Avendaño: Thesaurus Indicus

197

*PLantatio vinearum in Indiis iam pridem

Plantatio vetita vinearum, sed frustrà, & quid proptereà tributi additum.

vetita pluribus rescriptis Regiis, de quibus Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 1. cap. 7. num. 41. & D. Escalona Parte 2. Lib. 2. Cap. 28. num. 2. Quibus non obstantibus inualuit illa, & adeò copioso prouentu, vt iam superiùs expressimus num. 123. & cùm tot sint, ad multò plures fertilis gleba succurrit. Quia ergo sine Regiâ facultate plantatæ, visum est post longius tempus, aliquod inde quæsisse compendium: & ita Regio statuto decretum, vt duo pro centum vasa vinaria, in quibus vinum transuehitur, soluerentur. In quo quidem grauari se iniustè vinearum domini conquesti sunt, & res ad controuersiam juridicam reuocata. Postquam tamen rescriptum est à Rege & executio decreti instanter iniuncta, quæ tamen alicubi adhuc retardata. Fuit

Export TEI

De illïus iniustitia querelæ, sed fructu nullo.

autem hoc hominis cuiusdam arbitrium annis proximis Regio Consilio ad amplificationem Regij patrimonij & odij communis, oblatum: cùm iam pridem vinearum domini in pacificâ essent possessione, & qui de nouo plantare vellent, nullum iuris aut facti obstaculum inuenirent. Compositione enim Regiâ titulos terrarum habentes, licere sibi plantare quid quid videretur vtile, crediderunt. Neque enim in compositione, de non plantandis vineis quidquam actum: immò multoties compositio facta quando iam in terris, circa quas componebatur, vineæ aut adultæ aut nouellæ videbantur.

Export TEI

198

*Fuerit ergo licet circa hoc iterata

Export TEI

Prohibitionem vsu receptāreceptam non fuisse, & legem vsu non receptāreceptam obligatoriāobligatoriam non esse.

prohibitio, sicut & circa oliueta, pro quibus tamen exactio nulla constituta hucusque, nihil obstare potuit, quia vsu non recepta, scientibus Gubernatoribus, & Regio non ignorante Consilio, cùm notissimum esset vinum ex Hispaniâ in regiones istas non asportari. Nihil autem manifestius quàm legem vsu non receptam, neutiquam vrgere, nec posse illius inobseruantiam castigari. Pro quo P. Suarius Lib. 4. de Legibus, cap. 16. P. Azor Tomo 1. lib. 5. cap. 4. quæst. 7. P. Salas de Legibus, disput. 13. Sect. 2. num. 11. P. Palaus Tomo 1. Tractat. 3. Disput. 1. Puncto 13. num. 9. cum aliis ab eisdem citatis. Solet autem ab aliquibus ad

Export TEI

Quid circa consensum Principis Auctores diuersi sentiant.

hoc vt lex vsu non recepta obligari desinat, consensus saltem tacitus legislatoris requiri, vt videri apud citatos potest. Et talem in casu nostro repertum iam vidimus; immò & plus quàm tacitum. Cùm tamen Doctores etiam sint, qui asserant, etiam cum omnimodâ legislatoris ignorantiâ, obligationem legis cessare. Et hoc certum arbitratur P. Palaus suprà; & non tantùm probabilius cum Doctoribus, quos adducit: non ergo multùm roboris habere videtur id, quod in Regiâ Schedulâ Proregi Peruuiano iniungitur; quòd scilicet vinearum Dominis inculcetur, ita

Export TEI

Schedula Regia dominis vinearũvinearum quomodo scrupulum indicendum statuat.

vt capaces reddantur, non potuisse illos sine licentiâ Regis plantare vineas, & licentiam à Proregibus concessam quibusdam, fuisse nullam; quia licet verè talis lex fuerit, & à præfatis id vt verissimum admittatur; habent illi, eo non obstante, quod apertè suffragetur. Cùm aliàs inueniantur rescripta, de quibus Dom. Solorzanus suprà, num. 43. in quibus supponitur plantatas vineas, Indos tamen pro illarum culturâ distribui prohibetur: licèt posteà prohibitio etiam fuerit intimata, sed à Proregibus executio suspensa, vt quæ magnis inconuenientibus subiaceret.

