Avendaño: Thesaurus Indicus

578

*STabilitum inquam Matriti die 8. Iulij

Fæderis stabilitio.

an. 1670. plena pro eo data potestate Excellentissimo Comiti de Peñaranda à Consilio status, & Indiarum Præsidi, pro parte Regis magnæ Britaniæ Equite aurato cum potestate simili concurrente. Et fæderis quidem Capitula satis opportuna visa sunt, & communi assensu probata, vno tantùm excepto, septimo scilicet tenoris sequentis: Demas de esto se ha

Export TEI

Capitulum 7. communiter improbatum, ob Insulam Xamaicam.

ajustado que el Serenißimo Rey de la Gran Bretaña, sus Herederos, y sucesores, avràn, tendran, y poseeràn perpetuamente con pleno derecho de sumo Imperio, propriedad, y posesion todas las Tierras, Regiones, Islas, Colonias, y Dominios sitos en la India Occidental, ô en qualquiera parte de la America, que el dicho Rey de la Gran Bretaña, y sus subditos al presente tienen y poseen: de suerte que por este nombre ô titulo, ô con pretexto de otra qualquiera pretension, no se pueda, ni de ladeba Iamasjamas hacer apremio, ni mouerse de aqui adelante disputa alguna. Sic ibi. Generali siquidem eorum, quæ tunc temporis Angli possidebant Insula Xamaica videtur comprehensa, vnde ingentia damna Americanis portubus Hispanici dominij illata ab illis multis millionibus æstimanda: nec videtur initione fæderis ea parta securitas, qua res nostræ possint tranquillè procedere, multis illam in sentinam latrocinantium confluentibus suo etiam Regi rebellibus. Vnde post fædus dictum irruptio in Castellum de chagre, & Panamensis accidit deprædatio, de qua Sect. præced. vbi igorantia nequit nisi ad damnabilem excusationem obtendi, vnde & scriptum à Britaniæ Rege facinoris sacrilegi ducem puniri iussum, pro fæderis firmitate solicitum. Et quid inde, etiamsi pendere faciat in ligno, ad reparationem damnorum, quæ nec Anglia tota poterit multis puræ putæque pecuniæ ex pretiosioribus metallis, multis millionibus compensare?

Export TEI

579

*& Capitulo quidem 14. sic habetur:

Export TEI

Pro Panamensi incursione debita satisfactio, iuxta Cap. 14.

Ningun agrauio particular podra en caso alguno menoscabar, ô diminuir esta amistad, y Confederacion, ô engendrar odios ô disensiones entre las dichas Naciones; pero cada vno estarà obligado à responder de su hecho propio. Ni por causa de Represallias ô de otros qualesquiera semejantes odiosos procedimientos, pague el vno lo que el otro delinquio; sino es en caso de que se deniegue la justicia, ô se le dilatare mas de lo justo; porque en este el Rey, cuyo subdito padecio el detrimento y injuria, podra proceder segun el derecho y las leyes de las Gentes perpor todos modos, hasta que à la parte agrauiada se le satisfugasatisfaga. Tantùm ibi. Si ergo ita Regia auctoritate conuentis standum est, satisfactionem pro damnis in Panamensi irruptione factis videamus. Et vbi illa? Ergo quod scriptum est; si non est obseruandum, deleatur. Pro laude ReligiosissimęReligiosissimæ memoriæ Phi

Export TEI

Quia non data, reposcenda.

lippi Tertij Regis nostri scriptum sic ab Auctore pio iuxta ac erudito: Idem arcem Alaraschiam |

p. 411

arte & natura loci munitißimam ad columnas Her

Export TEI

P. Balinghem in Kalend. Mariano 31. Martij. Alaraschia Indiarum.

culis ex opposito Gadium tam Hispanis, quàm omnibus nauigantibus semper infestam, frustra olim à maioribus tentatam, anno 1610. in potestatem suam ab Imperio Mauritanico auulsam redegit. Non est Xamaica arte aut natura munitior, immò nec ita munita, vt multùm possit negotij Hispanis armis admotis seriò facessere: vnde magno cum Indiarum Occidentalium bono à prædonum insignium tyrannide auulsa posset in potestatem Secundi Caroli redigi, primi, vt speramus futuri æmuli triumphorum. Sin minus erit illa Alaraschia Indiarum iam diu, suo in hostili exercitio in officium verso, & illudens fæderi perdurabit.

