòd plures & graves |

p. 280

Auctores relationes transcendentales admittentes & defendentes videre contempserit, quod minùs tantùm videtur Magistrum decuisse. Videndi illi loco citato n. 305. suntq́ue complures alij, omnes inquam, qui divinas personas originibus constitui tenent, origo enim transcendentalem respectum importat, quod quasi certum assumit P. Quiros Disput. 28. n. 12. ibi: Origo activa, seu relatio transcendentalis. Et licèt aliqui constitutionem per origines adstruentes, eamdem dicant esse formalitatem, alij nihil tale exprimunt, & negari nequit secundùm formalem & expressum conceptum originis prædicamentalem respectum minimè importare. Neque ex hujusmodi opinandi modo quidquam ponitur, quod sua possit offendere novitate, quandoquidem relationes non multiplicantur quo ad rem ipsam, & deservire potest ad commodiorem mysterij explicationem, cùm sit SS. Patrum doctrinæ conformis, qui veram potentiam notionalem agnoscunt, ex quo sequitur & respectum transcendentalem agnovisse illos, & pariter docuisse. Sed videamus quid ultra objiciat citatus Scriptor, & an satisfieri exactè possit sic acriter declamanti. Arguit ergo sic:

Export TEI

807

*Nam vel ista relatio est ipsius entitatis

Export TEI

Illius fundamentum.

divinæ sub conceptu relativo & personali, id est ipsa paternitas vel filiatio, vel est ipsius naturæ secundùm conceptum absolutum naturæ & substantiæ, sicut apud nos inveniuntur relationes transcendentales, quæ sunt entitates absolutæ, & non relationes prædicamentales, ut relatio materiæ ad formam, partis ad totum, scientiæ ad scibile, potentiæ ad objectũobjectum. Si primo modo se habeat: ergo ista relatio transcendentalis est ipsamet prædicamentalis relatio, vel secundùm esse, siquidem est entitas divina sub conceptu relativo, non absoluto: entitas autem divina ut relativa, est ipsa relatio prædicamentalis, scilicet paternitas vel filiatio, & illa quæ dicitur transcendentalis est ipsamet relatio paternitatis. Quid ergo respicit paternitas transcendentalis, quòd non respiciat prædicamentaliter: vel ad quem terminum, aut ad quem modum respiciendi ponitur paternitas transcendentaliter, ad quem, aut sub quo modo non se habeat prædicamentaliter: sicut apud nos superfluè poneretur paternitas transcendentaliter respiciens filium, si respicit prædicamentaliter, ita quod totum esse est ad filium. Addit instantiam, quæ non est ad rem secundùm modum philosophandi nostrum, quam & proptereà omitto, quidquid sit de modo dicendi P. Alarcon, qui neque circa præcipuum est diversus.

Export TEI

Respondeo ergo relationem transcenden

Export TEI

Fit illi satis.

talem esse realiter entitatem ipsam divinæ essentiæ sub conceptu relativo, quem nego esse prædicamentalem secundùm formalem & virtualem distinctionem, cùm sit respectus potentiæ ad suum terminum antecedenter ad originem activam, per quam Pater inesse Patris quasi prædicamentaliter constituitur, juxta datam à Nobis explicationem. Cùm verò urgetur pro distincto termino aut modo respiciendi, utrumque admitto: respicitur enim Filius non sub ratione Filij, sed geniti, & consequenter sub diverso modo ac paternitas: ut geniti inquam, quatenus in eo respondet nascibilitas virtuti radicali productivæ. Ad quem modum circa Spirationem discurrendum. Nihil ergo præfato discursu conficitur. Neque urget, quod subdit, in Divinis solam relationem, quæ respicit purum terminum habere oppositionem & distinctionem à suo correlativo: transcendentalem verò non importare oppositionem cum termino, quia non respicit illum ut correlativum, & purum terminum, in quo non est relatio notionalis & propria Patris, neque conducens ad potentiam generativam. Non inquam urget, quia qua facilitate dicitur ab Auctore, à nobis negatur, dum nulla adhibetur probatio.

