Avendaño: Thesaurus Indicus

 Legal Information & Privacy

Export TEI
CAPVT II.

CAPVT II.

Export TEI
Obligatio tuendi Indos in Commendatariis expenditur: & quid de iis, qui in Hispaniâ degunt.
Export TEI
Export TEI
5
*OBligatio sanè grauissima est: & licèt indicata dudum, eam oportet magis ex professo demonstremus: nec dilucidiùs id præstari potest, quàm verbis Regiæ Schedulæ Ann. 1555. ad Limanam Audientiam directæ, in quâ sic: Porque ya sabeis que el origen de
Export TEI
estas Encomiendas fue respetando siempre el bien de los Indios, para que fuesen dotrinados en las cosas de nuestra santa Fe Catolica, y para que los tales Encomanderos Encomenderos tubiesen cargo de la tal Dotrina y defensa de los Indios, que les estan encomendados, para no los dejar maltratar en sus personas y haciendas, y los tubiesen en Encomienda para que ningun agrauio recibiesen, y con esta carga se los dieron, y han dado siempre, y es cargo conexo à la Encomienda; de tal manera, que en no cumpliendo, serian obligados à restituir lo que lleban, y es legitima causa para los priuar de las Encomiendas, &c. Ex quibus constat obligationem istam talem esse, vt peccatum mortale sit circa curam huiusmodi dormitare. Nec dici potest plus centum iam elapsos annos ab huius rescripti transmissione, & varias circa Indorum regimen dispositiones rigorem obligationis dictæ mitigasse: nam Indis ad curam spiritualium dati Parochi, ad politicam gubernationem & tuitionem Prætores, & Commendatarios iussos à commendatis sibi populis remotos degere, in vrbibus scilicet Hispanorum, quæ sunt Commendis propinquiores: ex quibus videtur obligatio prædicta cessare.
Export TEI
p. 263
Export TEI
6
*Sed certè non cessat: nam quod de
Export TEI
Parochis dicitur, nihil euincit, cùm manifestè constet illis etiam temporibus Parochos fuisse, licèt pauciores, quàm opus esset pro messe adeò copiosâ. Et quando quidem in Parochis ipsis esse circa munus suum damnabilis negligentia potest, Commendatariorum solicitudo meritò à Regibus nostris exigitur: vt si quid tale deprehenderint, remedium apud eos requirant, à quibus potest adhiberi. Quod autem ad Prætores attinet, manifestius est, cùm exploratum sit, Indos ab ipsis solitos hostiliter diuexari: vnde actum est aliquando, an magis expedire eos penitus tolli, & alium modum gubernationis induci, vt testatur Dom. Solorzanus ex P. Acosta, & aliis Lib. 4. Cap. 2. num. 4. quia eorum multi peiores in suis Prouinciis sunt quàm pyratæ, & prædones eas infestantes, iuxta cumdem, num. 7. non erit ergo circa hoc Commendatariorum superuacua defensio: ad quam quidem ex ciuitatibus, in quibus degunt, possunt attendere, cùm ad eos frequenter Commendati veniant, ex quibus possunt eorumdem vexationes agnoscere; licèt cautelâ opus sit, nec facilè fides eorum querelis adhibenda, nisi quando prudens circa illas possit iudicium efformari. Et pro his quidem videri etiam potest Dom. Solorzanus Lib. 2. Cap. 24. num. 29. & seqq. vbi benè ostendit quomodo ex Parochorum, & Prætorum designatione non cessauerit ea, de quâ loquimur, obligatio; quod & tenet Antonius de Leone de Regijs Confirmat. 1. p. Cap. 25. n. 35.
Export TEI
Export TEI
7
*Defensio autem multa complectitur, de
Export TEI
quâ hîc præsertim agimus, & ita ad illa omnia se extendit, in quibus Indos vexari contigerit, & patrocinio quomodolibet indigere; etiamsi vexatio aut molestia à Regio Consilio proueniat: possunt enim dispositiones aliquæ inde procedere, ex incertâ rerum maximè distantium notitiâ, quibus oporteat obluctari. Quòd si etiam adhoc pecuniâ indigeant, & succurrere Commendatarij possint, id debent facere, quia quidquid sic expenderint, recuperare possunt; cùm præsertim Indi in suis negotiationibus tenues expensas faciant. Hac de caussâ Commendatarius quidam his proximis annis, cùm videret Commendatis sibi terras auferri, quas diu possederant, & aliàs minimè æquales tribui, iudicum ad compositionem terrarum deputatorum sententiâ, vnde illi migrare aliò cogebantur: suâ pecuniâ illas per compositionem obtinuit, & Commendatis tradidit. In quo quidem licet illis ægregiè benefecerit, suum tamen negotium egit, quandoquidem eo pacto Commendati in suis remansêre sedibus, & ita Commendatario suo vtiles esse imposterum, sicut fuerant anteà, potuerunt: & hoc quidem Commendatarij aduertere semper debuissent; quidquid scilicet commodi Commendatis accurent, in suimetipsorum commodum redundare: quemadmodum in agricolæ commodum cedit quidquid opportunè cultui plantarum impenditur. Ex quo habetur etiam Commendatarios grauiter peccare, si ad se accedentes austerè Commendatos excipiant, & fastidiosè repellant, ipsi querelis tædiati; sic enim illi non audebunt deinceps ad eosdem pro remedio miseriarum suarum accurrere, & ita obligationi primariæ protectionis & defensionis deerunt, qui & humanis & diuinis ad illam iuribus perurgentur, ex contractu scilicet cum Rege & iuramento: sunt namque Indi pusilli cordis, & formidolosi ac pauidi; vnde repulsi semel vix habebunt vnquam animum reuertendi. Audiant diuinum spiritum dicentem illis: Congregationi pauperum affabilem te facito, Eccli. 4. v. 7. Quæ
Export TEI
Eccli. 4. v. 7.
