Avendaño: Thesaurus Indicus

 Legal Information & Privacy

Export TEI
CAPVT XIII.

CAPVT XIII.

Export TEI
Qualiter Indicorum Auditorum conscientiæ grauari possint, dum se inhonorantium vindictam prosequuntur.
Export TEI
§. I.

§. I.

Export TEI
Inhonorationem non esse sacrilegium, & quando crimen lesæ Maiestatis.
Export TEI
Export TEI
101
*HOnorandos Regios Senatores, &
Export TEI
eximiè quidem honorandos, eorum dignitas persuadet, cùm Regiæ Maiestatis culmen excellentiori quodam modo, practicè vt sic dixerim, repræsentent: & ita tradunt, exornant, illustrant Auctores plures, quos adducit Dom. Solorzanus lib. 4. Cap. 4. à num. 21. & in Politicâ lib. 5. Cap. 4. pag. 779. vbi & specialiter id necessarium esse ostendit in Auditoribus Indicis, pro quo & videnda, quæ diximus Cap. 1. Tenenda tamen circa hoc moderatio, quam ratio & iura præscribunt: nam per excessum potest & solet non leuiter in hac parte peccari. Fiscalem Regium audiui, qui seriò contenderet inhonorationem huiusmodi habere rationem
Export TEI
proprij sacrilegij. Id quod ex Cæsareo iure conabatur deducere, sed ineptè: Religio quidem Deum spectat, erga cuius versatur cultum, vt neque ad Sanctorum propriè cultum se extendat, quod luculenter ostendit D. Thomas 2. 2. q. 103. Art. 3. Ex cuius etiam doctrinâ q. 99. art. 1. 2. & 3. manifestè conuincitur præfatus error: ibi enim
Export TEI
Quid propriè sacrigiumsacrilegium.
ostendit quid sit sacrilegium. In 1. autem pro argumento priori adducit, id, quod habetur. Cap. Si quis suadente 17. q. 4. vbi sic dicitur. Committunt etiam sacrilegium, qui de principali Iudicio disputant,
Export TEI
D. Thomas.
dubitantes, an is dignus sit, quem Princeps elegerit: vel qui intra Prouinciam, in qua prouinciales & ciues habentur, officium gerendæ, ac susciptendæ administrationis desiderant, vt in Codice lib. 9. Titulo de crimine sacrilegij. Sic Gratianus. Ad quod S. Doctor respondet, quòd iuxta Aristotelem lib. 1. Ethicor. Cap. 2. bonum commune gentis est quoddam diuinum, & ideò antiquitus Rectores Reipublicæ diuini vocabantur, quasi diuinæ prouidentiæ ministri, secundùm illud Sapientiæ. 6. v. 5. Cùm essetis ministri
Export TEI
Sapient. 6. v. 5.
regni illius non recte iudicastis, & sic per quandam nominis extensionem, illud, quod pertinet ad irreuerentiam Principis, scilicet disputare de eius iudicio, an oporteat eum sequi, secundùm quandam similitudinem sacrilegium dicitur. Hæc Doctor Sanctus: iuxta quæ satis manifestè apparet sacrilegium tantùm similitudinariè posse ad inhonorationem laicarum personarum trahi: quòd si erga Principem ita contingit, multò est certiùs non posse irreuerentiæ ministrorum proprietatem nominis, & rei significatæ per illud conuenire.
Export TEI
Export TEI
102
*Gratianus autem in describendis sacrilegiis
Export TEI
parum consideratè processit, ea, quæ propriè talia sunt; iis, quæ similitudinariè tantùm sunt talia, coniungens, vt ex citato Capite constat, in quo sacrilegium, quod quis per violentarum manuum iniectionem in Clericum vel Monachum incurrit, & per violatam Ecclesiæ immunitatem, & iniurias in eadem Sacerdotibus irrogatas; aliis tum præfatis, tum etiam omnibus diuinæ legis transgressionibus, siue per ignorantiam siue per negligentiam, adnectit. Qui ergo auctoritatibus præfatis nituntur, nihil obtinere possunt, sed quamdam similitudinariam extensionem, sicut in iuramento accidit, quod extenditur ad similes loquendi formulas, in quibus manifestè iuramentum non est, vt cùm quis ait; Per patrem, aut matrem meam, aut per vitam vxoris, vel filiorum iuro: & certè, aut sacrilegium
Export TEI
Discursu aperto concluditur.