Export TEI

808

*Pergit ille suo in discursu responsio

Export TEI

Sicut & additis.

nem præoccupans de absoluta ratione, in qua dicitur transcendẽtalistranscendentalis relatio constituta; & est secundum membrum institutæ argumentationis. Quod cùm ad nos non spectet, nec etiam premit; neque admittendum quod dicebatur, ratione relationis transcendentalis non tolli conceptum absoluti, & ita ratione solius prædicamentalis dari oppositionem, quia revera oppositum apparet in originibus. Est autem notandum quod habet n. 8. in fine, ubi ita scribit: Ad respiciendum autem terminum productum, qui non est aliud, quàm relatio prædicamentalis opposita, non est necessaria relatio transcendentalis, sed ipsa prædicamentalis sufficit, quia in quantùm talis in Deo subsistens est, & producere potens in ratione principij subsistens, terminum suum correlativum. Sic ille. Iuxta quod rationem principij in relatione recognoscit. Unde quod statim addit, minùs consequens est, dum sic loquitur: & ex hoc etiam habet esse aliquid de connotato requisitum ad potentiam generativam. Patet in consequentia: si enim principium est potens producere in ratione talis, quomodo tantummodò requisitum de connotato? & quòd subsistens dicitur, ad vim productivam exprimendam videtur additum. Ex quo quidem & urgere possumus: nam si tantùm de connotato requiritur, neque ullam influendi vim continet, subsistentia valdè per accidens se habet, nec videtur necessaria, cùm sit satis oppositio, & subsistentia absoluta in persona producente, quam Auctor admittit, ut videri potest apud ipsum Disput. 14. Arti. 2. Habemus ergo ex dictis nihil nostræ sententiæ momenti alicujus extare, immo novum ex oppositis accrescere firmamentum.

Export TEI

809

*P. Quiros citatus n. 785. pro origini

Export TEI

P. Quiros ut faveat circa relationes transcendentales.

bus, ut relationes transcendentales sint, id videtur consequenter asserere de earum radice, quatenus non personalitatem secundùm significationem prædicamentalem, sed radicem originis Personas statuit constituere. Sic enim habet n. 14. Ego sic censeo, ut relatio constituat non sub ratione præcisa formæ hypostaticæ, sed ratione formali radicis formalis Originum: sive activæ, sive paßivæ &c. Videtur inquam, non ambiguè, sed manifestè, quia juxta omnes potentia dicit ordinem transcendentalem ad actum, & ita vidimus à Mag. à S. Thoma inter |

p. 281

alia transcendentalium relationum exempla potentiam adductam. Et cùm in actu ipso illa sit, in ejus radice ratio est eadem, quia & minimè significatur nomine relationis prædicamentalis. Sed alia ex eodem adjiciamus, sic enim n. 15. Rursus prædicatum, quod primò con

Export TEI

Amplior doctrina circa illas.