verba peculiarem continent energiam: non enim iubet vt affabilem se quisque exhibeat, sed vt faciat: vt scilicet si aliàs homo austerus sit erga pauperum congregationem nihil tale præseferat, sed naturæ vim faciat, & hoc non erga vnum aut alterum, sed erga Congregationem. Et quis non videat Indorum populum, aut eorum tribum, Commendatario traditos, congregationem esse pauperum, erga quam Commendatarij affabiles se præbere debeant, quia pauperes, & ingenio pauidi & suæ aliàs clientelæ? & ita multiplici ex capite obligatio vrget eos benignè & amicabiliter excipiendi. Vbi integrum poterat Concilij Limensis Caput ex scribit. Tertium videlicet Act. 3. quod mirè in præsentem causam cadit: sed vt totum non demus, eius portio minimè subtrahenda, dum sic ait: Nihil est in
Export TEI
harum Indicarum gentium prouincijs, quod Ecclesiæ Præsides, ceterique ministri, non Ecclesiastici modò, sed etiam sæculari potentiâ insignes, à Christo summo Episcopo ac Rege animarum sibi vehementiùs commendatum existimare debeant, quàm vt huic nouo teneroque Dei gregi paternum affectum, curamque pro spirituali & temporali eorum neceßitate, prout Ministros Christi decet, impendant & certè harum gentium mansuetudo, & perpetuus seruiendi labor, & naturalis obedientia, atque subiectio, quosuis homines, quantumuis feros, mouere iure poßit, vt eos defendendos potiùs arbitrentur, quàm improborum prædam esse paterentur. Quapropter dolens impensè sancta Synodus, &c.
Export TEI
Export TEI
8
*Et propter obligationem defensionis alia
Export TEI
est Commendatariis imposita, in suis scilicet Prouinciis residendi, & in vrbibus Commendæ propinquis: de quo latè disserit Dom. Solorzanus Lib. 2. cap. 25. & in Politicâ Lib. 3. cap. 27. & obligationem talem ad conscientiam spectare, & sub mortali constringere, non videtur posse dubitari: nam cum eo onere Commenda tribuitur, & defensio Prouinciæ cum Indorum protectione iuratur: neque obligationi defensionis satisfieri potest, si absentia protrahatur: vnde & obligatio restitutionis insurgit, si Commendæ redditus absentes imbursarint. Pro quo sunt manifesta Regij rescripti verba, de quo n. 3. De tal manera que no cumpliendo, serian obligados à restituir
Export TEI
lo que lleban. Atqui absentes nequeunt implere quod in præfato rescripto habetur, vt est in superioribus explicatum: tenentur igitur ad restitutionem. Neque ad communem doctrinam de lege pœnali potest esse recursus, quæ ante sententiam non obligat; quia id non habet locum quando pœna imponitur ob defectum operæ, cui est salarium aut pretium assignatum, vt in præsenti contingit, & diximus Titul. præced. num. 29.
Export TEI
Export TEI
9
*Potest autem ad absentiam licentia
Export TEI
concedi non solùm à Rege, sed etiam à Prorege & Gubernatoribus, vbi illi supremam habent potestatem: ea tamen nequit nisi ex iustis caussis peti, sicut neque concedi. Cùm verò tempus |
p. 264
breue dicatur esse futurum, non videtur posse præcisè decerni, quia circa breuitatem, cùm de illâ in Iure agitur, sunt varij dicendi modi, nam & sunt qui ad annum extendant, vt in Glossa quadāquadam, Decreti legisse me memini: sed melius equidẽequidem ad arbitrium est Gubernatorum ratione moderatum, & attentis caussis, reuocandum. Tunc autem substitutum relinquendum, à Commendatario designandum, & à Gubernatore approbandum, ex Regiis rescriptis habetur, de quibus Dom.