esse proprium contendunt, quia contra religionem est, & hoc non posse stare iam vidimus, quia Auditor non est res propriè sacra. Vel tantùm extensionem illam nominis, quâ ius vtitur. Quod si damus; quid inde? An ex eo quòd extendatur nomen, iniuria ad superiorem sphæram assurget? Ad hoc certè necessarium erat, vt ad religionem proprio aliquo modo pertineret; cùm ergo non pertineat, quid interest erga similitudinem nominis litigare? Vnde neque circa hoc audiendus D. Villaroel Part. 2. Quæst. 11. Art. 3. num. 24. vbi ex Dom. Solorzano & alijs sacrilegium esse absolutè pronuntiat.
Export TEI
Export TEI
103
*Illud maioris quæstionis est, an qui illis
Export TEI
iniuriam inferunt, crimen læsæ Maiestatis incurrant, & hoc iidem passim clamitant. Et cum aliis affirmat Dom. Villaroel loco nuper adducto num. 22. cùm tamen circa illud distinctio sit satis notabilis adhibenda. Crimen quidem læsæ Maiestatis committi, communis resolutio est, pro quâ textus, & Auctores congerit Farinacius in Pract. crim. Part. 4. Quæst. 112. num. 136. & seqq. Non quidem in primo gradu, sed in secundo. Id tamen ita accipiendum, vt tunc crimen tale sit, quando iniuria irrogatur ratione officij;
Export TEI
secùs si ex priuato odio, aut inimicitiâ: vt videri apud eumdem potest. numer. 150. & duobus sequentibus: vel si ob prauos mores, de quo num. 155. Pro quo exemplum adduci potest eorum, qui Togatum quemdam nocte intempestâ obseruarunt domum pellicis ingredientem, cùm ille ex officio circumire ciuitatem ad custodiam simularet, & eum non leuibus molestiis affecerunt. Quod & videtur pariter asserendum, etiamsi ratione officij iudex iniuriosè tractetur, quando constat eum in officio iniuriam pariter intulisse. Quod quidem negari nequit, quin grauis iniuria sit; non tamen læsæ Maiestatis crimen, cùm in iudice suo perperàm vtenti officio, non sit animus offendere Principem, sed id, quod contra voluntatem, & auctoritatem est Principis, castigare. Iniustum enim iudicium, non est iudicium,
Export TEI
& iniustus iudex, non est iudex reputandus, ex D. Thomâ, & Cassiodoro, vt diximus Titulo 2. num. 76. vnde nec tale iudicium à vultu Dei oritur, & consequenter neque à vultu Principis, ita nec ille in læso iudice debet læsus reputari.
Export TEI
Export TEI
104
*Quando autem dubium est, an ratione
Export TEI
officij, an verò ex odio, & inimicitiâ ortum habuerit offensio, ad coniecturas esse recurrendum affirmat cum aliis Farinacius num. 154. ex quibus illa pro officio videtur valida, si in ipso |
p. 130
actu officii, & exercitio judiciario fuerit irrogata. Non ergo talis, quando judici nondum in Tribunali sedenti, aut post descensum ab eo quidquam iniuriosum infertur. Si præsertim Iudex partem potiùs litigantem quàm judicem agat: vt in facti contingentiâ accidit; altercantibus inter se Sacerdote quodam, & Auditore, circa prædiorum
Export TEI
Casus specialis.
aquæ ductum; & eâ de causâ, cùm se iniustè grauatum Sacerdos crederet, & in Auditorio Regio res ageretur, cum collitigante suo, præ tribunalis foribus, nescio quid contentiosiùs, quàm deceret peractum, quod est exilio mulctatum; auctoritate tamen Prælati, qui ad id est monitoriis Iudicum incitatus. Cùm ergo res arbitraria sit, caueant sibi ad huiusmodi iniurias proni; quia Iudices talium causarum suum in illis negotium agunt, auctoritati consulentes suæ, & omnimodæ immunitati. Quod tamen Iudices ipsos etiam
Export TEI
debet ad moderationem in judicando compellere; quia in eo partes simul & judices sunt; vnde peccare grauissimè possunt, si stante pro reo verosimili defensionis fundamento, ad rigorem semper inclinent, & seueriora sectentur. Quod enim communis habet Scriptorum vox, in criminibus sole clariores debere esse probationes, quod ad factum spectat, id etiam suo modo circa ius dicendum; quòd scilicet, vt ad seueriorem pœnam damnatur reus, sole clariora debeant in jure fundamenta suppetere: vtriusque enim ratio eadem videtur. Vnde est regula juris notissima, cùm sunt partium jura obscura, reo fauendum est potiùs, quam actori 11. in Sexto. Neque crimina contra judices alicubi inueniuntur excepta; licèt verissimum sit grauiùs aliis punienda.
