Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT VII.

CAPVT VII.

Quid Indicæ Audientiæ sine Conscientiæ labe possint circa spolia Episcoporum?

38

*VT se intromittere in spoliorum

Spolia Episcoporum vt colligāturcolligantur in Hispania & Indijs.

huiusmodi collatione possint, & lites, quæ ex eo oriri possunt, dirimere solutionemq́ue famulorum, & creditorum exequi, quod in Hispaniâ Regio Senatui praxi iam veteri competit, Regiis rescriptis stabilitum inuenitur, de quibus Dom. Solorzanus Lib. 3. Cap. 11. num. 37. & seqq. & Lib. 4. Cap. 3. num. 34. & in Politicâ Lib. 4. Cap. 11. & Lib 5. Cap. 3. §. Lo Noueno. Est autem id difficile si solum Regiam auctoritatem, etiam de plenitudine potestatis inspiciamus. Quia, vt benè arguit P. Azor Parte 2. Lib. 8. Cap. 4. Quæsito 2. Spolia sunt bona Ecclesiastica, circa quæ nequit Regum, & Principum auctoritate disponi. Quo iure in Pontifice stante, ea suæ cameræ generaliter applicauit, licèt non in omnibus Regnis, & Prouinciis eadem circa hoc consuetudo seruetur. Pro quo videndus idem Quæst. 1. In Indiis certè Pontificia collectio non viget; ob rationabiles enim causas, id est hucusque detrectatum: non quidem ad Regii Patrimonii incrementum pertinentibus, cùm ex illis nihil sibi nostri Reges assumant, sed piissimâ attentione distribuant; verùm consideratis aliis, de quibus non est cur specialiùs disseramus. Quamuis, ne hoc ad profundum aliquod

Cur in his Cameræ Apostolicæ non inferantur.

Sacramentum referre videamur, dici potest ideò spolia Indica Apostolicæ Cameræ non inferri, quia ipsa Sedes Apostolica decimas Catholicis Regibus largita est, quarum portiones videntur esse spolia: neque decens erat, vt ei, quæ plenam adeò largitionem fecerat, reliquiæ istiusmodi cum rigore exigenti redderentur.

39

*Vt ergo justificari praxis prædicta possit,

Praxis vt queat justificari.

& laicæ potestatis ad rem penitus sacram extensio: multa Auctores, Hispani præsertim, allegant, professione juris insignes, ex quibus Dom. Solorzanus citato Cap. 11. Vtriusque loci Politicæ scilicet, pag. 586. & seqq. & Tomi 2. Et omnia ad vnum reduci possunt, quòd scilicet morientibus Episcopis, omnia eorum bona direptioni remanent exposita, vt neque paxillus, vt dici solet, in pariete relinquatur. Ad Regiam autem prouidentiam spectat huiusmodi excessibus obuiare, & vbi aliorum solicitudo pro defensione non suppetit, morientes, & eorum, bona in suam recipere protectionem & famulos pariter, ac creditores, vt illis, quæ explorata fuerint debita persoluantur. Quod præsertim tunc faciendum, cùm Reges Ecclesiarum patroni sunt, quales sunt Catholici, in Indiis præcipuè, & ita pro eorum bonis tuendis excubare debent, cùm constet Episcoporum bona, deductis debitis, ad eas pertinere. Pro quo citatus Auctor adducit Cap. Cùm vos de Officio Ordinarij: Quod quidem nihil ad rem videtur conducere: ibi enim de Episcopis non est sermo; de Ecclesiis autem aliis vacantibus, quæ de iure patronatûs sunt, Archiepiscopo Cantuariensi præcipitur, vt curam agat, æconomis deputatis: Ponatis æconomos, qui debeant fructus perci

Cap. Cùm vos, de off. Ordin. quid ad intentum.

pere, & eos aut in Ecclesiarum vtilitatem expendere aut futuris personis fideliter reseruare. Verba sunt Alexandri Tertii. Vbi Glossa sic infert; ex hac littera notare debeo, quòd patronus se intromittere non debet, de rebus Ecclesiæ, nisi quoad defensionem. 16. q. 7.

Glossa.

Decernimus. Vbi quod de defensione, non ex citato Capite colligit, in quo de eâ nihil, sed de suo addit, juxta patronatûs conditionem; & citati Capitis tenorem quod est Concilii Toletani 4. & prætereà de bonis, quæ spolia dici possint, nihil ibidem, sed de fructibus tantùm sermo est, pro quibus æconomus deputandus: qui autem pro spoliorum curâ deligitur, non æconomus sed curator potiùs est dicendus. Cùm autem patronus se intromittere non debeat circa res Ecclesiæ; non videtur praxis, de quâ agimus, satis in jure fundata.

