Avendaño: Thesaurus Indicus

69

*IN quæstione ista id Auctor noster affir

Titulo iustitiæ administrare teneri Religiosos.

mat Seßione 14 quod & à Nobis dictum & probatum Tomo 2. Thesauri Tit. 17. Cap. 2. commoda adhibita distinctione, sub qua videtur ille loqui, scilicet loquendo de illis, qui ordinario prouisionis modo Doctrinis præficiuntur, præsentatione Patroni, & institutione Canonica, vt sæculares alij Parochi, de quibus id nequit dubitari. In hoc autem rationem discriminis circa obligationem constituit, quòd teneantur ex culpa leui, ita vt mortaliter delinquant in eo, in quo, si ex charitate tantùm administrarent, venialis eorum culpa censeretur; ita vt in materia graui mortaliter peccent, & venialiter in leui, sicut & in leuissima. Quod & de coadiutoribus asserit qui ab Ordinario sunt constituti, aut cum Parocho circa curam conuenerunt. Explicatio

Export TEI

Culpæ triplicis explicatio.

nem autem culpæ satis notam præmiserat, latæ scilicet, leuis, & leuissimæ, obuio apud Auctores exemplo eius, cui res custodienda est tradita, adducto P. Lessio fol. 77. Disput. 6. (pro Dubitatione) vbi adde num. 22. De quo & dictum à Nobis in Thesauro Tomo 1. Tit. 3. num. 65. & Tit. 5. num. 1. &

Export TEI

Exempla notanda.

5. Exempla ab eo adhibita num. 6. sunt: Non benè intelligere linguam Indorum, visitationem infirmorum omittere, ab illatis iniurijs eos non defendere, non residere ita exactè in oppido suæ curæ, in Parocho peccata erunt, & non in eo, qui solùm ex charitate administrat, qui tantùm peccat quando ita in administratione se gerit, vt ea omnia non adhibeat, quæ ad eius substantiam requiruntur. Sic ille habet: qui dum ait sic administrantem non peccare, cùm tamen in eo administrationis modo, stante Sacramentorum substantia, multi possint esse defectus, & consequenter peccata, non videtur vt verba eius indicant, accipiendus. Quis enim dubitet negligentiam in administratione huiusmodi aliquomodo esse culpabilem? Vnde intelligi de mortali culpa potest: aut non esse peccatum contra iustitiam. Quod & si verum sit; si tamen grauis in eo admiscetur malitia, eadem lethalis grauitas reperitur; vnde discrimen dictum non magni videtur esse momenti. Ideò

Export TEI

70

*Dico Primò. In Ordine ad restitutionem,

Export TEI

Assertio 1.

pro qua diuersitas dicta culparum solet attendi à |

p. 229

Doctoribus, culpa, quæ peccatum mortale non

Export TEI

negans obligationem restitutionis vbi non est peccatum mortale.

sit, in negotio præsenti illam non inducit, vt scilicet teneatur Parochus, etiam in materia graui delinquens, stipendium, aut illius partem restituere. Est hoc iuxta dicta citato num. 65. vbi & Auctores dati pro eo stantes, quibus addendi ij, quos adducit P. Fagundez Lib. 1. de Iustitia Cap. 10. num. 10. qui num. 12. id esse probabile affirmat. P. Antonius Perez de Iust. & Iure, Tract. 2 Disput. 3. num. 142. dicens id procedere Secluso speciali pacto, quo scilicet velit quis se ad omnem euentum obligare. P. Esparza Tomo 1. Lib. 8. Quæst. 32. Arti. 3. P. Herincx Tomo 3. Tract. 2. Disput. 5. num. 28. & alij apud ipsum, pro quo sic arguere possumus. Nam iste, de quo agimus, coram Deo non est grauiter culpabilis: ergo neque coràm ipso grauiter ad restituendum obligatus. Antecedens constat, & consequentia probatur; Quia si coram Deo esset talis obligatio, illam profectò manifestam reddidisset: Atqui nullibi talis manifestatio extat, sed potiùs lumine & lege naturæ notum leui culpæ non esse grauem pœnam, imponendam. Si dicatur id haberi per humanas leges: id non vrget, nec satisfacit, quia illæ in præsumptione grauis negligentiæ fundantur, & oportuit hoc pacto reddi homines in administratione suorum Officiorum attentos, diligentes, & solicitos, vnde non est hoc ad forum conscientiæ trahendum, in quo iuxta rei veritatem iudicatur.

