Avendaño: Thesaurus Indicus

 Legal Information & Privacy

Export TEI
SECTIO XI.

SECTIO XI.

Export TEI

De obligatione Indicorum Parochorum circa residentiam.

Export TEI
Export TEI
76
*DE hoc Quitensis Præsul Lib. 1. Tract.
Export TEI
2. vbi nonnulla habet Parochis communia, statuens inprimis residentiam in Parochis esse ex præcepto diuino, & intra Parochiam futuram, per se ipsos, & non penitus per alios administrationi debere incumbere, de quibus & Nos Tomo 2. Thesauri Tit. 14. Cap. 2. Illud magis speciale, quod habet Sessione 1. ex
Export TEI
Concilio Limensi, Parochos sine licentia Parochiam non posse deserere, quòd si deserant, pro singulis absentiæ diebus quatuor argenti pondera, seu Octiregales soluturos esse. Si cum licentia, stipendium non leuaturos, sed Ecclesiæ & pauperibus applicandum. In quo etiam conscientiæ Religiosorum onerantur. Item vt in Festis solemnioribus ad ciuitatem se non conferant ea celebraturi, sub pœna viginti Octiregalium soluendorum ab ipsis, & etiam à Vicarijs generalibus Episcoporum, qui eos aduocauerint. Iuxta
Export TEI
Illationes ex ipso.
quod decretum nequeunt indulgentia vti bimestris absentiæ, quam Concilium Tridentinum impendit. Absentiam autem vnius dici non esse sufficientem asserit, vt præfata mulcta subeatur, ex Barbosa, & alijs. Ex quibus infert. Primò non posse Episcopum à sua Parochia Parochum extrahere, vt secretarium, Visitatorem, aut Fiscalem constituat. Secundò, non posse caussa studiorum abesse. Tertiò, neque ob furentem Principem aut populum contra ipsum, pestem, capitales hostes, si alius non adsit suppleturus. Quartò, neque vt Theologiam doceant, quo euentu nequeunt facere fructus suos. Recenset deinde caussas absentiæ legitimas, sed substituto relicto, quamuis si per aliquot tantùm horas sit illa futura, neque Paræciani sint periculosè ægrotantes, in eo non sit lethale peccatum: secus si per diei spatium, præsertim in Paræcijs populos multos amplexis, nisi fortè in vrbe Paræcia sit, in qua alij suppetant sacerdotes. Hæc Seßione 1.
Export TEI
Export TEI
77
*Circa quæ id quod ex Limensi Concilio
Export TEI
Quid circa illa.
adducitur, & vti obligatorium proponitur in locis Prouinciæ, in qua celebratum, nomine comprehensis, vnde & Prouinciale dictum, parui est profectò momenti, illud enim non est à Sede Apostolica confirmatum, nec Regio præsentatum Consilio, & ita eius decreta vti leges Conciliares non allegantur; licet ad rectum gubernationis modum possint deseruire. Vnde & iudices Ecclesiastici possunt præfatas mulctas imponere, cùm excessus huiusmodi contigerit inueniri. Quod ad Officia dicta spectat, regulariter loquendo, ita quidem est: Vnde & citato Capite 2.
Export TEI
