Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT IV.

p. 288
CAPVT IV.

De Contractu argenti signati Regiâ Marchâ, vulgo de Barras.

23

*CIrca Barras Regiâ est ordinatione dispositum; vt mille argenti pondera non excedant, vel quod centum & viginti Marchos tantùm habeant, & quod iuxta hanc mensuram Regia iura in transuectione soluantur: vnde circa hoc resoluenda occurrit

DIFFICVLTAS I.

DIFFICVLTAS I.

An sit graue peccatum Barras maioris ponderis efficere, quàm Regiâ sit ordinatione dispositum.

DIco primò. Regij Officiales qui effectioni

Assertio 1. affirmans, quando est notabilis excessus.

Barrarum adstant, grauiter peccant, si Barras effici sinant ponderis notabiliter excedentis, & cum restitutionis obligatione. Probatur; quia suo officio desunt in re magni momenti iuxta Regiam æstimationem. Sic enim pro Barrâ excedentis ponderis eadem Regi iura soluuntur quæ pro habente pondus lege dispositum: vnde Regia defraudantur iura, & ita Officiales fidei datæ desunt in contractu, quem ineunt cùm ad officium admittuntur, curandi scilicet Regias vtilitates, vt Rex eorum infidelitate nihil minùs habeat, quàm quod ipsi soluendum legibus ordinatur. Quod quidem iuxta communem doctrinam est, de quâ sæpiùs.

24

*Dico secundò: si Barrarum pondus

Assertio 2. negans, cùm non talis, nec frequenter.

aliquantulum excedat, idque non semper, sed semel, aut iterùm fiat, non videtur in eo graue peccatum esse. Ratio est; quia in eo videtur ratio legis cessare, ne scilicet iura Regia in transuectione fraudentur, in maiori enim illo excessu parum est, in quo defraudatio esse queat, vnde non est verosimile Regis voluntatem esse ad obseruantiam ita rigidam obligare; si fortè etiam potest, de quo ob materiæ leuitatem meritò possit dubitari. Quando autem id esset frequens, alia est ratio, quia sic ex multiplicatione Barrarum notabilis esse potest Regiorum iurium defraudatio.

25

*Dico tertiò. Qui Barras sibi fieri curat

Assertio 3. qui Barras fieri curant vt peccent.

cum notabili excessu, eatenus peccare potest, quatenus Officiales Regios ad peccandum inducit. Quòd si illis non conniuentibus, tale aliquid fiat, non videtur in eo graue esse peccatum, quia solutio Regalium iurium pro transgressione incertum est an in conscientiâ obliget, & vt obligatio aliqua sit, ea non est lege istâ, de quâ loquimur, imposita, sed aliâ; contra quam tantùm itur, quando cum effectu iura negantur: & contingere etiam potest, vt Barra numquàm transuehatur, sed vel ad monetam seruiat, vel aliis vsibus applicetur.

Dico quartò. Aliquando sine vllo scrupulo

Assertio 4.

Barræ excessiui ponderis transuehi possunt solutione communi habentium pondus lege præscriptum. Probatur; quia multoties Barræ minoris ponderis transuehuntur, & tamen eadem iura pro illis soluere compelluntur transuehentes, ac si ponderis præscripti essent. Propter quod Consulatus Limanus apud Regem de hac est iniuriâ conquestus, & ad Proregem rescriptum, vt circa hoc opportunè prouideret. Cùm ergo iusta circa hoc compensatio esse queat, non sunt ita facientes violatæ iustitiæ vllatenus arguendi.

DIFFICVLTAS II.

DIFFICVLTAS II.

Contractatio Barrarum quomodo esse licita possit, quandoquidem per legem determinatum valorem habent.

26

*VIdetur equidem non licere, ita vt valor

Barrarum valorem non posse variari, quæ videāturvideantur ostendere.

varietur, & vendi, ac emi more aliarum mercium. Ideò enim moneta vendi maiori aut minori pretio nequit, quia illum habet lege præscriptum sicut & alia, quorum valor proptereà dicitur consistere in indiuisibili, ad distinctionem valoris naturalis, seu vulgaris, qui latitudinem habet iuxta receptissimam doctrinam. Accedit Barras censeri monetas, cùm sint argentum Regio signaculo consignatum cum valoris determinatione: nihil enim aliud videtur ad rationem monetæ necessarium, licèt non ita vsualis ac aliæ; deseruit tamen ad contractus ampliores, vnde & monetam esse plures censent. Nihilominùs

Dico primò. Licita est contractatio Barrarum

Assertio 2. contrariũcontrarium statuens, & licitum esse contractũcontractum.

pretio intra latitudinem iusti variato: sic est vsu receptum, & non solùm vulgari opinione, sed doctorum, ac piorum assensu, & vsu comprobatum. Pro quo præsertim Heuia in labyrintho Cap. 6. num. 7. Probari potest primò ex ipso vsu; qui cùm eorum est, qui in arte sint periti, & à doctis, & piis approbatur, nihil est vlteriùs dubitandum. Deinde: res pretio æstimabiles, prout magis, & minus sunt humanis vsibus vtiles, possunt habere pretij varietatem; atqui hoc in Barris contingit, vt experientiâ constat, & modò à 42. vsque ad 35. valor earum est imminutus, eò quòd immensa quantitas vitiatæ monetæ in Barras redacta sit, sic metallo à cupri superfluitatibus expurgato; ergo licita est in illis contractatio.