Export TEI

580

*Capitulum 6. est vt sequitur: Todos los

Export TEI

Circa captiuorum libertatem Capitulum perperàm obseruatum.

Prisoneros sin quedar ninguno, de vna y otra parte, de qualquiera condicion y calidad que sean, que por razon de hostilidad hecha en la America por el tiempo pasado estan detenidos, sean puestos en libertad prontamente, sin que interuenga canje ô precio alguno por su rescate. Sic cùm ibi habeatur pro mancipijs in Panamensi deprædatione magno numero suam in Alaraschiam deportatis, post publicatum fædus pretium postularunt, centum inquam octo regales per singula capita. Vbi est ergo illud, De qualquiera condicion ô calidad que sean, prontamente, sin que interuenga canje ô precio alguno? Hic equidem interpretandum aliquid habuerunt, & iuxta Lutheranam aut Caluinianam Theologiam suum in fauorem arbitrium deriuarunt. Sic ergo processu temporis faciendum verosimiliter possumus coniectare, vnde & controuersias non defuturas armis dirimendas.

Export TEI

581

*In Octauo sic procedit satis prouida dis

Export TEI

Aliud pro commercijs vt obliget.

positio: Los Subditos y Moradores, Mercaderes, Gobernadores de Armadas, Patronos de naues, Marineros de los Reynos, Prouincias, y tierras de entrambos Reyes, respectiuamente se abstendran y guardaran de ir à comerciar y nauegar à los Puertos y lugares, donde aya Fortalezas, Castillos ô Sitios para mercancias, y à otros qualesquiera lugares, que en la India Occidental ocupa vna y otra parte. Circa quod inquiri potest an commercij prohibitio forum conscientiæ attingat, vel stare illud sine graui peccato possit. Vbi de conscientia Anglorum frustranea est quæstio, cùm sit illis hæreticalis, id est dæmoniaca conscientia. De nostris ergo illa, & videtur sanè obligatio esse sub mortalis peccati reatu, quia Regia est lex, & in materia graui, neque excusationi locus, ex eo quòd pœnalis sit, quandoquidem pœna nulla eam violantibus assignatur, iuxta dicta Tomo 1. Thesauri, Tit. 2. nu. 3. & Cap. 9.

Export TEI

582

*Nihilominùs obligatio non videtur adeò

Export TEI

Non esse sub mortali reatu.

grauis asserenda, cùm stet commercium huiusmodi in Hispania publicitus admitti, & ita in narratione inde dudum transmissa horrenditur binis, qui in Gaditanum pelagus die 14. Martij anno proximo 1671. per breuissimum spatium incubuit, dimidium millionem Anglicarum mercium dicitur perijsse. Et illæ quidem Mercatoribus venduntur, à quibus in Americam transuehendæ, aut alijs, à quibus empturi illi: vnde non videtur ex aliquali furtiuo commercio damnum inferri notabile, quod lege dicto modo obligante debeat prohiberi. Pro quo id facit, quod à Nobis dictum citato Titulo Thesauri nu. 98. circa voluntatem legislatoris dignoscendàm pro legum obligatione coniectanda: hic enim non videtur vrgere, cùm etiam ea sublata satis communi bono consultum videatur per generalem prohibitionem circa publicum commercium, pro quo Gubernatores graui conscientiæ obligatione premuntur, etiamsi obligatio non ita afficiat singulos. Quemadmodum tenentur ad nocturnas Vigilias pro vitandis maleficijs; cùm tamen noctu ambulantes per publicas vias non ideò grauiter delinquant, dum eorum intentio aliàs non sit lethali infecta malitia. Addi potest licet non imponatur pœna, aliunde transgressores ipsis obnoxios haberi, ex defectu scilicet registri, de quo suprà Tit. 5. Cap. 18. Per quod communi bono satis videtur esse consultum, & prætereà intrat quod de pœnali lege affirmant multi, non inquam sub reatu conscientiæ obligare & iuxta hoc intelligendum quod

Export TEI

Capituli 12, similis prohibitio.

habetur Capitulo 12. ibi: Mas sempresiempre sera prohibido que no se diuiertan (cùm scilicet ex accidenti aliquo ad vetitos portus appellitur) ni saquen de las Naos cargas, mercancias, ô fardos algunos, ni à vender se expongan, ni tan poco estos generos seran recebidos en las Naues por la otra parte, ni se hara cosa alguna, que se oponga à este Tratado. Non enim graue peccatum erit, si quidquam clanculum aut inferatur, aut extrahatur, cùm tantùm publica ad venditionem expositio videatur prohiberi, quæ numquàm accidet, cùm id non sint Magistratus portuum permissuri.