Export TEI

71

*Dico Secundò. Etiamsi Religiosi in Do

Export TEI

Assertio 2. statuens graue peccatum esse posse etiāetiam administrādoadministrando ex charitate.

ctrinis dicantur titulo administrare charitatis, peccare grauiter possunt in adductis exemplis. Id ostenditur, Quia Parochi ex iustitia administrantes grauiter in eo delinquunt: ergo & Religiosi. Consequentiam probo: Quia si illi non præstent erga Indos omnia prædicta, miselli isti subsidijs talibus penitus destituti manebunt, quod erit eorum malum sanè grauissimum, cuius Religiosi sunt caussæ, dum se ad huiusmodi administrationem non rogati offerunt, & alios impediunt, qui ex iustitia in omnibus prædictis subuenirent, vt ex P. Ludouico Miranda dictum citato Capite 2. Tit. 17. num. 9. qui proptereà non solùm obligationem ex charitate, sed ex iustitia agnoscit, licet non ad omnia, ad quæ Curati tenerentur; ad totum tamen illud, quod fecissent ibi Clerici Curati: Ergo si id non admittitur, ex charitate tamen necessariò est admittendum; cùm constet grauem esse posse obligationem charitatis; & in defensione Indorum ab illatis iniurijs id est certissimum, iuxta receptissimam in hac materia doctrinam de innocentium defensione, pro qua P. Lessius Lib. 2. de Iust. Cap. 9. num. 88. & 89. vbi quòd etiamsi ipsi non implorent auxilium, sed pati velint etiam mortem. Dei illa vox est. Isa. 1.

Export TEI

Isa. 1. v. 17.

v. 17. Quærite iudicium, subuenite oppresso. Ierem. 21. v. 12. Eruite vi oppressum. Sicut & ille Psal.

Export TEI

Ierem. 21 v. 12. Psal. 11. v. 6.

11. v. 6. Propter miseriam inopum, & gemitum pauperum, nunc exurgam, dicit Dominus. Indos autem miserabiles esse personas ostensum in Thesauro in Additionibus ad Tomum 1. num. 135. & seqq. Neque ad solos Parochos ex iustitia administrantes prædicta diriguntur. In hoc ergo dubitatio esse nulla potest, nec verosimile pium & doctum Antistitem aliter censuisse.

Export TEI

72

*Dico Tertiò. Religiosorum Parochorum Socij sponte ab illis assumpti, annuentibus Prælatis, dici possunt titulo charitatis tantùm admi

Export TEI

De Parochorum Religiosorum socijs.

nistrare. Id probatur, Quia in illis non apparet vnde titulus iustitiæ possit vrgere: neque enim canonicam institutionem post præsentationem accipiunt, neque assignatum stipendium habent; neque etiam dici potest impedire eos, qui ex iustitia administrarent, quia cùm Parochi non sint, neque Parochis sunt impedimento, aut Indorum bono obstaculum exhibent: immò potiùs maius illi subsidium habent, quo, stantibus ibi sæcularibus Parochis, priuarentur, socios habere non solitis, ad quos pro confessionibus, & spiritualibus, & quandôque etiam temporalibus, necessitatibus, facilis possit esse recursus. Licet autem ex charitate administrent, in eo genere grauiter peccare possunt circa dicta, si propter eorum negligentiam graue aliquod damnum Indis obueniat; vt si vocati ad audiendas periclitantium Confessiones, moras ita nectant, & ita illi interim inconfessi moriantur. Proprietarij enim ita ipsis fidunt, vt non minorem quàm illi credant in ijs, quæ Commissa sunt, diligentiam præstituri. Et id præsertim in eorum absentia, in qua velut Parochi reputantur; aut quando Parochus non est, ob mortem, vel ab Officio legitimam remotionem, necdum alter canonicè est ad munus Paræciale prouisus: tunc enim obligatio maior, quia & stipendium solet sic administrantibus per tempus taxatum lege persolui; vnde & erunt qui dicant tunc obligationem iustitiæ ipsos vrgere: quod tamen ipsi recusant admittere, & ideò non sunt eorum conscientiæ rigidè constringendæ.

SECTIO IX.