Avendaño: Thesaurus Indicus

154

*PRo illa sic pag. 337. In dubijs iuris cir

Vt regulam explicet Auctor inuincibilem exigens ignorantiam.

ca necessaria necessitate iuris, siue præcepti, saltem distinguuntur contra necessaria necessitate medij, in pari caussa, seu ceteris paribus, si post sufficientem adhibitam ad dubium superandum diligentiam accedat inuincibilis ignorantia necessitatis seu possessionis iuris seu præcepti, tam in materia iustitiæ, quàm obedientiæ, & aliarum virtutum, semper melior est conditio libertatis, aut cuiusuis iuris, seu præcepti possidentis sub ignorantia inuincibili oppositi præualentis. Et hoc sensu debet intelligi: hæc regula Iuris: In dubio, in pari caussa semper est melior conditio poßidentis, tam in materia obedientiæ & aliarum virtutum, quàm iustitiæ: Quam defitionem debere esse ait omnium Theologorum, & Orthodoxorum, qui cum Ecclesia & SS. Patribus ex vna parte defendunt in materia morum periculosa non licere sequi sententiam probabilem præcisè, vt patere ait ex primis decem Resolutionibus: attamen ex altera ignorantiam inuincibilem iuris seu præcepti excusare à peccato formali nouo distincto ab habitualiter perseuerante, in quo fuerit actualiter, & adhuc esset, si perseueraret habitualiter voluntaria. Inter quos numerari debere ait D. Fagnanum, & Vincentium Baronum. Vbi mirari licet quàm intoleranda

Export TEI

Circa sui placiti auctoritatem exorbitans.

confidentia pronuntiet assertionem suam quantùm ad primam partem de non licita sequela opinionis probabilis esse omnium Orthodoxorum, ex SS. Patrum doctrina deductam, cùm meridiana sit clarius luce innumeros esse Doctores, qui contrarium censeant, & celeberrimos quidem ac pientissimos, vt non semel ab ipso excepimus protestatum.

Export TEI

155

*Assertionem probat imprimis in mate

Export TEI

Vnde eius probatio desumpta.

ria iustitiæ vulgatis textibus, ex quibus apparet leges possessioni fauere, & neminem nisi certo ex titulo posse spoliari, & ita spoliatum propria auctoritate posse spoliatorem expellere. Deinde quod ad virtutes alias attinet: fundamento eodem ipsis applicato, quia vtrobique bona fides, & inuincibilis interuenit ignorantia, & etiam ex communi doctrina de publicatione legis necessaria ad obligationem, vnde ignorata non obligat: quod & consequenter dicendum in casu, de quo est sermo, vt non obliget dubium præceptum, quando, licet aliàs certum sit, an vero hic & nunc vrgeat non est exploratum. Item, quia illud principium, vnicum ita explicatum vniuersaliter sufficit pro formanda conscientia in omni casu dabili de malitiæ materialis fundamento: & alioqui oportebit principia ista quodammodo innumera cum summa Confessariorum & pœnitentium confusione multiplicare, quorum quodlibet non pauciores, immò fortè maiores difficultates secum trahat. |

p. 46

Ergo &c. Quæ quidem probationes absolutè

Export TEI

Non admittitur quoad ignorantiam inuincibilem vt ab eo explicatur.

sumptæ congruunt instituto: sed id quod de ignorantia inuincibili dicitur, cùm iuxta Auctoris sententiam procedat de necessaria certitudine omnem excludente formidinem oppositæ sententiæ, non sunt iuxta illum sensum accipiendæ. Et quod ad materiam iustitiæ attinet, textus pro meliori conditione facientes neutiquam talem certitudinem requirunt. Vnde & dubio perseueran

Export TEI

In materia iustitiæ fauere possessionem perseuerante dubio. P. Thomas Sancius.

te licita est rei possessæ retentio & vsus, etiam ante adhibitam diligentiam, cum moderatione, quam adhibent Scriptores, & videri potest apud P. Thomam Sancium Lib. 2. de Matrim. Disp. 21. n. 21. & post diligentiam adhibitam perseuerante dubio absolutè vsum licere, etiam alienando apud eumdem Dicto 4. & iudicem non posse præcipere vt res diuidatur, sed adiudicandam possidenti integrè nu. 14. cùm præmisisset nu. 12, stante dubio speculatiuo, possidentem iure retinere posse; pro quo plurimi ibidem Doctores, & quod plus est, in matrimonio, de quo cum multis nu. 46. & 47. vbi & illud, idem esse dicendum, quando moraliter est impossibile adhibita diligentia posse vinci dubium. Quod & generaliter tenendum asserit, referens se ad dicta circa casum præsentem nu. 12. quòd scilicet non tenetur possessor in eo diligentiam præmittere, sed posse vti re, quam suam esse dubitat: sed quidem eo in loco nihil pro eo habet. Non est ergo admittendum quod de ignorantia inuincibili ab auctore dicitur, iuxta suam illi philosophandi rationem.