Export TEI

583

*Cap. 10. & 11. disponitur quid sit fa

Export TEI

Quid de fortuito casu ad portus accedentibus ex Cap. 10. 11. & 12.

ciendum quando ob casum fortuitum ad vetitos portus naues prędictorumprædictorum Regum accedere compelluntur, aut passi naufragium eos nancisci contingit. Debent siquidem humanè excipi, & ipsis iuxta necessitatis terminos subueniri. Notandum autem quod Cap. 12. citato sequenti verborum tenore disponitur: Quando los baxeles de qualquiera de los Confederados (como arriba se dice) fueren forzados por los peligros del mar, ô por otra vrgente razon à tomar puerto en los dominios del otro; si estas Naues fueren tres ô quatro, y pudieren dar iusta ocasion de sospecha, la causa de semejante llegada se declararà luego al Gobernador, ô principal Magistrado del Lugar, ni se detendran alli mas tiempo que el que por dicho Gobernador se les permitiere, y fuere commodo y Iusto para proueèrse de vituallas, y resarcir y reparar las Naues. Notandum inquāinquam, quia in primis nihil videtur speciale promitti, quod generaliter non sit in quocumque nauium fortuito appulsu faciendum; cum enim prohibitus accessus sit, debet enim Magistratui illius caussa fieri manifesta, & iuxta dispositionem ipsius tempus moræ temperari. Deinde cùm huiusmodi caussa pateat, vnde occasio iusta suspicionis esse potest? Videtur equidem rebus Hispaniæ consultum, vt semper timeri ab Anglicanis possit insidijs, & vsurpari illud: Timeo Danaos & dona ferentes, dum scilicet recta fides Regno in illo non regnat, sed hæretica perfidia clauum conscientiarum regit: quod quidem ab Hispaniæ nauibus non ita timendum, etiamsi tres aut quatuor sint, earum enim vectores Catholica deducit fides, cui cognita fidelitas, & ita securè vbicumque post stabilitum fædus excipiendæ.

Export TEI

584

*Humana quidem promittitur & impe

Export TEI

Quid cũcum humana tractatione stare pro cautela possit.

ratur admissio, sed quia vbi nauium ex numero iusta potest esse suspicio, id quod vidimus impe|

p. 412

ratum: Ergo quando ex minori numero etiam attentis circumstantijs locus esse suspicioni potest, specialis etiam potest adhiberi cautela, & quantùm prudentia dictauerit securitati prouideri. Quæ illatio est certissima ob eamdem rationem: & cùm in vtriusque partis cedat commodum, sine inconuenienti aliquo venit admittenda. Vnde potest defendi quod in Portu Valdiuiæ factum, in quo ex Anglicana naui apprehensi quatuor (alius enim eorum Director sponte venit) & in Limanam Curiam aduecti, ex quibus tres hæretici publicæ custodiæ traditi, Catholicus alius, & aduentus sui legitimam caussam allegans, solo incolatu Anglus maiori libertate donatus: donec Regij Consilij decreto quid sit circa illos agendum statuatur. Et nauis quidem prædicta eo videtur iure vsa, de quo Capit. 15. ibi: Pero tenga se entendido siempre, que de ninguna manera se debe interrumpir la libertad de nauegar: con tal que nada se cometa ô peque contra el legitimo sentido de estos Capitulos. Cui minimè derogatum, sed cum iusta est cautione processum, eo enim ipso tempore, quo nauis Anglica circa Valdiuiæ portum, in mari scilicet Antarctico seu pacifico, traiecto Magellanico freto, seu del Mayre, visa est, Anglicana in Panamensem tractum feruebat irruptio, vnde suspicari non in meritò potuit, de inuasione in portubus maris eiusdem, Peruuio proximis, aureo ipsis vellere, pariter cogitatum.

