SECTIO XX.

SECTIO XX.

Occasione damnati hæretici nonnulla circa Degradationem peculiaria dubia discutiuntur.
298
*SVb hoc ipsum, quo hæc scribo, tem
Casus proponitur.
pus, in hac Limana Ciuitate Peruuij Metropoli, die scilicet 8. Octobris Anni 1667. (sic scribebam, modò excubans die 23. Februarij An. 1669.) in Sanctæ Inquisitionis Sacro Prætorio grande portentum insonuit, dum Caussa lecta est Nicolai le gras, alias Don Cæsaris Vander, Galli, in qua tot stupendi continebantur errores in Deum, Deiparam, Apostolos, & vniuersam Ecclesiæ œconomiam, obseruantiam, Sacramenta, & quidquid est in illa; immò & in naturæ ipsius ordinatissima dispositione, adeò exorbitantes iniuriæ, cum præteritione aliarum, ob vitandam publicam offensionem, & reuerentiam rebus & personis sacratioribus adserendam; vt stupore grandi sint omnes correpti, qui ad horrendum adeò spectaculum conuenerunt. Et erat hic professione medicus, Doctoratus gradum in ea adeptus facultate, vt Valentinæ Academiæ litteræ, quæ & ipsa inter Gallicanas non ignobilis, attestantur, cùm tamen & Presbyter, ordinatus in eodem regno fuerit, & aliquarum Ecclesiarum Curio, & in Dataria Pontificia nescio quo functus officio, ob peritiam Gallicæ scriptionis. Et maiorem quidem portionem vitæ peregrinationibus obeundis impendit perditissimus Vlysses, Qui mores hominum multorum vidit, & vrbes, noua sciendi auidus, eo quidem profectu, vt perfidissimè concluderet nullum esse Deum præter naturam ipsam, in qua forma deitas, cùm tamen hominis animam mortalem diceret; adeò absurdè philosophatus, vt quod in mundo est nobilissimum, peioris duceret conditionis. Dixit ergo insipiens iste in corde suo: Non est Deus: nec tantùm in corde; sed dementissimum phantasiæ suæ partum conatus est alijs persuadere, & abundè impletum in eo, quod apud Regium vatem se
Psal. 13. v. 1.
quitur: Corrupti sunt, & abominabiles facti sunt in studijs suis. Psal. 13. v. 1. In studijs sanè suis corruptus est, & abominabilis factus insipiens hic, multorum librorum scriptor, multorum & helluo, Europæ, Asiæ, Africæ, & Americæ peragrator indefessus; hauriendarum nouitatum prurigine, eo fructu, vt antiquam religionem, Catholicam inquam, aduersus quam inferi portæ præualere non possunt, abiuraret. Resipuit tamen, dum in Tribunali fidei illius caussa peragitur, pro quo non leuia exhibuit argumenta, plenissima confessione, adeoque copiosa, vt si omnia quæ de se protulit, publica essent relatione promenda, vnus hic reus, & matutinas, & pomeridianas, ac vespertinas horas occupasset.
299
*Et circa illum piè actum ab confessionem
dictam, reuerentiam Sacerdotij, & prouectionem ætatis, septimum enim supra sexagesimum annum numerabat. Cùm reuera ad extrema cum illo veniri potuerit, eum relaxando Curiæ sæculari; iuxta grauium scriptorum sententiam affirmantium ad relaxationem dictam non esse incorrigibilitatem necessariam, immò neque relapsum. Pro quo Barbosa de potestate Episcopi Allegat.
Barbosa.
110. n. 12. Vbi ait non esse tutam eorum resolutionem, qui asserunt, quòd conuictus de hæresi tradendus sit Curiæ sæculari quando est incorrigibilis, sed si vult se corrigere & emendare, non poterit degradari, & tradi Curiæ sæculari, sed in Monasterium, vel carcerem detrudendus; nisi esset relapsus in eodem crimine. & ita seruari affirmat Iulius Clarus. Licet ipse teneat contrarium, adductus à Cardinali Tuscho Tomo 2. lit.
