Avendaño: Thesaurus Indicus

193

*NOuum est hoc ad pecuniæ

TabernarũTabernarum Regiarum inuentum non ita probatum, & quid praxis circa illas.

collectionem inuentum, quod aliquibus minùs decorum est visum, vt scilicet in tabernis communium cibariorum Regia collocentur insignia, & Maiestas tanta vilissimis istis misceatur. Quod quidem credo numquàm in mentem omnium Regum maximi venisset (si & hucusque venit) nisi aliquorum, qui hac viâ suis compendiis student, adinuentionum istarum auctores, sordidior industria ad hæc descendere generalem prouidentiam impulisset. Et certè satiùs foret emolumenta ista oppidis relinquere, & ad propria condonare, æquiualenti quantitate aliunde corrogatâ, si necessitas ita postulauit. Verùm si ita placet, placeat quidem, & rerum istarum Auctores in suo sensu abundent. Res ergo ita disposita est, vt cuique oppido necessarijs tabernis assignatis, quæ ad curam vrbicorum Senatorum spectant, si quis vltrà velit tabernariam exercere, compositione id pecuniariâ obtineat, inæquali quidem iuxta diuersitatem Prouinciarum à triginta octi-regalium annuâ præstatione vsque ad quadraginta: in quibus Senatores vrbici nullam iurisdictionem exerceant, sed quidquid ad eas spectat per ministros Regios disponatur.

Export TEI

194

*Circa quam ordinationem dubitari

Export TEI

Non esse justificatam dispositionẽdispositionem quæ videantur ostẽdereostendere.

potest an quidquam contineat, propter quod minùs iustificata in conscientiâ videatur. Et occurrit sanè illud in primis, vrbicis Conciliis iurisdictionem & emolumenta diminui, quod non apparet iustitiæ conforme, cùm Conciliares officia emerint, attentis eorum commodis: debet autem Rex conuentis stare; aliàs conscientia periclitabitur: in contrahendo enim velut priuatus censetur, vt Doctores tradunt, quos adducit, & sequitur P. Fragosus Tomo 1. pag. 38. num. 104. & 105. Pro quo & videri potest P. Molina Disput. 261. ad finem. Deinde: non videtur conueniens dispositio: si enim oppidis necessariæ tabernæ designantur, quomodo aliæ permittũturpermittuntur, quæ erũterunt sanè plurimęplurimæ, abundantioris compositionis gratiâ. Hoc autem inconuenientibus obnoxium non obscurè dignoscitur: sic enim vinum ad tertium quemque passum occurret, & ebrietatis occasiones Indos, Æthiopes, & viliores alios èex plebe ad eam, & damna eidem adnexa, prouocabunt. Quâ consideratione Excellentissimus Comes de Chinchon Peruuianus Prorex in Prouisione, quâ modum in hoc negotio obseruandum præscribit, jubet vt in suburbijs, in quibus habitationes esse Indorum solent, tabernæ non admittantur, compositione circa hoc prohibitâ.

Export TEI

195

*Sed his non obstantibus Regium statutum

Export TEI

Sed defenditur illa, vt consciẽtiæconscientiæ conformis.

iustificari potest ex illius motiuo, quod in fundamentali Schedulâ satis exprimitur, in quâ dicitur contributionem talem esse dispositam ob crebras hostium incursiones in mare Australe, quæ & timeri deinceps possunt, vt opus sit militare præsidium in portu Callaico semper sustentare: & generaliter ob ingentes sumptus in Vasallis tum Indicis, tum Hispanis defendendis factos. Quo nihil esse magis justificatum potest, iuxta generalem doctrinam scriptorum de exactionibus agentium. Deinde. Quod de conuentione cum Conciliaribus Vrbicis factâ dicitur, non videtur vrgere: quia Rex absolutè conuentis stat: numquàm enim se ad conseruandas res omnes statu in eodem obligauit, si res ipsæ variationem aliquam postularent: vt in casu præsenti contingit, & contingere etiam potest in contractibus priuatorum. Qui enim tenetur rem tradere, aut pretium soluere statuto tempore, ex accidenti potest aliquid minus commodum contrahenti peragere, substantiâ contractûs obseruatâ, vt videmus passim. Vnde contractus habet

