Avendaño: Thesaurus Indicus

122

*ALmoxarife, vnde Almoxarifazgo, vox

Almoxarifazgo quid designet.

est Maurica, & quidquid etymon illius sonet, de quo non plenè constat, Præfectum maritimis vectigalibus colligendis ex iis scilicet, quæ aduehuntur, aut extrahuntur, designat; & ius ipsum exactionis Almoxarifazgo dictum. Pro quo videri potest Dom. Solorzanus Tomo 2. Libr. 5. numer. 53. & in Politicâ Libr. 6. Cap. 9. qui in Prouinciis Indiarum ait esse maioris quæstûs ac ponderis circa Regios redditus, dictum generaliter Portorium, & magis in speciali

Export TEI

Idem quid Portorium.

pro illis explicatur à D. Escalona in Gazophylacio Peruuiano pag. 138. & 139. & aliquando quidem, teste Matienzo, quem Dom. Solorzanus

Export TEI

Ingens aliquando.

adducit, ita erat vectigal istud constitutum, vt ex mercibus, quæ ad Indias vendendæ comportabantur, quindecim pro centum soluerentur, & ex vino viginti: ex quibus media pars soluebatur in Indiis, media in Hispaniâ: & est illud iuxta Schedulam Regiam Anni 1566. quæ extat Tomo 3. pag. 449. Quod sanè nimis durum apparet: & ex eo tolerabile videri potuit, quia merces tunc magnis pretiis vendebantur. Sed mirum

Export TEI

Quomodo D. Solorzanus illud augeri quotidie dixerit.

est quod addit idem Dom. Solorzanus post adducta Matienzi verba Lib. 5. citato num. 54. Sic dicens: Quod tamen quotidie augeri videmus, Regiis neceßitatibus, & hostium, Piratarumque incursibus ita desiderantibus. Sic ille, non obscurè significans onus prædictum maius indies fieri: quod tamen in vino dici in primis nequit antè in Peruuiam afferri solito; adeò enim iam illud ex vineis natiuis abundat, vt externo non egeat, nec sit cur generosius apud Europæos debeat exoptare. Circa merces autem alias ad minorem est summam exactio ista redacta; ad rationem scilicet quinque pro centum, iuxta maiorem rei valorem, quem habet in eo Indiarum portu, pro quo registrum est factum. Quomodo ergo stare poterit id, quod ait Dom. Solorzanus, supra summam ingentem illam quotidie vectigal istud augeri?

Export TEI

123

*Videtur quidem difficile, sed certè re

Export TEI

Eius dictum verum ostenditur.

attentiùs expensà potest vtrumque componi. Nam in portu Terræ-firmæ quinque dicta soluuntur, iuxta medium pretium, quod ibidem habent. Rursum cùm ad portũportum Callaensem perueniunt, alia quinque soluuntur: & deinceps cùm in portum Aricæ, aut ex Chilensibus alium prouehuntur, alia quinque. Ecce iam quindecim, vt dictum possit Auctoris præfati constare, non attentis verbis Matienzi, quæ aliam profectò

Export TEI

Quale pro ijs, quæ ex Indiis exportantur.

tunc vigentem dispositionem insinuant, sed quod re ipsâ deprehenditur. Circa merces autem, quæ ex Indiis in Hispaniam aut Prouincias alias, seu portus intra easdem transuehuntur, ratio est exactionis alia: de quâ Dom. Escalona pag. 139. & est quidem non leuis, si præter alia illud perpendamus vectigal istud pro nauigationis securitate solui consueuisse, dum mare ab hostibus liberum nauigantibus exhibetur: quod tamen in in mari Australi seu Pacifico, est de subiecto, vt dici solet, non supponente; cuius securitatem non Regia classis, sed marium constituit immensitas, vt sit sanè rarum in illo hostile aliquid experiri quod ad vectigal pro mercibus ex Hispaniâ adductis referri potest, adeò accrescens ex eiusdem maris enauigatione, in quâ onerarias numquam pro securitatis commodo naues Regiæ comitantur.