cipimus in Persona, & quo primò constituitur incommunicabilis, est constitutivum Personæ: reliqua enim omnia, juxta nostrum modum concipiendi, accidunt personæ jam constitutæ; at tale est prædicatum radicis originum, quæ prior est relatione, origine & potentia proxima: nam ideò est Pater quia generat, ideò generat, quia habet potentiam, & ideò habet quia talis est, ut ipsi hæc potentia debeatur. Sic ideo est Filius, quia genitus, genitum autem accidit personæ generatæ, non quidem sumpta denominatione geniti quasi in fieri, sed in facto esse: etenim omnis denominatio talis, quasi accidens & adveniens supposito adventu non posteriori posterioritate naturæ, sed posterioritate dignitatis, & finis cujus gratia & titulo datur generatio paßiva. Nam suppositum seu persona concipitur quasi primum jus & fundamentum, cui ceteræ rationes & denominationes innituntur. Hæc doctus Pater: quæ licet juxta modum nostrum ex creatis desumptum dicantur procedere, non tamen sunt censenda figmenta, quæ mysterio tanto constet apertè repugnare, hoc enim confundere potiùs fuerit, quàm illustrasse, quod est Theologis penitus accurandum. In illis ergo quod in primis de potentia proxima dicitur, quæ est radice posterior, non videtur admittendum, quia in conceptu radicis ratio adæquata potentiæ imbibitur, neque ulla est vel apparens necessitas illum adjiciendi. Id quod discursus ipsius videtur evincere, dum ait: Ideò est Pater, quia generat: ideò generat, quia habet potentiam proximam: & ideò hanc habet, quia talis est, ut ipsi hæc potentia debeatur. Ubi de nulla alia potentia sermo est. Quòd si dicatur satis significatam illam, cùm dicitur deberi, quia talis persona est: id quidem non interest, quia deberi potentiam proximam stat ritè & rectè sine suppositione remotæ in Principio perfectissimo, quod ut tale debet à cognoscente legitimè recognosci. Prætereà quod de prædicato Geniti dicitur adveniente quasi accidentaliter in facto esse, durum quidem apparet, cùm generatio etiam in facto esse sit fundamentum aliarum denominationum, unde etiam & dignitatis personæ; nam & dignitas prædicatum quoddam est Personæ minimè ipsam antecedens, sed ejus nomine & conceptu importatum. Et licet hoc ad modum loquendi videatur pertinere; quia tamen in hoc mysterio ille observandus, in quo nihil appareat, quod alicujus esse possit erroris occasio; præfatus quidem minùs conveniens ex eo videtur, quòd prius cōstituatconstituat id quod posterius esse debet, sitq́ue in Scholis insolitum rationem Geniti posteriorem esse Persona. Sit tamen sua laus Auctori, cujus profunditatem P. Bonæ-Spei non uno in loco deprædicat, & egregia opera contestantur.

Export TEI

810

*DIctum de hoc Sect. 26. Problem. 6.

Export TEI

Moralem tantum esse missionem, qui teneant.

Circa quod Doctores aliqui ex citatis nihil dicunt, quia brevitati studentes, quod admissionem attinet, omiserunt, aut paucissimis explicarunt, ex quibus P. Bonæ Spei Disput. 5. Dub. 1. Cùm tamen graves in eo Quæstiones occurrant, de quibus Sect. citata P. Herincx

Export TEI

P. Herincx.

Disputat. 3. n. 43. cum Divis Bonaventura & Thoma asserit, verè, etsi tantùm moraliter mitti, & donari ipsam divinam Personam ratione gratiæ, quatenus illa unit hominem moraliter Spiritui sancto, qui censetur in anima habitare & manere, & ab anima haberi. Quod adeò verum est, ut si per impossibile non foret animæ præsens ratione immensitatis, equidem hoc titulo præsens dicendus esset, pro quo citat P. Suarez. Sed quidem cùm moralis tantùm

Export TEI

Quid contra illud faciat.