D. Conclus. 141. Videndus ille in Praxi Criminali §. finali Quæst. 16. nu. 36. & 48. v. contrarium. vbi & de magis communi testatur. Meritò autem videtur Barbosa sententiam oppositam mini
Oppositam non esse tutam.
mè tutam asseruisse, quia contra praxim est S. Tribunalis, licet negari non possit in casu præsenti damnationem extremam summa cum acceptatione excipiendam: adeò enormitas delictorum exacerbauit publicam pietatem, vt opus fuerit reum ab inuasione turbæ frementis custodire: id præ alijs ægerrimè ferentis, quod contra Virginem immanes fuerint iactatæ blasphemiæ, nec manus sacrilegæ in ea horribili tempestate cessârint.
300
*Reconciliatus est ergo, sacco benedicto
accepto, & verbali degradatione decreta. Circa quam Primò inquiri potest an verè degradatio dicenda sit: & licet quæstio videatur esse de nomine, non leuis erit operæ pretium, proprieta
1. An sit propria.
tem in hoc, quod & in multis alijs accidit, agnoscere locutionis. Et sunt quidem multi, qui sic loquuntur, dum degradationem sine additamento
Illius diuisio.
aliquo, in verbalem & actualem, seu realem di|uidunt, vt videri poterit apud Syluestrum verb. Degradatio, vbi cum multis alijs loquitur, sicut & citati supra. Et in hoc quidem nulla videtur esse difficultas, si de verbali degradatione loquamur, vt eam definit Syluester citato verb. n. 1. quæ scilicet propriè importat priuationem execu
tionis legitimæ officiorum & beneficiorum Ecclesiasticorum simpliciter & ex toto, absque spe restitutionis, cum certa solemnitate, & priuatione priuelegijpriuilegij Clericalis. Quod & alij tradunt, ex quibus plures adducit Barbosa suprà num. 1. & ta
Barbosa.
lis degradationis verbalis forma habetur in Pontificali Romano. Ex qua diuisione infert cum alijs Syluester, quòd quando in Iure, vel aliliqua Constitutione reperitur imposita pœna de
gradationis, intelligendum est de leuiori; & sic de verbali: quia verbum illud ita simpliciter prolatum sic interpretari debemus, vt de minori pœna, quam sub se etiam comprehendit, vti dispositio odiosa, intelligatur, iuxta Regulam In pœnis 49. in 6. Nomen erga degradationis pro
Regula Iuris.
priè etiam significat verbalem, iuxta præfatos, aliàs dispositio pœnalis non esset interpretanda
de illa, quia secundùm propriam significationem debent Ecclesiasticæ Constitutiones intelligi, sicut & dispositiones quæcumque, dum nihil occurrit speciale, propter quod verba debeant impropriari.
301
*Contrarium tamen videtur manifestè
Oppositum videri certum.
statuere Romanum Pontificale Parte 3. §. Degradationis forma, vbi degradationis nomen solùm tribuit actuali seu reali exauthorationi, & insignium Clericalium detractationi: verbalem autem depositionem vti distinctam proponit, & sic loquitur vers. & est notandum. Et talis degradatio
Pontificale Romanum.
solemnis depositio dicitur, propriè tamen loquendo quis à dignitatibus & honoribus deponitur, sed ab Ordinibus degradatur. Sic ibi. Et quidem quod de solemni depositione dicitur, proptereà est, quia ab aliquibus talis dicendi modus inuenitur vsurpatus. Et Syluester citato verb. Degradatio
Syluester.
num. 6. ita scribit: Nota etiam quòd Panormitanus in delictis grauissimis nomine depositionis vtitur pro degradatione etiam actuali. Sic ille. Non
est tamen existimandum hoc loco communem Doctorum diuisionem reprobatam, licet nomen degradationis soli reali exauthoratione videatur adhibitum, dum de verbali enim exauthoratione ibidem agitur, nomen degradationis non inuenitur vsurpatum, sed depositionis. Sed verò cùm respectu Ordinum dicatur quisquam degradari, si in depositione etiam ab Ordinum gradibus verbalitas admoueatur, etiam degradatio dici verbalis poterit, quia non est aliqua repugnantia in eo quòd verbo pariter ac legitimo actu talis remotio fieri possit. Id quod & Pontificale ipsum non leuiter innuit, dum sic habet pag. 450. vers. Circa depositionem, vbi Dispositionem positum errore typographi: Sed in
Pontificale.