27

*Neque obest valorem habere

Nec obstare determinationem valoris per legem.

determinatum per legem: nam id non tollit quò minùs per cambium permutari possit pretio variato: hoc enim & in monetâ accidit, cuius pretium maximè omnium determinatum est; & nihilominùs per cambium permutari potest variato valore; quia vnum genus monetæ alio esse vtilius potest; & ita communiter admittunt Doctores, & videri pro eo potest specialiter P. Lessius Lib. 2. Cap. 23. Dubit. 2. Cardinalis Lugo Tomo 2. de Iustitiâ, Disp. 28. num. 8. vbi ait omnes Doctores Theologos, & Iuristas eiusmodi lucrum approbare. Indiuisibilitas ergo valoris legalis non tollit varietatem ratione maioris, aut minoris vtilitatis, quam lex non attendit, nisi in ordine ad aliquos effectus. Sic ergo cùm quis monetam cudere vult, Barræ debent secundùm valorem legalem admitti, & cùm Rex soluit similiter, qui salaria non in pecu|

nia, sed in pasta, vt dicitur, soluit Officialibus

Vnde pretij indiuisibilitas desumatur.

maioribus; & quidem totum hoc pretij negotium qualiter debeat accipi vsus declarat, iuxta quem deprehendi facilè potest, vbi indiuisibile sit, vbi latitudinem habeat, non obstante indiuisibilitate.

28

*Non est autem certum id, quod initio

Barras non esse monetam.

difficultatis dicebatur, Barras scilicet esse monetam: id enim plures negant; ex quibus D. Escalona pag. 127. num. 2. & probari quidem potest: quia Regium signaculum non adiicitur vti monetæ, sed vt constet habere legem valoris, aut valorem legis, & quintam partem esse Regi solutam. Sic enim & argenteis vasis, aut aureis solet apponi, quando accidit illa quintari, vti annis præcedentibus est ordinatum, licet id generaliter non potuerit executioni mandari. Cùm ergo ex Regio signaculo videatur tantùm assumi assertionis prædictæ fundamentum, videtur sanè leuissimum: ex materiâ enim ineptè arguitur quandoquidem argentum, licet materia accommodata monetæ sit, ex se tamen ad illud est prorsus indifferens: sicut plumbum, & cuprum, ex quibus etiam moneta fieri potest. Accedit, valde improportionatam molem videri, vt moneta esse possit, idque sine exemplo: vnde vt moneta deberet credi, oportuisset id omnino apertè declarari; cùm tamen oppositum videamus.

29

*Dicò secundò. Siue Barræ dicendæ sint

Nec satisfieri si solutio in iis fiat.

monetæ, siue non, qui debet, non satisfacit in foro conscientiæ Barras tribuendo, si creditor illis non sit contentus. Constat quia solutio talis esse debet, vt constituat æqualitatem, cùm sit actus iustitiæ commutatiuæ: atqui stare potest, vt non sit æqualitas Barras pro solutione tribuendo, quia possunt illæ minoris esse pretij, & minùs vtiles notabiliter creditori, quàm pecunia; ergo non fit satis per eas obligationi solutionis; & hoc licet moneta sint, quia debitor debet soluere in monetâ, quæ licet non sit eiusdem speciei, habeat

Non in qualibet moneta fieri illam posse.

tamẽtamen eumdẽeumdem valorem fixum in ordine ad vtentiũvtentium cōmoditatescommoditates: vnde solutio magnęmagnæ quantitatis nequit apud multas regiones fieri in pecuniâ æreâ, propter incommoditatem accipientis, quod in Italia ita seruari affirmat Bonacina Disp. 3. de Contractibus, q. 2. Puncto 1. n. 2. & in Lusitaniâ certa tātùmtantùm pars admittitur, vt ibidem lege dispositũdispositum,

Quid in Hispaniâ.

de quo P. Rebellus. Parte 2. Lib. 11. Quæst. 2. n. 7. Sed quidquid de æreâ monetâ sit, propter legem Hispaniæ quæ solutionem fieri posse ait in quacumque moneta, etiamsi aurea, vel argentea non sit, dummodo sit in Regno vsualis, vt videri potest. L. 6. Tit. 14. Lib. 6. Compilat. Omnes tamen supponunt, aut potiùs aduertunt pecuniam debere esse eiusdem valoris, ita vt Creditor tantumdem

In quocumque euentu monetam æqualis valoris esse debere.

accipiat, in minuta moneta, ac in alia metalli pretiosioris, ita vt circa hoc nullus dubitet, nec possit dubitare. Videndus Azeuedus ad dictam legem, & Matienzus, qui cum plurimis, quos adducit, generaliter loquitur, cùm vtiliori monetâ soluitur, quod fieri posse statuit L. 9. Tit. 11. Libri 5. ad quam ille. Glossa 4. num. 8. & 9. illa enim semper limitatio addenda: Modò valor non minuatur. Cùm ergo Barra minoris valoris sit, quando fit solutio, eadem de illâ est ratio, ac de moneta minutiore. Vbi non obstat quod de pretio legali dici potest, quandoquidem valor alius, qui præcipuè attenditur in ordine ad contractationem Barrarum valde imminutus est. Quòd autem hoc ita sit, ex eo redditur manifestum; quia Rex ipse per Officiales suos vendere Barras solet maiori pretio, quàm sit legale, eò quòd illud valde soleat accrescere inter Mercatores, vt annis proximioribus occasione abrogandæ monetæ, quia generaliter vitiata, omnes conati sunt, vt abolitionis edictum eos minimè pecuniosos inueniret, & ita Barras emere certatim ambierunt; quæ tamen occasione aliâ non multò post ad prædictum 35. à 50. sunt redactæ.