Export TEI

124

*Hinc oritur difficultas circa iustificationem

Export TEI

An obligat in conscientia. Vbi quid de alcauala resoluitur.

vectigalis dicti ei similis, de qua Cap. præcedenti. & qui illam in alcaualâ, si exactio sit vt lege præscribitur, non agnoscunt, in eo pariter denegabunt. Sed videtur similiter philosophandum, vt scilicet summa exactionis excessiua sit, sed quæ numquàm penitus persoluatur. Quod enim in alcauala euenit, in hoc etiam vectigalis genere deprehenditur; occultantur enim merces, neque rigidè cum mercatoribus agitur mercium inuolucra resignando, quod esset sanè incommodissimum; sed eorum statur dictis iuramento firmatis, asserentium merces tales esse easdem, quæ in registro continentur: iuxta Regiam schedulam, quæ habetur Tomo 3. pag. 474. Quibus aliam addo rationem. Nam Reges nostri, cùm

Export TEI

Ratio pro eo specialis.

sint præcipuum Catholicæ Ecclesiæ propugnaculum, plures habent aduersarios: sicut enim contra illam portæ inferi præualere nituntur; ita & contra illos, eiusdem inclytos defensores. Ex quo aliquando euenit vt intra patrimonialia regna etiam turbationes emergant externorum hostium flatibus concitatæ: pro quibus negari nequit quin immensi thesauri requirantur. Ne ergo frequentiores & nouæ exactiones molestæ vasallis accidant, & in earum præstatione nouæ difficultates oriantur: quædam præcipuè eliguntur, & augentur pro necessitatum incremento. Ex quibus vectigal, de quo agimus, vnum est: quod, vt dictum, maioris quæstûs & ponderis comperitur.

Export TEI

125

*Circa obligationem autem Regiorum

Export TEI

Regiorum Officialium obligatio benignè declarata

Officialium, qui in portibus ad tale ministerium assistunt, dictum à nobis num. 23. & seqq. & quod ibi in eorum fauorem admissum & explicatum, ex eo firmari potest, quod in alcaualæ exactione Regia rescripta disponunt: quod scilicet benignè & vitatis molestiis exigantur, vt dictum |

p. 189

num. 120. & circa vectigal etiam istud Regia est schedula Tomo 3. pag. 474. cuius mentionem faciunt Ioannes de Heuia in Labyrintho Contractuum Cap. 7. num. 20. & D. Escalona suprà pag. 139. L. F. in qua decernitur, vt, nisi denuntiator sit, dictis mercatorum stetur, nec vasa mercium aperiantur, dummodo iurent merces eas metipsas esse, quæ in registro continentur. Quod iuramentum nescio an vsu receptum, sic ita vt semper exigatur, & satius certè esset talem obligationem

Export TEI

Iuramentum mercatorum tolli valde futurum expediens.

auferri, cùm ex hoc periuriorum quamplurium occasiones oriantur. Et Iura quidem statuunt multorum testimonium non admittendum, etiam iuramento firmatum, qui ad eum, pro quo iurant, specialem habeant affectionem ob cognationem, aut rationes similes. Quis autem non videat erga propria bona homines, & præcipuè eos, qui mercimoniis viuunt, singulari affectione teneri? quomodo ergo eorum iuramentum non debeat haberi suspectum? Et vt eos conscientiæ suæ non existimemus immemores: cùm opiniones sibi fauentes habeant circa huiusmodi obligationem, & aliunde etiam aliæ sint, iuxta quas licitum est in iuramentis amphibologiâ vti, quando non leuis in eo vtilitas vertitur: qualis de eorum iuramento potest esse fiducia, aut æstimanda securitas? Præstat ergo obligationem iurandi tolli, & illam ministrorum diligentiâ suppleri, moderatione adhibitâ, quam iuxta voluntatem Regis esse in rebus talibus, iam remanet demonstratum.

CAPVT XVI.