Avendaño: Thesaurus Indicus

128

*DE hoc scriptor idem Lib. 1. Tract. 6.

In oblationibus coactis & graue peccatum, & restitutionis onus inueniri.

vbi statuit Parochos grauiter peccare, & cum onere restitutionis, qui Indos compellunt ad Oblationes, nec posse consuetudine se tueri, quia omnia in illa desunt, quæ pro rationabili & obligatoria requiruntur: quod etiam de nonnullis alijs grauaminibus pariter procedere luculenter ostendit: de quo & Nos in Thesauro Tomo 2. Tit. 12. n. 458. & seqq. Debent ergo esse oblationes, & impositiones aliæ omnino voluntariæ: & quando tales sint iudicandæ facilè deprehendent Parochi, si Deo & conscientia consultis velint iustè iudicare. Vnde pro hoc non video regulas alias, de quibus Doctores, cùm de donationibus agunt, esse necessarias; quia Indorum genium qui norunt, vt noscere supponendum est Parochos, non possunt non verosimiliter dignoscere quantùm ipsis timoris imperia Parochorum incutiant, sicut & aliorum qui erga illos aliquam superioritatem exercent, in quibus & Caciquij, & Curacæ, numerandi, quorum opera Parochi vti solent, & sic circa violentiam lauare

Export TEI

Caciquiorum iruculentus agendi modus.

eum Pilato manus suas. De illis ita P. Acosta Lib. 3. de procur. Indor. salute Cap. 16 Horum quippe fraude & violentia miseri plerumque suo sudore frustrantur; sæpè multò plura conferre coguntur, quàm lex ratioúe præcipiat: cùm sit subditorum

Export TEI

P. Acosta.

tanta imbecillitas, tanta plebis inualidæ trepidatio, vt ne mutire quidem audeant contra suos illos satrapas, sed viui ac videntes pereant potiùs, quàm illorum imperijs minimùm obloquantur. Sic ille.

Export TEI

129

*Seßione 4. circa obligationem restitu

Export TEI

Peculiaris regula circa restitutionem ex D. Quiten.

tionis inquirit an quidquid ex oblationibus est collectum debeat integrè restitui: & negatiuè respondet, pro eo peculiarem regulam exhibens: vt scilicet Parochus iuxta id, quod Limense Concilium iubet Actione 2. Cap. 38. Paræcianis exponat oblationes esse ipsis voluntarias, meritorias tamen, neque ob earum omissionem molestiæ quidquam subituros. Quam admonitionem quater aut quinquies in actu ipso offerendi successiuè adhibeat, vt Indi experimento cognoscant assertionis præmissæ veritatem. Et tunc id, quod offerebant, quando rigide agebatur, est restituendum. E.Exempli g.gratia, Si quinquaginta erant octoregales, & posteà triginta, restitutio est viginti octoregalium facienda. Vbi quidem difficultas occurrit circa

Export TEI

Non videtur expedita, & pro integra restitutione arguitur.

oblationes illas successiuè factas: nam potest in illis esse varietas, vnde sexta non potest vt certum argumentum spontaneitatis assumi ad excessum restituendum. Præterquam quòd ex eo, quòd modò voluntariè offerunt, nequit certa coniectura firmari circa oblationes, quas timor extorsit: nam inuoluntariæ penitus esse potuerunt, licet quæ posteà sunt exhibitæ, voluntariæ fuerint, quia pacatis animis post violentiam expunctam, & Parochi benigna, ac verè Christiana voluntate perspecta, possunt Deo inspirante moueri, & beneuoli bono esse pastori, aliquid offerentes. Cùm ergo de præcedenti violentia constet, & de voluntate circa minorem quantitatem satis sit incerta coniectura, hæc quidem à restitutionis onere non debet releuare. Quod potest ex receptissima confirmari sententia, pro qua Diana complures Auctores adducit Parte 8. Tract. 3. Resolut. 44. dicens se non audere ab ea recedere. Dicunt illi

Export TEI

Donationem omnium bonorum præsentium & futurorum, etiam quoad præsentia non esse validam, ex quo instatur.

donationem omnium bonorum præsentium, & futurorum non esse validam etiam quoad præsentia, quia vt simul sumpta cum futuris reprobatur à Iure, etiamsi stare posset vt circa præsentia secundùm se voluntas versaretur, dum non constat circa illa fuisse versatam; nec quid donans esset voliturus, sed quid reipsa voluit, & volitionis modus debeat attendi. Item quid si in septima oblatione quantitas augeatur? quid si minuatur, nec tamen sit facta restitutio? Stare quidem regula prædicta non poterit: vnde verosimilius est quidquid est per violentiam acceptum penitus restituendum.

Export TEI

130

*Et ita statuit Synodus Limensis citato

Export TEI

Item ex Synodo Limensi.