Export TEI
§. II.

§. II.

Export TEI
Quid de Ecclesiasticis iniuriarum auctoribus.
Export TEI
Export TEI
105
*POsse illos in carcerem mitti, si delictum
Export TEI
ita exigat, aut pœnâ pecuniariâ coërceri, si irreuerentia interuenerit, quæ non leuis momenti sit, vt si coram eis pertranseant nullo reuerentiæ signo adhibito; affirmant Pereira, & Bobadilla, quos adducit Diana Parte 1. Tractat. 2. Resolut. 26. & Tiberius Decianus apud Dom. Felicianum à Vega. Relectione in caput. si diligenti de foro competenti num. 58. & ipse Dom. Felicianus cùm num. 56. & 57. absolutè affirmet Clericum
Export TEI
contra judicem delinquentem, de illius foro non effici; cum aliàs ex jure habeatur id ita esse respectu aliorum; eò quòd illi suo possunt renuntiare foro, quod faciunt eo ipso, quòd contra judicem delinquunt; non tamen Clerici: citato tamen num. 58. cum citatis conuenit, si coërcitionem non exerceant auctoritatiuè, & quasi proprio iure, sed ex permissione Pontificis, cui illa non videtur displicere, si carceratio non sit diuturna, sed intra viginti quatuor horas Clericus suo Prælato præsentetur. Pro quo & facit Clericum Regio fungentem officio, si in eo delinquat, priuari eo posse & mulctari, vt tenent multi, quibuscum Dom. Villaroel Parte 1. Pacificæ gubernationis Quæst. 1. Art. 8. num. 68. & 69. Quibus non obstantibus
Export TEI
Export TEI
106
*Dico Primò. Si Clericus non sit paratus in crimine prosequi, aut id verosimiliter ti
Export TEI
meatur, teneri nequit, & clausurâ premi. Constat ex manifestâ Iuris decisione Cap. Vt famæ, de sententiâ excommunicationis, in quo sic loquitur Innocentius Tertius: Laici verò citra excommunicationis sententiam capere Clericos, & ad judicium trahere possunt, si oporteat, etiam violenter; dum tamen
Export TEI
Cap. Vt famæ, de sent excom.
id de mandato faciant Prælatorum, quorum illi sunt jurisdictioni subiecti, & quorum est corrigere criminosos; cùm hoc non ipsi, sed illi, quorum auctoritate id faciunt, facere videantur; dum tamen non ampliùs eorum violentia se extendat, quàm defensio, vel rebellio exigit Clericorum. Sic ille: juxta quam decisionem id sequitur quod intendimus; nam respectu eius, qui non est paratus in crimine prosequi, aut de quo id verosimiliter non timetur, nulla defensio, aut rebellio est, neque beneplacitum Prælatorum expressum aut tacitum. Tacitus namque præsumi verosimiliter potest, quando ex capturâ damnum imminens impeditur; quod velle Prælatus debet; & si adesset, rationabiliter credi potest judicis auctoritate ad illud impediendum fore vsurum; & juxta hanc intelligentiam accipiendi sunt, qui dicunt Clericum in flagranti crimine deprehensum, capi posse, & ad Prælatum remitti: qui videri possunt apud Dianam suprà Resolut. 11.
Export TEI
De fuga suspectum capi posse.
