Avendaño: Thesaurus Indicus

292

*INcidit P. Terillus Quæst. 20. nu. 24. in eum explicandi modum, quem in P. Bonæ Spei ex professo superiùs impugnauimus, quod & ille etiam solerter & irrefra|

p. 81

gabiliter executus, difficultatem, seu obscuritatem inexpedibilem in verbis citati Auctoris agnoscens, ex Dub. 7. nu. 319. vbi ita scribit: Igno

Export TEI

P. Bonæ Spei admodum obscura doctrina circa ignorantiam inuincibilem.

rantiam inuincibilem accipimus formaliter & physicè pro iudicio, quo ex ignorantia inuincibili, non voluntaria, inuincibiliter iudicamus nos ignorare inuincibiliter veritatem non esse in eo, quod sequimur, aut agimus, ideoque ita certificante opinionem, vt sequendo inuincibiliter erretur: siue ita excludere ab ista opinione formidinem actualem de opposito, vt moraliter certò iudicetur verum esse quod sequimur, aut agimus: nec aliam vnquam ignorantiam inuincibilem accipimus, dum docemus illam excusare à peccato. Sic ille, qui duplicem ignorantiam manifestè indicat; vnam formalem, quæ in actu positiuo consistit, vt ab eodem explicatur: & aliam, ex qua talis actus oritur, inuincibilem & inuoluntariam. Vbi notandum Auctorem hunc ignorantiam inuincibilem negare respectu opinionis præcisè probabilis, vt ex eodem positum Sect. 2. quia formidinem non excludit, & ita neq;neque peccatum ab operante iuxta illam: cùm tamen constantissimum dogma in Theologia sit, quidquid obstrepant Iansenistæ, à peccato ignorantiam inuincibilem excusare. Pro

Export TEI

Impugnatur illa.

cedamus iam considerata opinione aliqua, vt quòd liceat pingere in die festo, rogantes sub qua consideratione ignorantia inuincibilis cadat supra illam, sitque distincta ab ignorantia illa, quam secum probabilis opinio adducit, & quam nos inuincibilem iudicamus. Nulla certè talis inueniri potest, vt ex eo conuincitur, nam si alia esset, non esset necessarium iudicium reflexum: nam cùm extat ignorantia inuincibilis, vt operatio sit honesta non requiritur iudicium tale, & ita eo modo ignorantes sine illo inculpabiliter operantur, iuxta eum modum explicandi ignorantiam talem, quam Auctor solùm veram esse contendit; vt eo ipso quòd tale iudicium necessarium sit, status ignorantiæ videatur variari: siquidem hic formidinem omnem debet excludere, iuxta Auctorem: hoc autem non habetur ante iudicium huiusmodi, quod certificare conscientiam dicitur, & ita sine eo nequit operari, ex quo fit ante illud non esse formidinem exclusam.

Export TEI

293

*Quòd si ad modum explicandi moralem

Export TEI

Fagnani dicendi modum eidem non suffragari.

certitudinem confugiatur, quem Fagnanus amplexus, & à nobis est etiam improbatus, quòd scilicet perpensis omnibus, quæ pro opinione faciunt, operatio circa illam vti moraliter certam, honesta sit, quia vera iudicatur opinio, nulla pulsante formidine, etiam in eo casu iudicium illud reflexum circa inuincibilitatem ignorantiæ non est necessarium: quia supposita morali certitudine circa obiectum hîc & nunc operabile cum honestate, nihil prætereà ad honestam operationem requiritur, neque vlla inuincibilis ignorantiæ recordatio, cuius nòn meminit prædictus Auctor, & meritò, sicut nec quisquam alius præter P. Bonæ Spei, adeò obscurè & intricatè in hoc locutus negotio, vt litem nullam quęstioniquæstioni tantoperè celebri & controuersæ adduxisse videatur. Quæ obscuritas ex eo accrescit, quod post præfata subdit immediatè dicens: Illud autem iudicium potest diuidi in verum & falsum, sic, vt illud dicatur verum, quod ex ista ignorantia iudicatur inuincibiliter esse, quod reipsa est: falsum

Export TEI

Noua in prioris Auctoris verbis obscuritas de iudicio supra ignorantiam necessario, quod impugnatur.