unio sit, & consequenter dationis modus, non videtur convenienter stare, quod Scriptura sacra de adventu & datione absolutè significat: non enim absolutè talis est adventus, donatio, existentia, inhabitatio, quæ moraliter talis est; cùm sit tantùm secundùm quid talis, quæ moraliter talis est. Potest quidem absolutè dici dari aliquid, etiamsi moralis tantùm exhibitio sit, ut cùm donatur servus, ubi neque præsentia necessaria est, unde absens etiam donari potest, & de illo donatarius disponere, quia ille dandi modus in eo consistit, ut jus tantùm utendi ratione illius veniat, neque inhæsio physica stare queat, quæ potiùs officeret quàm prodesset. Secus est quando esse aliquid in donatario potest, nec tamen modus talis existendi tribuitur, ut si tribuatur vestis, annulus, monile, aut quid simile, quod esse commodè in donatario potest, sed ita ut usus talis penitus denegetur: tunc enim imperfecta donatio est: & qui donatum tale quid audiret, minimè limitationem dictam posset prudenter concipere, cùm absolutus loquendi modus tale aliquid minimè patiatur. Ita ergo cùm dari absolutè Spiritus sanctus possit, (& idem est de Filio, immò & de Patre, quatenus dare seipsum potest, licet non mitti) nec solùm moraliter, sed secundùm realem præsentiam explicatam in Problemate, talis accipienda est, quando datus absolutè in Scriptura sacra proclamatur. Id quod ex hypothesi illa deducitur de præsentia futura, si non esset præsens ratione immensitatis, rogo enim, quem modum tunc præsentiæ haberet? Non enim talem debemus accipere qualis esset, si in rebus gradum naturæ non excedentibus haberet, si placeret ipsi in illis habitare, sed planè sublimiorem. Ergo & modò similiter philosophandum est, ut modus loquendi Scripturæ constet, & donorum supernaturalium excellentissima conditio dignoscatur, quæ secum Deum trahunt, & sic efficimur divinæ consortes naturæ, ut clamat D. |

p. 282

Petrus 2. Epist. 1. v. 4. Vt per hæc efficiamini di

Export TEI

2. Pet. 1. v. 4.

vinæ consortes naturæ. Quibus plus aliquid, quàm sola præsentia innuitur, & quidem peculiaris illa, teste omni exceptione majori.

Export TEI

811

*Circa quod Mag. Joannes à S. Tho

Export TEI

Vt faveat Mag. à S. Thoma., ubi primo de existentia in Bealis.

ma doctissimè philosophatur Disput. 17. Arti. 3. ubi statuit missionem divinarum personarum ratione gratiæ factam, necessariò petere realem & intimam præsentiam Personæ missæ in ipsa anima, præter præsentiam communem immensitatis, quæ requiritur præsuppositivè, & tamquàm conditio necessaria, qua remota, non posset illa præsentia realis erga gratiam resultare. Unde hypothesim illam apud multos frequentem non admittit, de qua nuper, circa quam ita scribit n. 13. per errorem 31. Vnde si per impoßibile consideretur Deus sine immensitate, considerabitur ut non producens in esse naturam & gratiam, & consequenter ut non fundans illam præsentiam superadditam isti esse, & mediante gratia ortam in creatura ex nova habitudine ad Deum. Sic ille: qui modum præsentiæ primò explicat in statu beatitudinis, tunc enim Deus intimè unitur per unionem realem in ratione objecti intelligibilis, quia unitur ibi divina essentia loco speciei, redditq́ue intellectum intimè formatum ipsa divinitate in ratione objecti intelligibilis, ubi præsentiam hanc & unionem Dei ad animam realem esse dubitari non potest. Sic ille circa statum gloriæ, in quo unio est perfecta, non quia substantialis, sed ratione status perfecti facta cum mortali comparatione, in quo unio ad consummationem quidem tendit, sed non est consummata. Neque est cur hæreamus in eo, quod asseritur divinam essentiam uniri loco speciei, quia Deus vices speciei non supplet, cùm sit per seipsum præsentissimus, sicut neque in creatis necessaria est species, quando præsens objectum est, quo eventu neque etiam dicitur objectum locum speciei subire, de quo dictum Tomo 1. n. 227. 643. & seqq. Non inquam hærendum, quia ad modum loquendi videtur pertinere, & illa in D. Thoma non leve habet fundamentum 1. p. q. 12. arti. 2. & 4. & quod ad rem attinet, cùm adeò favorabile sit, non sunt importunæ contra illud quæstiunculæ suscitandæ.