Export TEI

156

*Quia tamen aliqua ex prædictis negare

Export TEI

Instantia ex dubio circa valorem coniugij manifesta.

potest, sunt enim circa hoc aliqui parùm verosimiliter locuti, inter quos adnumerari forsitan non recusabit, ex ijs est, quæ admittit, vrgendus. Ait ergo num. 297. dubium an matrimonium validè cum aliqua contraxerit, teneri ad reddendum debitum, quia illud petens est in possessione bonæ fidei matrimonij, ac per consequens debitum petendi, ad quod reddendum dubitans obligatur, per l. Non damnificabis, quæ à tempore matrimonij contracti à coniuge bona fide, semper fuit in possessione aduersus libertatem negandi debitum: ac proinde sub ignorantia inuincibili oppositæ legis præualentis, melior est istius conditio legis possidentis. Tunc sic. Etiamsi petens ignorantia illa tueri se possit, illa non tollit dubium reddituri, qui minimè ignorantiam habet inuincibilem, vnde & formidinem circa matrimonij valorem, licet sine illa practicè ad redditionem debiti possit & debeat procedere. Quæ instantia videtur manifesta.

Export TEI

157

*Item, cùm ex P. Scildere sibi obiecisset

Export TEI

Doctrina de dubio præcepto in verosimilis improbatur., cui parendi non est obligatio.

dubium an superior aliquid præceperit, non teneri obedire, respondet n. 301. id intelligi debere in foro conscientiæ de dubio inuincibili inferente ignorantiam inuincibilem, quia melior est conditio possidentis libertatis: aliôqui si intelligatur de dubio vincibili, id in foro conscientiæ falsum est, & in solo foro externo procedit: quasi in illo vim non habeat, nisi de illo constet, ne aliôqui ob dubia Iuris processus legitimus violetur, quod resolutionem suam non tangere affirmat. Et cùm solùm hoc tangat Cap. Cùm in Iure, male in eo Patrem Scildere fundare ait suam istam doctrinam Dubius de præcepto superioris creati non debet sequi tutius. Præsertim cum Tract. 1. Cap. 3. n. 23. dicat de hoc dubio, an formaliter licitè sit operaturus, vniuersaliter verum esse illud, In dubio tutius est eligendum: quo istis contradicere videtur. Sic ille ad prædictam obiectionem, quæ vt meliùs intelligatur proponendus est tenor Capitis citati, quod est 31. de Officio & potest. Iud. deleg. Sic se habens: Prætereà quæsiuisti, cùm

Export TEI

Cap. Cùm in Iure. de officio iud. deleg.

tibi ab aliquo sub hac forma mandatum: Auctoritate, qua fungor, iniungo vt talem denunties excommunicationis sententiæ subiacere, ac tibi super mandato Apostolico hæsitanti, ab aliquo non sit facta fides, an mandatum huiusmodi exequi tenearis: Super quo tibi huiusmodi damus responsum, quòd nisi de mandato Sedis Apostolicæ certus extiteris, exequi non cogaris, quod mandatur. Sic Innocentius Tertius: ex quo argui potest: Nam iuxta illum dubius de mandato non tenetur obedire. Quòd si dicas id esse, quia pro eo est decisio Pontificia. Contra illud est: Nam Innocentius non Ius nouum statuit, sed declarat non fuisse vnquàm talem obligationem, & ita non damnat, sed probat, quod in Iure peritus ita videtur censuisse.

Export TEI

157

*Iam quòd ad responsionem præfatam at

Export TEI

Pergit impugnatio.

tinet, & ad speciale, quod intendimus, ex eo colligitur, quod de inuincibili dubio asseritur; quod quidem aliud esse non potest, nisi quod insuperabile fuerit, ita vt facta qualicumque diligentia perseueret. Cùm ergo tale esse possit, & cum eo licita operatio: sequitur apertè stare illam rectè posse, etiamsi non desit formido, quia dubium secum illam trahit, & ita id negari nequit in operante in fauorem libertatis. Vnde contradictio apparet non obscura in Auctoris assertione; quòd scilicet dubium inuincibile inferat ignorantiam inuincibilem in sensu prætenso: nam eo ipso quòd tale sit, conseruat propriam rationem formidinis in operante modo dicto, saltim speculatiuæ, vnde implicat cum eo componi actum, qui omnino illam excludat. Et ita P. Scildere legi

Export TEI

P. Scildere consequens doctrina.

tima est quoad hoc doctrina, quidquid de alijs eius assertis sit. Nec sibi citato in loco contradicit, in quo communem sententiam firmat huiusmodi assertione quæ est 5. Habens conscientiam permanentem dubiam, an formaliter sit licitè operaturus, ponendo actum, formaliter peccat. Patet, quia talis etiam habet conscientiam dubiam an sit peccaturus formaliter, siue offensurus Deum &c. Quid hîc & præmissæ doctrinæ contrarium, scilicet dubium de mandato non teneri obedire? Nam operans vtendo suæ libertatis possessione, non dubitat an formaliter sit licitè operaturus, sed pro certo id habet; dubium autem tantùm est, an sit, vel non sit præceptum, dum tamen dubium circa illud extat, non est formalis peccati periculum; immò nec materialis, quia nullo modo peccat contra legem, cui non est illa sufficienter intimata, iuxta dicta suprà num. 155.

SECTIO XVIII.