30

*Quia verò hæc tanta pretij diminutio

Circa Barrarum valorem peculiaris dispositio.

præiudicialis poterat esse commercio, & non admittentibus creditoribus, grauia inde debitoribus incommoda resultare, dum ad solutionem adiguntur: edicto publico cautum est, vt solutiones fieri in illis possent, sed cum aliquâ distinctione; nam Barræ ex puro argento & numquam signato vt moneta esset vsualis, factæ, valorem lege taxatum retinere debent, quadraginta scilicet duorum argenteorum ponderum, quæ dicuntur, Ensayados. Aliæ vero ex argento signato, sed non vitiato factæ, quadraginta tantùm: & huius edicti vis hucusque perseuerat, iuxta quod potest debitor creditorem compellere vt solutionem admittat, sicut reipsa multi compelluntur. Mercatores autem hoc modo solutionis vti generaliter renuunt, quia id sibi minùs honorificum reputant, eò quòd creditum videatur vacillare.

31

*Vbi quæri potest an edictum tale

Edictum, iuxta quod creditores coguntur admittere Barras, an an iustum.

conscientias soluentium securas reddat, quandoquidem adeò grauia detrimenta creditores patiantur? Et simile quid extat inquirendum, etiam Edicto huiusmodi sublato: quoad pretium legale: eam si quis soluat iuxta illud, creditor admittere cogitur, quia & Rex ipse iuxta pretium tale solutiones admittit, vnde non videtur in eo discrimen posse conuenienter constitui, & iustitiam Edicti talis verosimilem reddit, quod habet P. Rebellus suprà, vbi adducens ordinationem Lusitanam,

Pro eo adducitur sententia P. Rebelli circa monetam.

iuxta quam in quacumque monetâ satisfieri posse debito monetæ præstantioris deciditur, & teneri creditorem ad acceptandum; etsi specialis pactio de soluendo in specie certæ monetæ præcesserit; eam defendit contra Pinellum, qui iniustam dixit; quia iactura illa, quam creditor subire cogitur, ex fine boni publici potest honestari, & congruentiam ibidem pro eodem adducit, addens num. 8. extra Lusitaniam idem posse probabiliter defendi propter similem receptam consuetudinem, vt testatur Glossa in l. si quis argentum C. de donationibus. Cùm consuetudo vim legis obtineat; ipse autem oppositum probabilius

Qui probabilius cum alijs contrariũcontrarium censet.

censet, vbi similis lex non fuerit, & ita non obligari creditorem in foro conscientiæ ad acceptandam alterius materiæ pecuniam, quando de certa materia conuentio præcessit, vt Pinellus, & Couarruuias cum plerisque aliis asserunt, dicentibus consuetudinem illam vbique gentium seruari solitam, non obtinere vim legis, quia ex vrbanitate tantùm & benignitate creditorum profecta: quæ in dubio pari non debet extendi vt obligationem in foro conscientiæ inducat, cùm sit stricti iuris quoad interpretationem, vt est Doctorum communis sententia. Iuxta hæc ergo: edictum, de quo loquimur, iustificatum videtur, saltem probabiliter, vnde qui soluunt, probabili|

ter etiam poterant manere in conscientiâ securi. Circa quod

32

*Dico tertiò. Probabile videtur Edictum

Assertio 3. Edictum ad Conscientiæ forum etiāetiam spectare, vt probabile confirmans.

prædictum ad conscientiæ forum etiam spectare, ita vt soluens securus in conscientiâ maneat. Probatur ex dictis nuper, & prætereà, quia prodiit à legitimâ potestate, & intuitu boni publici: quod quidem si ad conscientiæ exonerationem non prodesset, parum profectò vtile videretur, immo nociuum potiùs esset, cùm ex eo conscientiæ manerent nodis inextricabilibus implicatæ. Accedit, secluso edicto posse creditores cogi ad acceptandam solutionem iuxta valorem legalem, vt Mercatores, qui iudices in consulatu fuerunt, vti certum admittunt; quod & in solutionibus, quæ Regi fiunt, vidimus etiam obseruari. Quoad Barras autem inferioris materiæ valorem aliquātulumaliquantulum immutatum, rationi videtur conforme, & ita etiam iuxta illum admittendas consequenter potuit imperari. Vt autem tam lex, quàm edictum æquitati consonum vlteriùs ostendi possit, est ratio; quòd scilicet non videtur in eo notabilis esse iactura: nam sicut creditor compellitur ad acceptandam solutionem, ita & ille compellere suum creditorem potest, vt similiter acceptet. Quod si creditorem non habet, potest Barras seruare, & expectare tempus, in quo valor illarum augeatur: hoc enim frequenter euenit, vt ex adductis constat. Solùm videtur esse inconueniens

Inconueniens obiectum.