Export TEI

812

*Pergit, & ut specialem præsentiam

Export TEI

De statu morali.

evincat, atque illam cum D. Thomæ doctrina componat, qui varijs in locis eam cognitioni per fidem & amori tribuit, eo quod habeatur Deus, & frui illo tamquàm habito liceat; idq́ue explicat dicens nu. 10. quod supposito intimo contactu & existentia Dei intra animam, novo modo efficitur Deus præsens mediante gratia ut objectum experimentaliter cognoscibile & fruibile intra animam, sicut si anima nostra, quam intimè nobis præsentem habemus, ut radicem & principium omnium operationum, reddatur etiam nobis præsens, & manifestata ut objectum, non quomodocumque cognitum, & objectivè attactum, sed ut objectum nobis intimum, & quod est radix nostri esse, nostræq́ue operationis, & sic cognoscitur quodam experimentali tactu & cognitione. Sicut etiam substantia Angeli dupliciter suo intellectu, & ut subjectum seu radix illius, cui intellectus inhæret, sicut omnia accidentia & proprietates, quæ uniuntur substantiæ, & ab ea dimanant; & ut objectum quatenus informat intellectum vice speciei, & sic est in intellectu quasi objectum cognitum, & amatum, non quomodocumque, sed ut cognitum & amatum intra, & per quamdam intimam experientiam sui, sicut id, quod est radix & principium sui intrinsecum. Quòd autem id stare cum fide obscura possit, constare ait, quia Deus non solùm cognoscitur per fidem, sicut contingit in peccatoribus & justis communiter, sed etiam per donum sapientiæ, quasi per gustum & experientiam quamdam internam, sicut ab omnibus existentibus in gratia, ut docet S. Thomas 1. 2. q. 45. arti. 4. & 5. & hæc sapientia habetur ex quadam unione & connaturalitate ad divina, id est, ex quadam intima experientia divinorum, sicut de

Export TEI

D. Dionysius.

Ierotheo dixit D. Dionysius Cap. 2. de divin. nominib. quòd erat perfectus in divinis, non tantùm dicens, sed & patiens divina. Sic doctus Scriptor positionem eamdem ampliùs prosecutus.

Export TEI

813

*Ubi quidem difficile apparebit mul

Export TEI

Quid in eo difficile.

tis præsentiam Dei peculiarem in omnibus justis ad experimentalem contactum revocari, & quod in uno Ierotheo, aut quibusdam similibus, inventum est, ad justos omnes extendi. Circa quod Auctor contrarium aliquid videtur tradidisse. Cùm enim, ut vidimus, dixisset Deum non solùm cognosci per fidem, sicut communiter contingit in peccatoribus & justis, subdidit quod de dono sapientiæ datum, scilicet quasi per gustum & experientiam quamdam internam, sicut ab omnibus existentibus in gratia. Atqui justi omnes in gratia existunt, & tamen gustum prædictum non omnibus attribuit, sed communem fidei cognitionem, sicut & peccatoribus, cùm tamen aliàs omnibus in gratia existentibus asserat convenire ratione doni sapientiæ, & Divus quidem Dionysius de Altissima S. Ierothei contemplatione locutus, de qua, & gradu illo patiendi divina, in quo eum Sancti complures imitati loquentes mystici Scriptores, singulare aliquid cognoscunt, & supra communem justorum conditionem, unde pro divinæ præsentiæ omnibus justis communis exemplo non videtur posse convenienter advocari. Sed audienda plenior divini Scriptoris sententia, ut & clariùs reddatur assertum, sic enim ibi: Partim etiam diviniore