ipsa actuali degradatione &c. Et paulò inferiùs. Si post huiusmodi verbalem depositionem secutura sit actualis degradatio. Et iterùm: Dicta autem sententia depositionis ab Ordine, si intenditur vt post eam sequatur actualis degradatio &c. Si enim degradatio solùm dicitur de reali exauthoratione per insignium Clericalium subtractionem, non erat cur adderetur terminus Actualis, quia degradatio nullam diuisionem patitur, iuxta prædictum dicendi modum. Cùm ergo addatur, signum est locum esse diuisioni, & præter actualem seu realem, verbalem dari. Vbi & obseruandum illud, Sententia depositionis ab Ordine. Ergo depositio etiam circa Ordinem versatur: & ita cùm sic accidit, non impropriè potest illi nomen degradationis adaptari.
302
*Eodem modo loquitur Concilium Tri
Amplior comprobatio.
dentinum Sessione 13. Cap. 4. de Reformat, ibi: Episcopum per se, seu illius Vicarium in spiritualibus generali contra Clericum in sacris etiam Presbyteratus Ordinibus constitutum, etiam ad illius condemnationem, nec non verbalem depositionem, & per se ipsum etiam ad actualem atque solemnem de
Concilium Tridentin.
gradationem &c. Vbi quidem cùm solemnis degradatio dicatur, quæ & dicitur actualis, non ita accipiendum est, quasi ea, quæ verbalis est, omninò careat solemnitate: quandoquidem in Pontificali, citato nuper loco, post verba ibidem adducta sic sequitur: Nomine Episcopi Ordinarij cum præsentia Capituli, siue cum consilio & assensu Episcoporum, vt respectiuè, prout illam requirit in hunc modum, videlicet: Quia nobis euidenter &c. Plus autem de solemnitate habet restitutio sic verbaliter degradati, vt ex sequentibus liquet,
pro quo & Syluester adductus nu. 300. Vocatur ergo solemnis degradatio, quia multa continet ad solemnitatem pertinentia. Quemadmodum Missa solemnis ea dicitur, quæ in Festis solemnioribus cantatur, in qua nihil omittitur, quod solemnitatem indicandam spectat, vt obseruat
Gabantus.
Gabantus in Thesauro sacrorum rituum Tomo 1. Parte 2. Tract. 2. circa §. 5. vers. Ea verò. & tamen iuxta Rubricas Missalis solemnis dicitur, quæ priuata non est, vt notat idem vers. anteced. Vnde
Missa solemnis qua dicatur.
& Ordinariæ Conuentuales communiter non censentur solemnes, quia in illis multa, quæ ad solemnitatem faciunt, omittuntur, vt incensatio &c. quia licet aliquo modo solemnes sint, solemnitas vera ad peculiarem illam & exactam inuenitur applicata.
303
*Et quia ex dictis apparet duplicem esse
depositionem; vnam scilicet quam secutura est actualis degradatio, ex quo infertur & aliam existere, quam secutura non sit, de hac etiam videtur asserendum nomine verbalis degradationis venire, quia Scriptores indifferenter de verbali degradatione loquuntur, & suam etiam habet solemnitatem, vt videri in Pontificali potest: id enim quod de verbali, quam secutura est actualis, dictum est n. præc. ad verbalem etiam, quam non est secutura, extenditur, præter id, quod dicitur de sententia Capituli, & assensu Episcoporum: & ita solemnitas restitutionis ibidem apposita clarissimè ostendit: degradati enim non restituuntur, nisi ex Romani Pontificis dispensatione & statim Curiæ sęcularisæculari relinquuntur, vt ibidem statuitur. Pro quo & sic concluditur immediatè ante formam degradationis: Si Clericus secundùm primam formam sen
Pontificale.
tentialiter depositus, incorrigibilis appareat, debet excommunicari: & si postmodùm in profundum malorum veniens contempserit, tunc, vt cùm Ecclesia, non habeat vltra quod faciat, Pontifex debet iilum degradare, & Curiæ sæculari relinquere. Sic ibi: | quod est desumptum ex Cap. Cùm nobis ab homi
Cap. Cum nobis ab homine.
ne, de iudicijs. Ex quo euidenter infertur, quæ ibidem de verbali depositione dicuntur, ad vtramque extendi, de qua loquimur, quæ & degradationis nomine gaudet, vt ostendimus. Et per hoc constat quid dicendum sit circa id, quod Secundò inquiri poterat, quotuplex scilicet sit degradatio: diximus esse verbalem & actualem, seu realem:
verbalem etiam subdiuidi in eam, quam secutura est actualis, & in eam, quam non est secutura, qualis hæc fuit quæ in reo, de quo præfati sumus, per publicam est sententiam indicta.