à Nobis probatum non posse Parochum ab Episcopo Vicarium Generalem constitui; nisi eius electio ob singularem hominis præstantiam, tanti censeretur esse momenti, vt maius in ea bonum diœcesanæ Ecclesiæ, Paræciali præferendum Episcopus deprehenderet, vtpotè communius, prudenti id, non ex humano affectu prodeunte dictamine, suggerente. Quod quidem & in visitato|
p. 231
ribus locum habere potest, vnde & vidimus doctos, & zelo sancto plenos Antistites sic egisse.
Export TEI
Quòd si in Secretario & Fiscali idem accideret, id pariter asserendum: sed incredibile apparet defuturos alios muneribus istis idoneos. Si Parochia in ipsa Episcopali ciuitate sit, non video magnum inconueniens, si Parochus Secretarij Officio fungatur; non enim tantæ occupationis est illud, vt assistentiam & curam præcipuam impediat, adhibito pro absentiæ spatijs adiutore, vt aliquando vidimus: Aliquid enim leuaminis indulgendum Episcopo, à quo etiam communis Ecclesiæ vtilitas deriuatur. Curandum tamen vt Paræciani intelligant facilem sibi ad suum Parochum, vtique & Pastorem, futurum accessum, quoties acciderit indigere: quòd si non ita contingat, nulla, me iudice, esse poterit Parochi conscientiæ securitas. Noui quemdam & Indorum Parochum, & pariter Secretarium, qui extremo in morbo, & illo momenti maioris articulo, apertis oculis, attonito similem, vix ad ea, quæ pro illo necessaria sunt, attendere valuisse. Sic enim vsu venire solet, vt cogitationes, dum viuitur, ad multa dissipatæ, non sinant miserum cor ad vnum illud tantoperè necessarium, & numquàm auferendum, attendere, dum malè torquetur, vt dicere sicinter angustias deprehensus cum B. Iob possit: Cogitationes meæ dißipatæ sunt, torquentes cor meum. Iob. 17. v. 11. Torquentes inquam, quia dissipa
Export TEI
Iob. 17. v. 11.
tæ, quo ad vnum colligi & Officium, & salutis æternæ studium debuissent.
Export TEI
Export TEI
78
*Quod de Theologiæ Prælectore dicitur,
Export TEI
Lectio Theologiæ vt liceat.
ita quidem admittendum vt non liceat, quando occupatio illa adeò operosa futura est, vt sufficiens pro Paræcialibus muneribus tempus non relinquat. Si autem cum illis componi queat, non est cur debeat id negari. Et quidem Illustrissimus Barbosa de Officio Curati Cap. 8. nu. 28. vbi se refert ad dicta Allegat. 53. de potest. Episcopi num. 76. ex quo id deprompsit præfatus scriptor, sicut & alia, quæ apud eumdem habentur nu. 23. & seqq. Decisionem seu declarationem S. Congregationis adducit, iuxta Gonzalez fidem Glossa 6. n. 254. idem tenentis, sicut & tenent Riccius, Armendariz, & Sanctarellus. Id tamen non obstat, quia de legente procedit Parochiam habente extra Ciuitatem, aut certè ex caussa dicta se ab ordinaria cura subtrahente, ea solùm assistentia contentus, quam solemnioribus, aut alijs quibus Festis impendit. Sic videmus in hac Limensi Ciuitate Parochum iam veterem Philosophiæ Professorem, & alium Indicæ Grammaticæ, quæ Cathedra per oppositionem confertur in Regia vniuersitate.
Export TEI