Export TEI

199

*Nihilominùs Regia prætensio penitus

Export TEI

Pro justificatione prohibitionis Regiæ arguitur, & opposita diluuntur.

condemnanda non est, quia prohibitio bonis fundamentis innititur, saltem probabilibus: & cùm terræ ex compositione habeantur, sub eâ conditione iustè potuerunt tradi, vt vinearum in ipsis plantatio non liceret. Quamuis autem hoc in compositione ipsâ expressum non fuerit, inest tamen conditio, quia lege habetur generaliter posita, vnde non fuit opus declarari. Quando enim tacitum expresso inest, pro expresso habetur: vt cum Baldo, & Tiraquello obseruat Marius Antoninus Lib. 2. Resolut. 57. num. 72. & quia in generali concessione non veniunt ea, quæ quis non esset in specie verosimiliter concessurus, vt habetur Cap. In generali de regulis juris in 6. non

Export TEI

Cap. In generali.

est autem verosimile in generali concessione venire id, quod est aliàs lege prohibitum, cùm generalis concessio priuilegium non sit, sed contractus ab eo independens, quod cum re, circa quam versatur, nullam habet connexionem. Et ita interpretatio facienda, vt correctio juris communioris euitetur, juxta receptam Doctorum obseruationem, de quâ dictum alibi Tit. 4. n. 73. & pro quâ videri potest citatus Auctor Lib. 1. Resol. 103. num. 18. Quibus addi potest semper Reges nostros plantationi vinearum obstitisse; vnde contra factum nequit scientiæ & patientiæ eorumdem imputari.

Export TEI

200

*Benè tamen verum est rationem, quæ

Export TEI

Rationem illius non subsistere, de sufficientia vini ex Hispaniâ adducti Regia Schedula.

pro iustificandâ prohibitione redditur, non penitus subsistere, vt patet ex verbis illis Schedulæ Ann. 1595. quam suprà Dom. Solorzanus adducit: Por muchas causas de gran consideracion, y principalmente, porque euiendoauiendo allà prouision bastante de estas cosas, no se enflaqueciese el trato y comercio con estos Reynos. Est enim impossibile vt ex Hispaniâ vinum omne necessarium pro regionibus istis afferatur, quod & carissimè constabit & multoties eius defectus molestissimi sentientur. Quod ex præsenti potest tempore euidenter comprobari, quando in ditione Noui-Regni Granatensis vna vini botisia, seu quadrantalis mensura, sexaginta octi-regalibus vix habetur, cùm tamen Prouinciæ illæ ex proximioribus Hispaniæ sint. Quid ergo in remotissimis accideret, vbi marium & terrarum tractus longissimi percurrendi? Quibus addi potest, licèt commercium circa vinum attenuatum sit, circa alia tamen mirè auctum: vnde ex hoc capite, attenuati scilicet commercij, |

p. 209

quod quasi præcipuum ad prohibitionem adducitur, illius corruit fundamentum: & ita aliarum rationum non est curanda, quæ innuitur, multitudo: deficiente præcipuâ, quæ finem, & caussam motiuam dispositioni tribuit, iuxta receptam doctrinam. Non enim est credibile propter rationes

Export TEI

Cessante caussâ legẽlegem cessare.

parui momenti legem adeò rerum naturæ repugnantem, quæ aptas plantis terras exhibet, & hominum natiuæ inclinationi, subditis benigna Principis officia pro meritis poneretur. Cessante ex parte caussâ legis, cessat illa, quando magis est inutilis & nociua, quàm vtilis & proficua, etiamsi caussa præcipua non sit, vt videri potest

Export TEI

Quando etiamsi præcipua non sit.

apud P. Suarium suprà, Lib. 6. Cap. 9. in fine. Multò ergo potiùs quando præcipua caussa, vt in casu nostro: & licet aliæ vtilem reddent, magis tamen incipit esse nociua ob rationem dictam; quia scilicet necessaria copia ex Hispaniâ nequit opportunè deferri, & esset sanè molestissimæ penuriæ periculum.

Export TEI

201

*Id tamen curandum, ne Indi ad vindemias

Export TEI

Indi ad vindemias non conducende.

conducantur, nisi ipsi sponte liberâ se offerant: experientiâ enim compertissimum habetur plurimos eo in labore perire & quia cælum ipsis insalubre, & quia multùm inconsideratè hauriunt, vnde lethales ipsis morbi generantur. Immò & dubitari meritò potest an sponte se

Export TEI

An etiam spontanei admittẽdiadmittendi.

offerentes sint admittendi: & negari verosimiliter, quia admissio talis est cooperatio ad damna dicta, & charitas obligat ad subueniendum etiam in damnum sponte euntibus, materiam, si possumus, subtrahendo. Hinc enim & correctio fraterna obligat; cùm tamen certum sit peccatum non nisi sponte committi. Poterit autem admittens excusari ex eo quòd repulsus à se plures inueniet alios, non solùm admittentes, sed rogantes, neque enim ille à locatione suarum desistet operarum, iuxta probabilem aliquorum doctrinam: de quâ dictum Titulo 1. n. 146. & seqq. Licèt hîc non omnino accommodari possit, vbi de peccato se locantis non agitur, quod fortè in multis non est mortale ob eorum incapacitatem, aut inaduertentiam: sed de damno eorum corporali: ratio autem facta eadem est.

CAPVT XXVI.