in multis piis operibus, quæ hoc pacto videntur deteriorari: sunt enim pro illis census instituti, qui si oblatis Barris, quando illæ infeferioris pretij vulgaris sunt, redimantur, redditus cessant, quia non sunt, qui Barras etiam viliori pretio velint; vel si volentes sint, in eo contractu nimium quantùm deperditur. Quòd si in tempus, in quo plus valituræ sperantur, reseruentur, toto eo spatio, aut Missæ, aut Orphanorum subsidia, aut Monialium alimenta; aut eleëmosynæ, duram satis cessationem habebunt. Sed hæc non

Cui fit sati

videntur vrgere, quia census talibus sunt euentibus obnoxij; cùm enim redimuntur, non est facile securum censuarium inuenire, & ita opera pia interdum cessant, & frequentes deteriorantur per censuariorum mutationes: quæ iacturæ compensantur nouorum piorum operum adiectione; cùm enim quotidianæ sint hominum mortes, multa etiam bona opera quotidiæ instituuntur. Sed occasianeoccasione dictorum insurgit.

DIFFICVLTAS III.

DIFFICVLTAS III.

Contractatio Barrarum quatenus Ecclesiasticis prohibita videatur. Vbi casus speciales.

33

*NOn dubium contractationem Barrarum

Absolutè Ecclesiasticis esse prohibitāprohibitam, cum generalibus limitationibus.

Ecclesiasticis esse prohibitam, sicut & rerum aliarum, quæ negotiationis nomine in Iure comprehenduntur, & iuxta Doctorum receptas explicationes debent practicari: adhibitis etiam limitationibus, quas docti aliqui subiiciunt, de negotiatione per alios, non frequenti, ex vrgenti necessitate, & si quæ sunt aliæ de quibus videri potest. P. Rebellus Parte 2. lib. 9. Quæst. vltima Sect. 2. P. Comitolus Tomo 1. Lib. 1. Quæst. 53. P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. num. 6. P. Filliucius Tract. 35. Cap. 1. Cardinalis Lugo Disp. 26. de Iustitia Sect. 3. P. Fagundez Lib. 5. De Iustitia. Cap. 12. num. 1. P. Dicastillus Lib. 2. Tract. 9. Disp. 1. n. 245. Diana Parte 1. Tract. 8. Resolut 72. & 73. & Parte 4. Tract. 1. Resolut. 28. & Parte 5. Tract. 1. Resolut. 27. & Parte 7. Tract. 10. Resolut. 21. & Parte 9. Tract. 7. Resolut. 69. P. Molina Disput. 342. Bonacina Disput. 3. de Contractibus, Quæst. 1. Puncto 5. num. 18. & seqq. P. Gaspar Hurtadus, Disp. 2. de Contractibus, Difficul. 17. & alij de contractibus agentes.

Et in Concilio Prouinciali Argentino si declaratum.

Et id quod ex se videbatur omnino compertum, specialiter declarandum iudicarunt PręlatiPrælati docti, qui in Ciuitate Argentinâ ad Concilium Prouinciale conuenerunt, cuius tunc erat Archiepiscopus Illustriss. Dom. D. Ferdinandus Arias de Vgarte, pietate insignis, & rerum experientiâ singularis, vt de eius vitâ liber vulgatus attestatur.

Hac ergo veritate constanti, in Controuersiam

An emi possint vt soluatur in ipsis, commodo notabili.

vocatum fuit, an Ecclesiastici emere Barras possint, non vt vendant, sed vt soluant; quod potest dupliciter contingere: Primò, emendo pretio inferiori, animo quidem non vendendi, sed seruandi in tempus aucti valoris, & tunc eis vtiliter vtendi, sine venditione tamen, soluendo inquam debita, vel emendo aliquid, quandoquidem, & pretium esse possunt. Secundò emendo vt emptis statim quis soluat; aut aliquantò post, etiamsi pretium earum non accrescat, obligando creditorem vt solutionem accipiat iuxta pretium legale, ex quo commodum non leue consequetur. Et pro vtraque parte ratio aliqua statim

Pro affirmante parte arguitur.

occurrit, vt liceat quidem, quia in hoc non est negotiatio sacris canonibus prohibita, de quâ præsertim Gelasius in Cap. Consequens 88. dist. verbis illis: Clericis ab indignis quæstibus abstinendum, & ab

Cap. Consequens.

omni cuiuslibet negotiationis ingenio cessandum. &c. Est autem negotiatio emptio rei, vt cum lucro immutata vendatur: vt videri potest apud citatos;

Quid negotiatio.

ante illos autem sit tradidit D. Thomas 2. 2. quæst. 77. art. 4. ad 1. & 2. & in hoc vltimo sic loquitur. Non quicumque cariùs vendit aliquid, quàm

D. Thomas.

emerit, negotiatur; sed solùm qui ad hoc emit: vt cariùs vendat. Sic ille: cùm ergo in casu nostro; licet quis Barras emerit, non ea vendat, sed eis soluat, aut emat, non videtur contra prohibitionem facere, vt colligitur ex D. Thoma nuper adducto ad Tertium, vbi de Ecclesiasticis loquens, eam illis negotiationem prohibitam docet, quæ ab ipso fuerat explicata, & non alia. Quibus additur: Barras esse monetam secundùm multorum existimationem, in qua videtur esse Caramuel num. 814. & faciunt etiam quæ habet Cardin. Lugo in Responsis moral. Lib. 6. Dub. 11. num. 6. & ita cùm per eam solutio fit, aut aliquid emitur cum aliquâ vtilitate, meliùs apparet in eo venditionem non exerceri. Cumque aliàs Canones prædicti pœnales sint, non debent vltra proprietatem verborum extendi: iuxta vulgatam iuris regulam, quòd pœnæ seu odia restringenda sint, fauores ampliandi, quæ & est Scriptorum communis