Circa fructus; quando Parochus non administrat per se ipsum.

Export TEI
Export TEI
79
*SEssione 2. probat cum bonis Auctoribus
Export TEI
non seruientes per se ipsos non posse, etsi materialiter assistant, facere fructus suos. Seßione 3. inquirit an sufficiat Parochum quartam partem laboris assumere. Vicario reliquis demandatis? & negatiuè resoluit cum Ioanne Sancio Disp. 47. num. 4. vers. Nec Parochis, asserente saltem æquiualentem debere esse laborem. addens non teneri ad Confessiones, quæ occurrunt in remotis opiliorum & bubulcorum casulis, cùm per periculosas eundum vias, aut ardua itinera conficienda, & nocte iam multa surgendum: ad hoc enim Vicarijs stipendia soluuntur, vt ait Posseuinus de Officio Curati Cap. 1. num. 10. Sed si nominatim Parochus aduocetur, ire tenebitur, pro quo ius habet Paræcianus.
Export TEI
Export TEI
80
*Et ita quidem ille ex Dom. Barbosa citato
Export TEI
Cap. 8. qui Posseuinum, Ioannem Sancium, atque alios adducit num. 41. vbi ita scribit: Nec etiam Parochus Officio suo satisfacit quoad Deum, si residet, sed totam curam relinquit Capellano, quem tamen potest habere in coadiutorem ad maiorem quietem: licet illi omnia ardua relinquat, veluti ire de nocte ad multas Confeßiones, & similia: dummodo tamen eo non vtatur vt homine, qui portet pondus diei & æstus, sed vt socio laboris. Ita Caietanus 2. 2. q. 185. arti. 5. Sotus de Iust. lib. 10. q. 3. arti. 5. Fr. Emmanuel in summa Tomo 2. Cap. 35. n. 2. Posseuinus de Officio Curati Cap. 1. nu. 10. vbi addit se non excusare saltem à graui veniali Parochum, si dum nominatim vocatur & expectatur, nolit ire, cùm debeat populi sui amori cum comitate & beneuolentia respondere. Hæc ille, iuxta quæ non obscurè videtur inferendum non teneri Parochum ita in administrationem incumbere, vt Vicarij sui laborem exæquet, quandoquidem ardua possunt ei cuncta relinqui: ea enim quæ ardua non sunt, non possunt illa, quæ sunt ardua vllatenus exæquare, vt in exemplis adductis videre licet. Non ergo res hæc Arithmetica est obseruatione pensanda, sed prudenti calculo disponenda.
Export TEI
Export TEI
81
*Quando autem Parochus nominatim ad
Export TEI
uocatur, si eo modo fiat, quem Ioannes Sancius assignat, quòd scilicet nominatim & instanter ipsemet Parochus desideraretur, non videtur à reatu mortalis criminis excusandus. Si vocatur semel, nec vadat, tolerari potest vt veniale tantùm, licet graue, dicatur esse peccatum: Si verò instanter, non video quomodo esse locus excusationi possit: nam Paræcianus iure suo vtitur in re graui, & momenti maximi, à qua potest pendere saluatio. Quemadmodùm si coniux debitum petat, & consors renuat reddere, si semel petente id fiat, stare id sine graui peccato poterit: at si instet, sine mortali esse excusatio nequit regulariter loquendo: pro quo P. Thomas Sancius Lib. 9. de Matrimonio Disput. 2. nu. 9. & seqq. & quidem Nicolaus Garcia de Beneficijs Tomo 1. part. 2. cap. 2. nu. 53. & Ledesma de statu Religioso cap. 3. fol. 28. col. 2. censent eum, qui corporaliter residet, facere fructus suos, quod non est improbabile, eo quòd videatur pœna eorum priuatio, & ideò vltra verborum tenorem non extendenda.
Export TEI
Export TEI
82
*Hoc ergo si etiam Parochus moderatè la
Export TEI
borans in suum patrocinium aduocet, poterit esse in conscientia securus. Pro quo & addi potest, quòd dum Parochus Vicarium assumit, non suo tantùm deseruit commodo, sed Paræcianorum etiam caussam promouet: Sic enim eorum potest necessitatibus opportunius succurrere, & ita dum suæ saluti consulit, communem tuetur. Si enim præ labore succumbat oneri, & morbum incurrat, non poterit ministerium implere suum, & Pastoris solatio manebunt Paræcianæ oues destitutæ.
Export TEI

p. 232
Circa compositionem pro fructibus.