304
*Iam Tertiò inquiritur, an per verbalem
degradationem Clericale priuilegium amittatur? In quo Doctores communiter affirmant quod ad forum attinet minimè immutari, & similiter priuilegium Canonis retineri. Id quod in Iure videtur pressum, & iam vidimus ex Cap. Cùm nobis, cui Pontificale innixum. Et ex Cap. Degradatio de pœnis in 6. alijsque: multa enim debent præcedere vt Clericus sæculari Curiæ relinquatur. Illud tamen videtur difficultatem ingerere, quod in Pontificali habetur, dum forma depositionis ita degradati traditur, sic enim dicitur: Quia nobis euidenter & legitimè constat te tale crimen aut
Pontificale.
flagitium commisisse, quod non solùm graue, verum etiam damnabile est & damnosum; Idcirco de (talium) consilio & assensu ab omni Ordine & priuilegio Clerici te sententialiter perpetuò duximus deponendum, & deponimus. Et in forma restitutionis ita habetur: Restituo tibi Dilectissimo filio priuilegium Clericale, & executionem Ordinum & graduum &c. Non videtur autem quale aliud priuilegium Clericale esse queat, nisi fori & Canonis. Et quidem priuilegium dictum ratione primæ Tonsuræ habetur, & ad illam in Pontificali videtur alludi: cùm enim de alijs gradibus mentio specialis fiat in restitutione; primæ Tonsuræ solùm sub eo nomine Clericalis priuilegij ratio habetur, vt constat ex peculiari forma circa gradus omnes, & tandem ex omnimoda, pro qua sic præmittitur: Executionis autem Presbyteratus, Diaconatus, Subdiaconatus, & minorum Ordinum & priuilegij Clericalis restitutio fit similiter &c. Et statim ita sequitur: In nomine Domini. Ego quamuis peccator, tamen Episcopus, per hanc manus impositionem restituo tibi Dilectissimo filio priuilegium Clericale, & executionem Ordinum & graduum Ostioratus &c. Cùm ergo de priuilegio ratione dicta accepto sermo sit, illud per verbalem degradationem videtur ablatum, quod aliud præter dictum non apparet.
305
*Verùm ex adducto tenore circa degra
Dissoluitur ex eodem.
dationem & restitutionem in Pontificali proposito verus est intellectus ad præsentis difficultatis enodationem eliciendus. Non enim est aliud Ecclesiæ intentum in illo, nisi manifestare per degradationem verbalem vsum ordinum prohiberi, & etiam Clericatus, qui communiter Prima Tonsura dicitur, & quem priuilegium Clericale compellat, eo quòd per illud incipiat velut de sorte Domini extra vulgarem hominum conditionem haberi beneficio Ecclesiæ eumdem ad suum gremium admittentis. Stat autem Clericatus absque eo quòd tamquàm aliquid ad substantiam eius spectans dictum priuilegium ingrediatur, vnde in eius collatione nulla fit illius mentio, sed in fine sic additur: Filij charis
simi, animaduertere debetis, quod hodie de foro Ecclesiæ facti estis, & priuilegia Clericalia sortiti estis: cauete ergo ne propter culpas vestras illa perdatis &c. Possunt ergo perdi priuilegia stante substantia Clericatus: vnde & Concilium Triden
tinum Seßione 23. Cap. 6. conditiones opponit, quæ concurrere debent, vt Prima Tonsura initiatus fori priuilegio gaudeat. Quòd vero ad priuilegium Canonis attinet, sine illo stare Clericatus poterit, vt multis temporibus accidit. Canon enim, Si quis suadente de quo 17. q. 4. Innocentij Secundi est, qui post mille & ampliùs annos fundatæ à Christo Ecclesiæ eam vti illius Vicarius gubernauit. Et quidem si priuilegium dictum ad substantiam pertineret, noua ordinatione opus esset, quod constat dici non posse. Et ita distinguit Pontificale Ordinem à priuilegio in forma degradationis à Prima Tonsura, in qua sic dicitur: Exuimus te omni Or
Pontificale.
dine, beneficio, & priuilegio &c. Ordine quidem quantum ad vsum, beneficio autem & priuilegio absolutè, & hoc quoad tertiam quæstionem.