& 12. vbi obseruare juuat, etiamsi nihil prætereà timeatur nisi fuga, id aliquibus videre sufficiens; cuius ea esse ratio potest, ipsam fugam damnosam esse, tum ob rationem, quam adducit Pontifex citato Capite; quòd scilicet, publicæ vtilitatis intersit, ne crimina maneant impunita. Tum etiam quia sic fugiens, & ab oculis Prælatorum remotus, addere peccata peccatis potest, & turbarum occasiones excitare. Pro quo videri possunt Sousa in Bullam Cœnæ Can. 16. Disput. 82. num. 9. & Ioannes de la Cruz in Directorio Conscientiæ, Parte 1. Præcepto 8. Quæst. 3. Art. 1. Dub. 3. Conclus. 3. P. Fragosus Tomo 2. Pag. 251. num. 329. & alii, apud ipsos, & apud Barbosam in Collectaneis ad Decretales, cap. citato n. 5. & nouissimus D. Villaroel Parte 2. Quæst. 11. Art. 3. n. 30. & seqq.
Export TEI
Export TEI
107
*Dico secundò. Clerico irreuerenti nequit
Export TEI
ab Auditore, aut Audientiâ totâ, seu quocumque alio judice, pœna pecuniaria imponi. Sic citati à Dianâ, & contrarium est prorsus improbabile, quia contra libertatem Ecclesiasticam, in Iure Canonico, & Bullâ Cœnæ specialiter declaratam & pœnis adiectis communitam. Neque apparet vnde talis licentia fundari possit, quæ nullibi fundamentum habet, nisi in aliquorum scriptorum, qui laici fuêre judices, minùs piâ erga Ecclesiasticos affectione.
Export TEI
Nec dicas Clericos capi posse & ita etiam in
Export TEI
Ex capturà non benè argui.
pecuniâ mulctari: quod minus est ex Cap. Cui licet, de regulis juris in Sexto: vbi sic dicitur: Cui licet quod est plus, licet vtique quod est minus. Ex L. eadem. D. eodem Titul. Nam inprimis id est valdè dubium, an scilicet plus sit capi, vt statim tradatur Iudici, an pœnam pecuniariam soluere; quia prior pœna nihil demit, & captura cum debitâ reuerentiâ est executioni mandanda; pecuniæ autem jactura pluris solet ab Ecclesiasticis æstimari.
Export TEI
Deinde. Regula illa plures habet exceptiones, de quibus Glossa. Et tantùm habet verum, quando id quod est minus, in eo, quod plus est, continetur. Vt in materia præsenti, cui licet capere, licet |
p. 131
armis spoliare, quia benè capi & teneri nequit, si suis ille armis instructus relinquatur; & etiamsi non sit capiendus ne vlteriùs nocere possit. Quidquid
Export TEI
de hoc aliqui in contrarium sentiant, quos adducit, & sequitur Diana suprà Resolut. 10. & Part. 2. Tractatu 1. Resol. 28. Nam pro assertione positâ stant complures, & inter eos præstantissimi Theologi vt fatetur Diana eos allegans. Neque priores videntur contradicere in casu à nobis proposito; quando scilicet Clericus nequit commodè ad suum judicem deferri, & aliàs in capturâ inconueniens apparet; tunc enim eum armis spoliare licitum erit; immò & expediens, vt nocumenti vlterioris occasio præcidatur. Item, cui licet plus, licet & minus, quando tale est in eodem genere actionis, nec potest rationabiliter judicari Superioris id esse contrarium voluntati. Sic cui licet carnes comedere die jeiunii, licet & oua. Non tamen licet potenti administrare Eucharistiam, Sacramentum administrare Baptismi, Pœnitentiæ & aliorum, quæ minora sunt, de quibus proportionaliter eadem ratio est, vt minora non liceant, eo ipso, quòd liceant maiora: & generaliter vbi est diuersa ratio, & fundamentum aliter coniecturandi de superioris voluntate, aliter sentiendum est, vt in præsenti. Prælatus enim
Export TEI
circa capturam potest esse rationabiliter beneplacens ob rationes dictas; non ita circa mulctam pecuniariam; quia in primo ministri laici eius etiam ministri sunt, vt Pontifex citato Cap. Vt famæ, affirmat: in alio verò judiciariam potestatem vsurpant, mulctam vt judices imponentes, quod quidem Ecclesiasticæ libertati penitus aduersatur.