Export TEI

D. Dionys. Areopag.

quadam inspiratione hausit ista, non discendo verùm etiam divina patiendo assecutus, nec non eorum (si dictu fas sit) compaßione ad illam, quæ doceri nequit, fidem mysticam atque unionem informatus. Sic ille. Fuit ergo in D. Jerotheo sublimis & rara cognitio, talisq́ue ut Divum & Divinum Dionysium potuerit habere discipulum, & mysticæ Theologiæ formare Magistrum, pro quo doctus Pater Fr. Andreas de Guadalupe in Theologia mystica Tract. 1. Cap. 10. Vers. Consonat. ut stet inde pro cognitione omnibus justis communi non posse convenienter adduci, immò neque pro alia etiam magnorum |

p. 283

Theologorum, de quibus ibi D. Dionysius. Et ad hæc quidem neque donum sapientiæ pertingit, quod cum donis alijs gratiam justificantem subsequitur. Unde D. Thomas citato

Export TEI

D. Thomas.

arti. 5. in Corpore ita scribit: Quidam enim tantùm sortiuntur de recto judicio, tam in contempla

Export TEI

Donum sapientiæ ut commune justis.

tione divinorum, quàm etiam in ordinatione rerum humanarum secundùm divinas regulas, quantùm est necessarium ad salutem, unde dicitur. 1. Ioan. 2. Vnctio docebit vos de omnibus. Quidam autem altiori gradu perficiunt sapientiæ donum, & quantùm ad contemplationem divinorum &c. & iste gradus sapientiæ non est communis omnibus habentibus gratiam gratum facientem, sed magis pertinet, ad gratias gratis datas, quas Spiritus sanctus distribuit prout vult. Sic Doctor sanctus. Iuxta quod doctrina illa de experimentali contactu, pro qua & exemplũexemplum D. Ierothei inductum, ad donum sapientiæ omnibus justis commune non spectat; cùm tamen omnibus peculiaris ratione inhabitantis Spiritus, sicut & aliarum divinarum personarum præsentia conveniat.

Export TEI

814

*Non ergo necessarium videtur pro

Export TEI

Vnde firma petenda probatio.

statuenda illa ad modum prædictum philosophandi confugere, & in eo explicando ea fundamenta congerere, ex quibus illa creditu reddatur difficilis, dum experientia certa proponitur, ubi contraria potiùs suffragatur. Neque necessaria illa est, ubi negotium fidei agitur, & non quod palpemus manibus, aut sensuum aliorum ministerio, aut verò etiam intellectus aperto lumine contrectemus. Est ergo Deus modo peculiari in justis ratione existentiæ supernaturalis à Nobis in Problemate explicatæ, pro qua experimentalis contactus necessarius non est, sicut neque experimentalis cognitio ipsius gratiæ, cujus existentia nequit sine revelatione cognosci: sic in rebus etiam naturalibus accidit, multa enim intra nos habemus, circa quæ experimentalem notitiam non exercemus, sicuti habituum, specierum, potentiarum &c. Neque D. Thomæ auctoritatibus ex Sententiarijs petitis multùm insistendum, ex libris autem contra Gentes, quidquid adduci potest non urget, dum præsentiæ sensum actibus cognitionis & amoris tribuit, quod esse quidem difficile citatus Auctor agnoscit; explicari enim potest commodè si dicatur actus prædictos esse præsentiæ proprios; quatenus à gratia profluunt, & ita præsentiam præsupponunt. Id quod etiam de actibus illis dicendum, quos præfatus Scriptor exequitur, per illos enim Deus præsens non fit, sed jam præsens experimentali tactu degustatur.

Export TEI

815

*P. Philippus à Sanctis. Trinitate Disput.

Export TEI

Philippus à SS. Trinitate ut faveat. Sicut & Diva Teresia.