Export TEI
Export TEI
83
*SVb ea suppositione quòd Parochus per
Export TEI
alium seruiens, etiamsi assistat, non possit fructus recipere, quærit Seßione 4. an beneficio compositionis vti possint, quod Bulla Cruciatæ concedit? & negatiuè respondet, quia Concilium Tridentinum Seßione 23. Cap. 1. de Reformatione ita videtur statuere; Prohibita quacumque conuentione, & compositione &c. Ex quo id inferunt Na
Export TEI
Quid pro aliter receptis.
uarrus, Henriquez, Emmanuel, & Villalobos. Poterunt tamen illâ vti ob diuini Officij omissam recitationem, medietate applicationis seruata, quam Commissarius virtute Pontificiæ concessionis iniungit. Sicut etiam pro fructibus acceptis ab excommunicato & suspenso. Quòd si is, qui eos leuauit, pauper sit, omnis obligatio cessabit iuxta Nauarrum Cap. 25. num. 122. citantem Baldum & Ancharranum. Nullo autem modo erit locus compositioni, si in eius confidentia fructus fuerint vsurpati.
Export TEI
Export TEI
84
*In quibus Resolutio circa primum est
Export TEI
communis, pro qua & P. Mendus in Bullam Cruciatæ Disput. 34. n. 34. Trullenck in eamdem Lib. 3. Casu 2. n. 6. quod & in vsu est sancti huius Tribunalis. Sed fundamentum, quod adducitur, non videtur adeò firmum; ex Concilio, vt vidimus, Tridentino: nam volente Commissario posset Pontificia facultas ad dictos fructus extendi. Concilium enim non excludit facultates à Sede Apostolica concedendas, qualis est Cruciatæ. Et licet in summario sola compositio circa fructus malè acceptos ob recitationem diuini Officij prætermissam memoretur; illam tamen Doctores ad aliter etiam receptos extendunt, vt constat ex dictis: & Commissarius amplitudinem facultatis agnoscens, Confessarijs multa relinquit, cùm nequeant omnia in speciali designari. En los casos y
Export TEI
Concessionis amplitudo.
cosas, que aqui particularmente nouanno van expresados, atento que la facultad y Concesion à Nos dada y concedida por su Santidad es general, y comprehende otras mas cosas, en que se pueda hacer la dicha composicion, lo remitimos al aluedrio de los Confesores &c. Si ergo generalis, ad id profectò se poterit extendere, quod ad casum præsentem spectat, in quo non maius apparet inconueniens, quàm in nonnullis alijs, & sola, vt vidimus, Concilij Tridentini auctoritas videbatur obstare, circa quam dictum.
Export TEI
Export TEI
85
*Suspensos autem & excommuni catos posse
Export TEI
facere fructus suos, sententia est quamplurium & grauissimorum scriptorum, si tamen ea præstent, ad quæ ex Officij obligatione tenentur, vnde & tuta conscientia eos posse retinere, ex quibus numerosum agmẽagmen exhibet P. Leander à SS. Sacram. Parte 4. Tract. 2. Disput. 9. Quæst. 28. vbi de excommunicatione, & Tract. 4. Disput. 3. Quæst. 28. vbi de suspensione: quam ille ait esse satis probabilem. Et iuxta illam non est compositione opus: nec futurum credo, qui ad deponendum scrupulum eam sit praxi quidem laudabili complexurus. Videtur autem hoc addi debuisse, cùm doctrina proponitur omnibus profutura; cùm tamen non omnes circa prædicta sint sufficienter instructi, & debeat illis quid probabiliter possint, ne erronea ex conscientia grauiter impingant, à tantæ auctoritatis Magistris liberaliter indicari.
Export TEI
Export TEI
86
*Quod & præstari oportuit circa confiden
Export TEI
tiam, quæ compositioni dicta est obstare, cùm tamen iuxta communem exponentium sensum non omnis confidentia compositioni apponat obstaculum. Est enim confidentia negatiua & positiua. Illa datur, cùm quis peccat vsurpatione alieni sciens remedium per compositionem se habiturum, & eius fiducia concepta: Sed ita vt etiamsi dictum remedium non extaret, ab vsurpatione non sibi temperaret. Hæc autem quando remedij notitia ad vsurpationem mouet; vnde eo non extante ab alieni penitus contrectatione desisteret. Et hanc, non illam explodit Pontifex, quia valde iniuriosa est pijssimæ Concessioni, dum ex theriaca venenum in magnum fidelium animarum conficit nocumentum. Pro quo Trullench supra Casu 19. & Lib. 1. §. 1. Dub. 9. num. 3. vbi Fr. Emmanuelem, P. Henriquez, & Ludouicum Lopez adducit. P. Mendus Disput. 35. n. 49. & 59. Medulla Theologiæ, de Bulla Compositionis Dub. 1. Arti. 2. Quæs. 3. & alij, apud quos diuersitas dicta his terminis occurrit exposita, Peccare cum fiducia, & Peccare in fiducia, aut ex fiducia. In priori se habet concomitanter, in posteriori antecedenter & caussatiuè: quo pacto exponi ab Scriptoribus solent diuersi peccandi modi, cùm
Export TEI
ante peccantium oculos diuina misericordia proponitur: quidam enim cum illiusspe peccant, sed non quia Deus misericors est; secus alij nequissimi misericordiæ proditores, volentes esse mali, quia Deus bonus est. Licet in eo discrimen notandum occurrat, quòd is qui cùm spe veniæ peccat, si illam in Deo non certò recognosceret, non peccaret, regulariter loquendo; nihilominùs, non dicitur ex confidentia in illa peccare, quia non est motiuum influens cum alijs allicientibus ad peccandum, vt in scelestissimis accidit, pro quibus illud Eccli. 5. v. 6. & ne dicas: Miseratio Do
Export TEI
Eccli. 5. v 6.
mini magna est: multitudinis peccatorum meorum miserebitur, vbi Palacius sic argutè & significanter locutus: Qui hoc sentiunt, Dei misericordiam faciunt lenam, & dæmonis lupanar.
Export TEI

De Parochis semel tantùm in anno remotiores populos adeuntibus, & de eorum Commendatarijs.