verò, quod ex eadem ignorantia iudicatur inuincibiliter esse, quod reipsa non est. Sic ille, de iudicio illo loquens, de quo præcesserat sermo, quo scilicet inuincibiliter iudicamus nos inuincibiliter ignorare: Atqui illud certum est, vt constat, & ita pro certificanda conscientia sufficiens. Ergo nequit in verum & falsum diuidi. Illud autem quod circa obiectum probabile versari potest secundùm se consideratum non potest etiam illam admittere diuisionem: dum enim iudicatur, modo aliquo se habere, si reuera ita se non habeat, falsum est, neque potest vllo modo esse verum. Præterquàm quòd illud non est reflexum, sed directum, cùm versetur circa obiectum secundùm se consideratum, vt est quodlibet iudicium probabile.

Export TEI

294

*Et ab hac nostra impugnatione non est

Export TEI

Fundamenta certitudinis de bonestatehonestate operationis, iuxta P. Terillum.

alienum, quod, vt dixi, apud P. Terillum occurrit, dictum sentiendi modum efficacissimè refellentem: qui nu. 27. admittens quòd ignorantia inuincibilis adiuncta opinioni probabili, vnum sit ex prædicatis, ex quibus intellectus consurgit ad certitudinem de honestate suæ operationis, addit præter illud plura alia haberi, ex quibus eadem certitudo consurgit, vt ex sequentibus constitutum affirmat: vnde n. 30. ita fundat honestæ operationis, aut saltem non illicitæ, certitudinem. Qui constanter resoluitur nil facere, quod scit aut dubitat esse contra legem Dei, & ne Deum offendat, diligenter & debitè quærit, an quod aggreditur, liceat, nec ne, iste non peccat, si faciat, quod post debitum examen certò prudenter credit esse omnibus vniuersaliter licitum, quamuis maneat aliqua formido oppositi; modò illud certò prudenter repellat & contemnat vt absolutè falsum; quia si errat, inuincibiliter errat, & illa ignorantia inuincibilis est caussa talis operis. Sed ego constanter resoluor nil agere, quod scio aut dubito esse contra legem Dei, & ne Deum offendam, diligenter & debitè quæsiui an omnibus vniuersaliter liceat pingere in die festo, & post debitum examen certò prudenter credo hoc omnibus licere, & nemini ratione seruilitatis esse prohibitum, & quidquid apparet in contrarium, certò prudenter à me repellitur. & contemnitur vt falsum: Ergo hîc & nunc mihi licet pingere in die festo, quia si erro, inuincibiliter erro, & ignorantia inuincibilis est caussa operis, quod facio. Hæc ille.

Export TEI

295

*Iuxta quæ resolutio tota in ignorantiam

Export TEI

Resolutionem non videri congruè fieri in ignorantiam inuincibilem.

inuincibilem solam videtur fieri, & ita non apparent plura illa alia prædicata, ex quibus licita redditur operatio iuxta opinionem probabilem operantis. Quamuis vnum illud negare non possimus de licita operatione, quando prudenter proceditur, ex eo quòd quis ratione & auctoritate non leuibus moueatur, quod operanti iuxta opinionem probabilem vt particulari sub illa generalitate contento certò certius applicandum. Vno ergo illo principio negotium istud absoluitur: neque enim discursus citati Patris omnibus potest casibus, in quibus probabilis opinionis vsus est licitus, applicari, videlicet quando quis operatur sine assensu ad partem, præter eum, qui circa probabilitatem versatur, neutri scilicet adhærens. Item quando adhærens vni, alteri parti se applicat in praxi, quia sibi commoda reputatur. Si addamus ignorantiam inuincibilem, etsi |

p. 82

necessariò interueniat, non videri rationem formalem & motiuam assentiendi, sed quid ad statum rei pertinens, quod supponitur. Vt cùm quis

Export TEI

Exemplo vrgetur.

in die ieiunij sæpiùs comedit, aut etiam carnes, qui de ieiunio nulla est cogitatione pulsatus, ignorantia non est formalis ac motiua ratio comestionis: sic enim ignorantia debuisset actum aliquem terminare. Dicitur autem caussa, quia remouet prohibens: si enim non intercederet, illuxisset præceptum, quo stante operatio illa materialiter contraria, vt communiter censent Theologi, non extitisset. Pro quo hæc satis, ne nimiùm rem captu non difficilem explicando, implicare potiùs videamur.

SECTIO XXIX.