306
*Circa effectus verbalis degradationis sit
Quarta, quos scilicet habeat? Id quod ex dictis videtur iam compertum, siue eam secutura sit actualis, siue non, id importat, quod ex Syluestro dedimus nu. 300. totalem etiam priuationem totius muneris Clericalis quoad Ordines & beneficia Ecclesiastica sine spe restitutionis, vt ibidem additur: Quod difficultatem habet: Nam in forma degradationis ita dicitur: & post talem
Forma degradationis.
degradationem (actualem scilicet & realem) iustè & ritè factam, solus Romanus Pontifex cum tali dispensat. Episcopus tamen ante ipsam insignium detractionem, & etiam post sententiæ depositionis probationem, dispensare & restituere solo verbo potest, sicut verbaliter depositus fuit, vt præmissum est. Sic ibi. Non ergo verbalis degradatio spem restitutionis excludit. Si dicas ijs verbis significari perpetuam priuationem. Contra est id, quod habetur etiam in Pontificali pag. 449. vbi de su
Suspensio quando perpetua.
spensione agitur; sic enim ibi: Illud autem sciendum est quòd simpliciter, & sine temporis præfinitione ab homine vel à Iure suspensus, perpetuò intelligitur esse suspensus &c. SupensioSuspensio autem à depositione & verbali degradatione distinguitur, & ita citatis locis proponitur. Cùm ergo hoc non satisfaciat, aliter videtur exponendum, si dicanus sine spe restitutionis degradari, quia in pri
mis suspensio secundùm se considerata spem non excludit, cùm temporalis esse queat: quando autem simpliciter, & sine temporis præfinitione imponitur, licet perpetua debeat intelligi, id non tam est positiuè accipiendum, quàm negatiuè, hoc est, non habere terminum specialem, sed nihilominùs illius esse capacem, quia perpetuitas non decernitur positiuo decreto, & ita tantùm censetur, esse perpetua modo dicto, quia scilicet terminus præfinitus non est, vnde locus esse illi potest secundum ordinarium procedendi modum: quod tamen in verbali degradatione non ita accidit, pro qua tollenda, & restitutione impendenda opus est | dispensatione, & ita Pontificali præscribit, vt vidimus. Quo rem hanc componendi modo opportunior alius non occurrit.
307
*Quod autem de restitutione dictum est,
posse scilicet per restitutionem haberi, non est de hæreticis accipiendum: Episcopus enim degradatum ex sententia S. Tribunalis, in quo & ipse sua sententia concurrit, restituere nequit, præsertim quando verbalis sit cum respectu ad actualem, quia cùm in ea præcipuas partes habeat S. Tribunal, supra facultatem Episcopi est restitutio; immò & videtur supra facultatem di
cti S. Tribunalis, quod semel lata sententia, functum est officio suo: quod generaliter statuitur ab Alexandro Tertio Cap. In litteris, de officio & potest. iud. deleg. nisi quando moderationem sententiæ suo arbitrio reseruauit, quod numquàm accidit quando in ipsa continetur relaxatio ad Curiam sæcularem, quia cùm sententia dicta à Iure decreta sit Cap. Excommunicamus 13. & 15. alibique, nequit circa illud locum habere benignitas, meritis caussæ id dubio procul postulantibus: immò grauissimè peccarent iudices, & pœnis ab ipso Iure impositis obnoxij remanerent. Circa pœnas autem alias fauet Cap. Vt commißi,
Cap. Vt commissi.