Export TEI

ClausalaClausula in contractibus subintellecta.

implicitam clausulam, Rebus sic stantibus; per Textus & Doctores, quos adducit Marius Antonius Lib. 2. Resolut. 55. num. 29. & seqq. Item, ex æquitate aliquâ in contractibus bonæ fidei potest iudex arbitrari vt non penitus conuenta seruentur secundùm rigorem legis: vt habetur in §.

Export TEI

Qui bonæ fidei sunt. judicis arbitrium admittunt.

Actionum, Instit. de actionibus, & explicant omnes de contractibus agentes, præsertim ex Societate, quorum aliquos adducit Bonacina Tomo 2. Disp. 3, de Contractibus, quæst. 2. Puncto 1. num. 21. Cùm ergo Rex, etiamsi vt priuatus contrahat, personam supremi iudicis gerat; potest in contractibus suis, & in hoc præsertim, de quo agimus, qui bonæ fidei est, cùm sit emptionis & venditionis, ex æquo judicare. Cùm insuper id, in quo dispendium se pati possunt conqueri contrahentes, parui momenti sit, in quo & labore exonerantur ad complures tabernas propagando, non sine grauibus conscientiæ periculis, siue ob incuriam, siue ob iniustam extorsionem.

Export TEI

196

*Quod autem vlteriùs opponebatur,

Export TEI

Inconuenientibus vt possit occurri.

solui ex eo valet, quòd Rex iustè potest prohibere, vt præter sufficientes tabernas aliæ non sint, nisi quas ipse ob rationes sibi benè visas censuerit permittendas. Sunt autem benè visæ rationes, quas eius litteræ manifestant. Vt autem ex illis grauia inconuenientia non emergant, ad illius per Ministros suos prouidentiam spectat: & ita vidimus à citato Prorege, viro prudentiæ & probitatis eximiæ dispositum. Et quidem Rege nihil circa hoc statuente, & rebus in pristino statu relictis, nullus inconuenientia ista in tabernarum multitudine vt specialia in Indiis proclamabat: nam quod ad Indos attinet, id sanè statutum, quod si seruaretur, in magnum eorum commodum redundaret. Et si tabernæ istæ non essent, in multorum domibus vini, quod ex eorum vineis prouenit, copia venderetur: Cur ergo modò ij, qui inconuenientia non deprehendebant in statu priori, ex eo quòd Regia dispositio superuenerit, inconuenientium aceruum deprehendunt? In quo quidem Regis piissimi attestationi

Export TEI

Attestationi Regis in pensionis impositione credendũcredendum.

credendum, qui in citatâ Schedulâ medium hoc ad leuamen aliquale occurrentium necessitatum licitum verbis illis appellat: Por todos los medios posibles y licitos. Vbi doctissimi & antiquissimi inter omnes occidui istius tractûs Prælati verba iuuat in comprobationem prædictæ attestationis adduxisse. Qui cùm à Rege nostro fuisset reprehensus, eò quòd Episcopum quem|

p. 208

dam sine Bullis Pontificiis, & Regiis Executorialibus consecrasset, sic de vtroque agens est locutus in epistolâ, quam apud me habui:

Export TEI

Tucumanensis Episcopi pro eo verba.

Consecraui quidem; & benè me fecisse tunc credidi, cùm & Theologi essent rem probantes, & alia pro remouendo scrupulo adminicula concurrissent. Sed Rex meus errasse me asserit, & ita me errasse confiteor, cùm meliores ille apud se Theologos habeat, quàm ego, &c. Quod ergo ad conscientiam attinet, nullus videtur remorsus excitandus; quod autem ad conuenientiam, iam præfatus.

p. 207 CAPVT XXV.

p. 207
CAPVT XXV.