40

*Nec citatum Caput Decernimus causam

Quid Cap. Decernimus 16. q. 7.

videtur promouere, in quo tantùm decernitur; vt quandiu fundatores Ecclesiarum in hac vitâ superstites fuerint, pro eisdem locis curam habeant solicitam, atque rectores idoneos in eisdem basilicis iidem ipsi Episcopo offerant ordinandos. Verba Concilii citati sunt.

Quæ cura ad Patronos spectet.

Vbi negandum non est, quòd licèt tantùm de patronis agat, dum in viuis agunt, ad hæredes debeat priuilegium patronatûs extendi, quod aliàs est Iure firmatum, & in eadem Quæst. habetur Cap. |

Filijs. Cap. Considerandum, & Cap. Si plures. Illis tamen solam curam solicitam pro Ecclesiis iniungit, cum jure idoneos rectores præsentandi. Cura autem solicita haberi potest sine administratione, de qua loquimur, & modus traditur in Cap. Filijs citato, licèt de casu, in quo sumus, verbum nullum in citatis textibus reperiatur. Non videtur ergo ad patronatûs priuilegium recurrendum.

41

*Dico ergo, praxim prædictam tolerari

Assertio 1. licere praxim jure defensionis indefensæ personæ.

posse jure defensionis indefensæ personæ, quod ad Reges præcipuè spectat. Cùm enim morientium Episcoporum bona direptioni pateant, quod frequentissima experimenta demonstrant, juxta naturalem æquitatem est, eum, cui boni communis cura committitur, in eorum incumbere defensionem. Dici tamen hîc potest id ve

Obiectio non leuis.

rum habere in ordine ad bona in tuto collocanda: & confectionem inuentarii, quam & negat cum aliis Diana Parte 4. Tractat. 1. Resolut. 110. Illis autem sic collocatis, eorum dispositionem ad Ecclesiasticos judices remittendam: iam enim cessat ratio, propter quam laica potestas se intromittere de bonis Ecclesiæ potuit, iuxta modum loquendi Glossæ. Non ergo lites circa hæc exortas & alia, quæ praxis complectitur, debent Regia tribunalia prosequi, in quibus iura Ecclesiæ pariter admiscentur; ad quam defuncti spectat hæreditas. Quemadmodùm iudex sæcularis Clericum nocere paratum, aut etiam nocentem, ne amplius noceat apprehendit; non tamen in eius causa iudicialiter se intromittit, sed eam cum apprehenso, Ecclesiastico iudici remittit cognoscendam. Nec dici potest apud Regias

Cuius confutata responsio.

Audientias prædictas causas breuiùs, & commodiùs expediri: nam vt ita sit (quod tamen non semper tale est, nam causa illa, de quâ Dom. Solorzanus num 62. & seqq. spatio est plurium annorum absoluta) non ideò debet iurisdictio Ecclesiastica vsurpari, sicut in aliis contingit. Et quidem ciuiles causæ Iudeorum, & hæreticorum apud sanctæ Inquisitionis tribunalia tardè nimis expediuntur, quod & Inquisitores ipsos scio non semel voluisse; nec tamen proptereà vt de alia deferantur tribunalia hucusque nouimus intentatum.

42

*Quæ ratio apud me tantum momenti

Quantùm momenti habeat.

habet, vt existimem ad beneplacitum Sedis Apostolicæ necessariò recurrendum, & illud in præsenti præsumi. Sciunt enim Pontifices ita se praxim Regiorum tribunalium habere, & in magnum illam Ecclesiarum commodum cedere; vnde tolerantia non est pura abusûs permissio

Ad beneplacitum Pontificis recurrendum.

reputanda, sed condescensio; cùm alias notum sit ad sic faciendum magnorum scriptorum auctoritate Principes permoueri, & saltem probabile reputare. Vt ergo apertè non faueant, & praxim probent; saltem vt probabilem iudicio sic agentium tolerant, iuxta id quod diximus Titul. 2. num. 71. & hîc quidem doctrina illa maiori cum fundamento venit applicanda: nam in cognitione per viam violentiæ comperta est Pontificis mens, vt vidimus ibidem num. 73. cùm tamen in casu præsenti pro contrariâ Pontificis mente fundamentum nullum firmum habeamus.

43

*Pergant ergo Audientiæ Indicæ in

Auditorem negotio spoliorum assistentem nihil sibi posse sumere.

spoliorum collectione, & rem istam sanctè peragant, cùm sancta sit. Quod tamen aliquando an ita contingat solet à multis dubitari. Pretiosa aliqua, aut curiosa iudicem inuentario assistentem sibi sumere, turpitudo est in viris tantis minimè toleranda. Quo id titulo? Laboris? Atqui pro illo pingue stipendium accipiunt, sicut & pro aliis ad eorum officium spectantibus. Alius autem prætereà non est. Sicut autem rapi quidquam nequit, ita neque viliori emi pretio, vt est manifestum. Illud non ita, an in subhastatione submittere ali

Quid cùm subhastatatione vendantur, & emptor submittitur.