Export TEI
Export TEI
108
*Non ergo circa hoc admittendum est,
Export TEI
quod Dom. Felicianus tradit; hoc scilicet laicis Iudicibus concedi, non vt auctoritatiúe, & suo quasi jure id faciant, sed ex Pontificis beneplacito. Si enim hoc illis semel concedatur, parum ipsi de illâ respectuum diuersitate curabunt, in libertatis Ecclesiasticæ certissimum detrimentum; & deinde Pontificis voluntas, vt vidimus, in contrarium vergit, nec præsumi illa, nisi præsumptuosè, potest. Quod in Indiis
Export TEI
præsertim obseruandum, in quibus Eccesiasticis honor est eximius tribuendus, vt Neophyti erga Christianam eruditionem, quam ab ipsis hauriunt, potentiùs afficiantur. Ex quâ persuasione Ferdinandus Cortesius, nulli nisi sibi inter
Export TEI
Heroës bellicos comparandus, Sacerdotibus singulari reuerentiæ affectu se prosternebat, & eorũeorum manus osculabatur, vt hoc vidẽtesvidentes Indi magnum aliquid de eorũeorum conciperent dignitate. Quod quidem non sine eximio fructu ab eo peractum; fides enim cum pietate in Mexicanis regionibus meliùs est, quàm in aliis, propagata. Videatur Fr. Ioannes de Torquemada in Monarchia Indica. Parte 3. Lib. 15. Cap. 10. Vbi de Cortesii occursu primis gentium illarũillarum Apostolis èex Familiâ Franciscanâ.
Export TEI
Export TEI
109
*Hinc apparet excessisse Auditores
Export TEI
Cancellariæ cuiusdam, qui Concionatori eiusdem Ecclesiæ Præbendario mulctam pecuniariam satis magnam decreuerunt, ob salutationis officium in Concionis exordio non ita honorificum, vt ipsi censuerunt; qui nescio quid aliud sibi exhibendum intimarant. Quod quidem non omnibus est Togatis dominis probatum, & ita cùm eâ de re sermo mihi in scribendo ad eorum vnum incidisset, qui non aderat in occasione præfata, prudentissimè & Christianissimè rescripsit, & ita illius verba non grauabor, ad aliorum exemplum, his paginis adiecisse. Sic ergo ille post alia scribit,
Export TEI
cuius non oportet nomen expressisse: El caso que refiere V. P. se obro apriesa segun vi por los autos. Dueleme mucho que tal vez en mi casa, ô en la agena, en la calle, en la plaça, y en el Tribunal, no paresco Ministro del Rey, si no de mis liuiandades, y pasiones, deleytes, y vicias, y en la Yglesia, y en los templos, alli solo aspiro à la Magestad: alli si pretendo la competencia, aun con la diuina viuamente repræsentada à todas luces en un Prælado reuestido de Pontifical, como en los ministros seculares la humana Dios nos de su gracia, &c.
Export TEI
§. III.

§. III.

Export TEI
Circa concionatores eo in munere moderationis regulas trangredientes.
Export TEI
Export TEI
110
*ET quia de Concionatoribus mentio à
Export TEI
nobis est inducta, negari quidem nequit plures eorum circa hoc grauiter delinquere; Senatores Regios, ac supremos ipsos Gubernatores, apud populum traducentes. Tum dicendi modo, qui satyricus potiùs est, quàm Euangelicus; tum exprobratione actionum, de quibus tumultuariam notitiam, & ab inuidiâ, & malauolentia sæpiùs ortam, habuerunt: tum denique eorum narratione, quæ licet vera sint, sine audientium scandalo non referuntur, jurisdictione circa hoc Prælatorum vsurpatâ, ad quos tantùm spectat peccantium publica districtio; cùm reprehensiones huiusmodi ad correctionem fraternam reduci nequeant: in quâ occulta debet monitio præcedere, & alia seruari à Christo tradita, in quibus animaduersio adeò publica delicti non inuenietur. Et quidem concionatores, aut indo
Export TEI
non excusabiles.
cti sunt, & vulgari linguâ scriptis libellis instructi ad dicendum procedunt, in quibus quàm sit ignorantia damnabilis, satis est unicuique perspectum. Aut litterati, & ii, quod ad eorum obligationem spectat, non ignorantes, aut malitiâ, aut passione, vel populo placendi libidine, in huiusmodi videntur absurda prosilire. Quod si zelo quisquam ducatur: non secundùm scientiam, vt liceat illi Apostoli sententiam applicare, sic scribentis. Rom. 10. v. 2. & 3. Testimonium enim perhibeo
Export TEI
Rom. 10. v. 2. & 3.