Export TEI
Solorzanus suprà num. 39. Si quæ autem damna inde Commendatis obueniant, vt plerumque accidit, à Commendatario sarcienda: benẽbenem idem textibus & Auctoribus inductis ostendit. n. 40. & seqq. Ex quo fit quòd vtcumque absentia contingat, si Commendatis aliquæ irrogantur iniuriæ, pro illis compensandis Commendatarios obligari. Si inquam tales sint, quibus ipsi obuiare absolutè potuissent, iuxta experientiam de talibus haberi solitam E., exemplig. gratia, si locum tenentes grauia ipsis onera intulerint, eorum abstulerint terras aut bona alia iniquis prætextibus. Et cùm in casibus istis Indi ad Commendatarios accurrere soleant; & illi succurrere; in absentiâ tamen hoc penitus recursu fraudantur, & sic prædictis iniuriis expositi relinquuntur. In quo quidem euentu non videntur ad integram compensationem teneri, quia protectionis cura non ex integro ad eos spectat, sed ad Prætores: vnde ex
Export TEI
Ad Prætores etiam spectare.
tributo Commendatariis solui solito, portio quædam detracta est pro salario Prætorum integrando. Sicut ergo emolumentum imminutum, ita & curæ obligatio mitigata. Pro quo videri potest Dom. Solorzanus suprà. Cap. 24. num. 34. Nec tamen in Prætoribus ita dicendum, qui integrè ad damnorum recompensationem tenentur, cùm habeant plenam iustitiæ administrationem, & manum validam ad omnem iniuriam propulsandam, iuxta sæpiùs dicta de obligatione Magistratuum, qui ex iustitiâ ad prædicta tenentur: quidquid nescio quis in re omnium consensu receptissimâ obstrepere videatur apud Dianam Parte 8. Tract. 7. Resol. 38.
Export TEI
Export TEI
10
*Quando autem ob impedimenta alia
Export TEI
abesse coguntur, diuersimodè loquuntur Auctores: & quando nulla est culpa conueniunt illi non esse noxium impeditis, apud Dom. Solorzanum Cap. 25. cit. num. 63. quando autem, licet impedimentum culpabile non sit, in culpâ tamen fundatur, vt carceratio, & exilium, alij nocere asserunt, secus alij: si delictum tale non sit, vt secum afferat pœnam priuationis. Et hoc vltimum vt Iuri & rationi conformius amplectitur citatus Scriptor num. 77. & seqq. Et iis autem quæ adducit, non solùm sequitur absolutè Commendam non amitti, cuius priuatione mulctatur, qui sine legitimâ abfuerit facultate; sed neque illius redditibus absentiæ tempori respondentibus, quia habetur pro residenti, vt videri potest. num. 99. Quod tamen ita videtur accipiendum, si per substitutum suæ satisfacere
Export TEI
obligationi curauerit; nam eo deficiente, non apparet quo titulo possit totum Commendæ emolumentum, ac si præsens adesset, reportare. Pro quo faciunt quæ adducit Doctor idem cit. Cap. num. 12. & seqq. vbi probat restitutionis beneficium non mereri eum, qui non curauit de mittendo Procuratore, quando per se adesse non potuit. Non enim negligentibus subuenitur, sed necessitate rerum impeditis L. Non enim. D. Ex quibus caußis maior. Et licet in iis, qui caussâ studiorum absunt, id exceptionem patiatur, iuxta id, quod Auctor idem congerit num. 115. & seqq. id tamen in casu præsenti non est ad rem, vbi de impedimentis alterius generis disputamus.
Export TEI
Export TEI
11
*Et id quidem quod de sustituto dictum
Export TEI
est, debet fieri quando Commenda etiam à Rege tribuitur illis, quos Rex ipse esse impeditos agnoscit, vt feminis, pueris, & iis, qui in Hispaniâ degunt. Vbi quidem gratiæ tenor attendendus est, & illi standum. Si autem in formâ ordinariâ titulus concedatur, Substitutus est constituendus, quod pro pueris illi facient, qui eorum curam gerunt, qui sicut in aliis, debent vtiliter negotium istud tractare, quod adeò est graue, & quæstuosum; si secus autem faciant, non ideò detrimentum aliquod pueri patientur, quia non potest illis neg igentia, de quâ nuper dictum, imputari. Dubitari autem potest an in ætate
Export TEI
grandiori præstare iuramentum debeant. Et videtur negatiuè respondendum, cùm ab eisdem non exigitur, quia cùm sit onus, de cuius obligatione non constat, non debet sibi illud imponere, qui ab eo est beneficio pueritiæ releuatus. Si autem petatur ab eo in ipsâ concessione in ætate discretionis, intelligendum de ætate, in quâ possit militare, & decimum septimum annum saltem, expletum tamen, requirit: de quo Alexander ab Alexandro Lib. 1. dierum genialium Cap. 20. vbi & Tiraquellus: licet in hoc vires attendi oporteat: non enim omnes in ea ætate tractandis armis idonei: arbitrio est ergo gubernantium relinquendum.
Loading...