§. Nec non, de hæreticis in 6. In quo sic habetur: & illorum, qui vestris mandatis obedientes (Inquisitores alloquitur) humiliter stant propter hæresim in carcere vel muro reclusi; pœnam vnà cum Prælatis, quorum iurisdictioni subsunt, mitigandi, vel mutandi, cùm videritis expedire. Sic Bonifacius VIII. Vbi quidem id, quod de Episcopo dicebamus, compertum habetur, non posse inquam hæreticum verbaliter degradatum solo suo arbitrio restituere, sicut neque Inquisitores sine illo. Fauet autem, vt dixi, quia contra dispositionem Iuris communis mitigandi pœnas concedit facultatem, vt notatum à Glossa verb. vel mutandi. Quod licet iuxta dispositionem dictam fieri debeat, vnà scilicet cum Prælatis, in quo non solùm Concilium, sed etiam consensus videtur manifestè requisitus: nihilominùs Vrbanus VIII. ad tollen
dam omnem aliter opinandi licentiam, statuit cumulatiuè debere intelligi, & Consilium expectandum. Quod quidem in Romana Inquisitione locum habet; nam in Hispana mutandi & minorandi potestas soli Generali Inquisitori reseruatur, vt cum bonis Auctoribus, citatis etiam Instructionibus Hispalensi & Toletana tradit Diana Parte 4. Tract. 7. Resolut. 37. in fine. Id quod intelligendum venit de mutatione aut minoratione considerabili; aliqualis enim, retenta pœnæ substantia, non videtur deneganda, neque enim carcer desinit esse perpetuus, eo quòd aliquando exitus concedatur, & sic in alijs.
308
*Est insuper quæstione dignum, & sit
illud Quintum, An Inquisitoribus competat degradandi facultas: vt enim iam vidimus ex Tridentino Sessione 13. Cap. 4. de Reformat. actio hæc Episcopo, & eius Vicario competit: neque
Responsiò est affirmatiua.
Inquisitorum mentio vlla. Et quidem de actuali degradatione dubium esse nequit, quia actus Pontificius est, non iurisdictionalis, sed Ordinem concernens, vnde ad verbalem quæstio reuocatur. Circa quam Arnaldus Albertinus in Cap.
Arnaldus Albertinus.
Quoniam de hæreticis in 6. q. 7. in fine, quam adducit & sequitur Cardinalis Tuschus Conclus.
Cardinalis Tuschus.
139. nu. 10. affirmat fieri ab Inquisitoribus posse, quod & praxis comprobat. In quo quidem non video solemnitatis quidquam admisceri, sed in publica sententia inter alias pœnas pronuntiari. Et quidem cum sententiæ tales concurrente Epi
scopi iudicio ferantur, non videtur cur non possit degradatio dicta eidem adscribi. Cui opponi illud potest, scilicet sine solemnitate fieri, quam tamen Pontificale præscribat. Sed certè ipsa iudicialis pronuntiatio, quæ tanta cum auctoritate in S. Tribunali personat, satis videtur solemnitatis habere. Episcopus ergo & Inquisitores ad prædictæ pœnæ inflictionem concurrunt, siue illius Vicarius, iuxta Concilij Tridentini citatum nuper Decretum.
309
*In quo quidem peculiaris alia difficultas
occurrit, ex eo quòd Concilium non quemcumque Vicarium designet, sed Vicarium in spiritualibus Generalem: cùm tamen in S Tribunali non soleat Vicarius Generalis assistere, sed specialis alius eo pro munere designatus. In quo videtur dicendum Concilium agere de verbali degradatione in ordine ad actualem secuturam: quod quidem ex tenore eiusdem apparet. Sic enim ibi: Cùm verè tam grauia nonnumquàm sint delicta ab
Concilium Trident.
Ecclesiasticis commissa personis, vt ob eorum atrocitatem, à Sacris Ordinibus deponendæ, & Curiæ sint tradendæ sæculari &c. statuit & decreuit Episcopum per se, seu illius Vicarium in spiritualibus generalem,
contra Clericum in sacris etiam Presbyteratus Ordinibus constitutum, etiam ad illius condemnationem, nec non verbalem depositionem, & per seipsum etiam ad actualem atque solemnem degradationem &c. Iuxta hæc ergo cùm non de huiusmodi degradatione agitur, sed de alia, non erit Vicarius Geneneralis necessarius in S. Tribunali. Quod & de casibus dicendum alijs, in quibus talis pœna infligenda veniat. Quia verò Inquisitoribus degra
datio verbalis conceditur, & id ad nullam in speciali limitatur, poterit illa ab eisdem infligi, etiam cùm secutura est actualis, concurrente Vicario Episcopi etiam non generali: cùm aliàs Episcopus in talibus vt Ordinarius Inquisitor procedat, & consequenter eius Vicarius sub eadem consideratione assistat, vnde & simili prærogatiua potiuntur.
Loading...