illis, quod æmulationem Dei habent, sed non secundùm scientiam. Ignorantes enim justitiam Dei, & suam quærentes statuere: justitiæ Dei non sunt subiecti. Ignorant equidem justitiam æmulatores isti, contra quam peccant inhonorantes Magistratus, & alienam jurisdictionem vsurpantes, suam volentes statuere, dum se ad hæc officii aiunt obligatione teneri, quod dicendi imperat libertatem. Quam quidem non negamus, sed contra vitia
Export TEI
Optima ConcionādiConcionandi formula.
suauitate dicendi temperatam, de quo sic Diuus Isidorus Pelusiota lib. 3. Epist. 397. Sermonis quidem libertati suauitatem admiscere oportet, diuinæ autem
Export TEI
D. Isid. Pelusiota.
dextræ sanitatem permittere. Hæc ille Moysis, Eliæ, & D. Ioannis Baptistæ exempla prosecutus. Sit ergo rigor iustitiæ semper feruidus, sed numquàm præceps, vt D. Bernard. admonet Epist. 25. quando de iustitiæ obligatione ita sunt prefati Ministri verbi soliciti.
Export TEI
p. 132
Export TEI
111
*Ex experientiâ quidem compertissimum
Export TEI
habetur hanc dicendi libertatem, quam communiter Concionatores in ore habent, & quâ maximè gloriantur, parum esse proficuam; immò & exitiosam frequentia experimenta demonstrant. Circa quod Diuus Ignatius Parens in libro verè aureo, verè diuino, exercitiorum circa finem in Regulis seruandis, vt cum Orthodoxâ Ecclesiâ verè sentiamus. Reg. 10. ita scribit: licèt
Export TEI
autem non reperiatur vbique ea, quæ deberet esse, morum integritas; si quis tamen, vel in publica concione, vel in populari commertio, ipsis obloquitur, generat potiùs damna, quàm aliquid afferat remedij, aut vtilitatis; cùm nihil aliud sequatur; nisi exasperatio, & obtrectatio populi aduersùs Principes, ac Pastores suos. Temperandum est igitur ab isto inuectiuarum genere. Sic ille: Pro quo & Diuus Isidorus Pelusiota citato libro, Epistolaq́ue, ita loquitur: Scio me persæpè mihi ipsi hu
Export TEI
D. Isidorus Pelusiota.
huiusmodi quoddam consilium præbuisse: O Isidore, quoniam res magnæ magnis periculis confici solent, eâ, quâ decet, loquendi libertate vtere; fortaßis erubescent ij, qui in peccatis erubescere minimè norunt. Ac quidem fortaßè aliquid efficies: sin autẽautem aliquid etiam iniucundi patiaris; cũcum Prophetis, & Apostolis atatque alijs sanctis viris patieris, cum quibus tibi, qui vnus èex vulgo es, optandũoptandum est etiam si non in virtutibus at certè in perpeßionibus numerari. Verùm ad hunc modum contrà mihi ipsi respondi. Alijs quidem in rebus præclarè loqueris ac tibi morem gerere paratus sum; at quonam pacto liberè loquemur? &c.
Export TEI
Export TEI
112
*Quod equidem non minùs graui, quàm
Export TEI
P. Sacchinus.
eleganti sententiâ claudendum P. Francisci Sacchini Parte 4. Historiæ Societatis lib. 3. num. 156. & seqq. vbi ita scribit post turbulentias occasione Concionatoris cuiusdam enarratas: Ceterum hominum sub obedientiâ viuentium haud dubium peccatum est, vbi in rebus adeò grauibus, non interrogatis Moderatoribus suo velificantur arbitrio: præsertim cùm vnius hominis conatus, vt nunc sese habent humanæ res, multùm habeat strepitûs, momenti parum: atque instar eorum medicamentorum, quæ vitiatos corporum humores excitant, non egerunt; longè magis obsint, quàm prosint. Eam ob rem Societas, quæ in turbulento
Export TEI
rerum mortalium, quasi oceano, opem, si poßit, naufragantibus allatura versatur; summoperè abstineat necesse est ab ijs attrectandis, à quibus plus vlceris faciat, quàm medicinæ. Quod, Deo aspirante, excubantibusq́ue Moderatoribus, diligentißimè totum corpus custodit. Quamquàm vt nequis vnquam èex tanto numero, siue prudens, siue imprudens committat, dum hac infirmitate circumdamur, optandum magis, quàm sperandum est, & potius, quòd non crebro eueniant scandala, quàm quòd aliquando eueniant, admirandum. Sic ille.