Export TEI

585

*De libera autem nauigatione, & pote

Export TEI

Fædus vt queat cum Pontificia concessione constare.

state circa occupandas Indorum terras à Rege Catholico hæreticis facienda dictum à Nobis Tomo 1. Thesauri Tit. 1. num. 24. & seqq. Id quod euenisse dolemus præsagientibus, satis vrgenti demonstratione adhibita, vt non possit hæreticis ius ad occupandas terras conferri, quæ ab indigenis habitantur, ne lupis oues Christi Catholico commissas Regi à Deo sui in terris interuentu Vicarij inito fædere tradi mactandas & perdendas qui commisit doleat, & manum subtrahat adiutricem, triumphare permittens filios perditionis. Et quod ad Insulam Xamaicam attinet ex præfato capite non videtur caussa doloris extare, quandoquidem illa, sicut & nonnullæ aliæ illius tractus, natiuis sunt incolis aut penitus, aut ferè destitutæ. Quamuis ex eo quòd felici Conuersionis Indorum cursui possit possessio talis obstare iuxta dicta, respectus talis non posthabendus Regibus Catholicis videatur.

Export TEI

586

*Et quidem Alexander VI. in Bulla ter

Export TEI

Et licentia nauigationis concedi.

tia pro donatione Indica nauigationes cunctis in partes Regibus dictis assignatas, Excommunicatione adiuncta, prohibens, sic tamen addit: Absque expressa vel speciali vestra, ac heredum, &

Export TEI

Bulla AleandriAlexandri VI.

successorum prædictorum licentia. Vnde videri potest licentiam dictam hæreticis posse concedi, si Reges Catholici commodum id fuerint arbitrati, vnde & pacisci, sicut nuper factum. Quod quidem concedi potest, si commodum tale purè temporale non sit, sed in quo Catholicæ etiam religionis negotium agatur, & tantæ considerationis, vt incommodo ex concessione aliàs obuenturo præponderare sit penitus exploratum. Et vbi de rebus Indicis agitur, temporale tantum commodum non esse attendendum cum verosimili in negotio religionis detrimento, ex eo habetur manifestum, quòd Indiæ à Pontifice titulo sunt fidei introducendæ in illas & propagandæ, concessæ, vnde ille nequit vllatenus posthaberi, & vt dici solet, post terga dimitti, pro quo, cùm casus incidit, non politica tantùm, sed Christiana, eâque seria & experrecta, opus est consideratione. Et numquàm quidem eueniet vt terræ ab Hispanis habitatæ, & in quibus Indorum copia, hæreticis habitandæ concedantur. Pro alijs autem, quæ sunt sanè adhuc multæ, nec lucem Euangelicæ prædicationis adeptæ, minor esse poterit difficultas.

Export TEI

587

*Et dubitari profectò potest an Indis vti

Export TEI

Indis an sua deterior barbaries hæretica instructione. Et quid pro parte negante.

lius sit sua in barbarie persistere, quàm hæreticis conuiuere, etiamsi eorum sint erroribus imbuendi. Et videtur quidem hoc posterius asserendum; nam errores in ipsis sine malitia hæresis formalis existent, barbariem ex conuictu exuent, Idololatriamque dediscent, ac paruulorum multi (si contingat circa hoc non errare illos) suscepto Baptismo æternam poterunt salutem obtinere. Quod quidem non tollit quominùs illi lupi sint, cùm sint caussæ perditionis, non ostendentes vias vitæ, per quas ipsi malitia impellente non ambulant, vnde & miserorum istorum perditio illis dubio procul imputanda, sicut & Catholicis, qui non Catholicè viuentes suis prauis exemplis eos gehennæ filios faciunt, quos Dei filios facere debuissent. Quod cùm verosimile appareat, in concessione terrarum, quas Hispani habitare nequeunt, præ illarum multitudine, stare poterit concedentis conscientiam minimè degrauari.

Export TEI

588

*Potest tamen, & satis quidem verosimi

Export TEI

Pro affirmante valida fundamenta.

liter etiam dici, Conditionem Indorum non futuram ex hæreticorum consortio meliorem, quia cùm in ipsis non sit verus Dei zelus, eorum est futilis & friuola prædicatio, vnde ex illa in melius Indi non proficient, sed fient profectò prauis exemplis peiores, socios in ebrietate habituri promptissimos, & carnalis fautores corruptelæ, & securissimos promotores. Hi sunt in epulis suis

Export TEI

Iudæ v. 12. & 13.

maculæ, conuiuantes sine timore, semetipsos pascentes, nubes sine aqua, quæ à ventis circumferuntur, arbores autumnales, infructuosæ, bis mortuæ, eradicatæ, fluctus feri maris, despumantes suas confusiones, sidera errantia, quibus procella tenebrarum seruata est in æternùm. Iudæ 12. & 13. Vbi hæreti