12. Dub. 4. præfatam sententiam quoad realem & peculiarem præsentiam amplectitur, pro qua D. Teresiæ verba adducit ex Mansione 7. Cap. 1. ubi ita scribit latina translatione: Omnes tres personæ hîc se illi familiares reddunt, cum ipsa communicant, ei loquuntur, & hæc verba, quæ Dominum dixisse Evangelium testatur, se scilicet, ac Patrem, & Spiritum sanctum ad animam, quæ ipsum diligeret, ac mandata ejus servaret, venturum, atque apud ipsum mansionem facturum, eam reipsa intelligere faciunt &c. Quotidie autem magis ac magis anima hoc obstupescit, quòd sanctas hasce Personas numquàm exinde à se abesse aut recedere sibi persuadeat, sed evidentißimè videat eo modo, quo dictum est, in intimo animæ suæ penetrali, in recessu quodam admodùm profundo (quod quomodo sit explicare nequit, eo quòd scientiam ac doctrinam non habet) divinum hoc contubernium sibi adesse, ipsumque in se sentiat. Sic Diva Parens. Ubi quidem non est ita accipiendum quod ait, ut id à Domino sit promissum diligentibus & mandata observantibus, quod experiebatur ipsa; sed tantùm quod ad realem præsentiam attinet. Quod quidem ita experiri, ut de se illa testatur, cùm præsertim evidentissimam notitiam contestetur, in quo & perfectio esse potuit intensiva doni per ordinem ad ipsam, ut docet Cardinalis Cajetanus, & extensiva juxta eumdẽeumdem, ob aliorum magisteriũmagisterium, quod ad gratias gratis datas, juxta Doctoris Angelici doctrinam, potuit pertinere. Quod & circa D. Ierotheum potest etiam affirmari. Et quod ad evidentiam spectat dubitari potest an ad donum aliquod ex septem possit pertinere, eo quod illa in fide fundentur, unde & sunt qui negant ea, quæ pro mortali dantur statu

Export TEI

Cum donis quomodo claritas repugnans fidei.

in beatifico remanere, propter rationem dictam, unde & consequenter videntur dicturi omnem illis claritatem repugnare. Immò Scotum donum intellectus & scientiæ à fide non distinguere, & potuisse etiam verosimiliter sapientiam eidem adscribere, & non illam cum spe confundere, affirmat P. Suarez Tomo 1. de Gratia Lib. 2. Cap. 117. nu. 13. & generaliter ejus sententiam, quæ & aliorum est, non esse inverosimilem apertè significat nu. 14. dum ait multò verosimilius esse nullum ex donis cum fide confundere, quia in Christo illa sunt juxta Isaiæ 11. celeberrimum vaticinium. Et requiescet super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiæ &c. Iuxta quæ verosimiliùs etiam dici potest prædicta dona indifferentia esse, ut in fide, aut lumine alio superiore fundentur: & sicut gratia, cujus proprietates sunt, indifferens est ut cum fide, aut cum lumine excellentiori nectatur, ita etiam dona. Unde non implicat quod in statu viæ claritas aliqua, fide nōnon remota, superveniat, circa mysteria aliqua, quod tamen in Christo non est admittendum, quia licet aliquo modo viator, erat tamen perfectissimus comprehensor. In Diva autem Teresia sine ullo inconveniente, immò cum auctario gloriosi ornamenti admittitur, & prædicatur.

Export TEI

816

*Probat etiam præfatus Scriptor asser

Export TEI

Circa nonnulla alia ex citato Scriptore.

tionem suam argumento ab alijs etiam proposito de amore amicitiæ in justis, quod ad præsentiam amici, aliter non satiandus anhelat, additq́ue hypothesim à Mag. Joanne à S. Thoma negatam, ut vidimus nu. 790. Sed posset quidem bonis cum Auctoribus admitti. Et

Export TEI

Circa hypothesim non existentis Dei in anima per immensitatem.