Export TEI
Export TEI
113
*Iuxta cuius cordatam animaduersionem,
Export TEI
Magistratus non ita delicatis esse auribus debet, vt ex quouis imprudenti dicto, ad excitandas persecutionum tempestates moueantur, & indignationem in corpus Religionis accendere, contra cuius voluntatem membrum vnum, & frequenter non potius, insultauit. Prudenti dissimulatione melius quandoque res agitur, & decoro consulitur eorum, quos reprehensionis acerbitas vlcerauit. Noui Prælatum, qui quadam die à Religioso pro concione molestè, & immodestè attrectatus, sub vesperum ad Conuentum venit, & in cellâ Prælati exceptus, vocari ad se Concionatorem postulauit, Venit ille, suâ opinione plus accepturus, quam dederat. Sed vrbanè acceptus, aliud valdè diuersum, quàm spera
Export TEI
bat, audiuit. Laudauit Prælatus concionem, cum gratiarum actione, festum enim fuerat anniuersarii Consecrationis suæ: adiecit tamen; Licèt quod audire potui, sat mihi placuit, non potui tamen omnia; quod doleo; credo tamen alijs à me auditis fuisse simillima. Non mentitus ille sed amphibologiâ officiosâ vsus, sicq́ue prudentiam suam testatiorem reliquit; eo ad obstruendum os imprudenter locuti remedio vsus, quo potentius nullum potuisset eius nota sagacitas inuenire. Pro quo, & Saülis prudentia jam pridem succurrit, de quâ sic 1. Reg. 10. v. 27. Filij verò Belial dixerunt: Num
Export TEI
saluare nos poterit iste? & despexerunt eum, & non attulerunt ei munera; ille verò dißimulabat se audire. Circa quæ P. Gaspar Sancius ita scribit, elegantiam, grauitatem, & eruditionem accumulans: Est autem hoc documentum his, qui præsunt, interdum valdè necessarium, vt cæci sint ne videant, aut surdi
Export TEI
P Gaspar Sancius.
ne audiant ea, in quæ incerto quodam rerum articulo duriùs esset agendum; ita sanè in suo Ænea, quem, & fortem ducem, & prudentissimum Imperatorem fingit, ait Maro Lib. 1. Æneid.
Export TEI
Curis́Curisque ingentibus æger,
Export TEI
Virgilius.
Spem vultu simulat, premit altum corde dolorem.
Export TEI
Et alius ex prophanis (Gnæus Plancus) docet
Export TEI
eos, quibus commissa est respublica, vt ad effectum suorum Consiliorum veniant, oportere, vt multa simulent inuiti, multa dißimulent cum dolore, &c.
Export TEI
Export TEI
114
*Quod si ad hæc humanæ prudentiæ sufficiunt regulæ, maiora debent in Christianorum
Export TEI
Iudicum pectoribus fides, & pietas obtinere. Sic Magnus Theodosius Mediolani ad Ecclesiam ire statuens festiuo Natiuitatis die, & retrahente eum Ruffino jam jam euntem, ne Ambrosius acerbius aliquid in eum jactaret, ob necem Thesalonicæ factam, propter quam octo mensium interdictum sustinuerat; eidem respondit: Pergo, & justas in facie suspicio contumelias. Sic habetur in Vitis Patrum; Opusculo de laude & affectu virtutum Cap. 15. vt videant ii, quorum mera est vmbra ad tantæ lucis comparationem auctoritas, quali esse animo debeant, cùm illis sui exprobrantur errores. Quòd si non omnes esse caussentur Ambrosios, quorum id debitum sanctitati; animaduertant tamen, nec Theodosios se esse, quos vt numina oporteat reuereri. De quo isthæc satis.
Loading...