Cap. 6. ibi: Y condenado à restituir todo lo que vbiere llebado y cobrado. Licet enim dici possit condemnationem ad totum extendi in pœnam excessus: |

p. 243

quia tamen verbo restitutionis vtitur, non obscurè indicat ad illam esse etiam sublata pœna obligationem; quod enim in vim pœnæ datur, non dicitur restitui, sed solui. Neque ex eo quòd condemnandus dicatur, obligatio in conscientiæ foro videtur excludi, vt constat ex verbis in fine Capitis additis: Demas de ser condenados à la dicha restitucion de lo que recibieren, y del daño, que vbieren hecho con el doblodoble, y de quedar obligados à ello en conciencia. Vbi quod de duplo dicitur, tunc vrget, cùm quando Indi vt offerant vi illata compellunt, prohibito ab Ecclesia egressu, aut extra illam per ministros coacti, detractis pignoris loco palliolis: propter quod etiam latæ excommunicationis censura profertur. Sicut ergo in hoc euentu restitutio in foro conscientiæ vrgere dicitur, ita & quoties oblationes inuoluntariæ sunt, de quo priùs egerat Synodus, & ad quod se refert cùm ait: A la dicha restitucion: quod est animaduersione dignum: nam citatus Auctor Seßione 1. vbi præfatam Synodi decisionem adducit, verbum Dicha omisit, quod fortè scribentis factum incuria, sicut & omissio Tituli.

Export TEI

131

*Rogat insuper Sessione 5. an Parochus

Export TEI

Restitutio an fieri Ecclesiæ possit pro eius ornamentis. Et negatiua assertio D. Quiten.

obligationi conscientiæ faciat satis, si id quod tenetur restituere, in Ecclesiæ ornamentis expendat, ijs, qui obtulerunt inuitis: si enim spontaneæ voluntatis significatione consentiant, nulla est quæstio, de quo Sessione 6. & negatiuè respondet ex communibus principijs circa restitutionem, iuxta quæ, quando certa est persona creditoris, & ei satisfieri potest, non licet ad pia opera debitum applicare. Adducit autem verba Ioannis Matiensi

Export TEI

Ioannes Matienzus.

in Tractatu de moderatione regni Peru Cap. 28. vbi ait quòd quando difficile est damna Indis illata, eisdem, qui illa receperunt in multis casibus satisfacere, monendi sunt Confessarij vt Commendatarijs iniungant, vt Indorum hospitalibus, Ecclesijs, Communitatibus, vel alijs pijs operibus, quæ eis in communi vtilia esse possint, damnorum æstimationem relinquant. Quæ quidem apud D. Solorzanum occurrunt Tomo 2. Lib. 2. Cap. 24. n. 117. cùm apud Auctorem deprauata legantur. Pro Commendatarijs enim habetur Commentarijs, & pro Indorum, Iterùm. Et quod ad priorem errorem spectat, mirari iuuat Testamentarios Commentariorum nomine designatos affirmari. Quidquid de hoc sit, subdit Auctor intelligendum id, quod à Matienzo asseritur, quando facta sufficienti diligentia non comparet persona offensa, neque illius heredes necessarij aut voluntarij, iuxta Sotum de Iust. & Iure Lib. 4. q. 7. arti. 1. ad 3. argum. Atqui in casu, de quo agimus, idem con

Export TEI

Affirmatiua vt stare queat.

tingere potest, vt scilicet deprehendi nequeant offerentes inuiti: quia licet de violentia constet, non tamen quinam illi sint, qui in speciali inuiti penitus obtulerunt, & quantùm quisque obtulerit, præsertim iuxta computationem dictam: ergo modus restitutionis tunc adhiberi potest, quem docti illi scriptores assignant, de quo & Nos Tomo 1. Thesauri Tit. 6. n. 18. & est ijs consonus, quod Concilium Limense præcipit Act. 3. Cap. 14. sic

Export TEI

Concilium Limense, circa restitutionem ob doctrinæ defectum quid statuat.

dicens: Ea, quæ propter absentiam Indorum Parochis de legitimis stipendijs subtrahuntur, quos vulgò defectus doctrinæ appellant, debent omninò in vtilitatem Ecclesiæ Indorum conuerti: itaque vel fabricæ, vel ipsius oppidi pauperibus, pro Episcopi iudicio omninò distribuantur, neque ad alios vsus vlla ratione applicentur, sicut Regi nostro Catholico placet &c. Vbi quidem restitutionis obligatione suo in rigore pensata, ijs videbatur fieri debere, qui doctrinæ sunt passi defectum, & pro illa stipendium Parochis præstiterunt: nec tamen ita faciendum à Concilio est dispositum, quia ægrè satisfactio talis posset exerceri; cùm non constet omnino eos, qui pro stipendio contulerunt in oppidis fuisse absentibus Parochis, & inquisitio circa hoc valde esset molesta, & fortè Indis ipsis onerosa; cùm & stare possit eorum aliquos tributum, vnde stipendium deducitur, defraudasse, aut integrè decimas non soluisse. Et quidem quod fabricæ Ecclesiæ tribuitur, in communem vtilitatem redundat, quod non ita videtur de pauperibus: nihilominùs idem dicendum, quia oppidanis subuentio eorum incumbit, qui distributione præfata, eo communi onere aliquatenus subleuantur, neque ita petentium molestis importunitatibus opprimuntur.

SECTIO XV.