Export TEI
Export TEI
87
*CAsus proponitur Sessione 5. specialibus
Export TEI
compellatis populis, qui ad Parochum aliquem cùm spectent, semel in anno tantùm ab eôdem inuisuntur, qui recens natos baptizat, audit confiteri volentes, matrimonio iungit, & si aliquis fortè sepeliendus occurrat, tradit sepulturæ: eorum omnium, qui per annum mortui sunt & sepulti, rationem exigens, & Parochialia iura recolligens, ac si exequijs adstitisset, sicut & oblationes, quæ in solemnioribus Festis ad Missam conferri solent: quibuscum benè nummatus ad domum reuertitur, eorum curam vsque ad finem sequentis anni penitus abiecturus. Quid de tali
Export TEI
bus? Quid etiam de Commendatarijs ipsorum, quibus Commenda eo est titulo attributa, vt circa præfata aduigilent, cùm tamen solùm de recipiendis tributis agitent, siue Christiani sint Indi professione & moribus, siue semipagani. Ad quæ |
p. 233
quidem respondet Parochis non debere defectus huiusmodi imputari, quando ab Episcopis ita positi in loco sunt, vt sola obligatio dicta vnius per annum visitationis fuerit ipsis iniuncta, quia aliter consuli miseris illis non potest. Negat tamen stipendium illis soluendum, quod frequenti assistentiæ responderet. Et idem de Commendatarijs affirmat, quibus est per rescripta Regia cura similis intimata: pro quo Dom. Solorzanum adducit Tomo 2. Lib. 2. Cap. 24. n. 1.
Export TEI
Export TEI
88
*Circa quæ difficile profectò apparet ab
Export TEI
Episcopis ita posse curam Paræcialem impendi, vt semel tantùm in anno debeant Parochi remotos populos visitare: præsertim cùm accessus ad ipsos tot pariat lucra, & ita vtilis comperiatur, vti ab Auctore vidimus contestatum. Cùm enim vice illa pergit Vicarium equidem in Parochia relinquet idoneum, aliàs per decem dies vt dicitur, quibus assistet, præter eos, qui in itinere transigendi, abesse non poterit. Sicut ergo tunc idoneus suppetit, ita & aliquoties non deficient, vnde pariter & Indorum spirituali commodo, & temporali proprio consulet, cum conscientiæ exoneratione. Item, si ipse pergere nolit, aut nequeat, Vicarium mittat, quem lucri non poterit mouere cupiditas. Videtur sanè casus ex non
Export TEI
moraliter possibilibus: in quo tamen resolutio dicta satis est manifesta. Cui & id, quod circa Compositionem virtute Bullæ Cruciatæ est dictum, meritò venit applicandum, vt scilicet circa emolumenta dicta quoad enormen excessum locum habere non possit, quandoquidem certæ sunt personæ, quibus fieri debeat restitutio.
Export TEI
Export TEI
89
*Quoad Commendatarios autem admisso
Export TEI
Quid de Commendatarijs.
casu vt proponitur, minus est difficultatis: illis enim Commenda cum onere præfato confertur, de qua dictum à Nobis in Thesauro Tomo 1. Tit. 7. n. 6. 12. & seqq. Si enim cura Parochorum maior erga Indos ipsis commendatos haberi non potest, quàm vt semel in anno modo dicto videantur, solicitudo vt maior sit frustranea prorsus reputanda. Sed quidem cùm res ita disponi queant vt diximus, non videntur obligationi suæ satisfacere erga ipsam dormitantes, & proptereà ad restitutionem sunt dubio procul obligati: Sed non omnium tributorum, aliqualem tamen. In Commendatarijs enim alij sunt expendendi respectus, quoniam obligationes aliæ, de quibus Titulo citato. Et præterea Regis voluntas remunerandi ipsos propter peculiaria merita: quæ remuneratio non ita esse onerosa debet, vt in merum contractum euadat, Do vt facias, sic enim & cum non benemeritis agi potest. Neque Commenda Officium est, sed beneficium Principis cum onere aliquo, vt esse feudum solet, vnde aliter obligatio dicta explicanda est, ac ea, quæ in Parochis & Prætoribus reperitur, quibus stipendium pro labore adhibito in Officij administratione confertur. Est ergo restitutio, si qua aliquando per miraculum contingat, viri prudentis facienda iudicio, & ita vt ad Indos, qui tributa soluerunt, vtilitas ista perueniat eo modo, quem diximus citato Titulo Cap. 5.
Export TEI