Pœnas non extendi, etiamsi major ratio sit. Sicut & odia.

doctrina vnde etiamsi eadem sit ratio, vel etiam maior, non extenditur dispositio. Pro quo plura adducit exempla Diana Parte 2. Tract. 3. Miscellaneo. Resolut. 66. & est satis notabilis resolutio cōpluriumcomplurium apud ipsum circa præcipuam difficultatem, de quâ ibidem agit, Videndus etiam Ma|

rius Antoninus Lib. 1. variarum, Resolut. 69. num. 2. & Lib. 3. Resolut. 9. num. 4. vbi casui, de quo ibidem aptatur Lib. 4. §. Totus. D. de damno in festo: quod vbi verba non conueniunt, nec conuenit dispositio.

34

*Vt verò licitum non sit, occurrit statim

Pro contraria arguitur.

ipsa species casûs, quæ negotiationem præseferre manifestè videtur; emitur enim, & non emptione pro necessariis vitæ, sed pro habendo lucro, in quo maximè consistit negotiatio. Quod ostenditur ex D. Thomæ doctrinâ suprà, in corpore; vbi ait duplex esse genus commutationis rerum: vna enim est quasi naturalis, & necessaria, per quam fit commutatio rei ad rem, vel rerum, & denariorum, propter necessitatem vitæ, & talis

Negotiationis orati magis explicata.

non propriè pertinet ad negotiatores, sed magis ad œconomicos, & politicos, qui habent prouidere, vel domui, vel ciuitati de rebus necessariis ad vitam. Alia verò commutationis species est,

D. Thom.

vel denariorum ad denarios, vel quarumcumque rerum ad denarios, non propter res necessarias vitæ, sed propter lucrum quærendum. Prima autem commutatio laudabilis est, quia deseruit naturali necessitati. Secunda autem iustè vituperatur, quia quantùm est de se deseruit cupiditati lucri, quæ terminum nescit, sed in infinitum tendit. Hæc S. Doctor: iuxta cuius doctrinam habemus contractum, de quo loquimur, ad priorem speciem commutationis non spectare, quia non est propter necessitatem vitæ: ergo ad secundam, & ita esse propriam negotiationem; quod & declarat illius finis, quia est propter lucrum, licèt prætextus alius asseratur.

35

*Neque est alicuius momenti quod dicitur,

Euasio ex eo quòd nōnon sit venditio nulla ostẽditurostenditur.

finem scilicet non esse venditionem rei immutatæ, sed vsum vtilem rei emptæ sine illâ: nam talis emptio eò tendit vt lucrum habeatur, si enim non attenderetur illud, neutiquam emeretur; est autem omnino materiale, & impertinens, quòd commutatio per propriam venditionem fiat, aut alio modo, quandoquidem lucrum ex re immutatâ prætenditur; vnde Doctores, cùm negotiationem prohibitam definiunt, obseruant nomine venditionis, permutationem etiam intelligi, quæ venditio non est secundùm receptam emptionis & venditionis acceptationem: nam negotiatio

Per mutationem negationis nomine cōprehensamcomprehensam.

& fuit, antequam esset pecunia, & est apud gentes plures, apud quas non est vsus pecuniæ; & quis dubitet ante inuentos nummos negotiationem esse potuisse, quandoquidem nummisma, vt aduertit D. Thomas suprà Art. 1. in corpore, ex Aristotele 5. Ethicorum cap. 2. ad hoc inuentum est, vt esset mensura quantitatis rei datæ secundùm eius vtilitatem? Quod etiam ex adductis constat: nam in permutationibus potest esse lucrum, & ita illæ seruire cupiditati, quæ terminum nescit, & in infinitum tendit. Leue ergo videtur effugiũeffugium, quod ex venditione desumitur. Videatur P. Lessius suprà Vers. Negotiatio. Qui negotiationis nomine permutationem inclusam, vti certùm statuit. P. Rebellus, sect. 1. vbi id tamquam præsuppositum

P. Rebellus.

indubitabile proponit, sic dicens: Quæstio ergo procedit de permutatione, quæ fuit pecuniæ ad pecuniam, aut rerum ad pecunias, aut rerum ad res, non ad vitæ neceßitatem, seu ad lucrum, quæ propriè negotiatio dicitur. Sic ille, quæ & est diui Syluestri. V. Negotiatio num. 1. Cardinalis Lugo suprà num. 21. idem cum P. Lessio vti certum supponit in explicatione definitionis propriæ negotiationis. P. Molina Disput. 339. in principio, similiter

P. Molina.

loquitur verbis illis: aut alio permutationis genere acquirendo rem aliquam, illamque non mutatam cariùs vendendo, aut alio aliquo modo cum lucro permutando. similiter vers. Sequenti. & etiam immediato, vbi pressè, & propriissimè negotiationem ait esse in permutatione ob lucrum, cùm res immutata distrahitur. Idem intellige de commutatione, &c. & alij; qui quidem cambium inter proprias

Vnde & cambium.

negotiationes enumerant, quod & res ipsa satis perspectum reddit; nulli enim magis soliciti negotiatores campsoribus, & magis lucri instantes; & tamen in cambio venditio non est, sed mera permutatio pecuniæ pro pecuniâ cum loci distantiâ.

