CAPVT XVII.

CAPVT XVII.

De obligatione secreti in Auditoribus Indicis.
146
*PRo illius obseruatione, dum officij
possessionem accipiunt, iuramentum emittunt, vnde manifestum est ad illius custodiam obligari; & quidem sub mortali, quando negotium, de quo tractatum in con|claui aulæ iudicialis est, tale fuerit, vt ex reuelatione eius, vel suffragiorum circa illud, graue possit inconueniens pullulare. Quando autem graue, quando vero tale non sit, ex rerum circumstantiis æstimandum. Si illud adnotemus, leuitatem non debere iuxta communem æstimationem iudicari: nam quod in communi hominum agendi ratione leue esse potest, in eo, de quo loquimur, debet multoties graue censeri. Exempli gratiâ: Si quis dicat aliquem in
Notanda doctrina.
conuersatione priuata amicorum mendacium dixisse, grauiter non peccat, vt communiter tradunt Scriptores; si autem de Auditore hoc diceretur, in dicendâ scilicet sententiâ mendacio vsum, graue videretur fore peccatum, quia hoc valde illius opinioni incommodat, & si propalatum sciret, materia grauis doloris existeret; & hoc quidem secluso iuramento, quod videtur nouam materiam non concernere, sed obligationem ex se grauem ita firmare, vt secretum fregisse sacrilegium sit, & ita mortale peccatum. Neque enim
videtur dicendum leuia in eo genere, quæ esse profectò possunt iuxta dicta; addito iuramento esse venialia sacrilegia, iuxta communem sententiam P. Suarij, & complurium aliorum, quos adducit & sequitur P. Vincentius Tancredi de Religione Tract. 4. Disp. 6. Quæst. 1. dicentes iuramentum de re leui non esse mortale; licet alij ab eodem adducti teneant contrarium. Hæc enim doctrina vera est, quando iuramentum cadit supra leuem materiam: quod in casu nostro non contingit. Togatus enim secreti custodiam iurans, de materiâ leui non cogitat, sed de graui, quia id est conforme intentioni legislatoris, dum iuramentum emittendum statuit. Sicut enim de minimis non curat Princeps, vt ea seruanda cum iuramenti obligatione decernat. Quibus ita constitutis, pro ampliori explicatione
147
*Dico primò, suffragia collegarum
reuelare, non est semper mortale. Id probo: nam multoties ex reuelatione non sequitur inconueniens, quia partes nequeunt contra suffragantes grauem offensionem incurrere; immò quandoque etiam ad indignationem temperandam opportunum accidet, dum modò in parte contrariâ nihil simile timeatur. In quodam Indiarum prætorio quidam vir non ignobilis litigabat; & ex Auditoribus vnum sibi putabat aduersum. Aderat cùm subcellia ascenderent, & cùm descen
dentes, aut post secretum consessum exirent; & cùm singularia honoris signa exhiberet aliis, vni illi vix se præbebat vrbanum, à quo nihil sibi commodum expectabat. Et tamen vnus ille præcipuus erat caussæ talis litigantis defensor. Vnde Senatores illi hominis mirabantur errorem, & officia erga se ipsos adeò inæqualiter dispensata. Si ergo tunc illi aliquis eorum veritatem aperiret, non videtur de iuramenti violatione damnandus; nisi pars collitigans ex eo indignationem consimilem conceptura crederetur. Simile quid in Limano hoc prætorio accidit, de quo testari possum. Auditor enim ex aliâ Audientiâ promotus, quorumdam narratione constanti, Religioni nostræ rebus putabatur aduersus. Cumque in negotio quodam Iudicum discordia fuisset, & res eius accessu feliciter terminata; nulli in mentem venit præfatum dominum fauoris quidquam contulisse; & tamen secus acciderat; testimonio enim collegæ id mihi perspectum, qui & dicere tutò potuit conscientiæ suæ moderatori, & vt Religio suspicionem illam deponeret, quæ, vt dici apud nos solitum, bonum sanguinem nequit creare.
148
*Dico secundo. Quidquid intra
Conclaue geritur, cuius reuelatio in Auditorum dedecus cedere potest, non stat sine lethalis culpæ reatu. Exemplo sit, quod nunc in ore habetur complurium: Auditorem, inquam, de cuius integritate communis est vox, & cuius suffragium, iustitiæ suffragium dicitur, à Prorege grauiter reprehensum; cùm Religiosorum quorumdam negotium satis turbidum ageretur, eò quòd eorum supremum Prælatum sibi Compatrem elegisset in nati nuper filij Baptismo: cùm tamen non sit credibile eam ob caussam Auditorem præfatum iustitiæ limites transgressurum. Sed erunt, qui aut credent, aut suspicari poterunt auditâ reprehensione, temerè ab aliquo pariter considente vulgatâ. Non ergo sine lethalis culpæ reatu stabit huiusmodi publicatio, & similiter de aliis iudicandum.
149
*Dico tertiò. Senatori frangenti secretum
in re graui potest Prorex pœnam condignam imponere. Quod probatur ex generali doctrinâ, quam cum multis tradit Dom. Solorzanus Lib. 4. Cap. 4. num. 79. & seqq. Proregem scilicet ob grauia crimina posse Auditores punire vsque ad officij priuationem. Est autem reuelatio secreti non solùm graue peccatum, sed sacrilegium, vt vidimus, & politicæ gubernationi valde exitiosum: libertati enim in iudicando aduersatur, & consequenter iustitiæ. Nam timere meritò quiuis poterit ex reuelatione suffragij sui grauia illi incommoda superuentura, & ita illud non iustitiæ, sed proprio commodo attemperandi non leue periculum est; vnde priuatur officio reuelator talis legibus Lusitanis, inhabilis
ad alia redditur, & pœnâ periurii plectitur. Pro quo vide Patrem Fragosum Tom. 1. pag. 668. in principio; neque id mirum cùm criminis huius reus apud Romanos dignus combustione, aut furcâ duceretur. Sic Paulus. L. Si quis. §. de pœnis.
150
*Dico quartò. In Indiis specialiùs
urget, quod de obligatione secreti dictum est. Tum quia minùs tutò credi potest communiter, seu vt in plurimum loquendo. Pruritus enim nouitates sciendi, & audita proseminandi, in his terris peculiaris. Tum etiam quia litigantes liberioris vindictæ habent facultatem. Tum prætereà ex eo quòd Auditores plus æstimationis debent his in partibus accurare, iuxta dicta Cap. 1. Nihil autem eos sic reddere ludibrio dignos poterit, quàm si secreti violatores habeantur. Pro quo est illud Horatij Sermon. Lib. 1. Sat. 4.
Horatius.
Commissa tacere
Qui nequit, hic niger est, hunc tu Romane caueto.
Verè niger, & mancipio similis Æthiopico, cui honor nullus debeatur. Sed, & Siracides sic locutus Eccli. 27. v. 17. Qui denudat arcana amici,
Eccli. 27. v. 17.
fidem perdit: Quod exponens P. Cornelius ita scribit, Fidem, id est opinionem, creditum, & nomen
P. Cornelius.
fidelitatis perdet apud amicum, vt eum aspernetur, ceu perfidum, & proditorem &c.
Loading...