Episcopi quomodo obligare Parochos Indorum queant ad residendum suis in Doctrinis.

Export TEI
Export TEI
90
*DE hoc Sessione 6. vbi tamquàm cer
Export TEI
tissimum statuit posse Episcopum Indorum Parochos ad residendum pœnarum inflictione compellere. Et ex Illustriss. Barbosa in Declarationibus ad Concilium Tridentinum Seßione 23. Cap. 1. pag. 214. (corrige 217.) Col. 1. n. 15. specialiter proponit posse sub pœna pecuniaria arbitraria, quæ tamen dimidiam decimam non excedat, ne vltra biduum absint: non tamen sub pœna excommunicationis: & residere nolentem Beneficio priuandum, iuris ordine seruato. Deinde ex Concilio Limensi 2. & 3. pœnas proponit Parochis infligendas deserentibus suas Ecclesias, sicut & Episcopis eos admittentibus, non reddita ab illis omnium eorum ratione, quæ ad ipsorum administrationem spectabant, & litris traditis successori; sicut & Vicarijs Episcoporum, aut inferioribus alijs. Concludens nullum Beneficio priuandum, etiamsi eius delicta enormem habeant excessum, sine caussæ cognitione, & formatione processus, pro quo extat Regium rescriptum die 17. Maij 1619.
Export TEI
Export TEI
91
*In quibus quod à Dom. Barbosa dictum
Export TEI
Explicatio amplior.
confirmat ipse Parte 1. de Officio & potestate Parochi Cap. 8. n. 57. vbi ex Nicolao Garcia, & Armendariz affirmat Constitutionem Episcopi ne Parochi per biduum absint esse validam; vbi tamen de pœna nihil; de quo tamen nequit dubitari, cùm adeò sit moderata, dimidia scilicet decima, seu dimidium scutum, decem Iulios aut Regales continens; sicut de ea, quæ à Concilio Limensi imposita, de qua nu. 76. Ea autem quæ ad priuationem spectant luculenter exhibet Auctor idem eodem Cap. n. 71. & seqq.
Export TEI
Export TEI
92
*In Concilij Limensis verbis erit fortè qui
Export TEI
hæreat, dum illud circa Censuras diuerso modo loquendi vtitur. De recedente sine licentia sic dicitur: Qui hanc fregerit Constitutionem, maneat ipso iure suspensus à Beneficio per annum. Et de Episcopo statim: & Episcopus, qui aliter deserentem suam Ecclesiam receperit, nec ad suum Diœcesanum remiserit, maneat interdictus per mensem ab ingressu in Ecclesiam. Et tandem de Vicario aut inferiore alio: Sit ipso facto suspensus ab Officio per quatuor menses, & incurrat pœnam centum Octoregalium. De priori ergo dicitur, Maneat ipso iure suspensus. De Episcopo, Maneat ipso iure interdictus. deDe Vicario, Sic ipso facto suspensus. Sed quidem quoad incursionis effectum nullum discrimen est, in omnibus enim est latæ sententiæ pœna: nam verba Ipso iure, & ipso facto, latam & non tantùm ferendam indicant, vt communiter scriptores obseruant, pro quo videri potest Leander à SS. Sacram. Tomo 4. Tract. 1. Disput. 1. Quæst. 13. Pecuniaria autem pœna, cum neque Censura, nec pars Censuræ sit, eatenus lata, & non tantum ferenda dici potest, quatenus sola sententia declaratoria opus est, ad illius executionem, antequam in conscientia non debetur.
Loading...