36

*Siue ergo Barra moneta non sit, siue

Nil iuuare quod Barræ moneta nōnon sint.

propriè talis, ex eo nihil videtur pro excusatione legitimâ talis contractûs haberi: nam & circa monetam esse negotiatio potest, vt constat in cambio, vbi obiter notare iuuat Caramuelis lapsum sed venialiter fortè, dum iuxta audita proloquitur sub alio cœlo positus; quamuis id quod res est, potuisset facilè in tabulis Geographycis peruidere, aut in narrationibus Indicis nemini non obuiis: sic ergo scribit num. illo. 814. Respondeo. In Portubello (insula est maris Oceani, ad quam statutâ

Caramuëlis lapsus circa illas, & alia.

die omnium Indiarum mercatores appellunt) vix monetam cusam cognosci. Mercium traduntur sarcinæ, & massæ & aureæ & argenteæ (Barras eas nominant) recipiuntur: non enim tempus sufficeret tantæ argentiui numerandæ, si minutæ partes traderentur. Barræ illæ tribus aureis millibus nonnumquàm æquiualent: & facili negotio huiuscemodi calculis, vel maximum numerum æqualis Antuerpiæ, Amstelodami, loco pecuniæ etiam Barras tradi, & recipi vidi. Sed & Barræ sigillatæ sunt, & videntur ab alijs monetis solâ differre magnitudine. Resoluo igitur ad venditionis, & emptionis rationem requiri metallum signatum. Sic ille: sciat ergo qui legerit, Portumbellum non esse insulam, sed terram firmam, Peruuij scalam; eò non omnes Indiarum Mercatores appellunt, sed ex Peruuio aliqui, & Panamensi tractu: neq;neque statuta appulsûs dies est, sed cùm classis Regia ex Hispaniâ aduenerit. Non vix ibi moneta cognoscitur, sed immensa illius copia conspicitur. Barræ tribus millibus aureis æquiualentes nullibi extant. Quod Amstelodami loco pecuniæ dentur, & recipiantur, id quidem verissimum; sed dolendum sanè est ad inimicos armandos, multorum ex Hispanis Mercatoribus auaritiam arma potentissima ministrare. Vtinam Regij ministri videant, & pergant vel sero de remediis prouidere. Barrarum sigillum non sufficere, vt pecunia dici possint iam vidimus num. 28.

37

*Id autem in quouis potest aliqua constitui,

Soluens quomodo dicatur negotiari.

scilicet eum, qui soluir, non negotiari, quia neque contractum init, sed debito satisfacit, vim certè nullam retinet: nam licet verum sit tunc non perfici contractum, perficitur tamen negotiatio, quia emptio eo fine facta est vt scilicet soluendo lucrum habeatur. Quòd si ea ratio quidquam valeret, sequeretur ex eâ eum, qui multas merces emit, & reseruat, vt ex eis lucrum referat,

Mercator vnde doctus.

sed sine venditione, dum soluit eisdem, non negotiari; quod constat quàm sit absurdum. Merca|

tores certè non à vendendo, sed ab emendo tales dicuntur; mercari enim emere est; inde enim negotiatio dicitur mercatura, quia scilicet emitur ex fine lucrandi; vnde negotiatio à Syluestro suprà definitur; Commutatio ob lucrum, & quidem si

Negotiationis definitio ex Syluestro.

actio quæuis in negotiatione per se sumitur negotiatio non erit. Qui enim emit non dicitur, negotiari, quia sola emptio non est negotiatio, & qui vendit similiter; quia vendere ex se negotiari non est. Debent ergo actiones istæ coniungi, & vna cũcum respectu ad aliam cōsiderariconsiderari, quatenus emere ad lucrandum, & lucrari ex eo quod emptum est, & immutatum traditur, integrant negotiationem. Hinc est vt in Cap. Eijciens 2. dist. 88. vbi ex D. Chrysostomo negotiationis explicatio proponitur, licèt de venditione facta fuerit mentio, quia communiter per illam exercetur, nullâ tandem de ipsâ factâ mentione sic tandem definiatur: Qui comparat rem, vt illam ipsam integram,

Ex Cap. Eijciens alia.

& immutatam dando lucretur, ille est mercator, qui de templo Dei eiicitur. Sic ille: quamuis verum sit homiliam illam, scilicet 38. in Matthæum non esse D. Chrysostomi; quia opus imperfectum in Matthæum non est Doctoris tanti, sed alterius non sanęsanæ in omnibus doctrinæ, vt obseruauit P. Maldonatus, qui permitti ait sicut alia antiquiorum, de quo aliàs. In hoc certè Doctores communiter sententiam illius capitis approbarunt, quod satis nobis ad præsentem positionem. Et in eodem cap. ex Cassiodoro in Psalm. 70. sic negotiatio

Ex Cassiodoro item.

definitur: Quid est aliud negotium, nisi quæ possint viliùs comparari, cariùs velle distrahere? vbi negotiatio non est per venditionem explicata, sed per verbum amplioris significationis.