aliquem posset, qui suo nomine pretium offerat, & quidem vile, agendo vt nullus illud augeat. Vbi quidem si præsertim empturis constet rem talem ab Auditore expeti, & eo circuitu pro illâ habendâ vti, videtur certum iniustitiam committi, & onus restitutionis incumbere. Tum quia ex officio tenetur functionem illam in Ecclesiæ vtilitatem exequi, cuius est publicus minister, & ita causa damni inde prouenientis: juxta dicta aliàs de Principibus, & Magistratibus. Tum etiāetiam specialiter: quia ibi interuenit vis, & metus, quibus vtilitas illa Ecclesiæ impeditur. Quando enim tale quid accedit, non licet emptores impedire, qui pretium augeant, licèt aliàs probabile sit posse id precibus obtineri. Pro quo sunt Conradus,

Vt queat austio pretij impediri.

Arago, Vega, Emmanuel Rodriquez, Bonacina, Villalobos, & Nauarra, quos adducit, & sequitur Diana Parte 1. Tractat. 8. Resolut. 76. dicens Nauarram ante omnes citatos id docuisse, cùm tamen constet illorum aliquos esse illo antiquiores. Vis autem, & metus facilè ostenditur ex eo, quòd nullus audebit Auditoris indignationem oppositione huiusmodi prouocare; si autem pretium infra dimidium justi sit, inde manifestior

Quale sit rerum sic vendibiliũvendibilium.

apparet iniustitia: res enim subhastâ venditioni expositas, medium saltem, & infimum habituras pretium communis scriptorum sententia est; pro quâ Nauarra suprà; & Diana eiusdem verba proponens. Salon Tom. 2. Quæst. 77. Artic. 1. Conclusione 2. Controuers. 5. P. Molina Disp. 349. num. 11. & alii quamplures: Licèt erga summum non sit

Vltra summum qui admittant.

vna omnium sententia, dicentibus non paucis posse vendi excedenti summum, aliàs iustum, si illud possit sine fraude ab emptoribus extorqueri. Videndus Bonacina de Contractibus Disput. 2. quæst. 2. puncto 4. num. 21. & P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. num. 35. Quod & videtur probare P. Gaspar Hurtadus Disput. 2. de Emptione, & venditione difficult. 6. Diana suprà Resolut. 55. & alii apud ipsum. Nec dissentit Cardinalis Lugo Disputat. 26. num. 45. dum ait: non esse facilè iniiciendum scrupulum circa prædictam venditionem, quòd cùm excessus est pretii, præsertim intelligendum: ibi enim donatio præsumi potest ex ementis affectione. Scio quid nonnulli secùs dicant; sed certè parùm verosimiliter.

44

*Si verò ita submittat emptorem, vt nolit nisi justo pretio habere, nec intelligi se in eius desiderio esse; alius autem id emptoribus significet, sicq́ue minori pretio eam comparet, non videtur iniustitiam committere, & consequenter neque ad restitutionem teneri: quia causa damni non est, nisi valdè remotè, quatenus id petiuit ab alio, quod si non esset petitum, damnificatio nulla sequeretur: quod non est satis, vt absolutè causa dicatur; quia id de morali tantùm dicitur in materiâ præsenti. Quemadmodùm, |

qui petit ab aliquo, vt secum ludat, qua occasione

Quando est quis caussa moralis damni.

alius alienam pecuniam perdit, caussa moralis talis iniustitiæ non est; licet si non petiisset, neque etiam alius perdidisset. Caussa autem moralis dicitur cùm illis concurrit modis, qui duobus illis carminibus continentur.

Iußio, Consilium, Consensus, palpo, recursus,
Participans, mutus, non obstans, non manifestans.

Pro quibus vide breuem, & dilucidam explicationem, apud P. Hurtadum suprà difficult. 7. Nihil autem eorum in casu præsenti reperitur.

45

*Non videtur autem hoc ita certum, vt

Negatiua non ita certa, vt opposita careat fundamento.

oppositum careat fundamento. Nam Auditor præuidere debuit eum, quem submittit, vt rem sibi gratam faciat, minori quàm possit pretio emendo, alijs clarè, aut per verosimiles conjecturas negotium detecturum. Cùm enim hoc ita frequenter accidat, juxta frequenter accidentia debuit judicare: sic enim vendi res indifferentes nequeunt, quando vsus earum frequentior est peruersus, juxta dicta Tit. 1. num. 144. nisi caussa rationabilis sit, pro quo videri potest Diana. Part. 1. Tract. 8. Resolut. 42. Vbi & Doctores adducit absolutè negantes, & admittentes, cùm

Res indifferẽtesindifferentes quādoquando vendi nequeant.

rationabilis caussa suppetit; præsertim ex Societate. In casu autem nostro nulla rationabilis caussa assignari potest, quæ possit Auditoris appetentiam excusare. De quibus hæc satis.

Loading...

back | | continue