quidem citatus Magister ex eo hypothesim negat, quia totam rationem peculiaris præsentiæ reducit ad objectivum essendi modum supervenientem reali, & hunc necessariò supponentem. Fatetur autem nu. 15. missionem Personarum & existentiam specialem Dei in anima non esse formaliter per contactum immensitatis, sed illum præsupponere. Tunc sic. |

p. 284

Ergo etiamsi non supponeret, ratione intimæ unionis, quam secum affert præsentia talis, in anima essent divinæ Personæ, quandoquidem contactus ille non est formaliter ratione immensitatis. Deinde in præsentia ut modò explicata est existentia animæ à Deo productæ hoc speciali loco, in quo est Deus, superaddito modo illo assistentiæ peculiaris. Tunc ultrà. Ergo si Deus non esset eo in loco ratione immensitatis, stare posset ut ratione unionis illius specialis traheretur totum, quod modò habetur, & inciperet esse in anima, eo modo, quo esse asseritur, & ita ut influens pariter esse in illam. Itaque supponere necessariò dicitur: ergo si id, quod supponitur, pariter adventat, stabit legitimè hypothesis. Quod aliundè explicari potest, ex dictis scilicet Tomo 1. n. 277. & seqq. ubi probatum cum gravissimis Scriptoribus ex operatione Dei secundùm quòd operatio tantùm est; non posse ejus præsentiam in ijs circa quæ operatur, efficaciter conjectari. Iuxta quod formari hypothesis poterit, supponendo scilicet creationem animæ, sine existentia tamen Dei in illa. Tunc ergo meritò dici potest, si gratiæ accedat infusio, ex vi illius futurum Deum in ipsa.

Export TEI

817

*Ubi observandum est quod citatus ha

Export TEI

Mag. Ioannes à S. Thoma ut statuat tantum præsentiam objectivam.

bet Scriptor nuper citato loco, ubi ita scribit: Dicitur autem esse nobiscum tamquàm amicus, & persona convivens & familiaris nobis, non quia desinat per hoc esse radix, & principium vitæ nostræ, sed quia manifestatur ut persona distincta: immò & tota distinctio Personarum manifestatur ut nos comitans, & aßistens, & cohabitans: nec enim ita nobis dat esse sicut forma, & sicut anima, sed sicut agens & persona distincta; & sic manifestatur nobis ut Persona convivens & aßistens nobis, licet maneat etiam intimè aßistens, ut influens nobis totum esse. Hæc ille. Iuxta quæ manifestum est præsentiam dictam non esse tantùm objectivam, neque enim utcumque manifestantur divinæ personæ, sed ut conviventes, comitantes, cohabitantes, & intimè assistentes, quod plusquàm objectivam pręsentiampræsentiam importat, licet non formalem, ut dicitur. Unde quod subdit inferiùs difficile valde est, dum sic ait: Mißio ergo Personæ divinæ ad inhabitan

Export TEI

Idem.

dum est, & etiam ad vivificandum, & ut vivamus ex Deo, non ut ex forma, sed ut ex agente & influente vitam æternam, & sic conjunctio ista specialis permißionem & gratiam non potest præscindere à contactu operationis & immensitatis, sed supra ipsam addere objectivam manifestationem: quod nullo meliori exemplo explicari videtur quàm animæ nostræ prout informantis & objectivè cognitæ. Sic ille. Est quidem valdè difficile, quia cohabitatio plus est quàm objectiva manifestatio; & cohabitatio quidem ad solam existentiam ratione immensitatis referri nequit, quia supernaturalis est, cùm sit ad vivificandum per influxum in vitam æternam: supponitur ergo illa ad manifestationem, unde & sine manifestatione stare potest, ut stat revera in baptizatis ante usum rationis. Iuxta quæ locum habere potest hypothesis dicta, quia pręsentiapræsentia non importat formaliter manifestationem, & personæ divinæ modum existendi habent ab eo, qui per immensitatem continet: unde & legitimè affirmari potest, quod circa hypothesim dictam tot graves Scriptores affirmant.

§. I.

PECVLIARIS DIFFICULTAS

§. II.

§. III.

§. IV.

§. V.

§. VI.

§. VII.

§. VIII.

§. IX.

§. X.

§. XI.

Circa Scriptorem alium propositæ doctrinæ aliter adversantem.

§. XII.