38

*Neque tandem quidquam vrget, quod

Non fieri extensionẽextensionem legis pœnalis.

de pœnali lege dicebatur, non extendenda ad casum non expressum secundùm verborum proprietatem; id enim damus; negamus tamen non expressum casum, de quo est disputatio, quandoquidem iuxta receptissimam intelligentiam venditio in definitione negotiationis apposita quamcumque commutationem lucratiuam comprehendit: nec in præsidium assertionis huius opus est ad doctrinam quamplurium & grauissimorum scriptorum recurrere, asserentium legem pœnalem extendi ad casum non expressum, quando ratio est eadem, de quo dictum suprà: quia non est omnino certa, licèt valde probabilis. Id autem quòd à nobis dictum non videtur posse negari, quòd scilicet negotiatio non dicat necessariò venditionem, licèt per eam explicetur, sed exempli gratiâ posita sit vti frequentior, secundùm necessariam intelligentiam ex auctoritate scriptorum eam vt certam approbantium, vtpotè necessariò applicandum cambio, in quo propria negotiatio est. Quando enim legis alicuius intelligentia

Quando in illâ verborum nōnon debeat tenori stari, sed ampliori debeat.

talis est, vt non possit ad speciem, quam exprimit, arctari, quia constat alicui alteri, conuenire, non est opinio circa intelligentiam dictam, sed omnimoda certitudo. Quemadmodum ea non si quis suadente diabolo. Excommunicationem statuit in eum, qui manus violentas in Clericum iniecerit. Vbi tamen dici nequit arctandum illum ad id, quod exprimit, manuum scilicet iniectionem; quia communis intelligentia illum cum limitatione dictâ non recepit, & constat eum, qui non manibus, sed pedibus Clericum percutit, excommunicatione ligari, vnde cùm de manuum iniectione tantùm loquitur Canon; id exempli gratiâ positum, quia frequentiùs est, debet ab omnibus affirmari: & tamen Canon dictus pœnalis est, & eximiè quidem pœnalis: quia tamen fauorabilis statui Ecclesiastico, dictam ampliationem accipit; & quia aliàs ferè redderetur inutilis, cùm iniurijs janua aperta remaneret. Videatur

Congruum exemplum altari adiectum.

Bonacina Tomo 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 8. num. 23. & 24. communem doctrinam proponens, & exemplum accommodatum in lege imponente censuram contra surripientes centum aureos, quęquæ extenditur ad æquiualens: nam aurei, gratiâ exempli positi sunt, & certè si ad aureos tantùm dirigeretur, ferè inutilis esset, cùm aureorum subreptio rara satis sit, & erga eos soleat contingere, qui non multùm eâ subreptione læduntur, vt lædi alij possunt, quibus aurei vix sunt de facie noti.

39

*Cùm ergo hæc ita se habeant, &

Resolutio difficultatis.

sententia negans licere contractum, adeò sit robustis fundamentis stabilita, illi videtur penitus adhærendum, vt meritò dubitari possit, an opposita possit aliquatenus probabilis iudicari, & ita quidem censuêre nonnulli, sed nescio an re penitus inspectâ, & Auctoribus de hoc ex professo agentibus consultatis; nam & mihi probabilis visa est, vbi primùm est controuersia proposita, pro quâ & nonnihil addidi, quod est visum consideratione dignum: modò autem non audeo talem pronuntiare: nam pro intrinsecâ probabilitate nihil solidum occurrit. An autem ab extrinseco illi concedenda sit, viderint alij; ego enim nulli detrahere inconsideratè pergam, quod auctoritatis doctrina & pietas conciliauit. Addam tamen casus aliquot, in quibus circa contractationem istam possint Ecclesiastici securâ conscientiâ versari.

40

*Primò; si quis emat Barras non animo

Prima circa illam limitatio, si non emantur animo lucrandi.

lucrandi expresso, & directo, sed vt securiùs suas custodiat facultates; pecuniæ siquidem facilè surripi possunt, non ita Barræ; aut etiam ne ad mutuationes frequentes compellatur, cùm excusationem habeat obuiam, scilicet se non habere regales. Sic autem emptis illis; si occasio aliqua occurrat vendendi, & lucrandi in illis, id licitè facere poterit; exemplo eius, qui emit pro suo vsu aliqua, ex quibus si nonnulla supersint, potest illa cum lucro vendere, etiamsi præuiderit id ita posse contingere, & spem sic faciendi habuerit. Quem casum vrget Cardinalis Lugo suprà n. 32. in Procuratore Conuentus; quia finis principalis non fuit lucrum, sed prouisio, defectibus, qui contingere possunt, occurrens.

41

*Secundò: potest quis Barras emere si

Secunda, cùm in illi: fit solutio.

in illis fiat ipsi solutio debiti, quam nequeat aliter obtinere nisi cum magno incommodo; tunc enim emptio interuenit, quia de pretio est conuentio, & pro illis datur id, quod erat debitum; & licet etiam sic contrahere, vt speret quis se illa aliquando cum lucro venditurum. Huius ratio est eadem, quæ casus præcedentis, scilicet tunc intentionem principalem ad lucrum non dirigi, sed ad recuperationem debiti. Quod intelligendum etiam si quis non emeret, nisi speraret lucrum dictum; quia adhuc tunc intentio principalis de illo non est; applicando etiam doctrinam Cardinalis Lugo, de quâ nuper.