Export TEI

Hæreticorum luculenta descriptio.

corum luculenta descriptio, circa quam videndus P. Cornelius: nec vacat circa singula eorum digna præconia diuagari. Et vt alia omittam, expendendum illud: Despumantes suas confusiones. Circa quod sic citatus scriptor: Iam per confusiones, siue, vt Vatablus, dedecora, intellige Primò verba pudenda, hæretica, blasphema, superba, contumelio

Export TEI

P. Cornel.

sa, impudica. Secundò pudenda opera, putà sacrilegia, expilationes templorum, seditiones, bella cædes, rapinas &c. Ex his ergo veri exurgent pro ouibus Christi pastores? Apage. Benè hoc sanctissimus insinuauit Apostolus dum dixit: Semetipsos pascentes. Circa quod sic scriptor idem: Pastoris est pascere oues, non se ipsos: At hi pseudopastores pascunt se; non oues; immò oues deglutiunt, vt ijs, earumque bonis se pascant. Hæc ille, satis execrabilibus experimentis comprobata.

Export TEI

589

*Et tali ex magisterio id prodijt, quod

Export TEI

Nupera eorum atrocitate comprobata.

hoc ipso, quo hæc scribo, die fideli est ad me narratione delatum, ex Indica inquam Carthagine, ex quacùm nauis Marchionis de Villalta soluis|

p. 413

set, portum Trinitatis aditura, sine vllis pro hostili auertenda inuasione præsidijs, vtpotè minimè necessarijs iudicatis, pacis in ciuitate dicta fœdere nuperrimè, Anglis eò Regijs cum litteris accurrentibus, confirmato: ab Anglica est naui bellicis tormentis, & militibus instructa, simulatis amicitiæ Officijs, intercepta, spoliata, attracta, more pyratico. Hæc Puritana pax, hæc illius Theologia scholæ, vnde formantur Anglicanæ Ecclesiæ pastores, qui inter alias præfatam poterunt despumare confusionem, hoc est, infandum dedecus superba irrisione iactare, fluctus feri maris, eius scilicet, quod licet tranquillum aliàs, suis illi fraudibus, insidijs, atrocitatibus ferum & horribile reddiderunt. Ergo quæ à Nobis num. 578. & 579. dicta sunt, alta sint mente reposta, ni velimus Pacificum hoc nostrum mare, ferum etiam fluctibus istis præualentibus indies reddi, & actũactum sic de nobilissimis & locupletissimis partibus Indiarum. Addo & facinus aliud ficta sub pace perpetratum, & post hæc scripta fideli ad nos relatione delatum, nauim inquam aliam ad Hispana tendentem littora, & quæ vix èex portu soluerat, à præfatis inuasam, quæ tamen in portum se recepit, capienda & diripienda, nisi nox opportuna fauisset. Vectores ergo certum rati luce adueniente periculum, anchorali fune præciso, vela dedere ventis, & ita incolumes à feri maris fluctibus euaserunt. Non est ergo istorum Christiana

Export TEI

Qualis eorum pax.

pax, quæ turbationem & formidinem excludat, qualis illa, de qua Christus: Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis: non quomodo mundus dat,

Export TEI

Ioan. 14. v. 27.

ego do vobis. Non turbetur cor vestrum, neque formidet. Ioan. 14. v. 27. Sed hæretica profectò, & Puritana, qua peior nulla, turbationem & formidinem, cùm firmiùs videtur stabilita relinquens. Non quomodo mundus dat. Circa quod Cardinalis Toletus ita scribit: Mundus enim nudis verbis, &

Export TEI

Cardinalis Toletus.

aliquando fictis, & quam ipse non habet, nec quæ sua est, dat &c. Sic mundus assolet, in quo hæretici gradum obtinent sublimiorem, de quibus præsertim illud affirmari potest, Quam ipsi non habent. Pacem quidem dant simulatam & fictam, veram enim dare nequeunt, quia nemo dat quod non habet, cùm constet inter hæreticos mera turbamenta consistere, & neque in domo vna quidquam reperiri conforme, dum alia vir, alia mulier, alia famuli sectarum figmenta sequuntur, de quo apud Scriptores multa, cùm nobis hæc pauca sufficiant.

SECTIO XLVII.