42

*Tertiò. Idem licet si quis iter facturus

Tertia, cum ex fine transuectionis, etiam cum spe lucri.

ob commodiorem exportandi modum Barras emat, quia moneta in magnâ quantitate cum incommodo transportatur: & hoc quidem cum spe lucri alicuius; & tunc erit certius, quando eodem modo emerentur illæ, etiamsi lucrum nullum speraretur; per accidens enim se habet; non tamen obstat spes dicta lucri, ita vt si quis non speraret illud, non etiam emisset, quia tunc etiam intentum præcipuum non est lucrum sed cōmoditascommoditas transuectionis, vt spes illa sit quasi remouens prohibens, non autem finis emptionis, vt citatus Auctor loquitur. Quod etiam suadetur ex eo quod ex D. Thomâ adduximus num. 34. scilicet eam commutationem esse lucro seruientem, & ad negotiationem pertinere, quâ non emitur aliquid ad necessitatem vitæ pertinens, sed ad fouendam cupiditatem, quæ terminum non habet. In casu autem nostro emptio non habet originem à cupiditate, sed à necessitate, vt scilicet vitetur incommodum transuectionis, & ita in eo negotiatio propria non exercetur, sed commutatio talis ad prius genus pertinet, de quo S. Doctor.

43

*Quartò. Poterit Prælatus Religionis, aut

Quarta, vt necessaria commodius emantur, cum notanda pro Religiosis doctrina.

Procurator domus eius nomine Barras emere, si intelligat in Portubillo, aut Hispaniâ plus valituras, vt ex iis venditis necessaria comparet, quæ in Indiis cariori pretio comparantur. Nam in hoc casu turpis lucri cupiditas non exhibet cōtractibuscontractibus originem, sed ab œconomicâ prouidentiâ, iuxta D. Thomæ doctrinam num. 34 adductam, proficiscitur; & aliàs venditio alibi fit, vbi scandalum est nullum, & occasio cessat diuersionis à diuinis officiis; necnon per alios exercetur; quod licere, vbi scandalum non est, & diuersio dicta cessat, Doctores adducti tenent. Potest autem specialiter accidere, quando ad emenda Æthiopica mancipia ad prædiorum culturam necessaria, aliquis destinatur. Vbi etiamsi ille Religiosus sit, & per se vendat, videtur sine graui culpâ stare posse, quia venditio talis respondet emptioni, quæ non directè ob lucrum; sed ob commoditatem comparandi necessaria celebrata est: vnde ad primam classem commutationum reuocanda est, de quâ D. Thomas, & non negotiator, sed prouidus dispensator talis est Prælatus appellandus. Quod & potest cuilibet alteri Ecclesiastico applicari.

44

*Tandem. Generaliter loquendo tum

Vltima, cum lucrum ex primaria intentione non quæritur Vbi & obseruanda quædam.

Barrarum contractatio licebit Ecclesiasticis, quando lucrum ex primariâ intentione non venit, sed secundariò, aut quasi remouens prohibens, nisi adsit scandalum; vt inconueniens aliud oriatur. Quod quidem non solum in Barris, sed etiam in aliis rerum contractabilium generibus affirmamus, ob adductas rationes. Neque in Religiosis hoc semper damnandum, quamuis videantur illi ad maius in hac parte exemplum teneri, quàm clerici sæculares: vt constat ex Cap. sed nec, Ne Clerici, vel Monachi. Nam eorum necessitates sunt multò maiores, quibus dum non consulitur à Prælatis, grauissimis inconuenientibus ianua aperitur: vnde non est credibile velle Pontifices, Canonum sacrorum Auctores, prædictos œconomiæ solicitudinis modos illis prohibere, qui nihil studiosiùs curat, quàm vt Religionis status in regulari obseruantiâ conseruetur. Non quòd indecens aliquid admittendum

Negotiatio qualiter Ecclesiasticos dedeceat.

sit, vt commodum inde Religiosæ obseruantiæ procuretur: neque enim facienda sunt mala vt eueniant bona; quando scilicet indecentia talis est, vt positiuam ex se repugnantiam habeat cum virtute; sed quòd id, quod ex se tale non est, licet ob status Ecclesiastici decorum per sacros Canones est prohibitum, ob illius aliquando maius bonum possit exerceri. Quòd autem indecentia pugnans absolutè cum virtute non sit, ex eo præter

Et permissa aliquādoaliquando.

alia ostenditur, quia in concilio Elibertino facultas conceditur Clerico negotiandi intra Prouinciam vbi degit, non tamen extra. Sic Canone 29. & hoc referens P. Bauny Tom. 3. Lib. 1. in

P. Bauny.

Epitome Tract. 2. Cap. 6. vers. sed etiam ita subdit: eâ tamen (facultate) si Chrysostomo, & Augustino credere animum induxerit, numquam in Ordinis sui dedecus, statusque vtitur. Sic ille, indicans vbi dedecus Ordinis, & status non est, vt in casibus dictis, non esse damnandum vsum talis facultatis; sed de hoc aliàs. Videantur dicta Titulo 5. Cap. 7. §. 2.

Loading...

back | | continue